ގާނޫނީ ރަދީފު
"އެންޑް ޔޫސަރ ސެޓްފިކެޓް" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، އެއް ގައުމުން އަނެއް ގައުމަށް އެއްވެސް ބާވަތެއްގެ އެއްޗެއް ޓްރާންސްފަރ ކުރާއިރު، އެ އެއްޗެއް އެކްސްޕޯޓްކުރެވޭ ގައުމެއްގެ ކަމާބެހޭ ވުޒާރާއަކުން، އެ އެއްޗެއް ލިބިގަންނަ މީހާއަކީ އެ އެއްޗެއްގެ ބޭނުންކުރާނެ ހަމައެކަނި ފަރާތްކަމަށް ބަޔާންކޮށް ދޫކޮށްފައިވާ ސެޓްފިކެޓަށެވެ.
"ފެސިލިޓީ" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، ކެމިކަލް އުފައްދާ ކާރުހާނާތަކާއި، އެތަކެތި ގެންގުޅެ ބަލަހައްޓާ ލެބޯޓަރީތަކާއި ގުދަންކުރާ ތަންތަނާއި އަދި މިކަންކަމުގެ އިދާރީ ރެކޯޑު ބަލަހައްޓާ ތަންތަނަށެވެ.
"ކެމިކަލް ހަތިޔާރު އުފައްދާ ފެސިލިޓީ" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، 1 ޖަނަވަރީ 1946 އިން ފެށިގެން، ކެމިކަލް އުފެއްދުމަށް، ރައްކާކުރުމަށް ހެދިފައިވާ ނުވަތަ އެފަދަ ބޭނުމަކަށްޓަކައި އިމާރާތްކުރެވިފައިވާ ތަންތަނަށެވެ.
"ބައިނަލްއަގްވާމީ އިންސްޕެކްޓަރުން" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، ދަ ކޮންވެންށަން އޮން ދަ ޕްރޮހިބިށަން އޮފް ދަ ޑިވެލޮޕްމަންޓް، ޕްރޮޑަކްށަން، ސްޓޮކްޕައިލިންގ އެންޑް ޔޫސް އޮފް ކެމިކަލް ވެޕަންސްއެންޑް އޮން ދެއަރ ޑިސްޓްރަކްށަންގެ ''ވެރިފިކޭށަން އެނެކްސްގެ ޕާޓް II ،ސެކްށަން A ''ގެ ދަށުން، މުއާހަދާގައި ބަޔާންކޮށްފައިވާ ގޮތުގެމަތިން ބަލައި ފާސްކުރުމެއް ކުރިއަށްގެންދިއުމަށް ނުވަތަ ތަންތަނަށް ހާޒިރުވުމަށް އޯގަނައިޒޭށަނުން ކަނޑައަޅާ މީހުންނަށެވެ.
"އެއްތަނުން އަނެއްތަނަށް ގެންދި އުން" ނުވަތަ "ގެންދިއުން" ނުވަތަ "ގެނައުން" ނުވަތަ "ދިނުން" ނުވަތަ "ފޮނުވުން" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، ކެމިކަލެއް އެއްތަނުން އަނެއްތަނަށް ނުވަތަ އެކެއްގެ އަތުން އަނެކެއްގެ އަތަށް އުފުލުން ނުވަތަ ޓްރާންސްޕޯޓްކުރުން ނުވަތަ ޓްރާންސްށިޕްކުރުން ނުވަތަ ޓްރާންސިޓްކުރުން ނުވަތަ ކެމިކަލެއް އިމްޕޯޓްކުރުން ނުވަތަ އެކްސްޕޯޓްކުރުމަށެވެ.
"ކެމިކަލް ބަދަލުކުރުން" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، ކެމިކަލް ރިއެކްށަނަކުން އެ ކެމިކަލް އެހެން ކެމިކަލަކަށް ބަދަލުކުރުމަށެވެ.
"ކެމިކަލް ތައްޔާރުކުރުން" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، ކެމިކަލެއް އެހެން ކެމިކަލަކަށް ބަދަލު ނުވާގޮތަށް، ކުރިއަށްގެންދާ، ފޯރމިޔުލޭށަން، އެކްސްޓްރެކްށަން އަދި ޕިޔުރިފިކޭށަންގެ އަމަލީ މަރުހަލާއަށެވެ.
"ކެމިކަލް އުފެއްދުން" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، ކެމިކަލް ރިއެކްށަނަކުން ކެމިކަލް އުފެއްދުމަށެވެ.
"ވެރިފިކޭށަން އެނެކްސް" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، މުއާހަދާއާ އެކުގައި ހިމަނާފައިވާ ''އެނެކްސް އޮން އިމްޕްލިކޭށަންސް އެންޑް ވެރިފިކޭށަން'' އަށެވެ.
"ޖަދުވަލުގައި ބަޔާންކޮށްފައިނުވާ ޑިސްކްރީޓް އޯރގަނިކް ކެމިކަލް" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، އޮކްސައިޑް، ސަލްފައިޑް އަދި މެޓަލް ކާރބަނޭޓްސް ފިޔަވައި ކާރބަންގެ ހުރިހާ ކޮމްޕައުންޑެއް ހިމެނޭ ކެމިކަލް ކޮމްޕައުންޑްތައް ނިސްބަތްވާ ކްލާހުގެ ހުރިހާ ކެމިކަލަކަށެވެ.
(ކ) "ނުރައްކާތެރި ކެމިކަލް" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، ކެމިކަލް ހަތިޔާރު މަނާކުރުމުގެ ގާނޫނު (ގާނޫނު ނަންބަރު 2022-22) ގެ ޖަދުވަލު 1 ،2 އަދި 3 ގައި ބަޔާންކޮށްފައިވާ، އޭގެ ކެމިކަލް އެކްށަންގެ ސަބަބުން ފުރާނައަށް ގެއްލުންލިބިދާނެ ނުވަތަ ވަގުތީ ނުކުޅެދުންތެރިކަމެއް ނުވަތަ ދާއިމީ ގެއްލުމެއް އިންސާނުންނަށް ނުވަތަ ޖަނަވާރުންނަށް ކުރިމަތިކުރުވާ ކޮންމެ ކެމިކަލަކަށެވެ. މި މާނައިގައި،އެފަދަ ކެމިކަލެއްގެ އަސްލު ނުވަތަ އުފައްދާ ގޮތް ނުވަތަ އުފައްދާ ފެސިލިޓީ ނުވަތަ އެނޫންވެސް އެ ކެމިކަލް އުފެދޭ ނުވަތަ އުފައްދާތަނަކަށް ނުވަތަ ގޮތަކަށް ރިއާޔަތްކޮށްގެން ނުވާނެއެވެ.
"ރަޔަޓް ކޮންޓްރޯލް އެޖެންޓް" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، މި ގާނޫނުގެ އެއްވެސް ޖަދުވަލެއްގައި ނުހިމެނޭ، އިންސާނުންގެ ހިއްސު ތަކަށް އިސާހިތަކު އަސަރުފޯރުވާ ނުވަތަ ޖިސްމާނީގޮތުން ނުކުޅެދުންތެރިކަމެއް ގެނުވާ، އެ އެއްޗެއް ބޭނުންކުރުން ހުއްޓާލުމުން ކުޑަ އިރުކޮޅެއްގެ ތެރޭގައި އާންމު ހާލަތަކަށް މީހާ އަންނަ ކެމިކަލަށެވެ.
"ޕްރިކަރސަރ" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، އެއްވެސް ވިހަ ކެމިކަލެއް އުފެއްދުމަށް އެއްވެސް މަރުހަލާއެއްގައި ބޭނުންކުރާ އެއްވެސް ކެމިކަލް ރިއެކްޓެންޓަކަށެވެ.
"ކެމިކަލް ހަތިޔާރު" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، ތިރީގައި ބަޔާންކޮށްފައިވާ އެއްޗެހި އެކުގައި ނުވަތަ ވަކިވަކިންނެވެ.
- މުއާހަދާގެ ދަށުން މަނާކުރެވިފައިނުވާ ބޭނުންތަކަށް، އެ ބޭނުންތަކާ އެކަށީގެންވާ މިންވަރަށް އެކަންކަމަށް ބޭނުންކުރާ އެކަށީގެންވާ ބާވަތްތައް ފިޔަވައި، އެހެނިހެން ވިހަ ކެމިކަލް އަދި އޭގެ ޕްރިކަރސަރތައް؛
- މި އަކުރުގެ (1) ވަނަ ނަންބަރުގައި ބަޔާންކޮށްފައިވާ ވިހަ ކެމިކަލުން މީހަކު މަރާލެވޭފަދަ ގޮތަކަށް ނުވަތަ އެނޫންވެސް އަނިޔާއެއް ދެވޭގޮތަކަށް، އެ އެއްޗެއް ބޭނުންކުރުމުން ވިހަ ކެމިކަލް ބޭރުވެގެންދާފަދަ ގޮތަކަށް ފަރުމާކޮށްފައިވާ ހަތިޔާރާއި ވަޒަނާއި، އާލާތްތައް؛
- މި އަކުރުގެ (2) ވަނަ ނަންބަރުގައި ބަޔާންކޮށްފައިވާ ހަތިޔާރާއި ވަޒަނާއި، އާލާތްތަކާ ސީދާ އެކުގައި ބޭނުންކުރާގޮތަށް ފަރުމާކޮށްފައިވާ އެއްވެސް އެއްޗެއް.
"އޯގަނައިޒޭށަން ފޮރ ދަ ޕްރޮހިބިށަން އޮފް ކެމިކަލް ވެޕަންސް" ނުވަތަ "އޯގަނައިޒޭށަން" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، ދަ ކޮންވެންށަން އޮން ދަ ޕްރޮހިބިށަން އޮފް ދަ ޑިވެލޮޕްމަންޓް، ޕްރޮޑަކްށަން، ސްޓޮކްޕައިލިންގ އެންޑް ޔޫސް އޮފް ކެމިކަލް ވެޕަންސް އެންޑް އޮން ދެއަރ ޑިސްޓްރަކްށަން 1993 ގެ އާޓިކަލް VIII ގެ ދަށުން އެ މުއާހަދާގެ މެންބަރު ގައުމުތަކުން މުއާހަދާ ތަންފީޒުކުރެވޭކަން ކަށަވަރުކުރުމުގެ މަސްއޫލިއްޔަތު އަދާކުރުމަށް އުފައްދާފައިވާ އޯގަނައިޒޭށަނަށެވެ.
"އެންޑް ޔޫސަރ ސެޓްފިކެޓް" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، އެއް ގައުމުން އަނެއް ގައުމަށް އެއްވެސް ބާވަތެއްގެ އެއްޗެއް ޓްރާންސްފަރ ކުރާއިރު، އެ އެއްޗެއް އެކްސްޕޯޓްކުރެވޭ ގައުމެއްގެ ކަމާބެހޭ ވުޒާރާއަކުން، އެ އެއްޗެއް ލިބިގަންނަ މީހާއަކީ އެ އެއްޗެއްގެ ބޭނުންކުރާނެ ހަމައެކަނި ފަރާތްކަމަށް ބަޔާންކޮށް ދޫކޮށްފައިވާ ސެޓްފިކެޓަށެވެ.
"ފެސިލިޓީ" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، ކެމިކަލް އުފައްދާ ކާރުހާނާތަކާއި، އެތަކެތި ގެންގުޅެ ބަލަހައްޓާ ލެބޯޓަރީތަކާއި ގުދަންކުރާ ތަންތަނާއި އަދި މިކަންކަމުގެ އިދާރީ ރެކޯޑު ބަލަހައްޓާ ތަންތަނަށެވެ.
"ކެމިކަލް ހަތިޔާރު އުފައްދާ ފެސިލިޓީ" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، 1 ޖަނަވަރީ 1946 އިން ފެށިގެން، ކެމިކަލް އުފެއްދުމަށް، ރައްކާކުރުމަށް ހެދިފައިވާ ނުވަތަ އެފަދަ ބޭނުމަކަށްޓަކައި އިމާރާތްކުރެވިފައިވާ ތަންތަނަށެވެ.
"ބައިނަލްއަގްވާމީ އިންސްޕެކްޓަރުން" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، ދަ ކޮންވެންށަން އޮން ދަ ޕްރޮހިބިށަން އޮފް ދަ ޑިވެލޮޕްމަންޓް، ޕްރޮޑަކްށަން، ސްޓޮކްޕައިލިންގ އެންޑް ޔޫސް އޮފް ކެމިކަލް ވެޕަންސްއެންޑް އޮން ދެއަރ ޑިސްޓްރަކްށަންގެ ''ވެރިފިކޭށަން އެނެކްސްގެ ޕާޓް II ،ސެކްށަން A ''ގެ ދަށުން، މުއާހަދާގައި ބަޔާންކޮށްފައިވާ ގޮތުގެމަތިން ބަލައި ފާސްކުރުމެއް ކުރިއަށްގެންދިއުމަށް ނުވަތަ ތަންތަނަށް ހާޒިރުވުމަށް އޯގަނައިޒޭށަނުން ކަނޑައަޅާ މީހުންނަށެވެ.
"އެއްތަނުން އަނެއްތަނަށް ގެންދި އުން" ނުވަތަ "ގެންދިއުން" ނުވަތަ "ގެނައުން" ނުވަތަ "ދިނުން" ނުވަތަ "ފޮނުވުން" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، ކެމިކަލެއް އެއްތަނުން އަނެއްތަނަށް ނުވަތަ އެކެއްގެ އަތުން އަނެކެއްގެ އަތަށް އުފުލުން ނުވަތަ ޓްރާންސްޕޯޓްކުރުން ނުވަތަ ޓްރާންސްށިޕްކުރުން ނުވަތަ ޓްރާންސިޓްކުރުން ނުވަތަ ކެމިކަލެއް އިމްޕޯޓްކުރުން ނުވަތަ އެކްސްޕޯޓްކުރުމަށެވެ.
"ކެމިކަލް ބަދަލުކުރުން" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، ކެމިކަލް ރިއެކްށަނަކުން އެ ކެމިކަލް އެހެން ކެމިކަލަކަށް ބަދަލުކުރުމަށެވެ.
"ކެމިކަލް ތައްޔާރުކުރުން" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، ކެމިކަލެއް އެހެން ކެމިކަލަކަށް ބަދަލު ނުވާގޮތަށް، ކުރިއަށްގެންދާ، ފޯރމިޔުލޭށަން، އެކްސްޓްރެކްށަން އަދި ޕިޔުރިފިކޭށަންގެ އަމަލީ މަރުހަލާއަށެވެ.
"ކެމިކަލް އުފެއްދުން" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، ކެމިކަލް ރިއެކްށަނަކުން ކެމިކަލް އުފެއްދުމަށެވެ.
"ވެރިފިކޭށަން އެނެކްސް" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، މުއާހަދާއާ އެކުގައި ހިމަނާފައިވާ ''އެނެކްސް އޮން އިމްޕްލިކޭށަންސް އެންޑް ވެރިފިކޭށަން'' އަށެވެ.
"ޖަދުވަލުގައި ބަޔާންކޮށްފައިނުވާ ޑިސްކްރީޓް އޯރގަނިކް ކެމިކަލް" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، އޮކްސައިޑް، ސަލްފައިޑް އަދި މެޓަލް ކާރބަނޭޓްސް ފިޔަވައި ކާރބަންގެ ހުރިހާ ކޮމްޕައުންޑެއް ހިމެނޭ ކެމިކަލް ކޮމްޕައުންޑްތައް ނިސްބަތްވާ ކްލާހުގެ ހުރިހާ ކެމިކަލަކަށެވެ.
(ކ) "ނުރައްކާތެރި ކެމިކަލް" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، ކެމިކަލް ހަތިޔާރު މަނާކުރުމުގެ ގާނޫނު (ގާނޫނު ނަންބަރު 2022-22) ގެ ޖަދުވަލު 1 ،2 އަދި 3 ގައި ބަޔާންކޮށްފައިވާ، އޭގެ ކެމިކަލް އެކްށަންގެ ސަބަބުން ފުރާނައަށް ގެއްލުންލިބިދާނެ ނުވަތަ ވަގުތީ ނުކުޅެދުންތެރިކަމެއް ނުވަތަ ދާއިމީ ގެއްލުމެއް އިންސާނުންނަށް ނުވަތަ ޖަނަވާރުންނަށް ކުރިމަތިކުރުވާ ކޮންމެ ކެމިކަލަކަށެވެ. މި މާނައިގައި،އެފަދަ ކެމިކަލެއްގެ އަސްލު ނުވަތަ އުފައްދާ ގޮތް ނުވަތަ އުފައްދާ ފެސިލިޓީ ނުވަތަ އެނޫންވެސް އެ ކެމިކަލް އުފެދޭ ނުވަތަ އުފައްދާތަނަކަށް ނުވަތަ ގޮތަކަށް ރިއާޔަތްކޮށްގެން ނުވާނެއެވެ.
"ރަޔަޓް ކޮންޓްރޯލް އެޖެންޓް" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، މި ގާނޫނުގެ އެއްވެސް ޖަދުވަލެއްގައި ނުހިމެނޭ، އިންސާނުންގެ ހިއްސު ތަކަށް އިސާހިތަކު އަސަރުފޯރުވާ ނުވަތަ ޖިސްމާނީގޮތުން ނުކުޅެދުންތެރިކަމެއް ގެނުވާ، އެ އެއްޗެއް ބޭނުންކުރުން ހުއްޓާލުމުން ކުޑަ އިރުކޮޅެއްގެ ތެރޭގައި އާންމު ހާލަތަކަށް މީހާ އަންނަ ކެމިކަލަށެވެ.
"ޕްރިކަރސަރ" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، އެއްވެސް ވިހަ ކެމިކަލެއް އުފެއްދުމަށް އެއްވެސް މަރުހަލާއެއްގައި ބޭނުންކުރާ އެއްވެސް ކެމިކަލް ރިއެކްޓެންޓަކަށެވެ.
"ކެމިކަލް ހަތިޔާރު" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، ތިރީގައި ބަޔާންކޮށްފައިވާ އެއްޗެހި އެކުގައި ނުވަތަ ވަކިވަކިންނެވެ.
- މުއާހަދާގެ ދަށުން މަނާކުރެވިފައިނުވާ ބޭނުންތަކަށް، އެ ބޭނުންތަކާ އެކަށީގެންވާ މިންވަރަށް އެކަންކަމަށް ބޭނުންކުރާ އެކަށީގެންވާ ބާވަތްތައް ފިޔަވައި، އެހެނިހެން ވިހަ ކެމިކަލް އަދި އޭގެ ޕްރިކަރސަރތައް؛
- މި އަކުރުގެ (1) ވަނަ ނަންބަރުގައި ބަޔާންކޮށްފައިވާ ވިހަ ކެމިކަލުން މީހަކު މަރާލެވޭފަދަ ގޮތަކަށް ނުވަތަ އެނޫންވެސް އަނިޔާއެއް ދެވޭގޮތަކަށް، އެ އެއްޗެއް ބޭނުންކުރުމުން ވިހަ ކެމިކަލް ބޭރުވެގެންދާފަދަ ގޮތަކަށް ފަރުމާކޮށްފައިވާ ހަތިޔާރާއި ވަޒަނާއި، އާލާތްތައް؛
- މި އަކުރުގެ (2) ވަނަ ނަންބަރުގައި ބަޔާންކޮށްފައިވާ ހަތިޔާރާއި ވަޒަނާއި، އާލާތްތަކާ ސީދާ އެކުގައި ބޭނުންކުރާގޮތަށް ފަރުމާކޮށްފައިވާ އެއްވެސް އެއްޗެއް.
"އޯގަނައިޒޭށަން ފޮރ ދަ ޕްރޮހިބިށަން އޮފް ކެމިކަލް ވެޕަންސް" ނުވަތަ "އޯގަނައިޒޭށަން" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، ދަ ކޮންވެންށަން އޮން ދަ ޕްރޮހިބިށަން އޮފް ދަ ޑިވެލޮޕްމަންޓް، ޕްރޮޑަކްށަން، ސްޓޮކްޕައިލިންގ އެންޑް ޔޫސް އޮފް ކެމިކަލް ވެޕަންސް އެންޑް އޮން ދެއަރ ޑިސްޓްރަކްށަން 1993 ގެ އާޓިކަލް VIII ގެ ދަށުން އެ މުއާހަދާގެ މެންބަރު ގައުމުތަކުން މުއާހަދާ ތަންފީޒުކުރެވޭކަން ކަށަވަރުކުރުމުގެ މަސްއޫލިއްޔަތު އަދާކުރުމަށް އުފައްދާފައިވާ އޯގަނައިޒޭށަނަށެވެ.