ގާނޫނީ ރަދީފު
"ބެލެހެއްޓުން ނުވަތަ "ބެލުން" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، ވަގުތީގޮތުން ކުދިން ބެލެހެއްޓުން ހަވާ ލުކުރުމާއި، ދާއިމީގޮތެއްގައި ކުދިން ބެލެހެއްޓުން ހަވާލުކުރާ ކުރުން ހިމެނޭ ގޮތުންނެވެ.
"ބެލުން ނުވަތަ ބެލެހެއްޓުން" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، ވަގުތީގޮތުން ކުދިން ބެލެހެއްޓުން ހަވާ ލުކުރުމާއި، ދާއިމީގޮތެއްގައި ކުދިން ބެލެހެއްޓުން ހަވާލުކުރާ ކުރުން ހިމެނޭ ގޮތުންނެވެ.
"ކުއްޖާގެ މަންމަ" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، އެ ކުއްޖާ ބަނޑުއަޅައި ވިހޭ މައިމީހާއަށެވެ.
"ކުއްޖާގެ ބައްޕަ" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، ގާނޫނު ނަންބަރު 2000-04 (އާއިލާއާބެހޭ ގާނޫނު) ގެ ދަށުން ސައްހަ ކައިވެންޏެއް ކޮށްފައިވާ ފިރިހެނާއަށް އެ ގާނޫނުގެ 52 ވަނަ މާއްދާގައި ބަޔާންކޮށްފައިވާ ދަރިލައްވާ މުއްދަތުގައި އޭނާ ކައިވެނިކުރި އަންހެނާ ދަރިޔަކު ވިހައި، އެ ދަރީގެ ނަސަބު ނަފީކުރުމަށް، ލިއާނުކޮށްފައި ނުވާ ފިރިހެނާއަށެވެ.
"އާއިލާ" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، އެ ކުއްޖެއްގެ މައިންބަފައިންނަށް، ނުވަތަ މަންމައަށް، ނުވަތަ ބައްޕައަށް، ނުވަތަ ގާނޫނު ނަންބަރު 2000-04 (އާއިލާއާބެހޭ ގާނޫނު) އާއި އެ ގާނޫނުގެ ދަށުން ހަދާ ގަވާއިދުގައި ބަޔާންކޮށްފައިވާ ށަރުއީ ބަލަދުވެރީންނަށް ނުވަތަ ހަޒާނަތު ހައްގުވާ ފަރާތްތަކަށެވެ.
"އިހުމާލުވުން" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، ކުއްޖެއްގެ މައިންބަފައިން ނުވަތަ އެ ކުއްޖާ އެ ފަރާތެއްގެ ބެލުމުގެ ދަށުގައިވާ ފަރާތަކުން ކުރި އަމަލަކުން ނުވަތަ ނުކޮށް ދޫކޮށްލި ކަމެއްގެ ސަބަބުން ކުއްޖާއަށް ޖިސްމާނީ ގެއްލުމެއް ނުވަތަ ނަފުސާނީ ގެއްލުމެއް ކުރިމަތިކުރުވާ ފަދަ އެންމެހައި އަމަލުތައް ނުވަތަ އެ ފަދަ ގެއްލުމެއް ކުއްޖާއަށް ކުރިމަތިވެދާނެ ފަދަ އަމަލުތަކަށެވެ.
"މައިންބަފައިން" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، ކުއްޖާގެ މަންމައާއި ބައްޕައަށެވެ.
"ޗައިލްޑް އެސެސްމަންޓް" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، ފޮސްޓަރކުރާ ކުއްޖާގެ ވަނަވަރާއި ކުއްޖާގެ ހާލަތު ބަޔާންކޮށް ހަދާއެސެސްމަންޓަށެވެ.
"އިމްޕްރޮޕަރ ކޮންޑަކްޓް" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، ބާ އިމްތިހާނުގެ ކުރިން ނުވަތަ އިމްތިހާނުގެ ތެރެއިން ނުވަތަ އިމްތިހާނުގެ ފަހުން، އިމްތިހާނުގައި ބައިވެރިވާ ފަރާތަކުން، އެ އިމްތިހާނަށް ދަތިވާގޮތަށް ހިންގާ ކޮންމެ އަމަލަކަށެވެ.
"މެލްޕްރެކްޓިސް" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، ބާ އިމްތިހާނުގައި ބައިވެރިވާ ފަރާތަކުން އިމްތިހާނު ފެށުމުގެ ކުރިން ނުވަތަ އިމްތިހާނުގެ ތެރެއިން ނުވަތަ އިމްތިހާނު ނިމުމަށްފަހު، ބާ އިމްތިހާނާ ގުޅޭގޮތުން، ބާ ކައުންސިލުން އާންމުކޮށްފައިވާ އުސޫލަކާ ހިލާފުވުމުގެ ސަބަބުން، އިމްތިހާނުގައި ބައިވެރިވާ ފަރާތަށް، ނުވަތަ އިތުރު ތިންވަނަ ފަރާތަކަށް ނާޖާއިޒު ފައިދާއެއް ހޯދުމުގެ ގޮތުން، ނުވަތަ ބާ އިމްތިހާނުގައި ހިމެނޭ ސުވާލުތައް އެއްވެސް ފަރާތަކާއެކު ހިއްސާކުރުމާއި، ސުވާލުތަކުގެ ކޮޕީއެއް ހޯދުން ނުވަތަ ހޯދަން މަސައްކަތް ކުރުމުގެ ގޮތުން ހިންގޭ ކޮންމެ އަމަލަކަށެވެ.
"ސީދާގޮތުން ގުޅުން ހުރި ފަރާތްތައް" ކަމުގައި ބަޔާންކޮށްފައި އެވަނީ، އަންނަނިވި ފަރާތްތަކަށެވެ.
- އަނބިމީހާ ނުވަތަ ފިރިމީހާ؛
- މަންމަ ނުވަތަ ބައްޕަ؛
- ކާފަ ނުވަތަ މާމަ؛
- ދަރިން؛
- ބޭބެ، ނުވަތަ ދައްތަ، ނުވަތަ ކޮއްކޮ؛
- އަނބިމީހާއާ ނުވަތަ ފިރިމީހާއާ ފުރަތަމަ ދަރަޖައިގެ އާއިލީ ގުޅުން އޮންނަ ފަރާތްތައް؛
- މި މާއްދާގެ (ހ) ގެ (5) ވަނަ ނަންބަރުގައި ބަޔާންކޮށްފައިވާ މީހެއްގެ އަނބިމީހާ ނުވަތަ ފިރިމީހާ؛
- ށަރުއީ ބަލަދުވެރިކަން އަދި ޤާނޫނީ ބަލަދުވެރިކަން އޮތް ކޮންމެ މީހެއް؛
- ވަކީލާއި މުވައްކިލާ ދެމެދުގައި އޮންނަ ގުޅުން އޮތް ފަރާތެއް؛
- އެ މީހަކާ އެކުގައި މަސައްކަތްކުރާ މީހުން؛
- އެ މިހަކާ ވިޔަފާރީގެ ގޮތުން ނުވަތަ އެނޫން ވެސް ގޮތަކުން ގާތް ގުޅުމެއް އޮންނަ ކޮންމެ ފަރާތެއް.
"ފަރާތެއް" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، ފަރުދުންނާއި، ކުންފުނިތަކާއި، ޕާޓްނަރށިޕްތަކާއި، ކޯޕަރޭޓިވް ސޮސައިޓީތަކާއި، ޖަމްއިއްޔާތައް ވެސް ހިމެނޭގޮތުންނެވެ.
"ޗާޓަރ ލައިސަންސް" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، ދިވެހިރާއްޖެ އަންނަ ޓޫރިސްޓް އުޅަނދުފަހަރުގައި ފަތުރުވެރިން އުފުލުމަށް މި ގަވާއިދުގެ 9 ވަނަ މާއްދާގެ ދަށުން ދޫކުރެވޭ ލައިސަންސަށެވެ.
"ކްރޫސިންގ ޕާރމިޓް" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، ދިވެހިރާއްޖެއަށް އަންނަ ޓޫރިސްޓް އުޅަނދުފަހަރު ދިވެހިރާއްޖޭގެ ކަނޑުގެ ސަރަހައްދުގައި ދުއްވައި ބަނދަރު ކުރުމަށް ދެވޭ ހުއްދައަށެވެ.
"ޕެސެންޖަރ ލައިނަރ" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، 7 (ހަތެއް) ދުވަހަށްވުރެ ކުރު މުއްދަތަކަށް 50 (ފަންސާސް) އަށްވުރެ ގިނަ ފަތުރުވެރިން ގޮވައިގެން އަންނަ ބޭރުގެ ޓޫރިސްޓް އުޅަނދުފަހަރަށެވެ.
"ބެލެހެއްޓުން ނުވަތަ "ބެލުން" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، ވަގުތީގޮތުން ކުދިން ބެލެހެއްޓުން ހަވާ ލުކުރުމާއި، ދާއިމީގޮތެއްގައި ކުދިން ބެލެހެއްޓުން ހަވާލުކުރާ ކުރުން ހިމެނޭ ގޮތުންނެވެ.
"ބެލުން ނުވަތަ ބެލެހެއްޓުން" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، ވަގުތީގޮތުން ކުދިން ބެލެހެއްޓުން ހަވާ ލުކުރުމާއި، ދާއިމީގޮތެއްގައި ކުދިން ބެލެހެއްޓުން ހަވާލުކުރާ ކުރުން ހިމެނޭ ގޮތުންނެވެ.
"ކުއްޖާގެ މަންމަ" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، އެ ކުއްޖާ ބަނޑުއަޅައި ވިހޭ މައިމީހާއަށެވެ.
"ކުއްޖާގެ ބައްޕަ" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، ގާނޫނު ނަންބަރު 2000-04 (އާއިލާއާބެހޭ ގާނޫނު) ގެ ދަށުން ސައްހަ ކައިވެންޏެއް ކޮށްފައިވާ ފިރިހެނާއަށް އެ ގާނޫނުގެ 52 ވަނަ މާއްދާގައި ބަޔާންކޮށްފައިވާ ދަރިލައްވާ މުއްދަތުގައި އޭނާ ކައިވެނިކުރި އަންހެނާ ދަރިޔަކު ވިހައި، އެ ދަރީގެ ނަސަބު ނަފީކުރުމަށް، ލިއާނުކޮށްފައި ނުވާ ފިރިހެނާއަށެވެ.
"އާއިލާ" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، އެ ކުއްޖެއްގެ މައިންބަފައިންނަށް، ނުވަތަ މަންމައަށް، ނުވަތަ ބައްޕައަށް، ނުވަތަ ގާނޫނު ނަންބަރު 2000-04 (އާއިލާއާބެހޭ ގާނޫނު) އާއި އެ ގާނޫނުގެ ދަށުން ހަދާ ގަވާއިދުގައި ބަޔާންކޮށްފައިވާ ށަރުއީ ބަލަދުވެރީންނަށް ނުވަތަ ހަޒާނަތު ހައްގުވާ ފަރާތްތަކަށެވެ.
"އިހުމާލުވުން" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، ކުއްޖެއްގެ މައިންބަފައިން ނުވަތަ އެ ކުއްޖާ އެ ފަރާތެއްގެ ބެލުމުގެ ދަށުގައިވާ ފަރާތަކުން ކުރި އަމަލަކުން ނުވަތަ ނުކޮށް ދޫކޮށްލި ކަމެއްގެ ސަބަބުން ކުއްޖާއަށް ޖިސްމާނީ ގެއްލުމެއް ނުވަތަ ނަފުސާނީ ގެއްލުމެއް ކުރިމަތިކުރުވާ ފަދަ އެންމެހައި އަމަލުތައް ނުވަތަ އެ ފަދަ ގެއްލުމެއް ކުއްޖާއަށް ކުރިމަތިވެދާނެ ފަދަ އަމަލުތަކަށެވެ.
"މައިންބަފައިން" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، ކުއްޖާގެ މަންމައާއި ބައްޕައަށެވެ.
"ޗައިލްޑް އެސެސްމަންޓް" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، ފޮސްޓަރކުރާ ކުއްޖާގެ ވަނަވަރާއި ކުއްޖާގެ ހާލަތު ބަޔާންކޮށް ހަދާއެސެސްމަންޓަށެވެ.
"އިމްޕްރޮޕަރ ކޮންޑަކްޓް" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، ބާ އިމްތިހާނުގެ ކުރިން ނުވަތަ އިމްތިހާނުގެ ތެރެއިން ނުވަތަ އިމްތިހާނުގެ ފަހުން، އިމްތިހާނުގައި ބައިވެރިވާ ފަރާތަކުން، އެ އިމްތިހާނަށް ދަތިވާގޮތަށް ހިންގާ ކޮންމެ އަމަލަކަށެވެ.
"މެލްޕްރެކްޓިސް" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، ބާ އިމްތިހާނުގައި ބައިވެރިވާ ފަރާތަކުން އިމްތިހާނު ފެށުމުގެ ކުރިން ނުވަތަ އިމްތިހާނުގެ ތެރެއިން ނުވަތަ އިމްތިހާނު ނިމުމަށްފަހު، ބާ އިމްތިހާނާ ގުޅޭގޮތުން، ބާ ކައުންސިލުން އާންމުކޮށްފައިވާ އުސޫލަކާ ހިލާފުވުމުގެ ސަބަބުން، އިމްތިހާނުގައި ބައިވެރިވާ ފަރާތަށް، ނުވަތަ އިތުރު ތިންވަނަ ފަރާތަކަށް ނާޖާއިޒު ފައިދާއެއް ހޯދުމުގެ ގޮތުން، ނުވަތަ ބާ އިމްތިހާނުގައި ހިމެނޭ ސުވާލުތައް އެއްވެސް ފަރާތަކާއެކު ހިއްސާކުރުމާއި، ސުވާލުތަކުގެ ކޮޕީއެއް ހޯދުން ނުވަތަ ހޯދަން މަސައްކަތް ކުރުމުގެ ގޮތުން ހިންގޭ ކޮންމެ އަމަލަކަށެވެ.
"ސީދާގޮތުން ގުޅުން ހުރި ފަރާތްތައް" ކަމުގައި ބަޔާންކޮށްފައި އެވަނީ، އަންނަނިވި ފަރާތްތަކަށެވެ.
- އަނބިމީހާ ނުވަތަ ފިރިމީހާ؛
- މަންމަ ނުވަތަ ބައްޕަ؛
- ކާފަ ނުވަތަ މާމަ؛
- ދަރިން؛
- ބޭބެ، ނުވަތަ ދައްތަ، ނުވަތަ ކޮއްކޮ؛
- އަނބިމީހާއާ ނުވަތަ ފިރިމީހާއާ ފުރަތަމަ ދަރަޖައިގެ އާއިލީ ގުޅުން އޮންނަ ފަރާތްތައް؛
- މި މާއްދާގެ (ހ) ގެ (5) ވަނަ ނަންބަރުގައި ބަޔާންކޮށްފައިވާ މީހެއްގެ އަނބިމީހާ ނުވަތަ ފިރިމީހާ؛
- ށަރުއީ ބަލަދުވެރިކަން އަދި ޤާނޫނީ ބަލަދުވެރިކަން އޮތް ކޮންމެ މީހެއް؛
- ވަކީލާއި މުވައްކިލާ ދެމެދުގައި އޮންނަ ގުޅުން އޮތް ފަރާތެއް؛
- އެ މީހަކާ އެކުގައި މަސައްކަތްކުރާ މީހުން؛
- އެ މިހަކާ ވިޔަފާރީގެ ގޮތުން ނުވަތަ އެނޫން ވެސް ގޮތަކުން ގާތް ގުޅުމެއް އޮންނަ ކޮންމެ ފަރާތެއް.
"ފަރާތެއް" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، ފަރުދުންނާއި، ކުންފުނިތަކާއި، ޕާޓްނަރށިޕްތަކާއި، ކޯޕަރޭޓިވް ސޮސައިޓީތަކާއި، ޖަމްއިއްޔާތައް ވެސް ހިމެނޭގޮތުންނެވެ.
"ޗާޓަރ ލައިސަންސް" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، ދިވެހިރާއްޖެ އަންނަ ޓޫރިސްޓް އުޅަނދުފަހަރުގައި ފަތުރުވެރިން އުފުލުމަށް މި ގަވާއިދުގެ 9 ވަނަ މާއްދާގެ ދަށުން ދޫކުރެވޭ ލައިސަންސަށެވެ.
"ކްރޫސިންގ ޕާރމިޓް" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، ދިވެހިރާއްޖެއަށް އަންނަ ޓޫރިސްޓް އުޅަނދުފަހަރު ދިވެހިރާއްޖޭގެ ކަނޑުގެ ސަރަހައްދުގައި ދުއްވައި ބަނދަރު ކުރުމަށް ދެވޭ ހުއްދައަށެވެ.
"ޕެސެންޖަރ ލައިނަރ" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، 7 (ހަތެއް) ދުވަހަށްވުރެ ކުރު މުއްދަތަކަށް 50 (ފަންސާސް) އަށްވުރެ ގިނަ ފަތުރުވެރިން ގޮވައިގެން އަންނަ ބޭރުގެ ޓޫރިސްޓް އުޅަނދުފަހަރަށެވެ.