ގާނޫނީ ރަދީފު
"އިލެކްޓްރޯނިކް މީޑިއާ" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، އޯޑިއޯ އަދި ވީޑިއޯ ޓޭޕާއި އިންޓަރނެޓް ހިމެނޭގޮތުން، ޑިޖިޓަލް ނުވަތަ އިލެކްޓްރޯނިކް ވަސީލަތެއް މެދުވެރިކޮށްގެން ހަބަރާއި މައުލޫމާތު ފަތުރާ ވަސީލަތްތަކަށެވެ.
"އަމިއްލަ މައުލޫމާތު" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، ފާހަގަކުރެވޭ ވަކި ފަރުދެއްގެ އަމިއްލަ ދިރިއުޅުމުގެ ދާއިރާގެ ތެރޭގައި ހިމެނޭ މައުލޫމާތަށާއި، އެ މައުލޫމާތެއް ހާމަކުރުމަކީ، އޭނާގެ އަމިއްލަ ފަރުދީ މިނިވަންކަމުގެ ހައްގަށް އުނިކަން ލިބުން ކަމުގައި ބެލެވިދާނެ މައުލޫމާތަށެވެ.
"ބްރޯޑްކާސްޓަރުން" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، ގާނޫނު ނަންބަރު 2010-16 (ބްރޯޑްކާސްޓްކުރުމުގެ ގާނޫނު) ގެ ދަށުން ބްރޯޑްކާސްޓްކުރުމުގެ ހިދުމަތްދިނުމުގެ ލައިސަންސެއް ލިބިފައިވާ ފަރާތްތަކަށެވެ.
"ނޫސް" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، ދުވަހު ނޫސްތަކަށާއި، ހަފްތާ ނޫސްތަކަށާއި، ޓްރޭޑް ޕަބްލިކޭށަންތަކާއި، މިނޫންވެސް ނަންނަމުގައި، ދިވެހިރާއްޖޭގައި ރަޖިސްޓަރީކޮށްގެން، މައުލޫމާތާއި، ހަބަރާއި، ހިޔާލާއި، އިށްތިހާރު، އާންމުކޮށް ފެތުރުމަށްޓަކައި، ގަންނަން ލިބޭގޮތަށް ނުވަތަ އަގަކާ ނުލައި ލިބޭގޮތަށް، ޗާޕުކޮށްގެންނާއި އިންޓަރނެޓާއި މީޑިއާގެ އެހެނިހެން ވަސީލަތްތައް މެދުވެރިކޮށް ށާއިއުކުރެވޭ ށާއިއުކުރުންތަކަށެވެ.
"ހުއްދަ ނޫން ފަރާތް" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، މައުލޫމާތު ހިއްސާކުރި މަސްދަރާއި ނޫސްވެރިޔާ ފިޔަވައި އެ މައުލޫމާތެއް އެނގުމުގެ ހައިސިއްޔަތު ނެތް ތިންވަނަ ފަރާތަކަށެވެ.
"އިސްތިންތާޖު" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، ދޭހަކުރެވޭގޮތަށް ނުވަތަ ނެރެވޭ ނަތީޖާއަށެވެ.
''އެފިޑެވިޓް'' ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، ހެކިބަސްދޭ މީހާ ހުވާމަތީގައި ހުރެ ލިޔުމުން ދީފައިވާ، އަދި ހެކީގެ ގޮތުގައި ހުށަހެޅޭ ބަޔާނަށެވެ.
''ސިއްރު ހެކި'' ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، ގާނޫނުގައި ބަޔާންކޮށްފައިވާ ކުށަކީ ގުޅިގެން އެ މީހަކަަށް ފެނުނު މަންޒަރެއް ނުވަތަ އިވުނު އަޑެއް ނުވަތަ ލިބުނު މައުލޫމާތެއް، އެ މީހަކީ ކާކުކަން އެހެން މީހުންނަށް ނޭނގޭގޮތަށް ގާނޫނު ތަންފީޒުކުރާ އިދާރާތަކަށް ނުވަތަ ށަރީއަަތުގެ މަޖީލަ ހަށް ފޯރުކޮށްދޭ މީހާއަށެވެ.
''ސިއްރު އޮޕަރެޓިވް'' ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، މި ގާނޫނުގައި ބަޔާންކޮށްފައިވާ ކުށްތައް ހުއްޓުވުމަށް ހިންގާ ސިއްރު އޮޕަރޭށަންތަކުގައި އަންޑަރކަވަރ އެޖެންޓެއްގެ ގޮތުގައި މަސައްކަތްކުރުމަށް ކޮމިށަނަރ އޮފް ޕޮލިސް ނުވަތަ އޭނާ ކަނޑައަޅާ ފުލުހުންގެ އޮފިސަރެއްގެ ހުއްދަ އޮވެގެން މަސައްކަތްކުރާ ފުލުހުންގެ އޮފިސަރަށެވެ.
''ކްލެސިފައިޑް އިންޓެލިޖެންސް'' ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، އެ މައުލޫމާތަކީ ހާމަކޮށްފި ނަމަ، އެ މައުލޫމާތު ދޭ ފަރާތަކީ ކޮން ފަރާތެއްކަން ހާމަވެ، ހިނގަމުންދާ ތަހުގީގަކަށް އޭގެ ސަބަބުން ނޭދެވޭ އަސަރުކޮށްފާނެ ނުވަތަ އޭގެ ސަބަބުން އެހެން މީހެއްގެ ސަލާމަތަށް ނުރައްކާވެދާނެކަމަށް ގަބޫލުކުރެވޭ ކޮންމެ މައުލޫމާތަކަށެވެ.
''ފުލުހުންގެ އިންޓެލިޖެންސް އޮފިސަރ'' ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، ދިވެހި ފުލުހުންގެ ހިދުމަތުގެ އިންޓެލިޖެންސްގައި މަސައްކަތްކުރާ މުވައްޒަފުންނަށެވެ.
"އިންޓެލިޖެންސް ރިޕޯޓު" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، ދިވެހި ފުލުހުންގެ ހިދުމަތުގެ އިންޓެލިޖެންސްގެ ބަހާއިން އެކުލަވައިލާ އިންޓެލިޖެންސް ރިޕޯޓަށެވެ.
"ކްލެސިފައިޑް އިންޓެލިޖެންސް މައުލޫމާތު" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، ގާނޫނު ނަންބަރު 2025-07 (ގޭންގުތަކުން ހިންގާ ކުށްތަކާއި އެނޫންވެސް ނުރައްކާތެރި ކުށްތައް ހުއްޓުވުމުގެ ގާނޫނު) ގައި ކުށްކަމަށް ކަނޑައަޅައިފައިވާ ކަންކަމާ ގުޅޭގޮތުން ލިބޭ އިންޓެލިޖެންސް މައުލޫމާތު ގްރޭޑްކޮށް އިވެލުއޭޓްކުރުމާ ބެހޭގޮތުން އެކުލަވައިލާ މިންގަނޑުގެ ދަށުން ގްރޭޑްކޮށް އިވެލުއޭޓްކޮށްފައިވާ ކޮންމެ މައުލޫމާތަކަށެވެ.
"މަސައްކަތްކުރާ ތަން" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، މުވައްޒަފުން ދުވަހުން ދުވަހަށް ވަޒީފާ އަދާކުރުމަށް ނުކުންނަ ތަނަށެވެ. މި މާނައިގެ ތެރޭގައި ރިސޯޓުތަކާއި، ހޮޓާތަކާއި، ފެކުޓަރީތަކާއި، މަސައްކަތު ސައިޓްތަކާއި، މިފަދަ އެހެން ތަންތަން ހިމެނެއެވެ.
"އެއްމެދު މިލްކުވެރިން" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، ގޯއްޗަށް އެދި ހުށަހަޅާ ފަރާތަށް އެ ބިން ލިބުނުކަމަށް ކަނޑައަޅައިފައިވާ ގަޒިއްޔާގައި ބެހެނިވެރީން ކަމުގައި ނުވަތަ ބިމުން ލިބޭ ފަރާތްތައް ކަމުގައި ކަނޑައަޅައިފައިވާ ފަރާތްތަކަށާއި، އެފަދަ ފަރާތަކުން ގަޒިއްޔާއިން ލިބުނު ބައި އިތުރު ފަރާތަކަށް ހިބަޔަކުން ނުވަތަ ވަސިއްޔަތަކުން ދީފައިވާ ނަމަ، ހިބަޔަކުން ނުވަތަ ވަސިއްޔަތަކުން ބިން ލިބުނު ފަރާތްތަކަށެވެ.
"އިލެކްޓްރޯނިކް މީޑިއާ" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، އޯޑިއޯ އަދި ވީޑިއޯ ޓޭޕާއި އިންޓަރނެޓް ހިމެނޭގޮތުން، ޑިޖިޓަލް ނުވަތަ އިލެކްޓްރޯނިކް ވަސީލަތެއް މެދުވެރިކޮށްގެން ހަބަރާއި މައުލޫމާތު ފަތުރާ ވަސީލަތްތަކަށެވެ.
"އަމިއްލަ މައުލޫމާތު" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، ފާހަގަކުރެވޭ ވަކި ފަރުދެއްގެ އަމިއްލަ ދިރިއުޅުމުގެ ދާއިރާގެ ތެރޭގައި ހިމެނޭ މައުލޫމާތަށާއި، އެ މައުލޫމާތެއް ހާމަކުރުމަކީ، އޭނާގެ އަމިއްލަ ފަރުދީ މިނިވަންކަމުގެ ހައްގަށް އުނިކަން ލިބުން ކަމުގައި ބެލެވިދާނެ މައުލޫމާތަށެވެ.
"ބްރޯޑްކާސްޓަރުން" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، ގާނޫނު ނަންބަރު 2010-16 (ބްރޯޑްކާސްޓްކުރުމުގެ ގާނޫނު) ގެ ދަށުން ބްރޯޑްކާސްޓްކުރުމުގެ ހިދުމަތްދިނުމުގެ ލައިސަންސެއް ލިބިފައިވާ ފަރާތްތަކަށެވެ.
"ނޫސް" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، ދުވަހު ނޫސްތަކަށާއި، ހަފްތާ ނޫސްތަކަށާއި، ޓްރޭޑް ޕަބްލިކޭށަންތަކާއި، މިނޫންވެސް ނަންނަމުގައި، ދިވެހިރާއްޖޭގައި ރަޖިސްޓަރީކޮށްގެން، މައުލޫމާތާއި، ހަބަރާއި، ހިޔާލާއި، އިށްތިހާރު، އާންމުކޮށް ފެތުރުމަށްޓަކައި، ގަންނަން ލިބޭގޮތަށް ނުވަތަ އަގަކާ ނުލައި ލިބޭގޮތަށް، ޗާޕުކޮށްގެންނާއި އިންޓަރނެޓާއި މީޑިއާގެ އެހެނިހެން ވަސީލަތްތައް މެދުވެރިކޮށް ށާއިއުކުރެވޭ ށާއިއުކުރުންތަކަށެވެ.
"ހުއްދަ ނޫން ފަރާތް" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، މައުލޫމާތު ހިއްސާކުރި މަސްދަރާއި ނޫސްވެރިޔާ ފިޔަވައި އެ މައުލޫމާތެއް އެނގުމުގެ ހައިސިއްޔަތު ނެތް ތިންވަނަ ފަރާތަކަށެވެ.
"އިސްތިންތާޖު" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، ދޭހަކުރެވޭގޮތަށް ނުވަތަ ނެރެވޭ ނަތީޖާއަށެވެ.
''އެފިޑެވިޓް'' ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، ހެކިބަސްދޭ މީހާ ހުވާމަތީގައި ހުރެ ލިޔުމުން ދީފައިވާ، އަދި ހެކީގެ ގޮތުގައި ހުށަހެޅޭ ބަޔާނަށެވެ.
''ސިއްރު ހެކި'' ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، ގާނޫނުގައި ބަޔާންކޮށްފައިވާ ކުށަކީ ގުޅިގެން އެ މީހަކަަށް ފެނުނު މަންޒަރެއް ނުވަތަ އިވުނު އަޑެއް ނުވަތަ ލިބުނު މައުލޫމާތެއް، އެ މީހަކީ ކާކުކަން އެހެން މީހުންނަށް ނޭނގޭގޮތަށް ގާނޫނު ތަންފީޒުކުރާ އިދާރާތަކަށް ނުވަތަ ށަރީއަަތުގެ މަޖީލަ ހަށް ފޯރުކޮށްދޭ މީހާއަށެވެ.
''ސިއްރު އޮޕަރެޓިވް'' ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، މި ގާނޫނުގައި ބަޔާންކޮށްފައިވާ ކުށްތައް ހުއްޓުވުމަށް ހިންގާ ސިއްރު އޮޕަރޭށަންތަކުގައި އަންޑަރކަވަރ އެޖެންޓެއްގެ ގޮތުގައި މަސައްކަތްކުރުމަށް ކޮމިށަނަރ އޮފް ޕޮލިސް ނުވަތަ އޭނާ ކަނޑައަޅާ ފުލުހުންގެ އޮފިސަރެއްގެ ހުއްދަ އޮވެގެން މަސައްކަތްކުރާ ފުލުހުންގެ އޮފިސަރަށެވެ.
''ކްލެސިފައިޑް އިންޓެލިޖެންސް'' ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، އެ މައުލޫމާތަކީ ހާމަކޮށްފި ނަމަ، އެ މައުލޫމާތު ދޭ ފަރާތަކީ ކޮން ފަރާތެއްކަން ހާމަވެ، ހިނގަމުންދާ ތަހުގީގަކަށް އޭގެ ސަބަބުން ނޭދެވޭ އަސަރުކޮށްފާނެ ނުވަތަ އޭގެ ސަބަބުން އެހެން މީހެއްގެ ސަލާމަތަށް ނުރައްކާވެދާނެކަމަށް ގަބޫލުކުރެވޭ ކޮންމެ މައުލޫމާތަކަށެވެ.
''ފުލުހުންގެ އިންޓެލިޖެންސް އޮފިސަރ'' ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، ދިވެހި ފުލުހުންގެ ހިދުމަތުގެ އިންޓެލިޖެންސްގައި މަސައްކަތްކުރާ މުވައްޒަފުންނަށެވެ.
"އިންޓެލިޖެންސް ރިޕޯޓު" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، ދިވެހި ފުލުހުންގެ ހިދުމަތުގެ އިންޓެލިޖެންސްގެ ބަހާއިން އެކުލަވައިލާ އިންޓެލިޖެންސް ރިޕޯޓަށެވެ.
"ކްލެސިފައިޑް އިންޓެލިޖެންސް މައުލޫމާތު" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، ގާނޫނު ނަންބަރު 2025-07 (ގޭންގުތަކުން ހިންގާ ކުށްތަކާއި އެނޫންވެސް ނުރައްކާތެރި ކުށްތައް ހުއްޓުވުމުގެ ގާނޫނު) ގައި ކުށްކަމަށް ކަނޑައަޅައިފައިވާ ކަންކަމާ ގުޅޭގޮތުން ލިބޭ އިންޓެލިޖެންސް މައުލޫމާތު ގްރޭޑްކޮށް އިވެލުއޭޓްކުރުމާ ބެހޭގޮތުން އެކުލަވައިލާ މިންގަނޑުގެ ދަށުން ގްރޭޑްކޮށް އިވެލުއޭޓްކޮށްފައިވާ ކޮންމެ މައުލޫމާތަކަށެވެ.
"މަސައްކަތްކުރާ ތަން" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، މުވައްޒަފުން ދުވަހުން ދުވަހަށް ވަޒީފާ އަދާކުރުމަށް ނުކުންނަ ތަނަށެވެ. މި މާނައިގެ ތެރޭގައި ރިސޯޓުތަކާއި، ހޮޓާތަކާއި، ފެކުޓަރީތަކާއި، މަސައްކަތު ސައިޓްތަކާއި، މިފަދަ އެހެން ތަންތަން ހިމެނެއެވެ.
"އެއްމެދު މިލްކުވެރިން" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، ގޯއްޗަށް އެދި ހުށަހަޅާ ފަރާތަށް އެ ބިން ލިބުނުކަމަށް ކަނޑައަޅައިފައިވާ ގަޒިއްޔާގައި ބެހެނިވެރީން ކަމުގައި ނުވަތަ ބިމުން ލިބޭ ފަރާތްތައް ކަމުގައި ކަނޑައަޅައިފައިވާ ފަރާތްތަކަށާއި، އެފަދަ ފަރާތަކުން ގަޒިއްޔާއިން ލިބުނު ބައި އިތުރު ފަރާތަކަށް ހިބަޔަކުން ނުވަތަ ވަސިއްޔަތަކުން ދީފައިވާ ނަމަ، ހިބަޔަކުން ނުވަތަ ވަސިއްޔަތަކުން ބިން ލިބުނު ފަރާތްތަކަށެވެ.