ގާނޫނީ ރަދީފު
"ފުރަތަމަ ދަރަޖައިގެ އާއިލީ ގުޅުން" ހުރި ފަރާތްތައް ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، މައިންބަފައިންނާއި، ދަރީންނާއި، ފިރިމީހާއާއި، އަނބިމީހާ ނުވަތަ އަނބިންނާއި، އެއްބަނޑުއެއްބަފާ މީހުންނާއި، އެއްބަނޑު މީހުންނާއި، އެއްބަފާ މީހުންނަށެވެ.
"ލޭން މީޓަރ" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، ޕާކުކުރުމަށް ނުވަތަ އުޅަނދުގެ މޫވްމެންޓަށް މަގެއްގެ ލޭނުގެ ދިގުމިނުން ޖާގަ ހިސާބުކުރުމަށް ބޭނުންކުރެވޭ ޔުނިޓަކަށެވެ.
"ޕާކިންގ ޖާގަ" ނުވަތަ "ޕާކިންގ އޭރިއާ" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، އުޅަނދެއް ޕާކުކުރުމަށް ޓަކައި ކަނޑައަޅާ ޖާގައަށް ނުވަތަ ލިބެންހުރި ޖާގައަށެވެ.
"ޕާކިންގ އޭރިއާ" ނުވަތަ "ޕާކިންގ ޖާގަ" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، އުޅަނދެއް ޕާކުކުރުމަށް ޓަކައި ކަނޑައަޅާ ޖާގައަށް ނުވަތަ ލިބެންހުރި ޖާގައަށެވެ.
"ވެހިކަލް ކެޕޭސިޓީ" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، ރަށެއްގެ ޖުމުލަ ލޭން މީޓަރަށާއި ލިބެންހުރި ޕާކިންގ އޭރިއާއަށް ބަލައި، އެ ރަށެއްގައި ގިނަވެގެން ބޭނުންކުރެވޭނެ އުޅަނދުތަކުގެ އަދަދުކަމަށް ކަނޑައަޅާ އަދަދަށެވެ.
(ރ) "އެއްގަމު ދަތުރުފަތުރުގެ ނިޒާމު" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، މީހުން ދިރިއުޅޭ ރަށްރަށާއި، އަދި އާންމު ހިދުމަތްދޭ ތަންތަނުގައި އެއްގަމު އުޅަނދުތައް ދުއްވުމަށް ކަނޑައެޅިފައިވާ މަގުތަކާއި، ފާލަންތަކާއި، އަމިއްލަ ބިންބިމާއި ބަންޑާރަ ބިމުން ހިނގާބިނގާވެ އުޅުމަށާއި ދުއްވުމަށް ކަނޑައެޅިފައިވާ މަގުތަކާއި ގޯޅިތަކާއި އަމިއްލަ ބޭނުމަށް ނުވަތަ ސިނާއީ ބޭނުންތަކަށް ދޫކޮށްފައި ވާ ބިންބިމާއި، ވަކިކަމަކަށް ދޫކޮށްފައިވާ ރަށްރަށުގައި އާންމުކޮށް ދުއްވުމާއި ހިނގާބިނގާވެ އުޅުމަށް ހަދައިފައިވާ މަގުތަކާއި ގޯޅިތަކާއި ސަރަހައްދުތަކާއި، މިފަދަ ތަންތަނުގައި ދުއްވާ ހުރިހާ ބާވަތެއްގެ އުޅަނދުތަކާއި، ދުއްވާ މީހުންނަށެވެ.
(ނ) "އެސެސްމަންޓް" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، އަދަދު ކަނޑައެޅުމުގެ ކުރިން، އެކަމާ ގުޅުންހުރި ކަންކަން ދިރާސާކުރާ ކުރުމަށެވެ.
"މައުލޫމާތު" ކަމަށް ބުނެފައި އެ ވަނީ، ކޮންމެ ބާވަތެއްގެ މައުލޫމާތެއް ކަމުގައިވީ ނަމަ ވެސް ނުވަތަ ކޮންމެ ތާރީހެއްގައި އުފައްދައިފައިވާ މައުލޫމާތެއް ކަމުގައިވީ ނަމަ ވެސް ނުވަތަ ކޮންމެ ފަރާތަކުން އުފައްދައިފައިވާ މައުލޫމާތެއް ކަމުގައިވީނަމަ ވެސް، ނުވަތަ ކޮންމެ ވަސީލަތެއްގައި ރައްކާތެރި ކުރެވިފައިވާ މައުލޫމާތެއް ކަމުގައިވީ ނަމަ ވެސް ދައުލަތުގެ އިދާރާއަކުން ގެންގުޅޭ ނުވަތަ ބަލަހައްޓާ މައުލޫމާތުގެ ތެރެއިން ތިން ވަނަ ފަރާތެއްގެ މިލްކަކަށްނުވާ ހަމަ ކޮންމެ މައުލޫމާތަކަށެވެ.
"މުރާޖައާ ކޮމިޓީ" ކަމަށް ބުނެފައި އެ ވަނީ، އިންފޮމޭށަން އޮފިސަރު ނިންމާ ނިންމުން މުރާޖައާކޮށްދިނުން އެދި ހުށަހެޅުމުން އެ ކަން ބެލުމަށް ދައުލަތުގެ އިދާރާތަކުގައި ވެރިންގެ ފެންވަރުގައި ތިބި މީހުންގެ މަދުވެގެން 3 މީހުންގެ މައްޗަށް މައުލޫމާތު ހޯދައި ލިބިގަތުމުގެ ގަވާއިދު (ގަވާއިދު ނަންބަރު 2014-384) ގެ 42 ވަނަ މާއްދާގެ (ހ) އާއި (ށ) އާއި (ނ) ގައިވާ ގޮތުގެމަތިން އެކުލަވައިލެވޭ ކޮމިޓީއަށެވެ.
"ދައުލަތުގެ އިދާރާ" ކަމަށް ބުނެފައި އެ ވަނީ، ވެރިކަން ހިންގާ ފަރާތާއި، ރައްޔިތުންގެ މަޖިލީހާއި އަދުލު އިންސާފު ގާއިމުކުރުމުގެ ބާރާއި މިނިވަން މުއައްސަސާތަކާއި މުސްތަގިއްލު މަގާމުތަކާއި ސަލާމަތީ ހިދުމަތްތަކާއި ގާނޫނު އަސާސީގެ ދަށުން އިންތިހާބުކުރެވޭ ކައުންސިލުތައް ހިމެނޭގޮތުގެ މަތިންނެވެ. އަދި، އެ ތަނެއް ހިންގުމުގައި ދައުލަތުގެ މަސްއޫލިއްޔަތެއް އަދާކުރާ ކޮންމެ ތަނަކާއި ދައުލަތުގެ ބަޖެޓުން ހިންގާ ކޮންމެ ތަނަކާއި ދައުލަތުގެ ބަޖެޓުން އެހީ ލިބިގެން ހިންގާ ކޮންމެ ތަނެއް މެ މި ގަވާއިދުގެ ބޭނުމަށްޓަކައި ބަލާނީ ދައުލަތުގެ އިދާރާއެއް ކަމުގައެވެ.
"ދައުލަތުގެ އިދާރާއެއްގައިވާ މައުލޫމާތު" ކަމަށް ބުނެފައި އެ ވަނީ، ދައުލަތުގެ އިދާރާއަކުން އުފައްދާ މައުލޫމާތެއް ނުވަތަ ބަލަހައްޓަމުންދާ މައުލޫމާތެއް ނުވަތަ ގެންގުޅެމުންދާ މައުލޫމާތަކަށެވެ.
"ތިންވަނަ ފަރާތް" ކަމަށް ބުނެފައި އެ ވަނީ، ރައްކާތެރިކޮށްދީފައިވާ މައުލޫމާތު ނިސްބަތްވާ، އަދި އެ ފަރާތެއްގެ މަސްލަހަތު އެ މާއްދާތަކުން ރައްކާތެރިކޮށްދޭ ފަރާތަށެވެ. ދައުލަތުގެ އިދާރާއެއް ނުވަތަ މައުލޫމާތަށް އެދޭ ފަރާތެއް މި މާނަކުރުމުގައި ހިމެނިގެނެއް ނުވެއެވެ.
"ޕްރެޒިޑެންށިއަލް ސަރވިސްގެ މުވައްޒިފުން" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ ރައީސުލްޖުމްހޫރިއްޔާގެ އޮފީހާއި ރިޔާސީ ގަނޑުވަރުގައި ވަޒީފާ އަދާކުރާ ސިޔާސީ މަގާމުތަކުގައި ތިބޭ މީހުން ފިޔަވައި އެހެން މީހުންނަށާއި، ރައީސުލްޖުމްހޫރިއްޔާ އާއި އޭނާގެ ނާއިބުގެ ހިދުމަތުގައި ތިބޭ އެކިއެކި މުވައްޒިފުންނަށެވެ.
"ޕަބްލިކް ސަރވިސް މުވައްޒިފުން" ކަމަށް ވުނެފައި އެ ވަނީ ދައުލަތުގެ މިނިވަން މުއައްސަސާތަކުގައި އެ ތަންތާގެ މަސައްކަތް ކުރުމަށްޓަކައި އެ މުއައްސަސާއިން ވަޒީފާ ދޭ މީހުންނަށެވެ.
"އިންފޮމޭށަން އޮފިސަރު" ކަމަށް ބުނެފައިއެވަނީ، ދައުލަތުގެ އެކި އިދާރާތަކުގައި ވަޒީފާ އަދާކުރާ ވެރީން ފެންވަރުގެ މަގާމުތައް ނޫން މަގާމުތަކުގައި ތިބޭ މުވައްޒިފުންގެ ތެރެއިން މި ގަވާއިދުގެ 36 ވަނަ މާއްދާގައި ބަޔާންކުރާ ގޮތުގެ މަތީން އެ މަސްއޫލިއްޔަތުތައް އަދާކުރާން ދައުލަތުގެ އެ އިދާރާއެއްގެ އިސްވެރިޔާ ހަވާލުކުރާ، އެ އިދާރާގެ މުވައްޒިފަށެވެ. ނުވަތަ މުވައްޒިފުންނަށެވެ.
"ފުރަތަމަ ދަރަޖައިގެ އާއިލީ ގުޅުން" ހުރި ފަރާތްތައް ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، މައިންބަފައިންނާއި، ދަރީންނާއި، ފިރިމީހާއާއި، އަނބިމީހާ ނުވަތަ އަނބިންނާއި، އެއްބަނޑުއެއްބަފާ މީހުންނާއި، އެއްބަނޑު މީހުންނާއި، އެއްބަފާ މީހުންނަށެވެ.
"ލޭން މީޓަރ" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، ޕާކުކުރުމަށް ނުވަތަ އުޅަނދުގެ މޫވްމެންޓަށް މަގެއްގެ ލޭނުގެ ދިގުމިނުން ޖާގަ ހިސާބުކުރުމަށް ބޭނުންކުރެވޭ ޔުނިޓަކަށެވެ.
"ޕާކިންގ ޖާގަ" ނުވަތަ "ޕާކިންގ އޭރިއާ" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، އުޅަނދެއް ޕާކުކުރުމަށް ޓަކައި ކަނޑައަޅާ ޖާގައަށް ނުވަތަ ލިބެންހުރި ޖާގައަށެވެ.
"ޕާކިންގ އޭރިއާ" ނުވަތަ "ޕާކިންގ ޖާގަ" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، އުޅަނދެއް ޕާކުކުރުމަށް ޓަކައި ކަނޑައަޅާ ޖާގައަށް ނުވަތަ ލިބެންހުރި ޖާގައަށެވެ.
"ވެހިކަލް ކެޕޭސިޓީ" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، ރަށެއްގެ ޖުމުލަ ލޭން މީޓަރަށާއި ލިބެންހުރި ޕާކިންގ އޭރިއާއަށް ބަލައި، އެ ރަށެއްގައި ގިނަވެގެން ބޭނުންކުރެވޭނެ އުޅަނދުތަކުގެ އަދަދުކަމަށް ކަނޑައަޅާ އަދަދަށެވެ.
(ރ) "އެއްގަމު ދަތުރުފަތުރުގެ ނިޒާމު" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، މީހުން ދިރިއުޅޭ ރަށްރަށާއި، އަދި އާންމު ހިދުމަތްދޭ ތަންތަނުގައި އެއްގަމު އުޅަނދުތައް ދުއްވުމަށް ކަނޑައެޅިފައިވާ މަގުތަކާއި، ފާލަންތަކާއި، އަމިއްލަ ބިންބިމާއި ބަންޑާރަ ބިމުން ހިނގާބިނގާވެ އުޅުމަށާއި ދުއްވުމަށް ކަނޑައެޅިފައިވާ މަގުތަކާއި ގޯޅިތަކާއި އަމިއްލަ ބޭނުމަށް ނުވަތަ ސިނާއީ ބޭނުންތަކަށް ދޫކޮށްފައި ވާ ބިންބިމާއި، ވަކިކަމަކަށް ދޫކޮށްފައިވާ ރަށްރަށުގައި އާންމުކޮށް ދުއްވުމާއި ހިނގާބިނގާވެ އުޅުމަށް ހަދައިފައިވާ މަގުތަކާއި ގޯޅިތަކާއި ސަރަހައްދުތަކާއި، މިފަދަ ތަންތަނުގައި ދުއްވާ ހުރިހާ ބާވަތެއްގެ އުޅަނދުތަކާއި، ދުއްވާ މީހުންނަށެވެ.
(ނ) "އެސެސްމަންޓް" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، އަދަދު ކަނޑައެޅުމުގެ ކުރިން، އެކަމާ ގުޅުންހުރި ކަންކަން ދިރާސާކުރާ ކުރުމަށެވެ.
"މައުލޫމާތު" ކަމަށް ބުނެފައި އެ ވަނީ، ކޮންމެ ބާވަތެއްގެ މައުލޫމާތެއް ކަމުގައިވީ ނަމަ ވެސް ނުވަތަ ކޮންމެ ތާރީހެއްގައި އުފައްދައިފައިވާ މައުލޫމާތެއް ކަމުގައިވީ ނަމަ ވެސް ނުވަތަ ކޮންމެ ފަރާތަކުން އުފައްދައިފައިވާ މައުލޫމާތެއް ކަމުގައިވީނަމަ ވެސް، ނުވަތަ ކޮންމެ ވަސީލަތެއްގައި ރައްކާތެރި ކުރެވިފައިވާ މައުލޫމާތެއް ކަމުގައިވީ ނަމަ ވެސް ދައުލަތުގެ އިދާރާއަކުން ގެންގުޅޭ ނުވަތަ ބަލަހައްޓާ މައުލޫމާތުގެ ތެރެއިން ތިން ވަނަ ފަރާތެއްގެ މިލްކަކަށްނުވާ ހަމަ ކޮންމެ މައުލޫމާތަކަށެވެ.
"މުރާޖައާ ކޮމިޓީ" ކަމަށް ބުނެފައި އެ ވަނީ، އިންފޮމޭށަން އޮފިސަރު ނިންމާ ނިންމުން މުރާޖައާކޮށްދިނުން އެދި ހުށަހެޅުމުން އެ ކަން ބެލުމަށް ދައުލަތުގެ އިދާރާތަކުގައި ވެރިންގެ ފެންވަރުގައި ތިބި މީހުންގެ މަދުވެގެން 3 މީހުންގެ މައްޗަށް މައުލޫމާތު ހޯދައި ލިބިގަތުމުގެ ގަވާއިދު (ގަވާއިދު ނަންބަރު 2014-384) ގެ 42 ވަނަ މާއްދާގެ (ހ) އާއި (ށ) އާއި (ނ) ގައިވާ ގޮތުގެމަތިން އެކުލަވައިލެވޭ ކޮމިޓީއަށެވެ.
"ދައުލަތުގެ އިދާރާ" ކަމަށް ބުނެފައި އެ ވަނީ، ވެރިކަން ހިންގާ ފަރާތާއި، ރައްޔިތުންގެ މަޖިލީހާއި އަދުލު އިންސާފު ގާއިމުކުރުމުގެ ބާރާއި މިނިވަން މުއައްސަސާތަކާއި މުސްތަގިއްލު މަގާމުތަކާއި ސަލާމަތީ ހިދުމަތްތަކާއި ގާނޫނު އަސާސީގެ ދަށުން އިންތިހާބުކުރެވޭ ކައުންސިލުތައް ހިމެނޭގޮތުގެ މަތިންނެވެ. އަދި، އެ ތަނެއް ހިންގުމުގައި ދައުލަތުގެ މަސްއޫލިއްޔަތެއް އަދާކުރާ ކޮންމެ ތަނަކާއި ދައުލަތުގެ ބަޖެޓުން ހިންގާ ކޮންމެ ތަނަކާއި ދައުލަތުގެ ބަޖެޓުން އެހީ ލިބިގެން ހިންގާ ކޮންމެ ތަނެއް މެ މި ގަވާއިދުގެ ބޭނުމަށްޓަކައި ބަލާނީ ދައުލަތުގެ އިދާރާއެއް ކަމުގައެވެ.
"ދައުލަތުގެ އިދާރާއެއްގައިވާ މައުލޫމާތު" ކަމަށް ބުނެފައި އެ ވަނީ، ދައުލަތުގެ އިދާރާއަކުން އުފައްދާ މައުލޫމާތެއް ނުވަތަ ބަލަހައްޓަމުންދާ މައުލޫމާތެއް ނުވަތަ ގެންގުޅެމުންދާ މައުލޫމާތަކަށެވެ.
"ތިންވަނަ ފަރާތް" ކަމަށް ބުނެފައި އެ ވަނީ، ރައްކާތެރިކޮށްދީފައިވާ މައުލޫމާތު ނިސްބަތްވާ، އަދި އެ ފަރާތެއްގެ މަސްލަހަތު އެ މާއްދާތަކުން ރައްކާތެރިކޮށްދޭ ފަރާތަށެވެ. ދައުލަތުގެ އިދާރާއެއް ނުވަތަ މައުލޫމާތަށް އެދޭ ފަރާތެއް މި މާނަކުރުމުގައި ހިމެނިގެނެއް ނުވެއެވެ.
"ޕްރެޒިޑެންށިއަލް ސަރވިސްގެ މުވައްޒިފުން" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ ރައީސުލްޖުމްހޫރިއްޔާގެ އޮފީހާއި ރިޔާސީ ގަނޑުވަރުގައި ވަޒީފާ އަދާކުރާ ސިޔާސީ މަގާމުތަކުގައި ތިބޭ މީހުން ފިޔަވައި އެހެން މީހުންނަށާއި، ރައީސުލްޖުމްހޫރިއްޔާ އާއި އޭނާގެ ނާއިބުގެ ހިދުމަތުގައި ތިބޭ އެކިއެކި މުވައްޒިފުންނަށެވެ.
"ޕަބްލިކް ސަރވިސް މުވައްޒިފުން" ކަމަށް ވުނެފައި އެ ވަނީ ދައުލަތުގެ މިނިވަން މުއައްސަސާތަކުގައި އެ ތަންތާގެ މަސައްކަތް ކުރުމަށްޓަކައި އެ މުއައްސަސާއިން ވަޒީފާ ދޭ މީހުންނަށެވެ.
"އިންފޮމޭށަން އޮފިސަރު" ކަމަށް ބުނެފައިއެވަނީ، ދައުލަތުގެ އެކި އިދާރާތަކުގައި ވަޒީފާ އަދާކުރާ ވެރީން ފެންވަރުގެ މަގާމުތައް ނޫން މަގާމުތަކުގައި ތިބޭ މުވައްޒިފުންގެ ތެރެއިން މި ގަވާއިދުގެ 36 ވަނަ މާއްދާގައި ބަޔާންކުރާ ގޮތުގެ މަތީން އެ މަސްއޫލިއްޔަތުތައް އަދާކުރާން ދައުލަތުގެ އެ އިދާރާއެއްގެ އިސްވެރިޔާ ހަވާލުކުރާ، އެ އިދާރާގެ މުވައްޒިފަށެވެ. ނުވަތަ މުވައްޒިފުންނަށެވެ.