ގާނޫނީ ރަދީފު
"އިންތިޒާމުވެފައިވާ ގްރޫޕެއް" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، ހަމައެކަނި ވަކި ކުށެއް ކުރުމަށް އެހިނދަށް އެކުވާ ބަޔަކު ކަމުގައިނުވާ، އެއް ފަހަރަށްވުރެ ގިނަ ފަހަރު އިންތިޒާމުވެގެން، ޖިނާއީ ކުށް ކުރުމަށް ގުޅިގެން މަސައްކަތްކުރާ ގްރޫޕަކަށެވެ.
"އިންތިޒާމުވެފައިވާ ކުށްކުރާ ގްރޫޕެއް" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، ޖިނާއީ ބޮޑު ކުށެއް ނުވަތަ އެފަދަ އެއް ކުށަށްވުރެ ގިނަ ކުށް ކުރުމަށް، ނުވަތަ އެނޫންވެސް ޖިނާއީ ކުށް ކޮށްގެން ސީދާ ގޮތެއްގައިވިޔަސް ނުވަތަ ނުސީދާ ގޮތެއްގައިވިޔަސް މާލީ ނުވަތަ އެނޫންވެސް މާއްދީ މަންފާއެއް ހޯދުމަށް، ގުޅިގެން މަސައްކަތްކުރާ، ތިން މީހުން ނުވަތަ އެއަށްވުރެ ގިނަ މީހުންގެ މައްޗަށް އެކުލެވޭ އިންތިޒާމުވެފައިވާ ގްރޫޕަކަށެވެ. މި މާނައިގެ ތެރޭގައި، ގޭންގު، ކްރިމިނަލް އެންޓަޕްރައިސް، ކްރިމިނަލް ސިންޑިކޭޓް އަދި އެނޫންވެސް ގްރޫޕުތައް ހިމެނެއެވެ.
"ތޫނު އެއްޗެއް" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، އަންނަނިވި ތަކެއްޗަށެވެ.
(ހ) އެއްވެސް ބާވަތެއްގެ ވަޅިއެއް؛
(ށ) ކަނޑިއާއި ހަންޖަރު؛
(ނ) ރޭޒަރު ތިލައާއި، ކަޓަރާއި، ކަޓަރު ތިލަ؛
(ރ) ކަތިވަޅިއާއި، ފުރޯއާއި، ކޯރާޑިއާއި މުޅޯ؛
(ބ) ތޫނުކޮށްފައި، ނުވަތަ ކޮޅު ފޭއްސާފައި ހުންނަ ދަގަނޑާއި ދަނޑިއާއި ލަކުޑިއާއި އެނޫންވެސް އެފަދަ ތަކެތި؛
(ޅ) މީހަކަށް އަނިޔާއެއް ދެވިދާނެ އެނޫންވެސް ތޫނު އެއްޗެއް.
"ނުރައްކާތެރި ހަތިޔާރެއް" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، ހަނގުރާމަވެރި ހަތިޔާރާއި، އެ އެއްޗަކީ ހަތިޔާރެއްގެ ގޮތުގައި ބޭނުންކޮށްފިނަމަ، މީހެއްގެ މުދަލަށް ގެއްލުމެއް ލިބިދާނެ ނުވަތަ ފުރާނައަށް ނުވަތަ ހަށިގަނޑަށް ނުރައްކާތެރި ހާނީއްކައެއް ވެދާފަދަ ކޮންމެ އެއްޗަކާއި، ގޮވާ އެއްޗެއްސާއި، އަލިފާން ރޯވެދާފަދަ ތަކެއްޗާއި ހަތިޔާރުގެ ގޮތުގައި ބޭނުންކުރެވިދާނެ އެނޫންވެސް އެއްޗެއްސަށެވެ. އޭގެ ތެރޭގައި، ޓޭޒަރ ގަންއާއި ސްޓަން ގަންއާއި އެނޫނަސް މީހެއްގެ ހަށިގަނޑަށް ށޮކެއް ފޮނުވައިގެން އޭނާއަށް ނުކުޅެދޭ ހާލަތެއް ވަގުތީގޮތުން ނަމަވެސް މެދުވެރިކުރުވާ ކޮންމެ އެއްޗަކާއި، ވަކި ވަގުތެއް ޖެހުމުން ގޮވާ ގޮތަށް ހަދާފައި ހުންނަ ތަކެއްޗާއި، ގޮވާނެ ވަކި ގޮތެއް ރޭވިފައި ހުންނަ ތަކެއްޗާއި، ވިހައާއި، ވިހަ ގޭހާއި، މީހުން މަރުވެދާފަދަ ބަޔޮލޮޖިކަލް ނުވަތަ ކެމިކަލް މާއްދާތަކާއި، ނުރައްކާތެރި އެސިޑްތަކާއި، ރޭޑިއޯއެކްޓިވް މާއްދާތައް ހިމެނެއެވެ.
"ނުރައްކާތެރި ކުށް" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ އެއްވެސް ފަރާތަކުން، ތޫނު އެއްޗެއް ނުވަތަ ނުރައްކާތެރި ހަތިޔާރެއް ބޭނުންކޮށްގެން އަންނަނިވި އަމަލުތަކުގެ ތެރެއިން އަމަލެއް ހިންގުން، ނުވަތަ ތޫނު އެއްޗެއް ނުވަތަ ނުރައްކާތެރި ހަތިޔާރެއް ބޭނުންކުރުމަކާ ނުލައި އިންތިޒާމުވެފައިވާ ކުށްކުރާ ގްރޫޕަކުން އަންނަނިވި އަމަލުތަކުގެ ތެރެއިން އަމަލެއް ހިންގުމަށެވެ.
- މީހަކު މަރާލުން؛
- މީހަކާމެދު ނުރައްކާތެރި މާރާމާރީ ހިންގުން؛
- މީހަކަށް ބޮޑު ޖިސްމާނީ އަނިޔާއެއް ދިނުން؛
- މީހަކު ކިޑްނެޕްކުރުން؛
- މީހަކަށް ބިރުދެއްކުން.
"އިންތިޒާމުވެގެން ކުރާ ބޮޑެތި ކުށް" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، އިންތިޒާމުވެފައިވާ ކުށްކުރާ ގްރޫޕަކުން ކުރާ، އަންނަނިވި ކުށްތަކުގެ ތެރެއިން ކުށަކަށެވެ.
- މަސްތުވާތަކެތި ޓްރެފިކްކުރުމުގެ ކުށް؛
- މީހުން ޓްރެފިކްކުރުމުގެ ކުށް؛
- ދިވެހިރާއްޖެއަށް ގެނައުން މަނާ ތަކެތިން ވިޔަފާރިކުރުމުގެ ކުށް؛
- އަގުހުރި އެއްޗެހި ނަކަލުކޮށް އަސްލުގެ ގޮތުގައި ދެއްކުމުގެ ކުށް؛
- ނުރައްކާތެރި ކުށް؛
- އަނިޔާވެރި ކުށްތަކުގެ ތެރެއިން ކުށުގެ އަދަބުގެ ގޮތުގައި 10 (ދިހައެއް) އަހަރު ދުވަހުގެ މުއްދަތަށްވުރެ ދިގު މުއްދަތަކަށް ޖަލުގައި ބަންދުކުރުމުގެ އަދަބު ކަނޑައެޅިފައިވާ އެންމެހައި ކުށްތައް.
"ޓޮބޭކޯ ހީޓިންގ ޕްރޮޑަކްޓް" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، އެއަށް ލައްވާ ޓޮބޭކޯ ސްޓިކް ނުވަތަ އެނޫންވެސް ދުންފަތުގެ އުފެއްދުމެއް ރޯކުރުމަކާ ނުލައި ހޫނުކޮށްދޭ، އަދި އެފަދައިން އެ ހޫނުކުރުމުން، އެއިން އުފައްދައިދ ނިކޮޓިން ނުވަތަ ނިކޮޓިންއާއި އެހެން ކެމިކަލް އެކުލެވޭ އެރޯސޮލް އަނގައިން ދަމައިގެން ހަށިގަނޑަށް ވާސިލުކުރެވޭ ގޮތަށް ތައްޔާރުކޮށްފައި ހުންނަ ކޮންމެ ޑިވައިސަކަށެވެ.
"ހީޓަޑް ޓޮބޭކޯ ޕްރޮޑަކްޓް" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، ހޫނުކުރުމުން ނިކޮޓިން ނުވަތަ ނިކޮޓިންއާއި އެހެން ކެމިކަލް އެކުލެވޭ އެރޯސޮލް ބޭރުކޮށްދޭ ޓޮބޭކޯ ސްޓިކް ނުވަތަ އެނޫންވެސް ދުންފަތުގެ އުފެއްދުންތަކަށެވެ.
"އިލެކްޓްރޯނިކް ސިނގިރޭޓް އަދި އެފަދަ ވޭޕްކުރުމަށް ބޭނުންކުރާ އާލާތްތަކާއެކު ބޭނުންކުރުމަށް ތައްޔާރުކޮށްފައިވާ އުފެއްދުންތައް" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، އިލެކްޓްރޯނިކް ސިނގިރޭޓް އަދި އެފަދަ ވޭޕްކުރުމަށް ބޭނުންކުރާ އާލާތްތަކަށް އެޅުމަށް ނުވަތަ ލެއްވުމަށް ތައްޔާރުކޮށްފައި ހުންނަ އެންމެހައި ކެމިކަލްގެ އުފެއްދުންތައް ހިމެނޭ ގޮތުންނެވެ.
"އިލެކްޓްރޯނިކް ސިނގިރޭޓް އަދި އެފަދަ ވޭޕްކުރުމަށް ބޭނުންކުރާ އާލާތްތައް" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، ނިކޮޓިން ނުވަތަ އެނޫންވެސް މާއްދާތައް އެކުލެވ ވޭޕަރ އަނގައިން ދެމޭ ގޮތަށް ފަރުމާކޮށްފައިވާ އެންމެހައި އާލާތްތަކަށެވެ. މީގެ ތެރޭގައި، ރީފިލް ކޮންޓެއިނަރެއް ނުވަތަ ޓޭންކެއް ނުވަތަ ސިންގަލް-ޔޫސް ކާރޓްރިޖެއް މެދުވެރިކޮށް ރީފިލްކުރެވޭ ގޮތަށް ނުވަތަ އެއްފަހަރު ބޭނުންކުރުމަށްފަހު ޑިސްޕޯސްކުރެވޭ ގޮތަށް ފަރުމާކޮށްފައިވާ އާލާތްތަކާއި، ކާރޓްރިޖާއި ޓޭންކާ ނުލައި ވަކިން އުފައްދާފައި ހުންނަ އެފަދަ އާލާތްތަކުގެ ކާރޓްރިޖާއި ޓޭންކާއި، ނިކޮޓިން އެކުލެވޭ ރީފިލް ކޮންޓެއިނަރާއި، އެނޫންވެސް އެފަދަ އާލާތްތަކުގެ ވަކިވަކި ބައިބައި ހިމެނެއެވެ. މި މާނައިގެ ތެރޭގައި ހީޓަޑް ޓޮބޭކޯ ޕްރޮޑަކްޓް އަދި ޓޮބޭކޯ ހީޓިންގ ޕްރޮޑަކްޓެއް ނުހިމެނެއެވެ.
"ދުންފަތުގެ ދުން" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، ދުުންފަތުގެ އިސްތިޢުމާލުކުރުމުގެ ތެރެއިން ބޭރުވާ ދުމާއި އާތްވާއި އެނޫންވެސް އެންމެހައި މާއްދާތަކަށެވެ.
"ދުންފަތަށް ދެވިހިފާފައި ތިބޭ މީހުން" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، ދުންފަތުގައި ހިމެނޭ ނިކޮޓިންގެ ސަބަބުން ނުވަތަ އެހެން ސަބަބަކާ ހުރެވިއަސް އެ ބާވަތެއް އާންމުކޮށް ބޭނުންކުރުމަށް އާދަވުމާއެކު ޖިސްމާނީ ގޮތުންނާއި ނަފްސާނީ ގޮތުން ދުންފަތުގައި ހިމެނޭ ނިކޮޓިންއަށް ބަރޯސާވާ ފަރާތްތަކަށެވެ.
"ވެރިން" ކަމުގައި ބުނެފައި އެވަނީ، ތަނެއްގެ އެންމެ އިސްފަރާތަށް ނުވަތަ އެފަރާތުގެ ޒިންމާ ވަކި މުއްދަތަކަށް ނުވަތަ ދާއިމަށް ހަވާލުކުރެވިފައިވާ ފަރާތަށާއި، ވަކި ވަގުތަކަށް ތަނެއް އިސްވެ ބަލަހައްޓަން ހަވާލުކުރެވޭ ފަރާތަށެވެ. މީގެ ތެރޭގައި، އާންމުކޮށް ހިދުމަތްދ ތަންތަނުގައި އެ ވަގުތެއްގައި އެތަނާ ހަވާލުވެގެން އެތަނު ގައި ހުންނަ ފަރާތްވެސް ހިމެނެއެވެ.
"ދައުލަތުގެ އިދާރާތައް" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، ދައުލަތުގެ އެންމެހައި މުއައްސަސާތަކާއި އިދާރާތަކާއި، ސަރުކާރު ހިއްސާވާ ކުންފުނިތަކާއި ސަރުކާރުން ހިންގާ ގާނޫނީ ށަހްސުތަކާއި، ސަރުކާރުގެ ރަސްމީ ޒިންމާތައް އަދާކުރާ އެންމެހައި ތަންތަން ހިމެނޭ ގޮތުންނެވެ.
"ދުންފަތް ގަސް" ކަމުގައި ބުނެފައި އެވަނީ، ނިކޮށިއާނާ ޓަބޭކަމް އަދި ނިކޮށިއާނާ ރަސްޓިކާ ބާވަތުގެ ގަހަށެވެ.
"އިންތިޒާމުވެފައިވާ ގްރޫޕެއް" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، ހަމައެކަނި ވަކި ކުށެއް ކުރުމަށް އެހިނދަށް އެކުވާ ބަޔަކު ކަމުގައިނުވާ، އެއް ފަހަރަށްވުރެ ގިނަ ފަހަރު އިންތިޒާމުވެގެން، ޖިނާއީ ކުށް ކުރުމަށް ގުޅިގެން މަސައްކަތްކުރާ ގްރޫޕަކަށެވެ.
"އިންތިޒާމުވެފައިވާ ކުށްކުރާ ގްރޫޕެއް" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، ޖިނާއީ ބޮޑު ކުށެއް ނުވަތަ އެފަދަ އެއް ކުށަށްވުރެ ގިނަ ކުށް ކުރުމަށް، ނުވަތަ އެނޫންވެސް ޖިނާއީ ކުށް ކޮށްގެން ސީދާ ގޮތެއްގައިވިޔަސް ނުވަތަ ނުސީދާ ގޮތެއްގައިވިޔަސް މާލީ ނުވަތަ އެނޫންވެސް މާއްދީ މަންފާއެއް ހޯދުމަށް، ގުޅިގެން މަސައްކަތްކުރާ، ތިން މީހުން ނުވަތަ އެއަށްވުރެ ގިނަ މީހުންގެ މައްޗަށް އެކުލެވޭ އިންތިޒާމުވެފައިވާ ގްރޫޕަކަށެވެ. މި މާނައިގެ ތެރޭގައި، ގޭންގު، ކްރިމިނަލް އެންޓަޕްރައިސް، ކްރިމިނަލް ސިންޑިކޭޓް އަދި އެނޫންވެސް ގްރޫޕުތައް ހިމެނެއެވެ.
"ތޫނު އެއްޗެއް" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، އަންނަނިވި ތަކެއްޗަށެވެ.
(ހ) އެއްވެސް ބާވަތެއްގެ ވަޅިއެއް؛
(ށ) ކަނޑިއާއި ހަންޖަރު؛
(ނ) ރޭޒަރު ތިލައާއި، ކަޓަރާއި، ކަޓަރު ތިލަ؛
(ރ) ކަތިވަޅިއާއި، ފުރޯއާއި، ކޯރާޑިއާއި މުޅޯ؛
(ބ) ތޫނުކޮށްފައި، ނުވަތަ ކޮޅު ފޭއްސާފައި ހުންނަ ދަގަނޑާއި ދަނޑިއާއި ލަކުޑިއާއި އެނޫންވެސް އެފަދަ ތަކެތި؛
(ޅ) މީހަކަށް އަނިޔާއެއް ދެވިދާނެ އެނޫންވެސް ތޫނު އެއްޗެއް.
"ނުރައްކާތެރި ހަތިޔާރެއް" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، ހަނގުރާމަވެރި ހަތިޔާރާއި، އެ އެއްޗަކީ ހަތިޔާރެއްގެ ގޮތުގައި ބޭނުންކޮށްފިނަމަ، މީހެއްގެ މުދަލަށް ގެއްލުމެއް ލިބިދާނެ ނުވަތަ ފުރާނައަށް ނުވަތަ ހަށިގަނޑަށް ނުރައްކާތެރި ހާނީއްކައެއް ވެދާފަދަ ކޮންމެ އެއްޗަކާއި، ގޮވާ އެއްޗެއްސާއި، އަލިފާން ރޯވެދާފަދަ ތަކެއްޗާއި ހަތިޔާރުގެ ގޮތުގައި ބޭނުންކުރެވިދާނެ އެނޫންވެސް އެއްޗެއްސަށެވެ. އޭގެ ތެރޭގައި، ޓޭޒަރ ގަންއާއި ސްޓަން ގަންއާއި އެނޫނަސް މީހެއްގެ ހަށިގަނޑަށް ށޮކެއް ފޮނުވައިގެން އޭނާއަށް ނުކުޅެދޭ ހާލަތެއް ވަގުތީގޮތުން ނަމަވެސް މެދުވެރިކުރުވާ ކޮންމެ އެއްޗަކާއި، ވަކި ވަގުތެއް ޖެހުމުން ގޮވާ ގޮތަށް ހަދާފައި ހުންނަ ތަކެއްޗާއި، ގޮވާނެ ވަކި ގޮތެއް ރޭވިފައި ހުންނަ ތަކެއްޗާއި، ވިހައާއި، ވިހަ ގޭހާއި، މީހުން މަރުވެދާފަދަ ބަޔޮލޮޖިކަލް ނުވަތަ ކެމިކަލް މާއްދާތަކާއި، ނުރައްކާތެރި އެސިޑްތަކާއި، ރޭޑިއޯއެކްޓިވް މާއްދާތައް ހިމެނެއެވެ.
"ނުރައްކާތެރި ކުށް" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ އެއްވެސް ފަރާތަކުން، ތޫނު އެއްޗެއް ނުވަތަ ނުރައްކާތެރި ހަތިޔާރެއް ބޭނުންކޮށްގެން އަންނަނިވި އަމަލުތަކުގެ ތެރެއިން އަމަލެއް ހިންގުން، ނުވަތަ ތޫނު އެއްޗެއް ނުވަތަ ނުރައްކާތެރި ހަތިޔާރެއް ބޭނުންކުރުމަކާ ނުލައި އިންތިޒާމުވެފައިވާ ކުށްކުރާ ގްރޫޕަކުން އަންނަނިވި އަމަލުތަކުގެ ތެރެއިން އަމަލެއް ހިންގުމަށެވެ.
- މީހަކު މަރާލުން؛
- މީހަކާމެދު ނުރައްކާތެރި މާރާމާރީ ހިންގުން؛
- މީހަކަށް ބޮޑު ޖިސްމާނީ އަނިޔާއެއް ދިނުން؛
- މީހަކު ކިޑްނެޕްކުރުން؛
- މީހަކަށް ބިރުދެއްކުން.
"އިންތިޒާމުވެގެން ކުރާ ބޮޑެތި ކުށް" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، އިންތިޒާމުވެފައިވާ ކުށްކުރާ ގްރޫޕަކުން ކުރާ، އަންނަނިވި ކުށްތަކުގެ ތެރެއިން ކުށަކަށެވެ.
- މަސްތުވާތަކެތި ޓްރެފިކްކުރުމުގެ ކުށް؛
- މީހުން ޓްރެފިކްކުރުމުގެ ކުށް؛
- ދިވެހިރާއްޖެއަށް ގެނައުން މަނާ ތަކެތިން ވިޔަފާރިކުރުމުގެ ކުށް؛
- އަގުހުރި އެއްޗެހި ނަކަލުކޮށް އަސްލުގެ ގޮތުގައި ދެއްކުމުގެ ކުށް؛
- ނުރައްކާތެރި ކުށް؛
- އަނިޔާވެރި ކުށްތަކުގެ ތެރެއިން ކުށުގެ އަދަބުގެ ގޮތުގައި 10 (ދިހައެއް) އަހަރު ދުވަހުގެ މުއްދަތަށްވުރެ ދިގު މުއްދަތަކަށް ޖަލުގައި ބަންދުކުރުމުގެ އަދަބު ކަނޑައެޅިފައިވާ އެންމެހައި ކުށްތައް.
"ޓޮބޭކޯ ހީޓިންގ ޕްރޮޑަކްޓް" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، އެއަށް ލައްވާ ޓޮބޭކޯ ސްޓިކް ނުވަތަ އެނޫންވެސް ދުންފަތުގެ އުފެއްދުމެއް ރޯކުރުމަކާ ނުލައި ހޫނުކޮށްދޭ، އަދި އެފަދައިން އެ ހޫނުކުރުމުން، އެއިން އުފައްދައިދ ނިކޮޓިން ނުވަތަ ނިކޮޓިންއާއި އެހެން ކެމިކަލް އެކުލެވޭ އެރޯސޮލް އަނގައިން ދަމައިގެން ހަށިގަނޑަށް ވާސިލުކުރެވޭ ގޮތަށް ތައްޔާރުކޮށްފައި ހުންނަ ކޮންމެ ޑިވައިސަކަށެވެ.
"ހީޓަޑް ޓޮބޭކޯ ޕްރޮޑަކްޓް" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، ހޫނުކުރުމުން ނިކޮޓިން ނުވަތަ ނިކޮޓިންއާއި އެހެން ކެމިކަލް އެކުލެވޭ އެރޯސޮލް ބޭރުކޮށްދޭ ޓޮބޭކޯ ސްޓިކް ނުވަތަ އެނޫންވެސް ދުންފަތުގެ އުފެއްދުންތަކަށެވެ.
"އިލެކްޓްރޯނިކް ސިނގިރޭޓް އަދި އެފަދަ ވޭޕްކުރުމަށް ބޭނުންކުރާ އާލާތްތަކާއެކު ބޭނުންކުރުމަށް ތައްޔާރުކޮށްފައިވާ އުފެއްދުންތައް" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، އިލެކްޓްރޯނިކް ސިނގިރޭޓް އަދި އެފަދަ ވޭޕްކުރުމަށް ބޭނުންކުރާ އާލާތްތަކަށް އެޅުމަށް ނުވަތަ ލެއްވުމަށް ތައްޔާރުކޮށްފައި ހުންނަ އެންމެހައި ކެމިކަލްގެ އުފެއްދުންތައް ހިމެނޭ ގޮތުންނެވެ.
"އިލެކްޓްރޯނިކް ސިނގިރޭޓް އަދި އެފަދަ ވޭޕްކުރުމަށް ބޭނުންކުރާ އާލާތްތައް" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، ނިކޮޓިން ނުވަތަ އެނޫންވެސް މާއްދާތައް އެކުލެވ ވޭޕަރ އަނގައިން ދެމޭ ގޮތަށް ފަރުމާކޮށްފައިވާ އެންމެހައި އާލާތްތަކަށެވެ. މީގެ ތެރޭގައި، ރީފިލް ކޮންޓެއިނަރެއް ނުވަތަ ޓޭންކެއް ނުވަތަ ސިންގަލް-ޔޫސް ކާރޓްރިޖެއް މެދުވެރިކޮށް ރީފިލްކުރެވޭ ގޮތަށް ނުވަތަ އެއްފަހަރު ބޭނުންކުރުމަށްފަހު ޑިސްޕޯސްކުރެވޭ ގޮތަށް ފަރުމާކޮށްފައިވާ އާލާތްތަކާއި، ކާރޓްރިޖާއި ޓޭންކާ ނުލައި ވަކިން އުފައްދާފައި ހުންނަ އެފަދަ އާލާތްތަކުގެ ކާރޓްރިޖާއި ޓޭންކާއި، ނިކޮޓިން އެކުލެވޭ ރީފިލް ކޮންޓެއިނަރާއި، އެނޫންވެސް އެފަދަ އާލާތްތަކުގެ ވަކިވަކި ބައިބައި ހިމެނެއެވެ. މި މާނައިގެ ތެރޭގައި ހީޓަޑް ޓޮބޭކޯ ޕްރޮޑަކްޓް އަދި ޓޮބޭކޯ ހީޓިންގ ޕްރޮޑަކްޓެއް ނުހިމެނެއެވެ.
"ދުންފަތުގެ ދުން" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، ދުުންފަތުގެ އިސްތިޢުމާލުކުރުމުގެ ތެރެއިން ބޭރުވާ ދުމާއި އާތްވާއި އެނޫންވެސް އެންމެހައި މާއްދާތަކަށެވެ.
"ދުންފަތަށް ދެވިހިފާފައި ތިބޭ މީހުން" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، ދުންފަތުގައި ހިމެނޭ ނިކޮޓިންގެ ސަބަބުން ނުވަތަ އެހެން ސަބަބަކާ ހުރެވިއަސް އެ ބާވަތެއް އާންމުކޮށް ބޭނުންކުރުމަށް އާދަވުމާއެކު ޖިސްމާނީ ގޮތުންނާއި ނަފްސާނީ ގޮތުން ދުންފަތުގައި ހިމެނޭ ނިކޮޓިންއަށް ބަރޯސާވާ ފަރާތްތަކަށެވެ.
"ވެރިން" ކަމުގައި ބުނެފައި އެވަނީ، ތަނެއްގެ އެންމެ އިސްފަރާތަށް ނުވަތަ އެފަރާތުގެ ޒިންމާ ވަކި މުއްދަތަކަށް ނުވަތަ ދާއިމަށް ހަވާލުކުރެވިފައިވާ ފަރާތަށާއި، ވަކި ވަގުތަކަށް ތަނެއް އިސްވެ ބަލަހައްޓަން ހަވާލުކުރެވޭ ފަރާތަށެވެ. މީގެ ތެރޭގައި، އާންމުކޮށް ހިދުމަތްދ ތަންތަނުގައި އެ ވަގުތެއްގައި އެތަނާ ހަވާލުވެގެން އެތަނު ގައި ހުންނަ ފަރާތްވެސް ހިމެނެއެވެ.
"ދައުލަތުގެ އިދާރާތައް" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، ދައުލަތުގެ އެންމެހައި މުއައްސަސާތަކާއި އިދާރާތަކާއި، ސަރުކާރު ހިއްސާވާ ކުންފުނިތަކާއި ސަރުކާރުން ހިންގާ ގާނޫނީ ށަހްސުތަކާއި، ސަރުކާރުގެ ރަސްމީ ޒިންމާތައް އަދާކުރާ އެންމެހައި ތަންތަން ހިމެނޭ ގޮތުންނެވެ.
"ދުންފަތް ގަސް" ކަމުގައި ބުނެފައި އެވަނީ، ނިކޮށިއާނާ ޓަބޭކަމް އަދި ނިކޮށިއާނާ ރަސްޓިކާ ބާވަތުގެ ގަހަށެވެ.
"އިންތިޒާމުވެފައިވާ ގްރޫޕެއް" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، ހަމައެކަނި ވަކި ކުށެއް ކުރުމަށް އެހިނދަށް އެކުވާ ބަޔަކު ކަމުގައިނުވާ، އެއް ފަހަރަށްވުރެ ގިނަ ފަހަރު އިންތިޒާމުވެގެން، ޖިނާއީ ކުށް ކުރުމަށް ގުޅިގެން މަސައްކަތްކުރާ ގްރޫޕަކަށެވެ.
"އިންތިޒާމުވެފައިވާ ކުށްކުރާ ގްރޫޕެއް" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، ޖިނާއީ ބޮޑު ކުށެއް ނުވަތަ އެފަދަ އެއް ކުށަށްވުރެ ގިނަ ކުށް ކުރުމަށް، ނުވަތަ އެނޫންވެސް ޖިނާއީ ކުށް ކޮށްގެން ސީދާ ގޮތެއްގައިވިޔަސް ނުވަތަ ނުސީދާ ގޮތެއްގައިވިޔަސް މާލީ ނުވަތަ އެނޫންވެސް މާއްދީ މަންފާއެއް ހޯދުމަށް، ގުޅިގެން މަސައްކަތްކުރާ، ތިން މީހުން ނުވަތަ އެއަށްވުރެ ގިނަ މީހުންގެ މައްޗަށް އެކުލެވޭ އިންތިޒާމުވެފައިވާ ގްރޫޕަކަށެވެ. މި މާނައިގެ ތެރޭގައި، ގޭންގު، ކްރިމިނަލް އެންޓަޕްރައިސް، ކްރިމިނަލް ސިންޑިކޭޓް އަދި އެނޫންވެސް ގްރޫޕުތައް ހިމެނެއެވެ.
"ތޫނު އެއްޗެއް" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، އަންނަނިވި ތަކެއްޗަށެވެ.
(ހ) އެއްވެސް ބާވަތެއްގެ ވަޅިއެއް؛
(ށ) ކަނޑިއާއި ހަންޖަރު؛
(ނ) ރޭޒަރު ތިލައާއި، ކަޓަރާއި، ކަޓަރު ތިލަ؛
(ރ) ކަތިވަޅިއާއި، ފުރޯއާއި، ކޯރާޑިއާއި މުޅޯ؛
(ބ) ތޫނުކޮށްފައި، ނުވަތަ ކޮޅު ފޭއްސާފައި ހުންނަ ދަގަނޑާއި ދަނޑިއާއި ލަކުޑިއާއި އެނޫންވެސް އެފަދަ ތަކެތި؛
(ޅ) މީހަކަށް އަނިޔާއެއް ދެވިދާނެ އެނޫންވެސް ތޫނު އެއްޗެއް.
"ނުރައްކާތެރި ހަތިޔާރެއް" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، ހަނގުރާމަވެރި ހަތިޔާރާއި، އެ އެއްޗަކީ ހަތިޔާރެއްގެ ގޮތުގައި ބޭނުންކޮށްފިނަމަ، މީހެއްގެ މުދަލަށް ގެއްލުމެއް ލިބިދާނެ ނުވަތަ ފުރާނައަށް ނުވަތަ ހަށިގަނޑަށް ނުރައްކާތެރި ހާނީއްކައެއް ވެދާފަދަ ކޮންމެ އެއްޗަކާއި، ގޮވާ އެއްޗެއްސާއި، އަލިފާން ރޯވެދާފަދަ ތަކެއްޗާއި ހަތިޔާރުގެ ގޮތުގައި ބޭނުންކުރެވިދާނެ އެނޫންވެސް އެއްޗެއްސަށެވެ. އޭގެ ތެރޭގައި، ޓޭޒަރ ގަންއާއި ސްޓަން ގަންއާއި އެނޫނަސް މީހެއްގެ ހަށިގަނޑަށް ށޮކެއް ފޮނުވައިގެން އޭނާއަށް ނުކުޅެދޭ ހާލަތެއް ވަގުތީގޮތުން ނަމަވެސް މެދުވެރިކުރުވާ ކޮންމެ އެއްޗަކާއި، ވަކި ވަގުތެއް ޖެހުމުން ގޮވާ ގޮތަށް ހަދާފައި ހުންނަ ތަކެއްޗާއި، ގޮވާނެ ވަކި ގޮތެއް ރޭވިފައި ހުންނަ ތަކެއްޗާއި، ވިހައާއި، ވިހަ ގޭހާއި، މީހުން މަރުވެދާފަދަ ބަޔޮލޮޖިކަލް ނުވަތަ ކެމިކަލް މާއްދާތަކާއި، ނުރައްކާތެރި އެސިޑްތަކާއި، ރޭޑިއޯއެކްޓިވް މާއްދާތައް ހިމެނެއެވެ.
"ނުރައްކާތެރި ކުށް" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ އެއްވެސް ފަރާތަކުން، ތޫނު އެއްޗެއް ނުވަތަ ނުރައްކާތެރި ހަތިޔާރެއް ބޭނުންކޮށްގެން އަންނަނިވި އަމަލުތަކުގެ ތެރެއިން އަމަލެއް ހިންގުން، ނުވަތަ ތޫނު އެއްޗެއް ނުވަތަ ނުރައްކާތެރި ހަތިޔާރެއް ބޭނުންކުރުމަކާ ނުލައި އިންތިޒާމުވެފައިވާ ކުށްކުރާ ގްރޫޕަކުން އަންނަނިވި އަމަލުތަކުގެ ތެރެއިން އަމަލެއް ހިންގުމަށެވެ.
- މީހަކު މަރާލުން؛
- މީހަކާމެދު ނުރައްކާތެރި މާރާމާރީ ހިންގުން؛
- މީހަކަށް ބޮޑު ޖިސްމާނީ އަނިޔާއެއް ދިނުން؛
- މީހަކު ކިޑްނެޕްކުރުން؛
- މީހަކަށް ބިރުދެއްކުން.
"އިންތިޒާމުވެގެން ކުރާ ބޮޑެތި ކުށް" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، އިންތިޒާމުވެފައިވާ ކުށްކުރާ ގްރޫޕަކުން ކުރާ، އަންނަނިވި ކުށްތަކުގެ ތެރެއިން ކުށަކަށެވެ.
- މަސްތުވާތަކެތި ޓްރެފިކްކުރުމުގެ ކުށް؛
- މީހުން ޓްރެފިކްކުރުމުގެ ކުށް؛
- ދިވެހިރާއްޖެއަށް ގެނައުން މަނާ ތަކެތިން ވިޔަފާރިކުރުމުގެ ކުށް؛
- އަގުހުރި އެއްޗެހި ނަކަލުކޮށް އަސްލުގެ ގޮތުގައި ދެއްކުމުގެ ކުށް؛
- ނުރައްކާތެރި ކުށް؛
- އަނިޔާވެރި ކުށްތަކުގެ ތެރެއިން ކުށުގެ އަދަބުގެ ގޮތުގައި 10 (ދިހައެއް) އަހަރު ދުވަހުގެ މުއްދަތަށްވުރެ ދިގު މުއްދަތަކަށް ޖަލުގައި ބަންދުކުރުމުގެ އަދަބު ކަނޑައެޅިފައިވާ އެންމެހައި ކުށްތައް.
"ޓޮބޭކޯ ހީޓިންގ ޕްރޮޑަކްޓް" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، އެއަށް ލައްވާ ޓޮބޭކޯ ސްޓިކް ނުވަތަ އެނޫންވެސް ދުންފަތުގެ އުފެއްދުމެއް ރޯކުރުމަކާ ނުލައި ހޫނުކޮށްދޭ، އަދި އެފަދައިން އެ ހޫނުކުރުމުން، އެއިން އުފައްދައިދ ނިކޮޓިން ނުވަތަ ނިކޮޓިންއާއި އެހެން ކެމިކަލް އެކުލެވޭ އެރޯސޮލް އަނގައިން ދަމައިގެން ހަށިގަނޑަށް ވާސިލުކުރެވޭ ގޮތަށް ތައްޔާރުކޮށްފައި ހުންނަ ކޮންމެ ޑިވައިސަކަށެވެ.
"ހީޓަޑް ޓޮބޭކޯ ޕްރޮޑަކްޓް" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، ހޫނުކުރުމުން ނިކޮޓިން ނުވަތަ ނިކޮޓިންއާއި އެހެން ކެމިކަލް އެކުލެވޭ އެރޯސޮލް ބޭރުކޮށްދޭ ޓޮބޭކޯ ސްޓިކް ނުވަތަ އެނޫންވެސް ދުންފަތުގެ އުފެއްދުންތަކަށެވެ.
"އިލެކްޓްރޯނިކް ސިނގިރޭޓް އަދި އެފަދަ ވޭޕްކުރުމަށް ބޭނުންކުރާ އާލާތްތަކާއެކު ބޭނުންކުރުމަށް ތައްޔާރުކޮށްފައިވާ އުފެއްދުންތައް" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، އިލެކްޓްރޯނިކް ސިނގިރޭޓް އަދި އެފަދަ ވޭޕްކުރުމަށް ބޭނުންކުރާ އާލާތްތަކަށް އެޅުމަށް ނުވަތަ ލެއްވުމަށް ތައްޔާރުކޮށްފައި ހުންނަ އެންމެހައި ކެމިކަލްގެ އުފެއްދުންތައް ހިމެނޭ ގޮތުންނެވެ.
"އިލެކްޓްރޯނިކް ސިނގިރޭޓް އަދި އެފަދަ ވޭޕްކުރުމަށް ބޭނުންކުރާ އާލާތްތައް" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، ނިކޮޓިން ނުވަތަ އެނޫންވެސް މާއްދާތައް އެކުލެވ ވޭޕަރ އަނގައިން ދެމޭ ގޮތަށް ފަރުމާކޮށްފައިވާ އެންމެހައި އާލާތްތަކަށެވެ. މީގެ ތެރޭގައި، ރީފިލް ކޮންޓެއިނަރެއް ނުވަތަ ޓޭންކެއް ނުވަތަ ސިންގަލް-ޔޫސް ކާރޓްރިޖެއް މެދުވެރިކޮށް ރީފިލްކުރެވޭ ގޮތަށް ނުވަތަ އެއްފަހަރު ބޭނުންކުރުމަށްފަހު ޑިސްޕޯސްކުރެވޭ ގޮތަށް ފަރުމާކޮށްފައިވާ އާލާތްތަކާއި، ކާރޓްރިޖާއި ޓޭންކާ ނުލައި ވަކިން އުފައްދާފައި ހުންނަ އެފަދަ އާލާތްތަކުގެ ކާރޓްރިޖާއި ޓޭންކާއި، ނިކޮޓިން އެކުލެވޭ ރީފިލް ކޮންޓެއިނަރާއި، އެނޫންވެސް އެފަދަ އާލާތްތަކުގެ ވަކިވަކި ބައިބައި ހިމެނެއެވެ. މި މާނައިގެ ތެރޭގައި ހީޓަޑް ޓޮބޭކޯ ޕްރޮޑަކްޓް އަދި ޓޮބޭކޯ ހީޓިންގ ޕްރޮޑަކްޓެއް ނުހިމެނެއެވެ.
"ދުންފަތުގެ ދުން" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، ދުުންފަތުގެ އިސްތިޢުމާލުކުރުމުގެ ތެރެއިން ބޭރުވާ ދުމާއި އާތްވާއި އެނޫންވެސް އެންމެހައި މާއްދާތަކަށެވެ.
"ދުންފަތަށް ދެވިހިފާފައި ތިބޭ މީހުން" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، ދުންފަތުގައި ހިމެނޭ ނިކޮޓިންގެ ސަބަބުން ނުވަތަ އެހެން ސަބަބަކާ ހުރެވިއަސް އެ ބާވަތެއް އާންމުކޮށް ބޭނުންކުރުމަށް އާދަވުމާއެކު ޖިސްމާނީ ގޮތުންނާއި ނަފްސާނީ ގޮތުން ދުންފަތުގައި ހިމެނޭ ނިކޮޓިންއަށް ބަރޯސާވާ ފަރާތްތަކަށެވެ.
"ވެރިން" ކަމުގައި ބުނެފައި އެވަނީ، ތަނެއްގެ އެންމެ އިސްފަރާތަށް ނުވަތަ އެފަރާތުގެ ޒިންމާ ވަކި މުއްދަތަކަށް ނުވަތަ ދާއިމަށް ހަވާލުކުރެވިފައިވާ ފަރާތަށާއި، ވަކި ވަގުތަކަށް ތަނެއް އިސްވެ ބަލަހައްޓަން ހަވާލުކުރެވޭ ފަރާތަށެވެ. މީގެ ތެރޭގައި، އާންމުކޮށް ހިދުމަތްދ ތަންތަނުގައި އެ ވަގުތެއްގައި އެތަނާ ހަވާލުވެގެން އެތަނު ގައި ހުންނަ ފަރާތްވެސް ހިމެނެއެވެ.
"ދައުލަތުގެ އިދާރާތައް" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، ދައުލަތުގެ އެންމެހައި މުއައްސަސާތަކާއި އިދާރާތަކާއި، ސަރުކާރު ހިއްސާވާ ކުންފުނިތަކާއި ސަރުކާރުން ހިންގާ ގާނޫނީ ށަހްސުތަކާއި، ސަރުކާރުގެ ރަސްމީ ޒިންމާތައް އަދާކުރާ އެންމެހައި ތަންތަން ހިމެނޭ ގޮތުންނެވެ.
"ދުންފަތް ގަސް" ކަމުގައި ބުނެފައި އެވަނީ، ނިކޮށިއާނާ ޓަބޭކަމް އަދި ނިކޮށިއާނާ ރަސްޓިކާ ބާވަތުގެ ގަހަށެވެ.