ގާނޫނީ ރަދީފު
"ތަހުގީގު މަޖިލިސް" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، ޗިލްޑްރަންސް އޮމްބަޑްސްޕަރސަންގެ އޮފީހުން ކުރިޔަށްގެންދާ ތަހުގީގެއްގައި ސުވާލުކުރެވޭ މީހުންނާ ސުވާލުކުރުން ކުރިޔަށްގެންދާ ތަނަށެވެ.
"ހެއްކާބެހޭ ގާނޫނު" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، ހެއްކާ ބެހޭ ކަންކަން ބަޔާންކުރާ ގާނޫނު ނުވަތަ ގާނޫނުތަކަށެވެ.
"ވެރިފަރާތް" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، އަމިއްލަ ތަނަކާ ގުޅޭގޮތުންނަމަ، އެ ތަނެއްގެ ވެރިފަރާތަށެވެ. ކުއްޔަށްދީފައިވާ ތަނަކާ ގުޅޭގޮތުންނަމަ، އެ ތަން ކުއްޔަށް ހިފައިފައިވާ ފަރާތަށެވެ. އެއްމެދު އިމާރާތެއްގެ ވަކި ޔުނިޓެއް ނުވަތަ ބައެއްނަމަ، އެ ޔުނިޓެއް ނުވަތަ ބައެއްގެ ވެރިފަރާތަށެވެ. އަދި އެއިން އެއްވެ ސް ފަރާތެއް އެއިން ތަނެއްގައި ނެތް ހާލަތެއްގައިނަމަ ނުވަތަ އެނޫން ހާލަތެއްގައިނަމަ، އެ ތަނެއްގައި ދިރިއުޅޭ ނުވަތަ އެ ތަނަކާ އެ ވަގުތަކު ހަވާލުވެހުރި ފަރާތް ވެސް ހިމެނޭގޮތުންނެވެ.
"އަމަލު" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، ކުޑަކުދިންގެ ހައްގުތައް ރައްކައުތެރިކޮށްދިނުމުގައިހަރަކާތްތެރިވާ މުވައްޒަފ،ު އޭނާގެ މަސައްކަތުގެ ދާއިރާގައި، ކުޑަކުދިންގެ ހައްގަކާ ގުޅުންހުރި، ކޮށްގެން ނުވާނެ ކަންކަމާއި ނުވަތ/ައަދި ކުރަންޖެހޭ ކަމެއް ނުކޮށް ދޫކޮށްލުމަށެވެ.
"އަމަލު ހިންގި ތަން" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، އަމަލު ހިނގާ ހިނދު، އެ އަމަލާގުޅުންހުރި ވާގިއާއެއް ނުވަތަ މާއްދީ ހެއްކެއް ނުވަތަ އެއްޗެއް ހުރި ކޮންމެ ތަނަކަށެވެ.
"ކުޑަކުދިންގެ ހައްގުތައް ރައްކައުތެރިކޮށްދިނުމުގައި ހަރަކާތްތެރިވާ މުވައްޒަފު ހިންގާ އަމަލު" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، ގާނޫނު ނަންބަރު 2019-19 (ކުޑަކުދިންގެ ހައްގުތައް ރައްކާތެރި ކުރުމުގެ ގާނޫނު) ގެ 115 ވަނަ މާއްދާގެ (ރ) ގެ ދަށުން ޗިލްޑްރަންސް އޮމްބަޑްސްޕަރސަންގެ އޮފީހުން ތަހުގީގު ކުރާ ކަންކަމަށެވެ.
"މަސްލަހަތު ހިމާޔަތްކޮށްދޭ ފަރާތް" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، ޗިލްޑްރަންސް އޮމްބަޑްސްޕަރސަންގެ އޮފީހުން ތަހުގީގު ކުރަމުންދާ މައްސަލައެއް ރައްދުވާ ފަރާތެއްގެ ނުވަތަ ސުވާލުކުރެވެމުންދާ ފަރާތެއްގެ މަސްލަހަތު ހިމާޔަތް ކޮށްދެވޭނެ ކަމަށް އޭނާ ކަނޑައަޅ،ާ އުމުރުން 18 (އަށާރަ) އަހަރުން މަތީގެ ކޮންމެ މީހަކަށެވެ.
"މައްސަލަ ރައްދުވާ ފަރާތް" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، އެ އިދާރާއަކާ ދެކޮޅަށް މައްސަލަ ހުށަހެޅިފައިވާ ދިވެހިރާއްޖޭގައި ކުޑަކުދިންގެ ހައްގުތައް ރައްކައުތެރިކޮށްދިނުމުގައި ހަރަކާތްތެރިވާ އިދާރާއާ ދެކޮޅަށް ނުވަތަ މުވައްޒަފާ ދެކޮޅަށް މި ގަވާއިދުގެ ދަށުން އެ ވަގުތަކު ތަހުގީގު ހިންގެމުންދާ މުވައްޒަފާއި، އެ ވަގުތަކާ ހަމައަށް އެ ތަހުގީގަކާ ގުޅިގެން އެ ފަރާތެއްގެ މައްޗަށް އިތުރަށް ތަހުގީގު ކުރިޔަށް ނުގެންދިއުމަށް ނުވަތަ ފިޔަވަޅެއް ނޭޅުމަށް ނިންމޭ ފަރާތްތައް ފިޔަވައި އެ ތަހުގީގަކާ ގުޅިގެން ފިޔަވަޅެއް އަޅައިފައިނުވާ ފަރާތްތަކަށެވެ.
"މަސައްކަތުގެ ދާއިރާ" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، ކުޑަކުދިންގެ ހައްގުތައް ރައްކައުތެރިކޮށްދިނުމުގައި ހަރަކާތްތެރިވާ މުވައްޒަފަކު، އޭނާގެ ވަޒީފާގެ މަސްއޫލިއްޔަތު އަދާކުރުމުގެ ގޮތުން ކުރަންޖެހޭ ކަންކަމަށެވެ
"މައްސަލައާ ގުޅުންހުރި ފަރާތް" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، މައްސަލަ ހުށަހެޅި ފަރާތް ނުވަތަ އަނިޔާ ލިބުނު ފަރާތް ނުވަތަ އަނިޔާ ލިބުނު ފަރާތުގެ ށަރުއީ ނުވަތަ ގާނޫނީ ބަލަދުވެރިޔ،ާ ނުވަތަ އަނިޔާ ލިބުނު ފަރާތުގެ ވަކީލު، ނުވަތަ މައްސަލަ ރައްދުވާ ފަރާތ،ް ނުވަތަ ރައްދުވާ ފަރާތުގެ ވަކީލަށެވެ.
"ކުޑަކުދިންގެ ހައްގުތައް ރައްކައުތެރިކޮށްދިނުމުގައި ހަރަކާތްތެރިވާ މުވައްޒަފު" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، ކުޑަކުއްޖަކު ބެލެހެއްޓުމާއި، ކުޑަކުއްޖަކަށް އެހީތެރިކަމާއި ރައްކައުތެރިކަން ފޯރުކޮށްދިނުމާއި، އެ ކުދީންގެ ތައުލީމާއި ތަރުބިއްޔަތާއި ސުލޫކާއި އަހްލާގާއި، ޖިސްމާނީ ދުޅަހެޔޮކާމާއި ނަފްސާނީ ދުޅަހެޔޮކާމާ ގުޅުންހުރި އެއްވެސް ކަމެއް ކުރުމުގައި އަމަލީގޮތުން ސީދާ ހަރަކާތްތެރިވާ މުވައްޒަފުންނާއި، ކުޑަކުދިންގެ ހައްގަކާ ގުޅުންހުރި ކަމެއްގައި ގޮތް ކަނޑައެޅުމުގެ ބާރު ލިބިދީފައިވާ އެންމެހައި މުވައްޒަފުންނަށެވެ. އެއީ، އެކިއެކި މަގާމުތަކަށް އިންތިހާބުކުރެވޭ މީހުންނާއި، އައްޔަނުކުރެވޭ މަގާމުތަކުގައި ތިބޭ މީހުންނާއި، ވަގުތީ މުވައްޒަފުންނާއި، ކޮންސަލްޓަންޓުންނާއި، އިންޓަރނުންނާއި، ހިލޭސާބަހަށް މަސައްކަތްކުރާ މީހުން ހިމެނޭހެންނެވެ.
"ކުޑަކުދިންގެ ހައްގުތައް ރައްކައުތެރިކޮށްދިނުމުގައި ހަރަކާތްތެރިވާ އިދާރާ" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، ކުޑަކުދިންގެ ހައްގުތަކާބެހޭ މުއާހަދާއިންނާއި، ގާނޫނުތަކާއިގަވާއިދުތަކުން ކުޑަކުދިންނަށް ކަށަވަރުކޮށްދޭ ހައްގުތައް ކަށަވަރުކޮށްދިނުމުގެ އެކިއެކި ޒިންމާތައް އޮންނަ އެންމެހައި ފަރާތްތަކާއި، އެ ޒިންމާތައް އެހެން ފަރާތަކާ ހަވާލުކުރެވޭ ހާލަތުގައި އެ ފަރާތްތަކަށެވެ.
"އޮޕްށަނަލް ޕްރޮޓޮކޯލް" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، އެކުވެރި ދައުލަތްތަކުގެ "ކޮންވެންށަން އޮން ދަ ރައިޓްސް އޮފް ދަ ޗައިލްޑް" ގެ "އޮޕްށަނަލް ޕްރޮޓޮކޯލް" ތަކަށެވެ.
"ކުޑަކުދިންގެ ހައްގުތަކާބެހޭ މުއާހަދާ" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، އެކުވެރި ދައުލަތްތަކުގެ "ކޮންވެންށަން އޮން ދަ ރައިޓްސް އޮފް ދަ ޗައިލްޑް" އަށެވެ.
"ކުޑަކުދިން" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، މައިމީހާގެ ބަނޑުގައި ގަރުބަގަތީއްސުރެ ދުނިޔެއަށް އުފަންވުމާ ދެމެދުގައިވާ ހާލަތުގައިވާ ކުދިންނާއި، ދުނިޔެއަށް އުފަންވުމަށްފަހު، މީލާދީގޮތުން 18 (އަށާރަ) އަހަރު ފުރިހަމަނުވާ ކުދިންނަށެވެ.
"ތަހުގީގު މަޖިލިސް" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، ޗިލްޑްރަންސް އޮމްބަޑްސްޕަރސަންގެ އޮފީހުން ކުރިޔަށްގެންދާ ތަހުގީގެއްގައި ސުވާލުކުރެވޭ މީހުންނާ ސުވާލުކުރުން ކުރިޔަށްގެންދާ ތަނަށެވެ.
"ހެއްކާބެހޭ ގާނޫނު" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، ހެއްކާ ބެހޭ ކަންކަން ބަޔާންކުރާ ގާނޫނު ނުވަތަ ގާނޫނުތަކަށެވެ.
"ވެރިފަރާތް" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، އަމިއްލަ ތަނަކާ ގުޅޭގޮތުންނަމަ، އެ ތަނެއްގެ ވެރިފަރާތަށެވެ. ކުއްޔަށްދީފައިވާ ތަނަކާ ގުޅޭގޮތުންނަމަ، އެ ތަން ކުއްޔަށް ހިފައިފައިވާ ފަރާތަށެވެ. އެއްމެދު އިމާރާތެއްގެ ވަކި ޔުނިޓެއް ނުވަތަ ބައެއްނަމަ، އެ ޔުނިޓެއް ނުވަތަ ބައެއްގެ ވެރިފަރާތަށެވެ. އަދި އެއިން އެއްވެ ސް ފަރާތެއް އެއިން ތަނެއްގައި ނެތް ހާލަތެއްގައިނަމަ ނުވަތަ އެނޫން ހާލަތެއްގައިނަމަ، އެ ތަނެއްގައި ދިރިއުޅޭ ނުވަތަ އެ ތަނަކާ އެ ވަގުތަކު ހަވާލުވެހުރި ފަރާތް ވެސް ހިމެނޭގޮތުންނެވެ.
"އަމަލު" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، ކުޑަކުދިންގެ ހައްގުތައް ރައްކައުތެރިކޮށްދިނުމުގައިހަރަކާތްތެރިވާ މުވައްޒަފ،ު އޭނާގެ މަސައްކަތުގެ ދާއިރާގައި، ކުޑަކުދިންގެ ހައްގަކާ ގުޅުންހުރި، ކޮށްގެން ނުވާނެ ކަންކަމާއި ނުވަތ/ައަދި ކުރަންޖެހޭ ކަމެއް ނުކޮށް ދޫކޮށްލުމަށެވެ.
"އަމަލު ހިންގި ތަން" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، އަމަލު ހިނގާ ހިނދު، އެ އަމަލާގުޅުންހުރި ވާގިއާއެއް ނުވަތަ މާއްދީ ހެއްކެއް ނުވަތަ އެއްޗެއް ހުރި ކޮންމެ ތަނަކަށެވެ.
"ކުޑަކުދިންގެ ހައްގުތައް ރައްކައުތެރިކޮށްދިނުމުގައި ހަރަކާތްތެރިވާ މުވައްޒަފު ހިންގާ އަމަލު" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، ގާނޫނު ނަންބަރު 2019-19 (ކުޑަކުދިންގެ ހައްގުތައް ރައްކާތެރި ކުރުމުގެ ގާނޫނު) ގެ 115 ވަނަ މާއްދާގެ (ރ) ގެ ދަށުން ޗިލްޑްރަންސް އޮމްބަޑްސްޕަރސަންގެ އޮފީހުން ތަހުގީގު ކުރާ ކަންކަމަށެވެ.
"މަސްލަހަތު ހިމާޔަތްކޮށްދޭ ފަރާތް" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، ޗިލްޑްރަންސް އޮމްބަޑްސްޕަރސަންގެ އޮފީހުން ތަހުގީގު ކުރަމުންދާ މައްސަލައެއް ރައްދުވާ ފަރާތެއްގެ ނުވަތަ ސުވާލުކުރެވެމުންދާ ފަރާތެއްގެ މަސްލަހަތު ހިމާޔަތް ކޮށްދެވޭނެ ކަމަށް އޭނާ ކަނޑައަޅ،ާ އުމުރުން 18 (އަށާރަ) އަހަރުން މަތީގެ ކޮންމެ މީހަކަށެވެ.
"މައްސަލަ ރައްދުވާ ފަރާތް" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، އެ އިދާރާއަކާ ދެކޮޅަށް މައްސަލަ ހުށަހެޅިފައިވާ ދިވެހިރާއްޖޭގައި ކުޑަކުދިންގެ ހައްގުތައް ރައްކައުތެރިކޮށްދިނުމުގައި ހަރަކާތްތެރިވާ އިދާރާއާ ދެކޮޅަށް ނުވަތަ މުވައްޒަފާ ދެކޮޅަށް މި ގަވާއިދުގެ ދަށުން އެ ވަގުތަކު ތަހުގީގު ހިންގެމުންދާ މުވައްޒަފާއި، އެ ވަގުތަކާ ހަމައަށް އެ ތަހުގީގަކާ ގުޅިގެން އެ ފަރާތެއްގެ މައްޗަށް އިތުރަށް ތަހުގީގު ކުރިޔަށް ނުގެންދިއުމަށް ނުވަތަ ފިޔަވަޅެއް ނޭޅުމަށް ނިންމޭ ފަރާތްތައް ފިޔަވައި އެ ތަހުގީގަކާ ގުޅިގެން ފިޔަވަޅެއް އަޅައިފައިނުވާ ފަރާތްތަކަށެވެ.
"މަސައްކަތުގެ ދާއިރާ" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، ކުޑަކުދިންގެ ހައްގުތައް ރައްކައުތެރިކޮށްދިނުމުގައި ހަރަކާތްތެރިވާ މުވައްޒަފަކު، އޭނާގެ ވަޒީފާގެ މަސްއޫލިއްޔަތު އަދާކުރުމުގެ ގޮތުން ކުރަންޖެހޭ ކަންކަމަށެވެ
"މައްސަލައާ ގުޅުންހުރި ފަރާތް" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، މައްސަލަ ހުށަހެޅި ފަރާތް ނުވަތަ އަނިޔާ ލިބުނު ފަރާތް ނުވަތަ އަނިޔާ ލިބުނު ފަރާތުގެ ށަރުއީ ނުވަތަ ގާނޫނީ ބަލަދުވެރިޔ،ާ ނުވަތަ އަނިޔާ ލިބުނު ފަރާތުގެ ވަކީލު، ނުވަތަ މައްސަލަ ރައްދުވާ ފަރާތ،ް ނުވަތަ ރައްދުވާ ފަރާތުގެ ވަކީލަށެވެ.
"ކުޑަކުދިންގެ ހައްގުތައް ރައްކައުތެރިކޮށްދިނުމުގައި ހަރަކާތްތެރިވާ މުވައްޒަފު" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، ކުޑަކުއްޖަކު ބެލެހެއްޓުމާއި، ކުޑަކުއްޖަކަށް އެހީތެރިކަމާއި ރައްކައުތެރިކަން ފޯރުކޮށްދިނުމާއި، އެ ކުދީންގެ ތައުލީމާއި ތަރުބިއްޔަތާއި ސުލޫކާއި އަހްލާގާއި، ޖިސްމާނީ ދުޅަހެޔޮކާމާއި ނަފްސާނީ ދުޅަހެޔޮކާމާ ގުޅުންހުރި އެއްވެސް ކަމެއް ކުރުމުގައި އަމަލީގޮތުން ސީދާ ހަރަކާތްތެރިވާ މުވައްޒަފުންނާއި، ކުޑަކުދިންގެ ހައްގަކާ ގުޅުންހުރި ކަމެއްގައި ގޮތް ކަނޑައެޅުމުގެ ބާރު ލިބިދީފައިވާ އެންމެހައި މުވައްޒަފުންނަށެވެ. އެއީ، އެކިއެކި މަގާމުތަކަށް އިންތިހާބުކުރެވޭ މީހުންނާއި، އައްޔަނުކުރެވޭ މަގާމުތަކުގައި ތިބޭ މީހުންނާއި، ވަގުތީ މުވައްޒަފުންނާއި، ކޮންސަލްޓަންޓުންނާއި، އިންޓަރނުންނާއި، ހިލޭސާބަހަށް މަސައްކަތްކުރާ މީހުން ހިމެނޭހެންނެވެ.
"ކުޑަކުދިންގެ ހައްގުތައް ރައްކައުތެރިކޮށްދިނުމުގައި ހަރަކާތްތެރިވާ އިދާރާ" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، ކުޑަކުދިންގެ ހައްގުތަކާބެހޭ މުއާހަދާއިންނާއި، ގާނޫނުތަކާއިގަވާއިދުތަކުން ކުޑަކުދިންނަށް ކަށަވަރުކޮށްދޭ ހައްގުތައް ކަށަވަރުކޮށްދިނުމުގެ އެކިއެކި ޒިންމާތައް އޮންނަ އެންމެހައި ފަރާތްތަކާއި، އެ ޒިންމާތައް އެހެން ފަރާތަކާ ހަވާލުކުރެވޭ ހާލަތުގައި އެ ފަރާތްތަކަށެވެ.
"އޮޕްށަނަލް ޕްރޮޓޮކޯލް" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، އެކުވެރި ދައުލަތްތަކުގެ "ކޮންވެންށަން އޮން ދަ ރައިޓްސް އޮފް ދަ ޗައިލްޑް" ގެ "އޮޕްށަނަލް ޕްރޮޓޮކޯލް" ތަކަށެވެ.
"ކުޑަކުދިންގެ ހައްގުތަކާބެހޭ މުއާހަދާ" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، އެކުވެރި ދައުލަތްތަކުގެ "ކޮންވެންށަން އޮން ދަ ރައިޓްސް އޮފް ދަ ޗައިލްޑް" އަށެވެ.
"ކުޑަކުދިން" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، މައިމީހާގެ ބަނޑުގައި ގަރުބަގަތީއްސުރެ ދުނިޔެއަށް އުފަންވުމާ ދެމެދުގައިވާ ހާލަތުގައިވާ ކުދިންނާއި، ދުނިޔެއަށް އުފަންވުމަށްފަހު، މީލާދީގޮތުން 18 (އަށާރަ) އަހަރު ފުރިހަމަނުވާ ކުދިންނަށެވެ.