ގާނޫނީ ރަދީފު
"ފައިސާ "ނުވަތަ "ދައުލަތުގެ ފައިސާ" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، ރާއްޖޭގައި ނުވަތަ ރާއްޖެއިން ބޭރުގައި އެއްވެސް ފަރާތަކުން ދައުލަތުގެ ބޭނުމަށް ނުވަތަ ދައުލަތުގެ ނަމުގައި ޓެކްސް، ޗާޖް، ފީ، ޑިއުޓީ، ޖޫރިމަނާ، ނުވަތަ އާމްދަނީގެ ގޮތުގައި ބަލައިގެންފައިވާ ނުވަތަ ބަހައްޓައިފައިވާ ފައިސާއަށާއި، ފައިސާގެ ގޮތުގައި ބަދަލުކުރެވޭ ލިޔުމަށާއި، ސެކިއުރިޓީޒަށާއި، އެހެން ފަރާތަކަށް ނުވަތަ އެހެން ފަރާތެއްގެ ނަމުގައި ދައުލަތުގައި ބަހައްޓައިފައިވާ ފައިސާއަށާއި، ލޯނުގެ ފައިސާއަށާއި، ވަކި ފަރާތަކުން ދީފައިވާ ފައިސާއަށާއި، ހަދިޔާއަށާއި، ލިބޭ ނުވަތަ ލިބެންވާ އިންޓަރެސްޓުގެ ފައިސާއަށެވެ.
"ދައުލަތުގެ ވިޔަފާރި ތަންތަން" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، ކުންފުންޏެއް ކަމަށް ވިޔަސް، ބޯޑެއް ކަމަށް ވިޔަސް، ކޮމިށަނެއް ކަމަށް ވިޔަސް، ޖަމާއަތެއް ކަމަށް ވިޔަސް، ސަރުކާރުގެ ސީދާ ނުވަތަ ނުސީދާ ހިއްސާގެ މިލްކުވެރިކަން އޮތް މަސްލަހަތުގެ މިލްކުވެރިކަން އޮތް ތަންތަނަށެވެ. އޭގެ ތެރޭގައި، ޕާޓްނަރށިޕްތަކާއި، ޖޮއިންޓް ވެންޗަރތަކާއި، އެއްވެސް ބާވަތެއްގެ ވިޔަފާރި އިންތިޒާމެއް ހިމެނޭކަމަށް ވާނަމަ، އެ އިންތިޒާމެއް ހިމެނޭނެއެވެ.
"ދައުލަތުގެ މަސްއޫލު އޮފީސްތައް" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، ރައީސުލްޖުމްހޫރިއްޔާގެ އޮފީހާއި، މިނިސްޓްރީތަކާއި، ލޯކަލް ކައުންސިލްތަކާއި، އެޓަރނީ ޖެނެރަލްގެ އޮފީހާއި، މާލީ ހިންގުމާއި މާލީ ޒިންމާ އުފުލުން ވަކިން އޮންނަގޮތަށް ރައީސުލްޖުމްހޫރިއްޔާ ކަނޑައަޅާ އޮފީސްތަކަށެވެ.
"ލަޔަބިލިޓީޒް" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، ވިޔަފާރިއެއްގެ މިލްކުވެރިންނަށް ނުވަތަ އެ ވިޔަފާރިއަށް ދަރަނި ދޫކޮށްފައިވާ ފަރާތްތަކަށް އެ ވިޔަފާރިއަކުން ދަރައިފައިވާ ދަރަންޏަށް ނުވަތަ އަދާކުރަންޖެހޭ ފައިސާއަށެވެ.
"ގެރެންޓީ" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، އެއްބަސްވުމެއްގައި ނުވަތަ މުއާމަލާތެއްގައި ހިމެނޭ ފަރާތަކުން އެ އެއްބަސްވުމުގެ ނުވަތަ މުއާމަލާތުގެ ށަރުތަކާ ހިލާފުވުމުގެ ސަބަބުން ނުވަތަ އެ އެއްބަސްވުން ނުވަތަ މުއާމަލާތެއް ހިންގުމުގައި ށަރުތުކުރާ ކަންކަމުގެ ތެރެއިން ކަމެއް ނުކުރުމުގެ ސަބަބުން، އުފެދޭ ނަތީޖާއާމެދު އެ އެއްބަސްވުމުގައި ނުވަތަ މުއާމަލާތުގައި ބައިވެރިނުވާ ތިންވަނަ ފަރާތަކުން ޒިންމާ އުފުލާނެކަން ކަށަވަރުކޮށްދިނުމަށެވެ.
"ސޮވްރިން ގެރެންޓީ" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، އެއްބަސްވުމެއްގައި ނުވަތަ މުއާމަލާތެއްގައި ހިމެނޭ ފަރާތަކުން އެ އެއްބަސްވުމުގެ ނުވަތަ މުއާމަލާތް ށަރުތަކާ ހިލާފުވުމުގެ ސަބަބުން، ނުވަތަ އެ އެއްބަސްވުން ނުވަތަ މުއާމަލާތެއް ހިންގުމުގައި ށަރުތުކުރާ ކަންކަމުގެ ތެރެއިން ކަމެއް ނުކުރުމުގެ ސަބަބުން އުފެދޭ ނަތީޖާއާމެދު ދައުލަތުން ޒިންމާ އުފުލާނެކަން ކަށަވަރުކޮށްދިނުމަށް ޓަކައި، ދައުލަތުގެ ނަމުގައި ގެރެންޓީ ދޫކުރުމުގެ އުސޫލުގެ ދަށުން ދޫކުރާ ލިޔުމަށެވެ.
"ށާއިއުކުރުން" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، ޗާޕުކޮށްގެން ނުވަތަ އާންމުކުރުމަށް ކަނޑައަޅައިފައިވާ ތަނެއްގައި ބަހައްޓައިގެން ނުވަތަ ވެބްސައިޓެއްގައި އާންމުކޮށްގެން ނުވަތަ އިލެކްޓްރޯނިކް ވަސީލަތްތައް ބޭނުންކޮށްގެން އާންމުކުރެވޭ ކުރުމަށެވެ.
"ސެންޓްރަލް ޕޭމަންޓް ސިސްޓަމް" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، މިނިސްޓްރީގައި ދައުލަތުގެ އޮފީސްތަކުގެ ޕޭމަންޓްތައް މަރުކަޒީކޮށް މެނޭޖްކުރުމަށް ގާއިމުކޮށްފައިވާ ނިޒާމަށެވެ.
"ސެކިއުރިޓީޒް" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، ސަރުކާރުން ނުވަތަ ދައުލަތުގެ ވިޔަފާރި ތަންތަނުގެ ޒިންމާގެ ގާނޫނުގައި މާނަކޮށްފައިވާ ދައުލަތުގެ ވިޔަފާރި ތަނަކުން، ނުވަތަ ބޭރުގެ ސަރުކާރަކުން ނުވަތަ އެހެން ފަރާތަކުން ދޫކުރާ ސްޓޮކް، ބޮންޑް، ބިލު، ނޯޓު، ނުވަތަ ޑިބެންޗަރ، އަދި ބޭންކްތަކުން ގަބޫލުކުރާ ނުވަތަ އެންޑޯސްކޮށްފައިވާ ބިލްސް އޮފް އެކްސްޗޭންޖް، އަދި ބޭންކަކުން ދޫކުރާ ނެގޯށިއަބަލް، ކޮންވަރޓިބަލް ނުވަތަ ޓްރާންސްފަރަބަލް ސެޓްފިކެޓްސް އޮފް ޑިޕޮޒިޓްތަކަށެވެ.
"އައްޔަނުކުރުން" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، ވަކި ޒިންމާއެއް އަދާކުރުމަށް ނުވަތަ ވަކި ކަމަކަށް ނުވަތަ ވަކި ކަމެއް ކުރުމަށް ވަކި ނަމެއްގައި ނުވަތަ ވަކި މަގާމަކަށް މީހަކު ހޮވުމަށް ނުވަތަ ކަނޑައެޅުމަށެވެ.
"އަންޑަރޓޭކިންގ" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، އެއް ފަރާތަކުން އަނެއް ފަރާތަކަށް ފައިސާގެ ޒިންމާ އުފުލާނެކަމަށް ބުނެ އެއްބަސްވާ އެއްބަސްވުމަށެވެ.
"ސެކިއުރިޓީ ޑޮކިއުމަންޓްސް" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، ދައުލަތަށް ފައިސާ ލިބިގަތުމާއި ފައިސާ ހަރަދުކުރުމާ ބެހޭގޮތުން ތައްޔާރުކޮށްފައިވާ ފައިސާގެ ރަސީދު ފޮތްތަކާއި، ޑެބިޓް ނޯޓާއި، ޕަރޗޭސް އޯޑަރާއި، ރިކުއިޒިށަންތަކާއި، ކުރިޔަށް ނަންބަރު ޖަހައިގެން (ސީރިއަލް ނަންބަރު) ވިއްކާ ލިޔެކިޔުންތަކާއި، ނުވިއްކާ ލިޔެކިޔުންތަކަށެވެ.
"ސަޕްލިމެންޓްރީ ބަޖެޓު" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، މާލީ އަހަރެއްގެ ބަޖެޓު ފާސްކުރުމަށްފަހު، އެ ބަޖެޓުގެ ބައެއްގެ ގޮތުގައި ހިމެނުމަށް ރައްޔިތުންގެ މަޖިލީހުން ފާސްކުރާ އަދަދަށެވެ.
"ޑިޕާޓްމަންޓް" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، އެ ތަނެއްގެ ދަށުން ހިސާބު ބަލަހައްޓާ ކޮސްޓް ސެންޓަރުތަކުގެ ހިސާބުތައް ޖުމުލަކުރެވޭ ފަންތިއަށެވެ. މި މާނައިގައި "ޑިޕާޓްމަންޓް" ބޭނުންކޮށްފައިވަނީ، ހިސާބު ބެލެހެއްޓުމުގެ ނިޒާމުގެ ތެރޭގައި މި ލަފުޒު ބޭނުންކުރެވޭ މަރުހަލާތަކުގައި އެކަންޏެވެ.
"ޒިންމާދާރު ޕްރޮކިއުމަންޓް އޮފިސަރު" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، ދައުލަތުގެ އޮފީހެއްގެ ޕްރޮކިއަމެންޓް ކަންތަކާ ހަވާލުވެހުރި އެންމެ އިސް މުވައްޒަފަށެވެ.
"ފައިސާ "ނުވަތަ "ދައުލަތުގެ ފައިސާ" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، ރާއްޖޭގައި ނުވަތަ ރާއްޖެއިން ބޭރުގައި އެއްވެސް ފަރާތަކުން ދައުލަތުގެ ބޭނުމަށް ނުވަތަ ދައުލަތުގެ ނަމުގައި ޓެކްސް، ޗާޖް، ފީ، ޑިއުޓީ، ޖޫރިމަނާ، ނުވަތަ އާމްދަނީގެ ގޮތުގައި ބަލައިގެންފައިވާ ނުވަތަ ބަހައްޓައިފައިވާ ފައިސާއަށާއި، ފައިސާގެ ގޮތުގައި ބަދަލުކުރެވޭ ލިޔުމަށާއި، ސެކިއުރިޓީޒަށާއި، އެހެން ފަރާތަކަށް ނުވަތަ އެހެން ފަރާތެއްގެ ނަމުގައި ދައުލަތުގައި ބަހައްޓައިފައިވާ ފައިސާއަށާއި، ލޯނުގެ ފައިސާއަށާއި، ވަކި ފަރާތަކުން ދީފައިވާ ފައިސާއަށާއި، ހަދިޔާއަށާއި، ލިބޭ ނުވަތަ ލިބެންވާ އިންޓަރެސްޓުގެ ފައިސާއަށެވެ.
"ދައުލަތުގެ ވިޔަފާރި ތަންތަން" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، ކުންފުންޏެއް ކަމަށް ވިޔަސް، ބޯޑެއް ކަމަށް ވިޔަސް، ކޮމިށަނެއް ކަމަށް ވިޔަސް، ޖަމާއަތެއް ކަމަށް ވިޔަސް، ސަރުކާރުގެ ސީދާ ނުވަތަ ނުސީދާ ހިއްސާގެ މިލްކުވެރިކަން އޮތް މަސްލަހަތުގެ މިލްކުވެރިކަން އޮތް ތަންތަނަށެވެ. އޭގެ ތެރޭގައި، ޕާޓްނަރށިޕްތަކާއި، ޖޮއިންޓް ވެންޗަރތަކާއި، އެއްވެސް ބާވަތެއްގެ ވިޔަފާރި އިންތިޒާމެއް ހިމެނޭކަމަށް ވާނަމަ، އެ އިންތިޒާމެއް ހިމެނޭނެއެވެ.
"ދައުލަތުގެ މަސްއޫލު އޮފީސްތައް" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، ރައީސުލްޖުމްހޫރިއްޔާގެ އޮފީހާއި، މިނިސްޓްރީތަކާއި، ލޯކަލް ކައުންސިލްތަކާއި، އެޓަރނީ ޖެނެރަލްގެ އޮފީހާއި، މާލީ ހިންގުމާއި މާލީ ޒިންމާ އުފުލުން ވަކިން އޮންނަގޮތަށް ރައީސުލްޖުމްހޫރިއްޔާ ކަނޑައަޅާ އޮފީސްތަކަށެވެ.
"ލަޔަބިލިޓީޒް" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، ވިޔަފާރިއެއްގެ މިލްކުވެރިންނަށް ނުވަތަ އެ ވިޔަފާރިއަށް ދަރަނި ދޫކޮށްފައިވާ ފަރާތްތަކަށް އެ ވިޔަފާރިއަކުން ދަރައިފައިވާ ދަރަންޏަށް ނުވަތަ އަދާކުރަންޖެހޭ ފައިސާއަށެވެ.
"ގެރެންޓީ" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، އެއްބަސްވުމެއްގައި ނުވަތަ މުއާމަލާތެއްގައި ހިމެނޭ ފަރާތަކުން އެ އެއްބަސްވުމުގެ ނުވަތަ މުއާމަލާތުގެ ށަރުތަކާ ހިލާފުވުމުގެ ސަބަބުން ނުވަތަ އެ އެއްބަސްވުން ނުވަތަ މުއާމަލާތެއް ހިންގުމުގައި ށަރުތުކުރާ ކަންކަމުގެ ތެރެއިން ކަމެއް ނުކުރުމުގެ ސަބަބުން، އުފެދޭ ނަތީޖާއާމެދު އެ އެއްބަސްވުމުގައި ނުވަތަ މުއާމަލާތުގައި ބައިވެރިނުވާ ތިންވަނަ ފަރާތަކުން ޒިންމާ އުފުލާނެކަން ކަށަވަރުކޮށްދިނުމަށެވެ.
"ސޮވްރިން ގެރެންޓީ" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، އެއްބަސްވުމެއްގައި ނުވަތަ މުއާމަލާތެއްގައި ހިމެނޭ ފަރާތަކުން އެ އެއްބަސްވުމުގެ ނުވަތަ މުއާމަލާތް ށަރުތަކާ ހިލާފުވުމުގެ ސަބަބުން، ނުވަތަ އެ އެއްބަސްވުން ނުވަތަ މުއާމަލާތެއް ހިންގުމުގައި ށަރުތުކުރާ ކަންކަމުގެ ތެރެއިން ކަމެއް ނުކުރުމުގެ ސަބަބުން އުފެދޭ ނަތީޖާއާމެދު ދައުލަތުން ޒިންމާ އުފުލާނެކަން ކަށަވަރުކޮށްދިނުމަށް ޓަކައި، ދައުލަތުގެ ނަމުގައި ގެރެންޓީ ދޫކުރުމުގެ އުސޫލުގެ ދަށުން ދޫކުރާ ލިޔުމަށެވެ.
"ށާއިއުކުރުން" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، ޗާޕުކޮށްގެން ނުވަތަ އާންމުކުރުމަށް ކަނޑައަޅައިފައިވާ ތަނެއްގައި ބަހައްޓައިގެން ނުވަތަ ވެބްސައިޓެއްގައި އާންމުކޮށްގެން ނުވަތަ އިލެކްޓްރޯނިކް ވަސީލަތްތައް ބޭނުންކޮށްގެން އާންމުކުރެވޭ ކުރުމަށެވެ.
"ސެންޓްރަލް ޕޭމަންޓް ސިސްޓަމް" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، މިނިސްޓްރީގައި ދައުލަތުގެ އޮފީސްތަކުގެ ޕޭމަންޓްތައް މަރުކަޒީކޮށް މެނޭޖްކުރުމަށް ގާއިމުކޮށްފައިވާ ނިޒާމަށެވެ.
"ސެކިއުރިޓީޒް" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، ސަރުކާރުން ނުވަތަ ދައުލަތުގެ ވިޔަފާރި ތަންތަނުގެ ޒިންމާގެ ގާނޫނުގައި މާނަކޮށްފައިވާ ދައުލަތުގެ ވިޔަފާރި ތަނަކުން، ނުވަތަ ބޭރުގެ ސަރުކާރަކުން ނުވަތަ އެހެން ފަރާތަކުން ދޫކުރާ ސްޓޮކް، ބޮންޑް، ބިލު، ނޯޓު، ނުވަތަ ޑިބެންޗަރ، އަދި ބޭންކްތަކުން ގަބޫލުކުރާ ނުވަތަ އެންޑޯސްކޮށްފައިވާ ބިލްސް އޮފް އެކްސްޗޭންޖް، އަދި ބޭންކަކުން ދޫކުރާ ނެގޯށިއަބަލް، ކޮންވަރޓިބަލް ނުވަތަ ޓްރާންސްފަރަބަލް ސެޓްފިކެޓްސް އޮފް ޑިޕޮޒިޓްތަކަށެވެ.
"އައްޔަނުކުރުން" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، ވަކި ޒިންމާއެއް އަދާކުރުމަށް ނުވަތަ ވަކި ކަމަކަށް ނުވަތަ ވަކި ކަމެއް ކުރުމަށް ވަކި ނަމެއްގައި ނުވަތަ ވަކި މަގާމަކަށް މީހަކު ހޮވުމަށް ނުވަތަ ކަނޑައެޅުމަށެވެ.
"އަންޑަރޓޭކިންގ" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، އެއް ފަރާތަކުން އަނެއް ފަރާތަކަށް ފައިސާގެ ޒިންމާ އުފުލާނެކަމަށް ބުނެ އެއްބަސްވާ އެއްބަސްވުމަށެވެ.
"ސެކިއުރިޓީ ޑޮކިއުމަންޓްސް" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، ދައުލަތަށް ފައިސާ ލިބިގަތުމާއި ފައިސާ ހަރަދުކުރުމާ ބެހޭގޮތުން ތައްޔާރުކޮށްފައިވާ ފައިސާގެ ރަސީދު ފޮތްތަކާއި، ޑެބިޓް ނޯޓާއި، ޕަރޗޭސް އޯޑަރާއި، ރިކުއިޒިށަންތަކާއި، ކުރިޔަށް ނަންބަރު ޖަހައިގެން (ސީރިއަލް ނަންބަރު) ވިއްކާ ލިޔެކިޔުންތަކާއި، ނުވިއްކާ ލިޔެކިޔުންތަކަށެވެ.
"ސަޕްލިމެންޓްރީ ބަޖެޓު" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، މާލީ އަހަރެއްގެ ބަޖެޓު ފާސްކުރުމަށްފަހު، އެ ބަޖެޓުގެ ބައެއްގެ ގޮތުގައި ހިމެނުމަށް ރައްޔިތުންގެ މަޖިލީހުން ފާސްކުރާ އަދަދަށެވެ.
"ޑިޕާޓްމަންޓް" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، އެ ތަނެއްގެ ދަށުން ހިސާބު ބަލަހައްޓާ ކޮސްޓް ސެންޓަރުތަކުގެ ހިސާބުތައް ޖުމުލަކުރެވޭ ފަންތިއަށެވެ. މި މާނައިގައި "ޑިޕާޓްމަންޓް" ބޭނުންކޮށްފައިވަނީ، ހިސާބު ބެލެހެއްޓުމުގެ ނިޒާމުގެ ތެރޭގައި މި ލަފުޒު ބޭނުންކުރެވޭ މަރުހަލާތަކުގައި އެކަންޏެވެ.
"ޒިންމާދާރު ޕްރޮކިއުމަންޓް އޮފިސަރު" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، ދައުލަތުގެ އޮފީހެއްގެ ޕްރޮކިއަމެންޓް ކަންތަކާ ހަވާލުވެހުރި އެންމެ އިސް މުވައްޒަފަށެވެ.