ގާނޫނީ ރަދީފު
"ވެރިފަރާތް" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، ދިރިއުޅޭ ތަނެއްކަމުގައި ބެލޭ ތަނެއް، އެ މީހާގެ ބެލުމުގެ ދަށުގައިވާ މީހާއާއި، އެ ތަނެއްގައި ދިރިއުޅޭ މީހާއާއި، އެ ތަނަކަށް ޒިންމާ އުފުލަންޖެހޭ މީހާއާއި، އެތަނެއް ކޮންޓްރޯލުކުރުމުގެ ބާރު ލިބިގެންވާ މީހާއާއި، އެ ތަނެއްގައި ހިނގާ ހަރަކާތްތަކާއި އެ ތަނެއްގެ ހާލަތު ކޮންޓްރޯލު ުކރުމުގެ ބާރު ލިބިގެންވާ މީހާއާއި، އެ ތަނަށް ވަދެ އެ ތަނެއްގައި ތިބުމުގެ ހުއްދަ ލިބިގެންވާ މީހުންނަށެވެ.
"އެކައުންޓް ހިފެހެއްޓުން" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، އެކައުންޓުން އެއްވެސް މުއާމަލާތެއް ނުކުރެވޭ އަދި އެކައުންޓުން އެއްވެސް ގޮތަކަށް ފައިސާ ނުނެގޭ ގޮތަށް، އެކައުންޓުގެ ބޭނުން ނުކުރެވޭގޮތް ހެދުމަށެވެ.
"އާންމު ތަންތަން" ކަމަށް ބުނުފައި އެވަނީ، އެންމެންނަށް ވެސް ބޭނުންކުރެވޭ ގޮތަށް އަބަދުވެސް ހުޅުވައިލެވިފައިވާ މަގާއި ގޯއްޗާއި ބިމާއި އާންމު މައިދާންތަކާއި ޕާކުތަކާއި އަމިއްލަ ތަންތަން ކަމަށް ނުބެލެވޭ ބިމާއި ގޯއްޗާއި އިމާރާތަށެވެ. އާންމުކޮށް މީހުންނަށް ވަދެނިކުމެވޭ ގޮތަށް ހުޅުވިގެންވާ ފިހާރަތަކާއި ކެފޭތަކާއި ރެސްޓޯރަންޓުތަކާއި ސައިހޮޓާތަކާއި އެފަދަ ތަންތަނުގެ ތެރެއިން ތަނެއްގައި ކުށެއް ހިނގައިފިކަމަށް ނުވަތަ ކުށެއް ހިނގަމުންދާކަމަށް އެކީަށގެންވާ ސަބަބެއްގެ މައްޗަށް ިބނާކޮށް ތުހުމަތުކުރެވޭ ހިނދު، އެ ތަނަކީވެސް އާންމު ތަނެއްގެ މާނައިގައި ހިމެނިގެންވާ ތަނެކެވެ.
"އަމިއްލަ ތަންތަން" ކަމަށް ބުނުފައި އެވަނީ، މީހެއްގެ ނަމުގައި ރަޖިސްޓަރީކުރެވިގެންވާ ގޯއްޗާއި، ގެއާއި، ބިމާއި، އިމާރާތާއި، މީހުން ދިރިއުޅުމަށް ބޭނުންކުރާ ގޭގެއަށާއި ގޭބިސީއަށާއި އޮފީހަށާއި، ވަކި އިދާރާއަކުން ވަކި އުސޫލަކުން ވަކި ބައެއް ބޭނުންކުރަން ދޫކޮށްފައިވާ ގޯއްޗާއި އިމާރާތާއި ހޯލާއި މައިދާންތަކަށެވެ.
"އާއިލީ މެންބަރު" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، ލޯނަށް އެދޭ ފަރާތުގެ ބައްޕ،ަ ނުވަތަ މަންމަ، ނުވަތަ އެއްބަނޑުއެއްބަފާ / އެއްބަނޑު / އެއްބަފާ ދައްތައެއް، ނުވަތަ ބޭބެއެއް، ނުވަތަ ކޮއްކޮއެއް، ނުވަތަ މައިފުށުގެ / ބަފައިފުށުގެ ބޮޑުބޭބެއެއް، ނުވަތަ ބޮޑުދައިތައެއް، ނުވަތަ ލޯނަށް އެދޭ ފަރާތުގެ އަމިއްލަ ދަރިއެއް ނުވަތަ ގާނޫނީގޮތުން އެ ފަރާތާ ބެލެނިވެރިކަން މަތިކޮށްފައިވާ ފަރާތްތަކަށެވެ.
"އާއިލާ" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، ލޯނަށް އެދޭ ފަރާތުގެ މަންމަ، ނުވަތަ ބައްޕ،ަ ނުވަތަ ދަރިން، ނުވަތަ ގާނޫނީގޮތުން ބެލެނިވެރިކަން މަތިކޮށްފައިވާ ފަރާތްތަކަށެވެ.
"ގެރެންޓަރ" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، ލޯނު އެއްބަސްވުމުގައި ގެރެންޓީއެއް ނުވަތަ ސެކިއުރިޓީއެއް ނުވަތަ ލޯނާ ގުޅިގެން ގެރެންޓަރު އަދާކުރަންޖެހޭ އެންމެހައި އިލްތިޒާމުތައް އަދާކުރާނެ ކަމުގެ ޔަގީންކަން ދީ އެއްބަސްވުމުގައި ސޮއިކުރާ ފަރާތަކަށެވެ.
"ޓޮޕްއަޕް ލޯނު" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، މަތީ ތައުލީމާއި ތަމްރީނަށް ދޭ ލޯނު އެހީގެ ދަށުން ދަރިވަރު ކިޔަވަމުންދާ ޕްރޮގްރާމުގެ މުއްދަތުގައި، ދަރިވަރުގެ އިހްތިޔާރުން ބޭރުން ދިމާވާ ސަބަބަކާހުރެ ޕްރޮގްރާމް ފުރިހަމަކުރުމަށް އިތުރުވާ މުއްދަތަށް ދޭ ލޯނަށެވެ.
"އެޑްވާންސްޑް ސްޓޭންޑިންގ" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، ކުރިން ކިޔެވި ޕްރޮގްރާމުގެ މޮޑިއުލް ނުވަތަ މޮޑިއުލްތަކެއް ވަޒަންކޮށް، ފަހުން ކިޔަވާ ޕްރޮގްރާމުގެ މޮޑިއުލެއް ނުވަތަ މޮޑިއުލްތަކެއް ކިޔަވަން ނުޖެހި ޕްރޮގްރާމް ފުރިހަމަކުރާގޮތަށް ހަމަޖައްސައިފައިވުމަށެވެ.
"ފުލް ސްކޮލަރށިޕް" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، ލޯނުނަގާ ފަރާތުން ކިޔެވުމަށް ޓަކައި އެއްވެސް ހަރަދެއް ކުރަން ނުޖެހޭ ސްކޮލަރށިޕްތަކަށެވެ.
"ޑިފޯލްޓެއް ނެތުން" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، ލޯނަށް އެޕްލިކޭށަން ހުށަހެޅުމަށް ކަނޑައަޅައިފައިވާ ސުންގަޑީގެ ނިޔަލަށް، މިނިސްޓްރީ މެދުވެރިވެގެން ކުރިން ނަގައިފައިވާ މަތީ ތައުލީމާއި ތަމްރީނަށް ދޭ ލޯނު އެހީގެ ރީޕޭމަންޓުގެ ގޮތުގައި ދައްކަންޖެހޭ ފައިސާ ދައްކައި ހަލާސްކޮށްފައިވުން، ނުވަތަ އެއްބަސްވުމާ އެއްގޮތަށް އެ ފައިސާ ދައްކަމުން ދިއުމެވެ.
"ފުލްޓައިމް" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، މޯލްޑިވްސް ކޮލިފިކޭށަންސް އޮތޯރިޓީ (އެމ.ްކިއ.ުއޭ) އިން ފުލްޓައިމް ޕްރޮގްރާމްކަމަށް ކަނޑައަޅައިފައިވާ މިންގަނޑަށް ފެތޭ ޕްރޮގްރާމްތަކަށެވެ. އެއ،ީ މަދުވެގެން އަހަރަކު 120 (އެއްސަތޭކަ ވިހި) ކުރެޑިޓުގެ ރޭޓުން ފުރިހަމަކުރާ ޕްރޮގްރާމްތަކެވެ.
"އެމ.ްއެން.ކިއ.ުއެފް" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، މޯލްޑިވްސް ނޭށަނަލް ކޮލިފިކޭށަންސް ފްރޭމްވާރކަށެވެ.
"ފޫނުބެއްދޭފަދަ ގެއްލުމެއް" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، އެ ގެއްލުމެއް ލިބުމަށްފަހުގައި، ގެއްލުން ލިބުމުގެ ކުރިން ހާލަތު އޮތް ގޮތަށް އަނބުރާ އިއާދަކުރެވެން ނެތް ބާވަތުގެ ގެއްލުމަށެވެ.
"މައުލޫމާތު" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، ރިކޯޑު، ލިޔެކިޔުން، މެމޯ، އީ-މެއިލ،ްހިޔާލުތަކާއި، ލަފާތަކާއި، ނޫސްބަޔާންތަކާއި، ސާކިއުލާތަކާއި، އަމުރުތަކާއި، ލޮގްބުކްތަކާއި، ކޮންޓްރެކްޓްތަކާއި، ރިޕޯޓުތަކާއި، ކަރުދާސްތަކާއި، ސާމްޕަލްތަކާއި،މޮޑެލްތަކާއި، އެއްވެސް އިލެކްޓްރޯނިކް ފޯމެޓެއްގައި ހުންނަ ޑޭޓާ މެޓީރިއަލްތަކާއި އަދި މިނޫންވެސް އުފައްދ،ާ ގެންގުޅ،ެ ބަލަހައްޓާ ތަކެއްޗަށެވެ.
"ވެރިފަރާތް" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، ދިރިއުޅޭ ތަނެއްކަމުގައި ބެލޭ ތަނެއް، އެ މީހާގެ ބެލުމުގެ ދަށުގައިވާ މީހާއާއި، އެ ތަނެއްގައި ދިރިއުޅޭ މީހާއާއި، އެ ތަނަކަށް ޒިންމާ އުފުލަންޖެހޭ މީހާއާއި، އެތަނެއް ކޮންޓްރޯލުކުރުމުގެ ބާރު ލިބިގެންވާ މީހާއާއި، އެ ތަނެއްގައި ހިނގާ ހަރަކާތްތަކާއި އެ ތަނެއްގެ ހާލަތު ކޮންޓްރޯލު ުކރުމުގެ ބާރު ލިބިގެންވާ މީހާއާއި، އެ ތަނަށް ވަދެ އެ ތަނެއްގައި ތިބުމުގެ ހުއްދަ ލިބިގެންވާ މީހުންނަށެވެ.
"އެކައުންޓް ހިފެހެއްޓުން" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، އެކައުންޓުން އެއްވެސް މުއާމަލާތެއް ނުކުރެވޭ އަދި އެކައުންޓުން އެއްވެސް ގޮތަކަށް ފައިސާ ނުނެގޭ ގޮތަށް، އެކައުންޓުގެ ބޭނުން ނުކުރެވޭގޮތް ހެދުމަށެވެ.
"އާންމު ތަންތަން" ކަމަށް ބުނުފައި އެވަނީ، އެންމެންނަށް ވެސް ބޭނުންކުރެވޭ ގޮތަށް އަބަދުވެސް ހުޅުވައިލެވިފައިވާ މަގާއި ގޯއްޗާއި ބިމާއި އާންމު މައިދާންތަކާއި ޕާކުތަކާއި އަމިއްލަ ތަންތަން ކަމަށް ނުބެލެވޭ ބިމާއި ގޯއްޗާއި އިމާރާތަށެވެ. އާންމުކޮށް މީހުންނަށް ވަދެނިކުމެވޭ ގޮތަށް ހުޅުވިގެންވާ ފިހާރަތަކާއި ކެފޭތަކާއި ރެސްޓޯރަންޓުތަކާއި ސައިހޮޓާތަކާއި އެފަދަ ތަންތަނުގެ ތެރެއިން ތަނެއްގައި ކުށެއް ހިނގައިފިކަމަށް ނުވަތަ ކުށެއް ހިނގަމުންދާކަމަށް އެކީަށގެންވާ ސަބަބެއްގެ މައްޗަށް ިބނާކޮށް ތުހުމަތުކުރެވޭ ހިނދު، އެ ތަނަކީވެސް އާންމު ތަނެއްގެ މާނައިގައި ހިމެނިގެންވާ ތަނެކެވެ.
"އަމިއްލަ ތަންތަން" ކަމަށް ބުނުފައި އެވަނީ، މީހެއްގެ ނަމުގައި ރަޖިސްޓަރީކުރެވިގެންވާ ގޯއްޗާއި، ގެއާއި، ބިމާއި، އިމާރާތާއި، މީހުން ދިރިއުޅުމަށް ބޭނުންކުރާ ގޭގެއަށާއި ގޭބިސީއަށާއި އޮފީހަށާއި، ވަކި އިދާރާއަކުން ވަކި އުސޫލަކުން ވަކި ބައެއް ބޭނުންކުރަން ދޫކޮށްފައިވާ ގޯއްޗާއި އިމާރާތާއި ހޯލާއި މައިދާންތަކަށެވެ.
"އާއިލީ މެންބަރު" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، ލޯނަށް އެދޭ ފަރާތުގެ ބައްޕ،ަ ނުވަތަ މަންމަ، ނުވަތަ އެއްބަނޑުއެއްބަފާ / އެއްބަނޑު / އެއްބަފާ ދައްތައެއް، ނުވަތަ ބޭބެއެއް، ނުވަތަ ކޮއްކޮއެއް، ނުވަތަ މައިފުށުގެ / ބަފައިފުށުގެ ބޮޑުބޭބެއެއް، ނުވަތަ ބޮޑުދައިތައެއް، ނުވަތަ ލޯނަށް އެދޭ ފަރާތުގެ އަމިއްލަ ދަރިއެއް ނުވަތަ ގާނޫނީގޮތުން އެ ފަރާތާ ބެލެނިވެރިކަން މަތިކޮށްފައިވާ ފަރާތްތަކަށެވެ.
"އާއިލާ" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، ލޯނަށް އެދޭ ފަރާތުގެ މަންމަ، ނުވަތަ ބައްޕ،ަ ނުވަތަ ދަރިން، ނުވަތަ ގާނޫނީގޮތުން ބެލެނިވެރިކަން މަތިކޮށްފައިވާ ފަރާތްތަކަށެވެ.
"ގެރެންޓަރ" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، ލޯނު އެއްބަސްވުމުގައި ގެރެންޓީއެއް ނުވަތަ ސެކިއުރިޓީއެއް ނުވަތަ ލޯނާ ގުޅިގެން ގެރެންޓަރު އަދާކުރަންޖެހޭ އެންމެހައި އިލްތިޒާމުތައް އަދާކުރާނެ ކަމުގެ ޔަގީންކަން ދީ އެއްބަސްވުމުގައި ސޮއިކުރާ ފަރާތަކަށެވެ.
"ޓޮޕްއަޕް ލޯނު" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، މަތީ ތައުލީމާއި ތަމްރީނަށް ދޭ ލޯނު އެހީގެ ދަށުން ދަރިވަރު ކިޔަވަމުންދާ ޕްރޮގްރާމުގެ މުއްދަތުގައި، ދަރިވަރުގެ އިހްތިޔާރުން ބޭރުން ދިމާވާ ސަބަބަކާހުރެ ޕްރޮގްރާމް ފުރިހަމަކުރުމަށް އިތުރުވާ މުއްދަތަށް ދޭ ލޯނަށެވެ.
"އެޑްވާންސްޑް ސްޓޭންޑިންގ" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، ކުރިން ކިޔެވި ޕްރޮގްރާމުގެ މޮޑިއުލް ނުވަތަ މޮޑިއުލްތަކެއް ވަޒަންކޮށް، ފަހުން ކިޔަވާ ޕްރޮގްރާމުގެ މޮޑިއުލެއް ނުވަތަ މޮޑިއުލްތަކެއް ކިޔަވަން ނުޖެހި ޕްރޮގްރާމް ފުރިހަމަކުރާގޮތަށް ހަމަޖައްސައިފައިވުމަށެވެ.
"ފުލް ސްކޮލަރށިޕް" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، ލޯނުނަގާ ފަރާތުން ކިޔެވުމަށް ޓަކައި އެއްވެސް ހަރަދެއް ކުރަން ނުޖެހޭ ސްކޮލަރށިޕްތަކަށެވެ.
"ޑިފޯލްޓެއް ނެތުން" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، ލޯނަށް އެޕްލިކޭށަން ހުށަހެޅުމަށް ކަނޑައަޅައިފައިވާ ސުންގަޑީގެ ނިޔަލަށް، މިނިސްޓްރީ މެދުވެރިވެގެން ކުރިން ނަގައިފައިވާ މަތީ ތައުލީމާއި ތަމްރީނަށް ދޭ ލޯނު އެހީގެ ރީޕޭމަންޓުގެ ގޮތުގައި ދައްކަންޖެހޭ ފައިސާ ދައްކައި ހަލާސްކޮށްފައިވުން، ނުވަތަ އެއްބަސްވުމާ އެއްގޮތަށް އެ ފައިސާ ދައްކަމުން ދިއުމެވެ.
"ފުލްޓައިމް" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، މޯލްޑިވްސް ކޮލިފިކޭށަންސް އޮތޯރިޓީ (އެމ.ްކިއ.ުއޭ) އިން ފުލްޓައިމް ޕްރޮގްރާމްކަމަށް ކަނޑައަޅައިފައިވާ މިންގަނޑަށް ފެތޭ ޕްރޮގްރާމްތަކަށެވެ. އެއ،ީ މަދުވެގެން އަހަރަކު 120 (އެއްސަތޭކަ ވިހި) ކުރެޑިޓުގެ ރޭޓުން ފުރިހަމަކުރާ ޕްރޮގްރާމްތަކެވެ.
"އެމ.ްއެން.ކިއ.ުއެފް" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، މޯލްޑިވްސް ނޭށަނަލް ކޮލިފިކޭށަންސް ފްރޭމްވާރކަށެވެ.
"ފޫނުބެއްދޭފަދަ ގެއްލުމެއް" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، އެ ގެއްލުމެއް ލިބުމަށްފަހުގައި، ގެއްލުން ލިބުމުގެ ކުރިން ހާލަތު އޮތް ގޮތަށް އަނބުރާ އިއާދަކުރެވެން ނެތް ބާވަތުގެ ގެއްލުމަށެވެ.
"މައުލޫމާތު" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، ރިކޯޑު، ލިޔެކިޔުން، މެމޯ، އީ-މެއިލ،ްހިޔާލުތަކާއި، ލަފާތަކާއި، ނޫސްބަޔާންތަކާއި، ސާކިއުލާތަކާއި، އަމުރުތަކާއި، ލޮގްބުކްތަކާއި، ކޮންޓްރެކްޓްތަކާއި، ރިޕޯޓުތަކާއި، ކަރުދާސްތަކާއި، ސާމްޕަލްތަކާއި،މޮޑެލްތަކާއި، އެއްވެސް އިލެކްޓްރޯނިކް ފޯމެޓެއްގައި ހުންނަ ޑޭޓާ މެޓީރިއަލްތަކާއި އަދި މިނޫންވެސް އުފައްދ،ާ ގެންގުޅ،ެ ބަލަހައްޓާ ތަކެއްޗަށެވެ.