ގާނޫނީ ރަދީފު
"އެގްޒެކެޓިވް އޮފިސަރުން" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، އެ ކުންފުންޏެއްގެ މުވައްޒަފުންގެ ތެރެއިން ސިޔާސަތު ކަނޑައެޅުމުގައި ބައިވެރިވާ މުވައްޒަފުންނާއި، އެ ކުންފުނީގެ ހަރަކާތްތަކުގެ ތެރެއިން މައިގަނޑު ހަރަކާތްތައް ހިންގުމުގެ މަސްއޫލިއްޔަތު އުފުލާ ކޮންމެ މުވައްޒަފަކަށެވެ. އަދި އެފަދަ މަސްއޫލިއްޔަތު އުފުލާ ކޮންމެ މުވައްޒަފަކީ އެ ކުންފުނީގެ ކޮންމެ މަގާމެއްގައި ހުރި މީހެއް ކަމުގައިވީނަމަވެސް، އިންށުއަރެންސްއާބެހޭ ގާނޫނު (ގާނޫނު ނަންބަރު 2025-13) ގެ ބޭނުމަށްޓަކައި އެގްޒެކެޓިވް އޮފިސަރެއް ކަމުގައި ބެލެވޭނެއެވެ. އެގްޒެކެޓިވް އޮފިސަރުންގެ ތެރޭގައި، އެ ކުންފުންޏެއްގެ މެނޭޖިންގ ޑިރެކްޓަރާއި، ޗީފް ފައިނޭންށަލް އޮފިސަރާއި، ޗީފް އެގްޒެކެޓިވް އޮފިސަރާއި، ޖެނެރަލް މެނޭޖަރު ހިމެނޭނެއެވެ.
"ތަކާފުލް" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، އިސްލާމީ ށަރީއަތުގެ އަސާސްތަކާ އެއްގޮތްވާ ގޮތުގެމަތިން، ކުރިން އެއްބަސްވެފައިވާ ވަކި ކަމެއް ހިނގައިފިނަމަ، އެއްބަސްވުމުގެ ބައިވެރިންނަށް ނުވަތަ ބެނިފިށަރީސްއަށް ފައިސާ ދިނުމަށްޓަކައި ގާއިމުކޮށްފައިވާ ވަކި ފަންޑަކަށް ފައިސާ ދިނުމަށް ބައިވެރިން އެއްބަސްވ،ާ އެހީތެރިކަން ފޯރުކޮށްދިނުމަށް ގާއިމުކުރެވޭ އިންތިޒާމަކަށެވެ.
"ރިސީވަރު" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، އަރަންޏަށްވުރެ ދަރަނި ގިނަވެފައިވާ އިންށުއަރެންސް ކުންފުންޏެއްގެ އެސެޓްތައް ވިއްކުމަށާއި، ވިއްކައިގެން ލިބޭ ފައިސާއިން، މި ގާނޫނުގައި އިސްކަންދީފައިވާ ތަރުތީބުން ދަރަނިތައް ހަލާސްކުރުމުގެ މަސައްކަތްކުރުމަށް އޮތޯރިޓީން އައްޔަންކުރާ ފަރާތަކަށެވެ.
"ސޮލިސިޓްކުރުން" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، ދިވެހިރާއްޖޭގައި ނުވަތަ ދިވެހިރާއްޖެއިން ބޭރުގައިނަމަވެސް، ދިވެހިރައްޔިތުންނަށް ނުވަތަ ދިވެހިރައްޔިތުންގެ ބަޔަކަށް، ނުވަތަ ވިޔަފާރިއަކަށް، ނުވަތަ ދިވެހިރާއްޖޭގައި ވަޒަންވެރިވެ އުޅޭ ނުވަތަ ދިވެހިރާއްޖޭގައި މަސައްކަތްކުރާ ބޭރު ގައުމެއްގެ ފަރުދަކަށް ނުވަތަ ބަޔަކަށް، ނުވަތަ ދިވެހިރާއްޖޭގައި ރަޖިސްޓަރީވެފައިވާ ބޭރުގެ ވިޔަފާރިއަކަށް، ނުވަތަ ދިވެހިރާއްޖޭގައި ރަޖިސްޓަރީވެފައި ނުވިނަމަވެސް ދިވެހިރާއްޖޭގައި ޕްރޮޖެކްޓްތައް ހިންގާ ބޭރުގެ ވިޔަފާރިއަކަށް، އިންށުއަރެންސް ކޮންޓްރެކްޓެއްވުމަށް ހުށަހެޅުމަށް، ނުވަތަ އިންށުއަރެންސް ކޮންޓްރެކްޓެއްވުމަށް ދައުވަތު ދިނުމަށް، ނުވަތަ އެފަދަ ހުށަހެޅުމެއް ނުވަތަ ދައުވަތެއް ހިމެނޭ އިށްތިހާރެއްކުރުމަށެވެ.
(ލ) "ރީއިންށުއަރެންސް" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، އިންށުއަރެންސް ކުންފުންޏަކުން ވިއްކާފައިވާ އިންށުއަރެންސް ޕޮލިސީއެއް ނުވަތަ ޕޮލިސީތަކެއްގެ ދަށުން އެ ކުންފުނީގެ މައްޗަށް އޮންނަ ރިސްކު، އިންށުއަރެންސް ކޮންޓްރެކްޓެއްގެ ދަށުން އެހެން ފަރާތަކަށް ނުވަތަ ފަރާތްތަކަކަށް ބަދަލުކުރުމަށެވެ. މީގެ ތެރޭގައި ރީތަކާފުލް ހިމެނޭނެއެވެ.
"އިންށުއަރެންސް ޕޮލިސީ" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، އިންށުއަރެންސް ކޮންޓްރެކްޓަށެވެ. މީގެ ތެރޭގައި ތަކާފުލް ސެޓްފިކެޓް ހިމެނޭނެއެވެ.
"ލައިސަންސް ލިބިފައިވާ އިންށުއަރެންސް ބްރޯކަރ" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، މި ގާނޫނުގެ ދަށުން އިންށުއަރެންސް ބްރޯކަރެއް ގޮތުގައި ހަރަކާތްތެރިވުމަށް ދޫކުރާ ލައިސަންސް ލިބިފައިވާ ފަރާތަކަށެވެ.
"މޭޖަރ ހިއްސާދާރެއް" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، ގާނޫނީގޮތުން ވަކި ށަހްސެއްގެ ރައުސްމާލުގެ ނުވަތަ ވޯޓުދިނުމުގެ ބާރުގެ މަދުވެގެން %10 (ދިހައެއް އިންސައްތަ)، ސީދާކޮށް ނުވަތަ ނުސީދާކޮށް އޮންނަ ފަރާތެއް، ނުވަތަ މިނޫން އެހެން ގޮތަކުންވެސް އޮތޯރިޓީއަށް ގަބޫލުކުރެވޭ ގޮތުގައި އެ ށަހްސެއްގެ މައްޗަށް ބާރު އޮންނަ ފަރާތަކަށެވެ.
"އެޑްމިނިސްޓްރޭޓަރ" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، އިންށުއަރެންސްއާބެހޭ ގާނޫނު (ގާނޫނު ނަންބަރު 2025-13) ގެ 62 ވަނަ މާއްދާގެ ދަށުން، އިންށުއަރެންސް ކުންފުންޏެއްގެ ނުވަތަ ލައިސަންސް ލިބިފައިވާ ބްރޯކަރެއްގެ ވިޔަފާރި ހިންގުމުގެ ވަގުތީ ޒިންމާ އުފުލުމަށް އޮތޯރިޓީން އައްޔަންކުރާ ފަރާތަކަށެވެ.
"އިންށުއަރެންސް ވިޔަފާރި" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، ދެފަރާތުން އެއްބަސްވެފައިވާ އިންށުއަރެންސް ކޮންޓްރެކްޓްގައި ކަނޑައަޅާފައިވާ ވަކި ކަމެއް ހިނގައިފިނަމަ އެކަމެއްގެ ސަބަބުން ގެއްލުމެއް ލިބުމުން، އެ ގެއްލުމުގެ ބަދަލުދިނުމުގެ ޒިންމާ އުފުލުން ހިމެނޭގޮތުން، ގެއްލުމަށް ބަދަލުދިނުމަށް އެއްބަސްވެފައިވާ އިންށުއަރެންސް ކޮންޓްރެކްޓްގެ ދަށުން، ގެއްލުމުގެ ބަދަލުދިނުމުގެ ޒިންމާ އުފުލުމުގެ ވިޔަފާރިއަށެވެ. މި މާނައިގައި ރީއިންށުއަރެންސް ވިޔަފާރިއާއި ތަކާފުލް ވިޔަފާރިއާއި ރީތަކާފުލް ވިޔަފާރި ހިމެނޭނެއެވެ.
"އިންށުއަރެންސް ކުންފުނި" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، މި ގާނޫނުގެ ދަށުން އިންށުއަރެންސް ވިޔަފާރިކުރުމަށް ދޫކުރާ ލައިސަންސް ލިބިފައިވާ ފަރާތަކަށެވެ.
"އިންށުއަރެންސް އިންޓަރމީޑިއަރީ" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، އިންށުއަރެންސް އޭޖެންޓުންނާއި އިންށުއަރެންސް ބްރޯކަރުންނަށެވެ.
"އިންށުއަރެންސް އޭޖެންޓު" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، އިންށުއަރެންސް ކުންފުންޏެއްގެ ފަރާތުން، އިންށުއަރެންސް ޕޮލިސީ ވިއްކުމާއި އިންށުއަރެންސް ކޮންޓްރެކްޓްތައް ހެދުމާއި އެ ކޮންޓްރެކްޓްތަކަށް ބަދަލުގެނައުމާއި އެ ކޮންޓްރެކްޓް އުވާލުމާއި އިންށުއަރެންސް މުއާމަލާތްތައް ހިންގުމުގެ ވިޔަފާރިކުރާ ނުވަތަ ސޮލިސިޓްކުރާ ފަރާތަކަށެވެ.
"އިންށުއަރެންސް ބްރޯކަރ" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، ޕޮލިސީހޯލްޑަރ ނުވަތަ އިންށުއަރެންސް ޕޮލިސީ ނެގުމަށް އެދޭ ފަރާތުގެ ފަރާތުން، އިންށުއަރެންސް ޕޮލިސީ ނެގުމާއި އިންށުއަރެންސް ޕޮލިސީއާ ގުޅިގެން ދޭންޖެހޭ އެހެނިހެން ހިދުމަތްތައް ދިނުމުގެ ވިޔަފާރި ހިންގާ ފަރާތަކަށެވެ.
(ޒ) "ޓްރާންސްފަރ އޯޑަރު" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ:
- ބައިވެރިއެއްގެ އެކައުންޓްތައް މެދުވެރިކޮށް ބުކް އެންޓްރީއެއް ނުވަތަ އިލެކްޓްރޯނިކް ޓްރާންސްފަރއެއްގެ ޒަރީއާއިން، އެހެން ފަރާތަކަށް ފައިސާ ލިބިދިނުމަށްޓަކައި ބައިވެރިއެއް ނުވަތަ ސިސްޓަމުން ދޭ އިރުށާދު؛ ނުވަތަ
- ފައިނޭންށަލް އިންސްޓްރުމަންޓެއްގެ މިލްކުވެރިކަން ނުވަތަ މަސްލަހަތެއް ބުކް އެންޓްރީއެއްގެ ޒަރީއާއިން ނުވަތަ އެނޫން އެހެންވެސް ގޮތަކަށް ބަދަލުކުރުމަށް ބައިވެރިއަކު ދޭ އިރުށާދަށް.
"އެގްޒެކެޓިވް އޮފިސަރުން" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، އެ ކުންފުންޏެއްގެ މުވައްޒަފުންގެ ތެރެއިން ސިޔާސަތު ކަނޑައެޅުމުގައި ބައިވެރިވާ މުވައްޒަފުންނާއި، އެ ކުންފުނީގެ ހަރަކާތްތަކުގެ ތެރެއިން މައިގަނޑު ހަރަކާތްތައް ހިންގުމުގެ މަސްއޫލިއްޔަތު އުފުލާ ކޮންމެ މުވައްޒަފަކަށެވެ. އަދި އެފަދަ މަސްއޫލިއްޔަތު އުފުލާ ކޮންމެ މުވައްޒަފަކީ އެ ކުންފުނީގެ ކޮންމެ މަގާމެއްގައި ހުރި މީހެއް ކަމުގައިވީނަމަވެސް، އިންށުއަރެންސްއާބެހޭ ގާނޫނު (ގާނޫނު ނަންބަރު 2025-13) ގެ ބޭނުމަށްޓަކައި އެގްޒެކެޓިވް އޮފިސަރެއް ކަމުގައި ބެލެވޭނެއެވެ. އެގްޒެކެޓިވް އޮފިސަރުންގެ ތެރޭގައި، އެ ކުންފުންޏެއްގެ މެނޭޖިންގ ޑިރެކްޓަރާއި، ޗީފް ފައިނޭންށަލް އޮފިސަރާއި، ޗީފް އެގްޒެކެޓިވް އޮފިސަރާއި، ޖެނެރަލް މެނޭޖަރު ހިމެނޭނެއެވެ.
"ތަކާފުލް" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، އިސްލާމީ ށަރީއަތުގެ އަސާސްތަކާ އެއްގޮތްވާ ގޮތުގެމަތިން، ކުރިން އެއްބަސްވެފައިވާ ވަކި ކަމެއް ހިނގައިފިނަމަ، އެއްބަސްވުމުގެ ބައިވެރިންނަށް ނުވަތަ ބެނިފިށަރީސްއަށް ފައިސާ ދިނުމަށްޓަކައި ގާއިމުކޮށްފައިވާ ވަކި ފަންޑަކަށް ފައިސާ ދިނުމަށް ބައިވެރިން އެއްބަސްވ،ާ އެހީތެރިކަން ފޯރުކޮށްދިނުމަށް ގާއިމުކުރެވޭ އިންތިޒާމަކަށެވެ.
"ރިސީވަރު" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، އަރަންޏަށްވުރެ ދަރަނި ގިނަވެފައިވާ އިންށުއަރެންސް ކުންފުންޏެއްގެ އެސެޓްތައް ވިއްކުމަށާއި، ވިއްކައިގެން ލިބޭ ފައިސާއިން، މި ގާނޫނުގައި އިސްކަންދީފައިވާ ތަރުތީބުން ދަރަނިތައް ހަލާސްކުރުމުގެ މަސައްކަތްކުރުމަށް އޮތޯރިޓީން އައްޔަންކުރާ ފަރާތަކަށެވެ.
"ސޮލިސިޓްކުރުން" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، ދިވެހިރާއްޖޭގައި ނުވަތަ ދިވެހިރާއްޖެއިން ބޭރުގައިނަމަވެސް، ދިވެހިރައްޔިތުންނަށް ނުވަތަ ދިވެހިރައްޔިތުންގެ ބަޔަކަށް، ނުވަތަ ވިޔަފާރިއަކަށް، ނުވަތަ ދިވެހިރާއްޖޭގައި ވަޒަންވެރިވެ އުޅޭ ނުވަތަ ދިވެހިރާއްޖޭގައި މަސައްކަތްކުރާ ބޭރު ގައުމެއްގެ ފަރުދަކަށް ނުވަތަ ބަޔަކަށް، ނުވަތަ ދިވެހިރާއްޖޭގައި ރަޖިސްޓަރީވެފައިވާ ބޭރުގެ ވިޔަފާރިއަކަށް، ނުވަތަ ދިވެހިރާއްޖޭގައި ރަޖިސްޓަރީވެފައި ނުވިނަމަވެސް ދިވެހިރާއްޖޭގައި ޕްރޮޖެކްޓްތައް ހިންގާ ބޭރުގެ ވިޔަފާރިއަކަށް، އިންށުއަރެންސް ކޮންޓްރެކްޓެއްވުމަށް ހުށަހެޅުމަށް، ނުވަތަ އިންށުއަރެންސް ކޮންޓްރެކްޓެއްވުމަށް ދައުވަތު ދިނުމަށް، ނުވަތަ އެފަދަ ހުށަހެޅުމެއް ނުވަތަ ދައުވަތެއް ހިމެނޭ އިށްތިހާރެއްކުރުމަށެވެ.
(ލ) "ރީއިންށުއަރެންސް" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، އިންށުއަރެންސް ކުންފުންޏަކުން ވިއްކާފައިވާ އިންށުއަރެންސް ޕޮލިސީއެއް ނުވަތަ ޕޮލިސީތަކެއްގެ ދަށުން އެ ކުންފުނީގެ މައްޗަށް އޮންނަ ރިސްކު، އިންށުއަރެންސް ކޮންޓްރެކްޓެއްގެ ދަށުން އެހެން ފަރާތަކަށް ނުވަތަ ފަރާތްތަކަކަށް ބަދަލުކުރުމަށެވެ. މީގެ ތެރޭގައި ރީތަކާފުލް ހިމެނޭނެއެވެ.
"އިންށުއަރެންސް ޕޮލިސީ" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، އިންށުއަރެންސް ކޮންޓްރެކްޓަށެވެ. މީގެ ތެރޭގައި ތަކާފުލް ސެޓްފިކެޓް ހިމެނޭނެއެވެ.
"ލައިސަންސް ލިބިފައިވާ އިންށުއަރެންސް ބްރޯކަރ" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، މި ގާނޫނުގެ ދަށުން އިންށުއަރެންސް ބްރޯކަރެއް ގޮތުގައި ހަރަކާތްތެރިވުމަށް ދޫކުރާ ލައިސަންސް ލިބިފައިވާ ފަރާތަކަށެވެ.
"މޭޖަރ ހިއްސާދާރެއް" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، ގާނޫނީގޮތުން ވަކި ށަހްސެއްގެ ރައުސްމާލުގެ ނުވަތަ ވޯޓުދިނުމުގެ ބާރުގެ މަދުވެގެން %10 (ދިހައެއް އިންސައްތަ)، ސީދާކޮށް ނުވަތަ ނުސީދާކޮށް އޮންނަ ފަރާތެއް، ނުވަތަ މިނޫން އެހެން ގޮތަކުންވެސް އޮތޯރިޓީއަށް ގަބޫލުކުރެވޭ ގޮތުގައި އެ ށަހްސެއްގެ މައްޗަށް ބާރު އޮންނަ ފަރާތަކަށެވެ.
"އެޑްމިނިސްޓްރޭޓަރ" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، އިންށުއަރެންސްއާބެހޭ ގާނޫނު (ގާނޫނު ނަންބަރު 2025-13) ގެ 62 ވަނަ މާއްދާގެ ދަށުން، އިންށުއަރެންސް ކުންފުންޏެއްގެ ނުވަތަ ލައިސަންސް ލިބިފައިވާ ބްރޯކަރެއްގެ ވިޔަފާރި ހިންގުމުގެ ވަގުތީ ޒިންމާ އުފުލުމަށް އޮތޯރިޓީން އައްޔަންކުރާ ފަރާތަކަށެވެ.
"އިންށުއަރެންސް ވިޔަފާރި" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، ދެފަރާތުން އެއްބަސްވެފައިވާ އިންށުއަރެންސް ކޮންޓްރެކްޓްގައި ކަނޑައަޅާފައިވާ ވަކި ކަމެއް ހިނގައިފިނަމަ އެކަމެއްގެ ސަބަބުން ގެއްލުމެއް ލިބުމުން، އެ ގެއްލުމުގެ ބަދަލުދިނުމުގެ ޒިންމާ އުފުލުން ހިމެނޭގޮތުން، ގެއްލުމަށް ބަދަލުދިނުމަށް އެއްބަސްވެފައިވާ އިންށުއަރެންސް ކޮންޓްރެކްޓްގެ ދަށުން، ގެއްލުމުގެ ބަދަލުދިނުމުގެ ޒިންމާ އުފުލުމުގެ ވިޔަފާރިއަށެވެ. މި މާނައިގައި ރީއިންށުއަރެންސް ވިޔަފާރިއާއި ތަކާފުލް ވިޔަފާރިއާއި ރީތަކާފުލް ވިޔަފާރި ހިމެނޭނެއެވެ.
"އިންށުއަރެންސް ކުންފުނި" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، މި ގާނޫނުގެ ދަށުން އިންށުއަރެންސް ވިޔަފާރިކުރުމަށް ދޫކުރާ ލައިސަންސް ލިބިފައިވާ ފަރާތަކަށެވެ.
"އިންށުއަރެންސް އިންޓަރމީޑިއަރީ" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، އިންށުއަރެންސް އޭޖެންޓުންނާއި އިންށުއަރެންސް ބްރޯކަރުންނަށެވެ.
"އިންށުއަރެންސް އޭޖެންޓު" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، އިންށުއަރެންސް ކުންފުންޏެއްގެ ފަރާތުން، އިންށުއަރެންސް ޕޮލިސީ ވިއްކުމާއި އިންށުއަރެންސް ކޮންޓްރެކްޓްތައް ހެދުމާއި އެ ކޮންޓްރެކްޓްތަކަށް ބަދަލުގެނައުމާއި އެ ކޮންޓްރެކްޓް އުވާލުމާއި އިންށުއަރެންސް މުއާމަލާތްތައް ހިންގުމުގެ ވިޔަފާރިކުރާ ނުވަތަ ސޮލިސިޓްކުރާ ފަރާތަކަށެވެ.
"އިންށުއަރެންސް ބްރޯކަރ" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، ޕޮލިސީހޯލްޑަރ ނުވަތަ އިންށުއަރެންސް ޕޮލިސީ ނެގުމަށް އެދޭ ފަރާތުގެ ފަރާތުން، އިންށުއަރެންސް ޕޮލިސީ ނެގުމާއި އިންށުއަރެންސް ޕޮލިސީއާ ގުޅިގެން ދޭންޖެހޭ އެހެނިހެން ހިދުމަތްތައް ދިނުމުގެ ވިޔަފާރި ހިންގާ ފަރާތަކަށެވެ.
(ޒ) "ޓްރާންސްފަރ އޯޑަރު" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ:
- ބައިވެރިއެއްގެ އެކައުންޓްތައް މެދުވެރިކޮށް ބުކް އެންޓްރީއެއް ނުވަތަ އިލެކްޓްރޯނިކް ޓްރާންސްފަރއެއްގެ ޒަރީއާއިން، އެހެން ފަރާތަކަށް ފައިސާ ލިބިދިނުމަށްޓަކައި ބައިވެރިއެއް ނުވަތަ ސިސްޓަމުން ދޭ އިރުށާދު؛ ނުވަތަ
- ފައިނޭންށަލް އިންސްޓްރުމަންޓެއްގެ މިލްކުވެރިކަން ނުވަތަ މަސްލަހަތެއް ބުކް އެންޓްރީއެއްގެ ޒަރީއާއިން ނުވަތަ އެނޫން އެހެންވެސް ގޮތަކަށް ބަދަލުކުރުމަށް ބައިވެރިއަކު ދޭ އިރުށާދަށް.