ގާނޫނީ ރަދީފު
"އެޑްވާންސްޑް ސްޓޭންޑިންގ" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، ކުރިން ކިޔެވި ޕްރޮގްރާމުގެ މޮޑިއުލް ނުވަތަ މޮޑިއުލްތަކެއް ވަޒަންކޮށް، ފަހުން ކިޔަވާ ޕްރޮގްރާމުގެ މޮޑިއުލެއް ނުވަތަ މޮޑިއުލްތަކެއް ކިޔަވަން ނުޖެހި ޕްރޮގްރާމް ފުރިހަމަކުރާގޮތަށް ހަމަޖައްސައިފައިވުމަށެވެ.
"ފުލް ސްކޮލަރށިޕް" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، ލޯނުނަގާ ފަރާތުން ކިޔެވުމަށް ޓަކައި އެއްވެސް ހަރަދެއް ކުރަން ނުޖެހޭ ސްކޮލަރށިޕްތަކަށެވެ.
"ޑިފޯލްޓެއް ނެތުން" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، ލޯނަށް އެޕްލިކޭށަން ހުށަހެޅުމަށް ކަނޑައަޅައިފައިވާ ސުންގަޑީގެ ނިޔަލަށް، މިނިސްޓްރީ މެދުވެރިވެގެން ކުރިން ނަގައިފައިވާ މަތީ ތައުލީމާއި ތަމްރީނަށް ދޭ ލޯނު އެހީގެ ރީޕޭމަންޓުގެ ގޮތުގައި ދައްކަންޖެހޭ ފައިސާ ދައްކައި ހަލާސްކޮށްފައިވުން، ނުވަތަ އެއްބަސްވުމާ އެއްގޮތަށް އެ ފައިސާ ދައްކަމުން ދިއުމެވެ.
"ފުލްޓައިމް" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، މޯލްޑިވްސް ކޮލިފިކޭށަންސް އޮތޯރިޓީ (އެމ.ްކިއ.ުއޭ) އިން ފުލްޓައިމް ޕްރޮގްރާމްކަމަށް ކަނޑައަޅައިފައިވާ މިންގަނޑަށް ފެތޭ ޕްރޮގްރާމްތަކަށެވެ. އެއ،ީ މަދުވެގެން އަހަރަކު 120 (އެއްސަތޭކަ ވިހި) ކުރެޑިޓުގެ ރޭޓުން ފުރިހަމަކުރާ ޕްރޮގްރާމްތަކެވެ.
"އެމ.ްއެން.ކިއ.ުއެފް" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، މޯލްޑިވްސް ނޭށަނަލް ކޮލިފިކޭށަންސް ފްރޭމްވާރކަށެވެ.
"ފޫނުބެއްދޭފަދަ ގެއްލުމެއް" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، އެ ގެއްލުމެއް ލިބުމަށްފަހުގައި، ގެއްލުން ލިބުމުގެ ކުރިން ހާލަތު އޮތް ގޮތަށް އަނބުރާ އިއާދަކުރެވެން ނެތް ބާވަތުގެ ގެއްލުމަށެވެ.
"މައުލޫމާތު" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، ރިކޯޑު، ލިޔެކިޔުން، މެމޯ، އީ-މެއިލ،ްހިޔާލުތަކާއި، ލަފާތަކާއި، ނޫސްބަޔާންތަކާއި، ސާކިއުލާތަކާއި، އަމުރުތަކާއި، ލޮގްބުކްތަކާއި، ކޮންޓްރެކްޓްތަކާއި، ރިޕޯޓުތަކާއި، ކަރުދާސްތަކާއި، ސާމްޕަލްތަކާއި،މޮޑެލްތަކާއި، އެއްވެސް އިލެކްޓްރޯނިކް ފޯމެޓެއްގައި ހުންނަ ޑޭޓާ މެޓީރިއަލްތަކާއި އަދި މިނޫންވެސް އުފައްދ،ާ ގެންގުޅ،ެ ބަލަހައްޓާ ތަކެއްޗަށެވެ.
"ފުރަތަމަ ދަރަޖައިގެ އާއިލީ ގުޅުން" ހުރި ފަރާތްތައް ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، މައިންބަފައިންނާއި، ދަރީންނާއި، ފިރިމީހާއާއި، އަނބިމީހާ ނުވަތަ އަނބިންނާއި، އެއްބަނޑުއެއްބަފާ މީހުންނާއި، އެއްބަނޑު މީހުންނާއި، އެއްބަފާ މީހުންނަށެވެ.
"ލޭން މީޓަރ" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، ޕާކުކުރުމަށް ނުވަތަ އުޅަނދުގެ މޫވްމެންޓަށް މަގެއްގެ ލޭނުގެ ދިގުމިނުން ޖާގަ ހިސާބުކުރުމަށް ބޭނުންކުރެވޭ ޔުނިޓަކަށެވެ.
"ޕާކިންގ ޖާގަ" ނުވަތަ "ޕާކިންގ އޭރިއާ" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، އުޅަނދެއް ޕާކުކުރުމަށް ޓަކައި ކަނޑައަޅާ ޖާގައަށް ނުވަތަ ލިބެންހުރި ޖާގައަށެވެ.
"ޕާކިންގ އޭރިއާ" ނުވަތަ "ޕާކިންގ ޖާގަ" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، އުޅަނދެއް ޕާކުކުރުމަށް ޓަކައި ކަނޑައަޅާ ޖާގައަށް ނުވަތަ ލިބެންހުރި ޖާގައަށެވެ.
"ވެހިކަލް ކެޕޭސިޓީ" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، ރަށެއްގެ ޖުމުލަ ލޭން މީޓަރަށާއި ލިބެންހުރި ޕާކިންގ އޭރިއާއަށް ބަލައި، އެ ރަށެއްގައި ގިނަވެގެން ބޭނުންކުރެވޭނެ އުޅަނދުތަކުގެ އަދަދުކަމަށް ކަނޑައަޅާ އަދަދަށެވެ.
(ރ) "އެއްގަމު ދަތުރުފަތުރުގެ ނިޒާމު" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، މީހުން ދިރިއުޅޭ ރަށްރަށާއި، އަދި އާންމު ހިދުމަތްދޭ ތަންތަނުގައި އެއްގަމު އުޅަނދުތައް ދުއްވުމަށް ކަނޑައެޅިފައިވާ މަގުތަކާއި، ފާލަންތަކާއި، އަމިއްލަ ބިންބިމާއި ބަންޑާރަ ބިމުން ހިނގާބިނގާވެ އުޅުމަށާއި ދުއްވުމަށް ކަނޑައެޅިފައިވާ މަގުތަކާއި ގޯޅިތަކާއި އަމިއްލަ ބޭނުމަށް ނުވަތަ ސިނާއީ ބޭނުންތަކަށް ދޫކޮށްފައި ވާ ބިންބިމާއި، ވަކިކަމަކަށް ދޫކޮށްފައިވާ ރަށްރަށުގައި އާންމުކޮށް ދުއްވުމާއި ހިނގާބިނގާވެ އުޅުމަށް ހަދައިފައިވާ މަގުތަކާއި ގޯޅިތަކާއި ސަރަހައްދުތަކާއި، މިފަދަ ތަންތަނުގައި ދުއްވާ ހުރިހާ ބާވަތެއްގެ އުޅަނދުތަކާއި، ދުއްވާ މީހުންނަށެވެ.
(ނ) "އެސެސްމަންޓް" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، އަދަދު ކަނޑައެޅުމުގެ ކުރިން، އެކަމާ ގުޅުންހުރި ކަންކަން ދިރާސާކުރާ ކުރުމަށެވެ.
"މައުލޫމާތު" ކަމަށް ބުނެފައި އެ ވަނީ، ކޮންމެ ބާވަތެއްގެ މައުލޫމާތެއް ކަމުގައިވީ ނަމަ ވެސް ނުވަތަ ކޮންމެ ތާރީހެއްގައި އުފައްދައިފައިވާ މައުލޫމާތެއް ކަމުގައިވީ ނަމަ ވެސް ނުވަތަ ކޮންމެ ފަރާތަކުން އުފައްދައިފައިވާ މައުލޫމާތެއް ކަމުގައިވީނަމަ ވެސް، ނުވަތަ ކޮންމެ ވަސީލަތެއްގައި ރައްކާތެރި ކުރެވިފައިވާ މައުލޫމާތެއް ކަމުގައިވީ ނަމަ ވެސް ދައުލަތުގެ އިދާރާއަކުން ގެންގުޅޭ ނުވަތަ ބަލަހައްޓާ މައުލޫމާތުގެ ތެރެއިން ތިން ވަނަ ފަރާތެއްގެ މިލްކަކަށްނުވާ ހަމަ ކޮންމެ މައުލޫމާތަކަށެވެ.
"އެޑްވާންސްޑް ސްޓޭންޑިންގ" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، ކުރިން ކިޔެވި ޕްރޮގްރާމުގެ މޮޑިއުލް ނުވަތަ މޮޑިއުލްތަކެއް ވަޒަންކޮށް، ފަހުން ކިޔަވާ ޕްރޮގްރާމުގެ މޮޑިއުލެއް ނުވަތަ މޮޑިއުލްތަކެއް ކިޔަވަން ނުޖެހި ޕްރޮގްރާމް ފުރިހަމަކުރާގޮތަށް ހަމަޖައްސައިފައިވުމަށެވެ.
"ފުލް ސްކޮލަރށިޕް" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، ލޯނުނަގާ ފަރާތުން ކިޔެވުމަށް ޓަކައި އެއްވެސް ހަރަދެއް ކުރަން ނުޖެހޭ ސްކޮލަރށިޕްތަކަށެވެ.
"ޑިފޯލްޓެއް ނެތުން" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، ލޯނަށް އެޕްލިކޭށަން ހުށަހެޅުމަށް ކަނޑައަޅައިފައިވާ ސުންގަޑީގެ ނިޔަލަށް، މިނިސްޓްރީ މެދުވެރިވެގެން ކުރިން ނަގައިފައިވާ މަތީ ތައުލީމާއި ތަމްރީނަށް ދޭ ލޯނު އެހީގެ ރީޕޭމަންޓުގެ ގޮތުގައި ދައްކަންޖެހޭ ފައިސާ ދައްކައި ހަލާސްކޮށްފައިވުން، ނުވަތަ އެއްބަސްވުމާ އެއްގޮތަށް އެ ފައިސާ ދައްކަމުން ދިއުމެވެ.
"ފުލްޓައިމް" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، މޯލްޑިވްސް ކޮލިފިކޭށަންސް އޮތޯރިޓީ (އެމ.ްކިއ.ުއޭ) އިން ފުލްޓައިމް ޕްރޮގްރާމްކަމަށް ކަނޑައަޅައިފައިވާ މިންގަނޑަށް ފެތޭ ޕްރޮގްރާމްތަކަށެވެ. އެއ،ީ މަދުވެގެން އަހަރަކު 120 (އެއްސަތޭކަ ވިހި) ކުރެޑިޓުގެ ރޭޓުން ފުރިހަމަކުރާ ޕްރޮގްރާމްތަކެވެ.
"އެމ.ްއެން.ކިއ.ުއެފް" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، މޯލްޑިވްސް ނޭށަނަލް ކޮލިފިކޭށަންސް ފްރޭމްވާރކަށެވެ.
"ފޫނުބެއްދޭފަދަ ގެއްލުމެއް" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، އެ ގެއްލުމެއް ލިބުމަށްފަހުގައި، ގެއްލުން ލިބުމުގެ ކުރިން ހާލަތު އޮތް ގޮތަށް އަނބުރާ އިއާދަކުރެވެން ނެތް ބާވަތުގެ ގެއްލުމަށެވެ.
"މައުލޫމާތު" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، ރިކޯޑު، ލިޔެކިޔުން، މެމޯ، އީ-މެއިލ،ްހިޔާލުތަކާއި، ލަފާތަކާއި، ނޫސްބަޔާންތަކާއި، ސާކިއުލާތަކާއި، އަމުރުތަކާއި، ލޮގްބުކްތަކާއި، ކޮންޓްރެކްޓްތަކާއި، ރިޕޯޓުތަކާއި، ކަރުދާސްތަކާއި، ސާމްޕަލްތަކާއި،މޮޑެލްތަކާއި، އެއްވެސް އިލެކްޓްރޯނިކް ފޯމެޓެއްގައި ހުންނަ ޑޭޓާ މެޓީރިއަލްތަކާއި އަދި މިނޫންވެސް އުފައްދ،ާ ގެންގުޅ،ެ ބަލަހައްޓާ ތަކެއްޗަށެވެ.
"ފުރަތަމަ ދަރަޖައިގެ އާއިލީ ގުޅުން" ހުރި ފަރާތްތައް ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، މައިންބަފައިންނާއި، ދަރީންނާއި، ފިރިމީހާއާއި، އަނބިމީހާ ނުވަތަ އަނބިންނާއި، އެއްބަނޑުއެއްބަފާ މީހުންނާއި، އެއްބަނޑު މީހުންނާއި، އެއްބަފާ މީހުންނަށެވެ.
"ލޭން މީޓަރ" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، ޕާކުކުރުމަށް ނުވަތަ އުޅަނދުގެ މޫވްމެންޓަށް މަގެއްގެ ލޭނުގެ ދިގުމިނުން ޖާގަ ހިސާބުކުރުމަށް ބޭނުންކުރެވޭ ޔުނިޓަކަށެވެ.
"ޕާކިންގ ޖާގަ" ނުވަތަ "ޕާކިންގ އޭރިއާ" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، އުޅަނދެއް ޕާކުކުރުމަށް ޓަކައި ކަނޑައަޅާ ޖާގައަށް ނުވަތަ ލިބެންހުރި ޖާގައަށެވެ.
"ޕާކިންގ އޭރިއާ" ނުވަތަ "ޕާކިންގ ޖާގަ" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، އުޅަނދެއް ޕާކުކުރުމަށް ޓަކައި ކަނޑައަޅާ ޖާގައަށް ނުވަތަ ލިބެންހުރި ޖާގައަށެވެ.
"ވެހިކަލް ކެޕޭސިޓީ" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، ރަށެއްގެ ޖުމުލަ ލޭން މީޓަރަށާއި ލިބެންހުރި ޕާކިންގ އޭރިއާއަށް ބަލައި، އެ ރަށެއްގައި ގިނަވެގެން ބޭނުންކުރެވޭނެ އުޅަނދުތަކުގެ އަދަދުކަމަށް ކަނޑައަޅާ އަދަދަށެވެ.
(ރ) "އެއްގަމު ދަތުރުފަތުރުގެ ނިޒާމު" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، މީހުން ދިރިއުޅޭ ރަށްރަށާއި، އަދި އާންމު ހިދުމަތްދޭ ތަންތަނުގައި އެއްގަމު އުޅަނދުތައް ދުއްވުމަށް ކަނޑައެޅިފައިވާ މަގުތަކާއި، ފާލަންތަކާއި، އަމިއްލަ ބިންބިމާއި ބަންޑާރަ ބިމުން ހިނގާބިނގާވެ އުޅުމަށާއި ދުއްވުމަށް ކަނޑައެޅިފައިވާ މަގުތަކާއި ގޯޅިތަކާއި އަމިއްލަ ބޭނުމަށް ނުވަތަ ސިނާއީ ބޭނުންތަކަށް ދޫކޮށްފައި ވާ ބިންބިމާއި، ވަކިކަމަކަށް ދޫކޮށްފައިވާ ރަށްރަށުގައި އާންމުކޮށް ދުއްވުމާއި ހިނގާބިނގާވެ އުޅުމަށް ހަދައިފައިވާ މަގުތަކާއި ގޯޅިތަކާއި ސަރަހައްދުތަކާއި، މިފަދަ ތަންތަނުގައި ދުއްވާ ހުރިހާ ބާވަތެއްގެ އުޅަނދުތަކާއި، ދުއްވާ މީހުންނަށެވެ.
(ނ) "އެސެސްމަންޓް" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، އަދަދު ކަނޑައެޅުމުގެ ކުރިން، އެކަމާ ގުޅުންހުރި ކަންކަން ދިރާސާކުރާ ކުރުމަށެވެ.
"މައުލޫމާތު" ކަމަށް ބުނެފައި އެ ވަނީ، ކޮންމެ ބާވަތެއްގެ މައުލޫމާތެއް ކަމުގައިވީ ނަމަ ވެސް ނުވަތަ ކޮންމެ ތާރީހެއްގައި އުފައްދައިފައިވާ މައުލޫމާތެއް ކަމުގައިވީ ނަމަ ވެސް ނުވަތަ ކޮންމެ ފަރާތަކުން އުފައްދައިފައިވާ މައުލޫމާތެއް ކަމުގައިވީނަމަ ވެސް، ނުވަތަ ކޮންމެ ވަސީލަތެއްގައި ރައްކާތެރި ކުރެވިފައިވާ މައުލޫމާތެއް ކަމުގައިވީ ނަމަ ވެސް ދައުލަތުގެ އިދާރާއަކުން ގެންގުޅޭ ނުވަތަ ބަލަހައްޓާ މައުލޫމާތުގެ ތެރެއިން ތިން ވަނަ ފަރާތެއްގެ މިލްކަކަށްނުވާ ހަމަ ކޮންމެ މައުލޫމާތަކަށެވެ.