ގާނޫނީ ރަދީފު
"ވަޒީފާދޭ ފަރާތްތައް" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، ވިޔަފާރިއެއްގެ ގޮތުގައި އިކޮނަމިކް މިނިސްޓްރީގައި ރަޖިސްޓަރީކޮށްފައިވާ ވިޔަފާރިއަކަށެވެ.
"ފެޑަރޭށަން ސެންޓަރ" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، މަސައްކަތްތެރީންގެ ޔޫނިއަންތަކުންނާއި ވަޒީފާދޭ ފަރާތްތަކުގެ ޔޫނިއަން އުފައްދާ ރަޖިސްޓަރީކޮށްފައިވާ ފެޑަރޭށަންތަކުގެ މައްޗަށް އެކުލެވޭ ސެންޓަރުތަކަށެވެ.
"ޔޫނިއަންތަކުގެ ދަފުތަރު" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، މިނިސްޓްރީން އާންމުކޮށްފައިވ،ާ މިނިސްޓްރީގައި ރަޖިސްޓަރީކޮށްފައިވާ ޔޫނިއަންތަކުގެ ލިސްޓަށެވެ.
"ފެޑަރޭށަން" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، ޔޫނިއަންތަކުގެ ތެރެއިން 5 (ފަހެއް) ޔޫނިއަން ނުވަތަ އެއަށްވުރެ ގިނަ ޔޫނިއަން ގުޅިގެން އުފައްދާ ފެޑަރޭށަންތަކަށެވެ.
"ޔޫނިއަން" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، ވަޒީފާދޭ ފަރާތްތަކުގެ ޔޫނިއަންތަކާއި މަސައްކަތްތެރީންގެ ޔޫނިއަންތަކަށެވެ.
"ލޭންޑް ކުރުން" ކަމުގައި ބުނެފައި އެ ވަނީ، މަސްވެރިކަން ކޮށް ނިންމުމަމަށްފަހު އުޅަނދު އަނބުރާ ބަނދަރަށް ނުވަތަ އެފަދަ އެހެން ތަނަކަށް ދަތުރުކޮށް، ބާނައިފައިވާ މަސް ކިރުވުމަށް ނުވަތަ ވިއްކައިލުމަށް ނުވަތަ ބޭލުމަށެވެ.
"އުޅަނދު" ކަމުގައި ބުނެފައި އެ ވަނީ މަސްވެރިކަން ކުރުމަށް ނުވަތަ މަސްވެރިކަމާ ގުޅުންހުރި ހަރަކާތެއް ހިންގުމަށް ބޭނުންކުރާ ބޯޓުފަހަރަށް ނިސްބަތްކޮށެވެ.
"ބަނދަރުގެ ހިދުމަތެއް" ކަމުގައި ބުނެފައި އެ ވަނީ، މަސް އެއްތަނުން އަނެއްތަނަށް ބަރުކުރުމަށް ނުވަތަ ބަދަލުކުރުމަށް ނުވަތަ ޕެކްކުރުމަށް ނުވަތަ ޕްރޮސެސްކުރުމަށް ނުވަތަ ކާބޯތަކެތި ފޯރުކޮށްދިނުމަށް ނުވަތަ އުޅަނދު އެހެލުމަށް ނުވަތަ އުޅަނދު މަރާމާތުކުރުމަށް ނުވަތަ ތެޔޮ ފޯރުކޮށްދޭ ތަންތަނުން ހިދުމަތް ހޯދުމަށް ނިސްބަތްކޮށެވެ.
"ބަނދަރުގެ ބޭނުން ހިފުން" ނުވަތަ "ބަނދަރުގެ ހިދުމަތެއް" ކަމުގައި ބުނެފައި އެ ވަނީ، މަސް އެއްތަނުން އަނެއްތަނަށް ބަރުކުރުމަށް ނުވަތަ ބަދަލުކުރުމަށް ނުވަތަ ޕެކްކުރުމަށް ނުވަތަ ޕްރޮސެސްކުރުމަށް ނުވަތަ ކާބޯތަކެތި ފޯރުކޮށްދިނުމަށް ނުވަތަ އުޅަނދު އެހެލުމަށް ނުވަތަ އުޅަނދު މަރާމާތުކުރުމަށް ނުވަތަ ތެޔޮ ފޯރުކޮށްދޭ ތަންތަނުން ހިދުމަތް ހޯދުމަށް ނިސްބަތްކޮށެވެ.
"ބަނދަރު" ކަމުގައި ބުނެފައި އެ ވަނީ، މަސް އެއްތަނުން އަނެއްތަނަށް ބަރުކުރުމަށް ނުވަތަ ބަދަލުކުރުމަށް ނުވަތަ ޕެކްކުރުމަށް ނުވަތަ ޕްރޮސެސް ކުރުމަށް ނުވަތަ ކާބޯތަކެތި ފޯރުކޮށްދިނުމަށް ނުވަތަ ތެޔޮ ފޯރުކޮށްދޭ ތަންތަނަށް ނިސްބަތްކޮށެވެ.
"ގާނޫނާއި ގަވާއިދާ ހިލާފަށް ބެލެހެއްޓުމެއްނެތި، އަދި ރިޕޯޓްކުރުމެއްނެތި ކުރާ މަސްވެރިކަން" ކަމުގައި ބުނެފައި އެ ވަނީ، ގާނޫނު ނަންބަރު، 2019-14 (ދިވެހިރާއްޖޭގެ މަސްވެރިކަމުގެ ގާނޫނު) ނުވަތަ އެ ގާނޫނުގެ ދަށުން ހަދާ ގަވާއިދުތަކާ ހިލާފަށް އަދި އިސްވެ ބަޔާންކޮށްފައިވާ ގާނޫނާއި ގަވާއިދުތަކުގައި މާނަކުރެވިފައިވާ ގޮތަށް، މަސްވެރިކަން ރާވައި، ހިންގައި ބެލެހެއްޓުމާބެހޭ ބައިނަލްއަގްވާމީ ފިޔަވަޅުތަކާ ހިލާފަށް ކުރާ އެންމެހައި މަސްވެރިކަމާއި، މަސްވެރިކަމާ ގުޅުންހުރި ހަރަކާތްތަކަށެވެ.
"މަސްވެރިކަމާ ގުޅުންހުރި ހަރަކާތްތައް" ކަމުގައި ބުނެފައި އެ ވަނީ،
- މަސް ނުވަތަ މަހުގެ އުފެއްދުންތައް ކަނޑުގައި ދުއްވާ އުޅަނދަކަށް ގެންދިޔުމަށް ނުވަތަ މަސް ނުވަތަ އެފަދަ އުފެއްދުމެއް ކަނޑުގައި ދުއްވާ އުޅަނދަކުން އެހެން ތަނަކަށް ގެންދިޔުމަށް (ޓްރާންށިޕްކުރުން)؛
- މަސް ބާނާ ވަގުތުން ފެށިގެން ނުވަތަ މަސް ނަގާ ވަގުތުން ފެށިގެން އެއް ތަނުން އަނެއް ތަނަށް މަސް ގެންދިޔުން ނުވަތަ މަސް ހަލާކުނުވާ ގޮތަށް ރައްކައުކުރުމަށް؛
- ދިވެހިރާއްޖޭގެ ކަނޑުގެ ސަރަހައްދުތަކުން ނަގައިގެން އެއްގަމަށް ފުރަތަމަ ގެނެވޭ ވަގުތާ ހަމައަށް، މަހާއި މަހުގެ އުފެއްދުންތައް ރައްކައުކުރުމާއި، ގަތުމާއި، ޕްރޮސެސްކުރުމަށް؛
- މަހާއި މަހުގެ އުފެއްދުންތައް އެކްސްޕޯޓްކުރުމަށް؛
- މަސްވެރިކަން ކުރާ އުޅަނދުފަހަރަށް ތެޔޮ އެޅުން ނުވަތަ ތެޔޮ ފޯރުކޮށްދިނުން ނުވަތަ މަސްވެރިކަމުގެ ހަރަކާތްތައް ހިންގުމަށް އެއްބާރުލުން ދިނުމަށްޓަކައި އެއްވެސް ހަރަކާތެއް ނުވަތަ ހިދުމަތެއް ފޯރުކޮށްދިނުމަށް؛
- މި މާއްދާގެ (1) ވަނަ ނަންބަރުން ފެށިގެން (5) ވަނަ ނަންބަރުގެ ނިޔަލަށް ބަޔާންކޮށްފައިވާ އެއްވެސް މަސައްކަތެއް ކުރުމަށް ނުވަތަ އެފަދަ މަސައްކަތެއް ކުރުމަށް ތައްޔާރުވުމަށް.
"މަސްވެރިކަން" ކަމުގައި ބުނެފައި އެ ވަނީ،
- ހިފުމަށާއި، ނެގުމަށާއި، މެރުމަށާއި، ބޭނުމަށް މަސް ހޯދުން؛
- މަސް ހޯދުމަށް، ހިފުމަށް، ނެގުމަށް، މެރުމަށް މަސައްކަތްކުރުން؛
- އެކަންކަމުގެ ނަތީޖާއަކީ މަސް ހޯދުން، ހިފުން، ނެގުން، މެރުން ނުވަތަ މަސް ބޭނުން ކަމުގައި ހިމެނޭ އެނޫންވެސް އެހެން ހަރަކާތެއް ހިންގުން؛
- "ރޭޑިއޯ ބީކަން" ހިމެނޭގޮތަށް، މަސް ޖަމާކުރުވުމަށް ބޭނުންކުރާ އާލާތް ނުވަތަ އެގްރިގޭޓްކުރުމާ ގުޅޭ ސާމާނު ބެހެއްޓުން، ހޯދުން ނުވަތަ ނެގުން،
- މޫދުގައި ނުވަތަ ކަނޑުގައި ނުވަތަ އެއްގަމުގައި (ރަށެއްގައި) މި މާއްދާގެ (1) ވަނަ ނަންބަރާއި، (2) ވަނަ ނަންބަރާއި، (3) ވަނަ ނަންބަރު ނުވަތަ (4) ވަނަ ނަންބަރުގައި ބުނެފައިވާ އެއްވެސް ހަރަކާތެއް ހިންގުމަށް ތައްޔާރުވުމަށްޓަކައި އެއްވެސް ކަމެއް ހިންގުން.
"މަސް" ކަމުގައި ބުނެފައި އެ ވަނީ، ޖަނަވާރެއް ނުވަތަ ގަހެއް، ނުވަތަ މަހެއްގެ ސިފައެއް ހުރި، ނުވަތަ ނެތް އެއްޗެއް ނަމަވެސް ފެނުގައި ނުވަތަ ލޮނުގައި ނުވަތަ ކަނޑުގައި އުޅޭ އެންމެހައި ދިރޭ ތަކެއްޗަށެވެ. މި މާނައިގެ ތެރޭގައި މައިކަށިހުރި ނުވަތަ މައިކަށި ނެތް ދިރޭ ތަކެތި، ށެލްފިށް، ވެލާ، އިހި، ކަކުނި އަދި ބުނެވިދިޔަ ދިރޭ ތަކެތީގެ ޅަ އެއްޗެއްސާއި، ފަންޏާއި ބިސް ހިމެނެއެވެ.
"މާސްޓަރ" ކަމުގައި ބުނެފައި އެ ވަނީ، މަސްވެރިކަން ކުރާ އުޅަނދެއްގައި، އެ ވަގުތަކު ހުރި އެންމެ އިސް ޒިންމާ ހަވާލުވެފައިވާ ފަރާތަށެވެ.
"ވަޒީފާދޭ ފަރާތްތައް" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، ވިޔަފާރިއެއްގެ ގޮތުގައި އިކޮނަމިކް މިނިސްޓްރީގައި ރަޖިސްޓަރީކޮށްފައިވާ ވިޔަފާރިއަކަށެވެ.
"ފެޑަރޭށަން ސެންޓަރ" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، މަސައްކަތްތެރީންގެ ޔޫނިއަންތަކުންނާއި ވަޒީފާދޭ ފަރާތްތަކުގެ ޔޫނިއަން އުފައްދާ ރަޖިސްޓަރީކޮށްފައިވާ ފެޑަރޭށަންތަކުގެ މައްޗަށް އެކުލެވޭ ސެންޓަރުތަކަށެވެ.
"ޔޫނިއަންތަކުގެ ދަފުތަރު" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، މިނިސްޓްރީން އާންމުކޮށްފައިވ،ާ މިނިސްޓްރީގައި ރަޖިސްޓަރީކޮށްފައިވާ ޔޫނިއަންތަކުގެ ލިސްޓަށެވެ.
"ފެޑަރޭށަން" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، ޔޫނިއަންތަކުގެ ތެރެއިން 5 (ފަހެއް) ޔޫނިއަން ނުވަތަ އެއަށްވުރެ ގިނަ ޔޫނިއަން ގުޅިގެން އުފައްދާ ފެޑަރޭށަންތަކަށެވެ.
"ޔޫނިއަން" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، ވަޒީފާދޭ ފަރާތްތަކުގެ ޔޫނިއަންތަކާއި މަސައްކަތްތެރީންގެ ޔޫނިއަންތަކަށެވެ.
"ލޭންޑް ކުރުން" ކަމުގައި ބުނެފައި އެ ވަނީ، މަސްވެރިކަން ކޮށް ނިންމުމަމަށްފަހު އުޅަނދު އަނބުރާ ބަނދަރަށް ނުވަތަ އެފަދަ އެހެން ތަނަކަށް ދަތުރުކޮށް، ބާނައިފައިވާ މަސް ކިރުވުމަށް ނުވަތަ ވިއްކައިލުމަށް ނުވަތަ ބޭލުމަށެވެ.
"އުޅަނދު" ކަމުގައި ބުނެފައި އެ ވަނީ މަސްވެރިކަން ކުރުމަށް ނުވަތަ މަސްވެރިކަމާ ގުޅުންހުރި ހަރަކާތެއް ހިންގުމަށް ބޭނުންކުރާ ބޯޓުފަހަރަށް ނިސްބަތްކޮށެވެ.
"ބަނދަރުގެ ހިދުމަތެއް" ކަމުގައި ބުނެފައި އެ ވަނީ، މަސް އެއްތަނުން އަނެއްތަނަށް ބަރުކުރުމަށް ނުވަތަ ބަދަލުކުރުމަށް ނުވަތަ ޕެކްކުރުމަށް ނުވަތަ ޕްރޮސެސްކުރުމަށް ނުވަތަ ކާބޯތަކެތި ފޯރުކޮށްދިނުމަށް ނުވަތަ އުޅަނދު އެހެލުމަށް ނުވަތަ އުޅަނދު މަރާމާތުކުރުމަށް ނުވަތަ ތެޔޮ ފޯރުކޮށްދޭ ތަންތަނުން ހިދުމަތް ހޯދުމަށް ނިސްބަތްކޮށެވެ.
"ބަނދަރުގެ ބޭނުން ހިފުން" ނުވަތަ "ބަނދަރުގެ ހިދުމަތެއް" ކަމުގައި ބުނެފައި އެ ވަނީ، މަސް އެއްތަނުން އަނެއްތަނަށް ބަރުކުރުމަށް ނުވަތަ ބަދަލުކުރުމަށް ނުވަތަ ޕެކްކުރުމަށް ނުވަތަ ޕްރޮސެސްކުރުމަށް ނުވަތަ ކާބޯތަކެތި ފޯރުކޮށްދިނުމަށް ނުވަތަ އުޅަނދު އެހެލުމަށް ނުވަތަ އުޅަނދު މަރާމާތުކުރުމަށް ނުވަތަ ތެޔޮ ފޯރުކޮށްދޭ ތަންތަނުން ހިދުމަތް ހޯދުމަށް ނިސްބަތްކޮށެވެ.
"ބަނދަރު" ކަމުގައި ބުނެފައި އެ ވަނީ، މަސް އެއްތަނުން އަނެއްތަނަށް ބަރުކުރުމަށް ނުވަތަ ބަދަލުކުރުމަށް ނުވަތަ ޕެކްކުރުމަށް ނުވަތަ ޕްރޮސެސް ކުރުމަށް ނުވަތަ ކާބޯތަކެތި ފޯރުކޮށްދިނުމަށް ނުވަތަ ތެޔޮ ފޯރުކޮށްދޭ ތަންތަނަށް ނިސްބަތްކޮށެވެ.
"ގާނޫނާއި ގަވާއިދާ ހިލާފަށް ބެލެހެއްޓުމެއްނެތި، އަދި ރިޕޯޓްކުރުމެއްނެތި ކުރާ މަސްވެރިކަން" ކަމުގައި ބުނެފައި އެ ވަނީ، ގާނޫނު ނަންބަރު، 2019-14 (ދިވެހިރާއްޖޭގެ މަސްވެރިކަމުގެ ގާނޫނު) ނުވަތަ އެ ގާނޫނުގެ ދަށުން ހަދާ ގަވާއިދުތަކާ ހިލާފަށް އަދި އިސްވެ ބަޔާންކޮށްފައިވާ ގާނޫނާއި ގަވާއިދުތަކުގައި މާނަކުރެވިފައިވާ ގޮތަށް، މަސްވެރިކަން ރާވައި، ހިންގައި ބެލެހެއްޓުމާބެހޭ ބައިނަލްއަގްވާމީ ފިޔަވަޅުތަކާ ހިލާފަށް ކުރާ އެންމެހައި މަސްވެރިކަމާއި، މަސްވެރިކަމާ ގުޅުންހުރި ހަރަކާތްތަކަށެވެ.
"މަސްވެރިކަމާ ގުޅުންހުރި ހަރަކާތްތައް" ކަމުގައި ބުނެފައި އެ ވަނީ،
- މަސް ނުވަތަ މަހުގެ އުފެއްދުންތައް ކަނޑުގައި ދުއްވާ އުޅަނދަކަށް ގެންދިޔުމަށް ނުވަތަ މަސް ނުވަތަ އެފަދަ އުފެއްދުމެއް ކަނޑުގައި ދުއްވާ އުޅަނދަކުން އެހެން ތަނަކަށް ގެންދިޔުމަށް (ޓްރާންށިޕްކުރުން)؛
- މަސް ބާނާ ވަގުތުން ފެށިގެން ނުވަތަ މަސް ނަގާ ވަގުތުން ފެށިގެން އެއް ތަނުން އަނެއް ތަނަށް މަސް ގެންދިޔުން ނުވަތަ މަސް ހަލާކުނުވާ ގޮތަށް ރައްކައުކުރުމަށް؛
- ދިވެހިރާއްޖޭގެ ކަނޑުގެ ސަރަހައްދުތަކުން ނަގައިގެން އެއްގަމަށް ފުރަތަމަ ގެނެވޭ ވަގުތާ ހަމައަށް، މަހާއި މަހުގެ އުފެއްދުންތައް ރައްކައުކުރުމާއި، ގަތުމާއި، ޕްރޮސެސްކުރުމަށް؛
- މަހާއި މަހުގެ އުފެއްދުންތައް އެކްސްޕޯޓްކުރުމަށް؛
- މަސްވެރިކަން ކުރާ އުޅަނދުފަހަރަށް ތެޔޮ އެޅުން ނުވަތަ ތެޔޮ ފޯރުކޮށްދިނުން ނުވަތަ މަސްވެރިކަމުގެ ހަރަކާތްތައް ހިންގުމަށް އެއްބާރުލުން ދިނުމަށްޓަކައި އެއްވެސް ހަރަކާތެއް ނުވަތަ ހިދުމަތެއް ފޯރުކޮށްދިނުމަށް؛
- މި މާއްދާގެ (1) ވަނަ ނަންބަރުން ފެށިގެން (5) ވަނަ ނަންބަރުގެ ނިޔަލަށް ބަޔާންކޮށްފައިވާ އެއްވެސް މަސައްކަތެއް ކުރުމަށް ނުވަތަ އެފަދަ މަސައްކަތެއް ކުރުމަށް ތައްޔާރުވުމަށް.
"މަސްވެރިކަން" ކަމުގައި ބުނެފައި އެ ވަނީ،
- ހިފުމަށާއި، ނެގުމަށާއި، މެރުމަށާއި، ބޭނުމަށް މަސް ހޯދުން؛
- މަސް ހޯދުމަށް، ހިފުމަށް، ނެގުމަށް، މެރުމަށް މަސައްކަތްކުރުން؛
- އެކަންކަމުގެ ނަތީޖާއަކީ މަސް ހޯދުން، ހިފުން، ނެގުން، މެރުން ނުވަތަ މަސް ބޭނުން ކަމުގައި ހިމެނޭ އެނޫންވެސް އެހެން ހަރަކާތެއް ހިންގުން؛
- "ރޭޑިއޯ ބީކަން" ހިމެނޭގޮތަށް، މަސް ޖަމާކުރުވުމަށް ބޭނުންކުރާ އާލާތް ނުވަތަ އެގްރިގޭޓްކުރުމާ ގުޅޭ ސާމާނު ބެހެއްޓުން، ހޯދުން ނުވަތަ ނެގުން،
- މޫދުގައި ނުވަތަ ކަނޑުގައި ނުވަތަ އެއްގަމުގައި (ރަށެއްގައި) މި މާއްދާގެ (1) ވަނަ ނަންބަރާއި، (2) ވަނަ ނަންބަރާއި، (3) ވަނަ ނަންބަރު ނުވަތަ (4) ވަނަ ނަންބަރުގައި ބުނެފައިވާ އެއްވެސް ހަރަކާތެއް ހިންގުމަށް ތައްޔާރުވުމަށްޓަކައި އެއްވެސް ކަމެއް ހިންގުން.
"މަސް" ކަމުގައި ބުނެފައި އެ ވަނީ، ޖަނަވާރެއް ނުވަތަ ގަހެއް، ނުވަތަ މަހެއްގެ ސިފައެއް ހުރި، ނުވަތަ ނެތް އެއްޗެއް ނަމަވެސް ފެނުގައި ނުވަތަ ލޮނުގައި ނުވަތަ ކަނޑުގައި އުޅޭ އެންމެހައި ދިރޭ ތަކެއްޗަށެވެ. މި މާނައިގެ ތެރޭގައި މައިކަށިހުރި ނުވަތަ މައިކަށި ނެތް ދިރޭ ތަކެތި، ށެލްފިށް، ވެލާ، އިހި، ކަކުނި އަދި ބުނެވިދިޔަ ދިރޭ ތަކެތީގެ ޅަ އެއްޗެއްސާއި، ފަންޏާއި ބިސް ހިމެނެއެވެ.
"މާސްޓަރ" ކަމުގައި ބުނެފައި އެ ވަނީ، މަސްވެރިކަން ކުރާ އުޅަނދެއްގައި، އެ ވަގުތަކު ހުރި އެންމެ އިސް ޒިންމާ ހަވާލުވެފައިވާ ފަރާތަށެވެ.