ގާނޫނީ ރަދީފު
"ކޯޓު އަމުރު" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، ކޯޓު އަމުރެއް ހޯދައިގެން ކުރަންޖެހޭ ކަމެއް ކުރުމަށް މި ގަވާއިދުގައިވާ ގޮތުގެމަތިން ފަނޑިޔާރަކު ދޫކުރާ ހުއްދައަށެވެ. ނުވަތަ ފަނޑިޔާރަކު ކުރާ އަމުރަށެވެ.
"ކޯޓު" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، ޖިނާއީ މައްސަލަތައް ބެލުމުގެ އިހްތިސާސް ލިބިގެންވާ ކޮންމެ ކޯޓެއް ވެސް ހިމެނޭގޮތުންނެވެ.
"ކަމިށަންޑް އޮފިސަރ" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، ފުލުހުންގެ ހުވާކޮށްފައި ތިބި މޯލްޑިވްސް ޕޮލިސް ސަރވިސްގެ ސަބްއިންސްޕެކްޓަރ ރޭންކުން ފެށިގެން މަތީ މަގާމުގެ އޮފިސަރުންނަށެވެ.
"ދައުލަތުގެ ތަހުގީގީ އިދާރާ" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، ވެރިކަން ހިންގާ ފަރާތާއި، ރައްޔިތުންގެ މަޖިލީހާއި، އަދުލު އިންސާފު ގާއިމުކުރުމުގެ ބާރުގައި ހިމެނޭ އިދާރާތަކުގެ ތެރެއިން ޖިނާއީ ތަހުގީގު ހިންގުމުގެ ބާރު ގާނޫނަކުން ލިބިދީފައިވާ އެންމެހައި އިދާރާތަކާއި، އެފަދަ މިނިވަން މުއައްސަސާތަކާއި މުސްތަގިއްލު މަގާމުތަކާއި ކޮމިށަންތަކަށެވެ.
"ފުލުހުންގެ މަރުކަޒު" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، ރައްޔިތުންނަށް ފުލުހުންގެ ހިދުމަތް ދިނުމަށް އުފައްދައިގެން ހިންގާ އަންނަނިވި ތަންތަނަށް ޖުމުލޮަކށެވެ.
- މޯލްޑިވްސް ޕޮލިސް ސަރވިސްގެ މައި އިދާރާ.
- ރާއްޖެ އެކިއެކި ސަރަހައްދުތަކަށް ބަހައި، އެކި ސަރަހައްދުތަކުގައި ގާއިމުކޮށްފައިވާ ފުލުހުންގެ ސަރަހައްދީ މަރުކަޒުތައް.
- އަތޮޅުތަކުގައި ގާއިމުކޮށްފައިވާ އަތޮޅު ޕޮލިސް ސްޓޭށަންތައް.
- ރަށްރަށުގައި ގާއިމުކޮށްފައިވާ ރަށު ޕޮލިސް ސްޓޭށަންތައް.
- ރަށްރަށުގައި ގާއިމުކޮށްފައިވާ ފުލުހުންގެ މަރުކަޒުތައް.
- މާލޭގައި ގާއިމުކޮށްފައިވާ ޕޮލިސް ސްޓޭށަންތައް.
- މީގެ އިތުރުންވެސް ފުލުހުންގެ ހިދުމަތާގުޅޭ ވަކި ހާއްސަ ދާއިރާތަކުގެ މަސައްކަތަށް ހާއްސަކޮށްގެން އުފައްދައިގެން ހިންގާ މަރުކަޒުތައް.
"ޕާސްޕޯޓު ހިފެހެއްޓުން" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، ޕާސްޕޯޓު ނުވަތަ ދަތުރުފަތުރުކުރުމަށް ބޭނުންކުރާ ރަސްމީ ލިޔުމެއް މެދުވެރިކޮށް، އެ މީހަކަށް ބައިނަލްއަގްވާމީ ދަތުރުފަތުރުކުރުން ހުއްޓުވުމަށް، ކޯޓު އަމުރެއްގެ ދަށުން ފުލުހުންނަށް ލިބިދޭ ބާރަށެވެ. ޕާސްޕޯޓު ހިފެހެއްޓުމުގެ މާނައިގެ ތެރޭގައި، އޭގެ ޒާތުގައި ޕާސްޕޯޓު ނުވަތަ ދަތުރުފަތުރުކުރުމަށް ބޭނުންކުރާ ރަސްމީ ލިޔުމެއް ހިފަހައްޓައިފައި ފުލުހުންގެ ބެލުމުގެ ދަށަށް ގެނައުމެއް ނުހިމެނެއެވެ.
"މުވައްކިލު" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، ވަކީލެއްގެ ފަންނީ އެހީތެރިކަމާއި ގާނޫނީ އެހީތެރިކަން ހޯދައި، ލިބިގަންނަ ފަރާތަށެވެ.
"ވެރިފަރާތް" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، ދިރިއުޅޭ ތަނެއްކަމުގައި ބެލޭ ތަނެއް، އެ މީހާގެ ބެލުމުގެ ދަށުގައިވާ މީހާއާއި، އެ ތަނެއްގައި ދިރިއުޅޭ މީހާއާއި، އެ ތަނަކަށް ޒިންމާ އުފުލަންޖެހޭ މީހާއާއި، އެތަނެއް ކޮންޓްރޯލުކުރުމުގެ ބާރު ލިބިގެންވާ މީހާއާއި، އެ ތަނެއްގައި ހިނގާ ހަރަކާތްތަކާއި އެ ތަނެއްގެ ހާލަތު ކޮންޓްރޯލު ުކރުމުގެ ބާރު ލިބިގެންވާ މީހާއާއި، އެ ތަނަށް ވަދެ އެ ތަނެއްގައި ތިބުމުގެ ހުއްދަ ލިބިގެންވާ މީހުންނަށެވެ.
"އެކައުންޓް ހިފެހެއްޓުން" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، އެކައުންޓުން އެއްވެސް މުއާމަލާތެއް ނުކުރެވޭ އަދި އެކައުންޓުން އެއްވެސް ގޮތަކަށް ފައިސާ ނުނެގޭ ގޮތަށް، އެކައުންޓުގެ ބޭނުން ނުކުރެވޭގޮތް ހެދުމަށެވެ.
"އާންމު ތަންތަން" ކަމަށް ބުނުފައި އެވަނީ، އެންމެންނަށް ވެސް ބޭނުންކުރެވޭ ގޮތަށް އަބަދުވެސް ހުޅުވައިލެވިފައިވާ މަގާއި ގޯއްޗާއި ބިމާއި އާންމު މައިދާންތަކާއި ޕާކުތަކާއި އަމިއްލަ ތަންތަން ކަމަށް ނުބެލެވޭ ބިމާއި ގޯއްޗާއި އިމާރާތަށެވެ. އާންމުކޮށް މީހުންނަށް ވަދެނިކުމެވޭ ގޮތަށް ހުޅުވިގެންވާ ފިހާރަތަކާއި ކެފޭތަކާއި ރެސްޓޯރަންޓުތަކާއި ސައިހޮޓާތަކާއި އެފަދަ ތަންތަނުގެ ތެރެއިން ތަނެއްގައި ކުށެއް ހިނގައިފިކަމަށް ނުވަތަ ކުށެއް ހިނގަމުންދާކަމަށް އެކީަށގެންވާ ސަބަބެއްގެ މައްޗަށް ިބނާކޮށް ތުހުމަތުކުރެވޭ ހިނދު، އެ ތަނަކީވެސް އާންމު ތަނެއްގެ މާނައިގައި ހިމެނިގެންވާ ތަނެކެވެ.
"އަމިއްލަ ތަންތަން" ކަމަށް ބުނުފައި އެވަނީ، މީހެއްގެ ނަމުގައި ރަޖިސްޓަރީކުރެވިގެންވާ ގޯއްޗާއި، ގެއާއި، ބިމާއި، އިމާރާތާއި، މީހުން ދިރިއުޅުމަށް ބޭނުންކުރާ ގޭގެއަށާއި ގޭބިސީއަށާއި އޮފީހަށާއި، ވަކި އިދާރާއަކުން ވަކި އުސޫލަކުން ވަކި ބައެއް ބޭނުންކުރަން ދޫކޮށްފައިވާ ގޯއްޗާއި އިމާރާތާއި ހޯލާއި މައިދާންތަކަށެވެ.
"އާއިލީ މެންބަރު" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، ލޯނަށް އެދޭ ފަރާތުގެ ބައްޕ،ަ ނުވަތަ މަންމަ، ނުވަތަ އެއްބަނޑުއެއްބަފާ / އެއްބަނޑު / އެއްބަފާ ދައްތައެއް، ނުވަތަ ބޭބެއެއް، ނުވަތަ ކޮއްކޮއެއް، ނުވަތަ މައިފުށުގެ / ބަފައިފުށުގެ ބޮޑުބޭބެއެއް، ނުވަތަ ބޮޑުދައިތައެއް، ނުވަތަ ލޯނަށް އެދޭ ފަރާތުގެ އަމިއްލަ ދަރިއެއް ނުވަތަ ގާނޫނީގޮތުން އެ ފަރާތާ ބެލެނިވެރިކަން މަތިކޮށްފައިވާ ފަރާތްތަކަށެވެ.
"އާއިލާ" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، ލޯނަށް އެދޭ ފަރާތުގެ މަންމަ، ނުވަތަ ބައްޕ،ަ ނުވަތަ ދަރިން، ނުވަތަ ގާނޫނީގޮތުން ބެލެނިވެރިކަން މަތިކޮށްފައިވާ ފަރާތްތަކަށެވެ.
"ގެރެންޓަރ" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، ލޯނު އެއްބަސްވުމުގައި ގެރެންޓީއެއް ނުވަތަ ސެކިއުރިޓީއެއް ނުވަތަ ލޯނާ ގުޅިގެން ގެރެންޓަރު އަދާކުރަންޖެހޭ އެންމެހައި އިލްތިޒާމުތައް އަދާކުރާނެ ކަމުގެ ޔަގީންކަން ދީ އެއްބަސްވުމުގައި ސޮއިކުރާ ފަރާތަކަށެވެ.
"ޓޮޕްއަޕް ލޯނު" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، މަތީ ތައުލީމާއި ތަމްރީނަށް ދޭ ލޯނު އެހީގެ ދަށުން ދަރިވަރު ކިޔަވަމުންދާ ޕްރޮގްރާމުގެ މުއްދަތުގައި، ދަރިވަރުގެ އިހްތިޔާރުން ބޭރުން ދިމާވާ ސަބަބަކާހުރެ ޕްރޮގްރާމް ފުރިހަމަކުރުމަށް އިތުރުވާ މުއްދަތަށް ދޭ ލޯނަށެވެ.
"ކޯޓު އަމުރު" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، ކޯޓު އަމުރެއް ހޯދައިގެން ކުރަންޖެހޭ ކަމެއް ކުރުމަށް މި ގަވާއިދުގައިވާ ގޮތުގެމަތިން ފަނޑިޔާރަކު ދޫކުރާ ހުއްދައަށެވެ. ނުވަތަ ފަނޑިޔާރަކު ކުރާ އަމުރަށެވެ.
"ކޯޓު" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، ޖިނާއީ މައްސަލަތައް ބެލުމުގެ އިހްތިސާސް ލިބިގެންވާ ކޮންމެ ކޯޓެއް ވެސް ހިމެނޭގޮތުންނެވެ.
"ކަމިށަންޑް އޮފިސަރ" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، ފުލުހުންގެ ހުވާކޮށްފައި ތިބި މޯލްޑިވްސް ޕޮލިސް ސަރވިސްގެ ސަބްއިންސްޕެކްޓަރ ރޭންކުން ފެށިގެން މަތީ މަގާމުގެ އޮފިސަރުންނަށެވެ.
"ދައުލަތުގެ ތަހުގީގީ އިދާރާ" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، ވެރިކަން ހިންގާ ފަރާތާއި، ރައްޔިތުންގެ މަޖިލީހާއި، އަދުލު އިންސާފު ގާއިމުކުރުމުގެ ބާރުގައި ހިމެނޭ އިދާރާތަކުގެ ތެރެއިން ޖިނާއީ ތަހުގީގު ހިންގުމުގެ ބާރު ގާނޫނަކުން ލިބިދީފައިވާ އެންމެހައި އިދާރާތަކާއި، އެފަދަ މިނިވަން މުއައްސަސާތަކާއި މުސްތަގިއްލު މަގާމުތަކާއި ކޮމިށަންތަކަށެވެ.
"ފުލުހުންގެ މަރުކަޒު" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، ރައްޔިތުންނަށް ފުލުހުންގެ ހިދުމަތް ދިނުމަށް އުފައްދައިގެން ހިންގާ އަންނަނިވި ތަންތަނަށް ޖުމުލޮަކށެވެ.
- މޯލްޑިވްސް ޕޮލިސް ސަރވިސްގެ މައި އިދާރާ.
- ރާއްޖެ އެކިއެކި ސަރަހައްދުތަކަށް ބަހައި، އެކި ސަރަހައްދުތަކުގައި ގާއިމުކޮށްފައިވާ ފުލުހުންގެ ސަރަހައްދީ މަރުކަޒުތައް.
- އަތޮޅުތަކުގައި ގާއިމުކޮށްފައިވާ އަތޮޅު ޕޮލިސް ސްޓޭށަންތައް.
- ރަށްރަށުގައި ގާއިމުކޮށްފައިވާ ރަށު ޕޮލިސް ސްޓޭށަންތައް.
- ރަށްރަށުގައި ގާއިމުކޮށްފައިވާ ފުލުހުންގެ މަރުކަޒުތައް.
- މާލޭގައި ގާއިމުކޮށްފައިވާ ޕޮލިސް ސްޓޭށަންތައް.
- މީގެ އިތުރުންވެސް ފުލުހުންގެ ހިދުމަތާގުޅޭ ވަކި ހާއްސަ ދާއިރާތަކުގެ މަސައްކަތަށް ހާއްސަކޮށްގެން އުފައްދައިގެން ހިންގާ މަރުކަޒުތައް.
"ޕާސްޕޯޓު ހިފެހެއްޓުން" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، ޕާސްޕޯޓު ނުވަތަ ދަތުރުފަތުރުކުރުމަށް ބޭނުންކުރާ ރަސްމީ ލިޔުމެއް މެދުވެރިކޮށް، އެ މީހަކަށް ބައިނަލްއަގްވާމީ ދަތުރުފަތުރުކުރުން ހުއްޓުވުމަށް، ކޯޓު އަމުރެއްގެ ދަށުން ފުލުހުންނަށް ލިބިދޭ ބާރަށެވެ. ޕާސްޕޯޓު ހިފެހެއްޓުމުގެ މާނައިގެ ތެރޭގައި، އޭގެ ޒާތުގައި ޕާސްޕޯޓު ނުވަތަ ދަތުރުފަތުރުކުރުމަށް ބޭނުންކުރާ ރަސްމީ ލިޔުމެއް ހިފަހައްޓައިފައި ފުލުހުންގެ ބެލުމުގެ ދަށަށް ގެނައުމެއް ނުހިމެނެއެވެ.
"މުވައްކިލު" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، ވަކީލެއްގެ ފަންނީ އެހީތެރިކަމާއި ގާނޫނީ އެހީތެރިކަން ހޯދައި، ލިބިގަންނަ ފަރާތަށެވެ.
"ވެރިފަރާތް" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، ދިރިއުޅޭ ތަނެއްކަމުގައި ބެލޭ ތަނެއް، އެ މީހާގެ ބެލުމުގެ ދަށުގައިވާ މީހާއާއި، އެ ތަނެއްގައި ދިރިއުޅޭ މީހާއާއި، އެ ތަނަކަށް ޒިންމާ އުފުލަންޖެހޭ މީހާއާއި، އެތަނެއް ކޮންޓްރޯލުކުރުމުގެ ބާރު ލިބިގެންވާ މީހާއާއި، އެ ތަނެއްގައި ހިނގާ ހަރަކާތްތަކާއި އެ ތަނެއްގެ ހާލަތު ކޮންޓްރޯލު ުކރުމުގެ ބާރު ލިބިގެންވާ މީހާއާއި، އެ ތަނަށް ވަދެ އެ ތަނެއްގައި ތިބުމުގެ ހުއްދަ ލިބިގެންވާ މީހުންނަށެވެ.
"އެކައުންޓް ހިފެހެއްޓުން" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، އެކައުންޓުން އެއްވެސް މުއާމަލާތެއް ނުކުރެވޭ އަދި އެކައުންޓުން އެއްވެސް ގޮތަކަށް ފައިސާ ނުނެގޭ ގޮތަށް، އެކައުންޓުގެ ބޭނުން ނުކުރެވޭގޮތް ހެދުމަށެވެ.
"އާންމު ތަންތަން" ކަމަށް ބުނުފައި އެވަނީ، އެންމެންނަށް ވެސް ބޭނުންކުރެވޭ ގޮތަށް އަބަދުވެސް ހުޅުވައިލެވިފައިވާ މަގާއި ގޯއްޗާއި ބިމާއި އާންމު މައިދާންތަކާއި ޕާކުތަކާއި އަމިއްލަ ތަންތަން ކަމަށް ނުބެލެވޭ ބިމާއި ގޯއްޗާއި އިމާރާތަށެވެ. އާންމުކޮށް މީހުންނަށް ވަދެނިކުމެވޭ ގޮތަށް ހުޅުވިގެންވާ ފިހާރަތަކާއި ކެފޭތަކާއި ރެސްޓޯރަންޓުތަކާއި ސައިހޮޓާތަކާއި އެފަދަ ތަންތަނުގެ ތެރެއިން ތަނެއްގައި ކުށެއް ހިނގައިފިކަމަށް ނުވަތަ ކުށެއް ހިނގަމުންދާކަމަށް އެކީަށގެންވާ ސަބަބެއްގެ މައްޗަށް ިބނާކޮށް ތުހުމަތުކުރެވޭ ހިނދު، އެ ތަނަކީވެސް އާންމު ތަނެއްގެ މާނައިގައި ހިމެނިގެންވާ ތަނެކެވެ.
"އަމިއްލަ ތަންތަން" ކަމަށް ބުނުފައި އެވަނީ، މީހެއްގެ ނަމުގައި ރަޖިސްޓަރީކުރެވިގެންވާ ގޯއްޗާއި، ގެއާއި، ބިމާއި، އިމާރާތާއި، މީހުން ދިރިއުޅުމަށް ބޭނުންކުރާ ގޭގެއަށާއި ގޭބިސީއަށާއި އޮފީހަށާއި، ވަކި އިދާރާއަކުން ވަކި އުސޫލަކުން ވަކި ބައެއް ބޭނުންކުރަން ދޫކޮށްފައިވާ ގޯއްޗާއި އިމާރާތާއި ހޯލާއި މައިދާންތަކަށެވެ.
"އާއިލީ މެންބަރު" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، ލޯނަށް އެދޭ ފަރާތުގެ ބައްޕ،ަ ނުވަތަ މަންމަ، ނުވަތަ އެއްބަނޑުއެއްބަފާ / އެއްބަނޑު / އެއްބަފާ ދައްތައެއް، ނުވަތަ ބޭބެއެއް، ނުވަތަ ކޮއްކޮއެއް، ނުވަތަ މައިފުށުގެ / ބަފައިފުށުގެ ބޮޑުބޭބެއެއް، ނުވަތަ ބޮޑުދައިތައެއް، ނުވަތަ ލޯނަށް އެދޭ ފަރާތުގެ އަމިއްލަ ދަރިއެއް ނުވަތަ ގާނޫނީގޮތުން އެ ފަރާތާ ބެލެނިވެރިކަން މަތިކޮށްފައިވާ ފަރާތްތަކަށެވެ.
"އާއިލާ" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، ލޯނަށް އެދޭ ފަރާތުގެ މަންމަ، ނުވަތަ ބައްޕ،ަ ނުވަތަ ދަރިން، ނުވަތަ ގާނޫނީގޮތުން ބެލެނިވެރިކަން މަތިކޮށްފައިވާ ފަރާތްތަކަށެވެ.
"ގެރެންޓަރ" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، ލޯނު އެއްބަސްވުމުގައި ގެރެންޓީއެއް ނުވަތަ ސެކިއުރިޓީއެއް ނުވަތަ ލޯނާ ގުޅިގެން ގެރެންޓަރު އަދާކުރަންޖެހޭ އެންމެހައި އިލްތިޒާމުތައް އަދާކުރާނެ ކަމުގެ ޔަގީންކަން ދީ އެއްބަސްވުމުގައި ސޮއިކުރާ ފަރާތަކަށެވެ.
"ޓޮޕްއަޕް ލޯނު" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، މަތީ ތައުލީމާއި ތަމްރީނަށް ދޭ ލޯނު އެހީގެ ދަށުން ދަރިވަރު ކިޔަވަމުންދާ ޕްރޮގްރާމުގެ މުއްދަތުގައި، ދަރިވަރުގެ އިހްތިޔާރުން ބޭރުން ދިމާވާ ސަބަބަކާހުރެ ޕްރޮގްރާމް ފުރިހަމަކުރުމަށް އިތުރުވާ މުއްދަތަށް ދޭ ލޯނަށެވެ.