ގާނޫނީ ރަދީފު
"ޕްރޮކިއުމަންޓް" ނުވަތަ "ޕްރޮކިއުކުރުން" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، އެ ތަނަކަށް ބޭނުންވާ މުދަލެއް ގަތުމަށާއި، ހިދުމަތް ހޯދުމަށާއި، މަސައްކަތް ކުރުވުމަށާއި، މި ކަންކަން ހާސިލުކުރުމަށް ކުރަންޖެހޭ އެންމެހައި ކަންކަން ކުރުމަށެވެ.
"ޕްރޮކިއުކުރުން" ނުވަތަ "ޕްރޮކިއުމަންޓް" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، އެ ތަނަކަށް ބޭނުންވާ މުދަލެއް ގަތުމަށާއި، ހިދުމަތް ހޯދުމަށާއި، މަސައްކަތް ކުރުވުމަށާއި، މި ކަންކަން ހާސިލުކުރުމަށް ކުރަންޖެހޭ އެންމެހައި ކަންކަން ކުރުމަށެވެ.
"ބަޖެޓު" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، އެ ތަނަކަށް ކުރިޔަށް އޮތް އަހަރުގައި ލިބޭނޭކަމަށް އަންދާޒާކުރެވޭ އާމްދަނީއަށާއި ފައިސާ ހުރި މިންވަރަށް ބަލައިގެން ކުރިޔަށް އޮތް އަހަރުގައި ހަރަދުކުރުމަށް ތައްޔާރުކުރާ ޕްލޭނަށެވެ.
"ކްލޯޒް އެސޯސިއޭޓް" ނުވަތަ "ވިޔަފާރީގެ ގޮތުން ގުޅުންހުރި ފަރާތް" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، އެ މުވައްޒަފަކާ ވިޔަފާރީގެ ހިއްސާ ނުވަތަ ވިޔަފާރީގެ ގުޅުން އޮންނަ ފަރާތްތަކަށެވެ.
"ވިޔަފާރީގެ ގޮތުން ގުޅުންހުރި ފަރާތް" ނުވަތަ "ކްލޯޒް އެސޯސިއޭޓް" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، އެ މުވައްޒަފަކާ ވިޔަފާރީގެ ހިއްސާ ނުވަތަ ވިޔަފާރީގެ ގުޅުން އޮންނަ ފަރާތްތަކަށެވެ.
"ކްލޯޒް ރިލޭޓިވް" ނުވަތަ "އާއިލީގޮތުން ގުޅުން އޮންނަ ފަރާތް" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، އެ މުވައްޒަފަކު ކައިވެނިކޮށްގެން އުޅޭ މީހާއާއި، މައިންބަފައިންނާއި، ދަރިންނާއި، އެއްބަނޑުއެއްބަފާ މީހުންނާއި، އެއްބަނޑު މީހުންނާއި، އެއްބަފާ މީހުންނާއި، ދޮންދަރިންނާއި، އެ މުވައްޒަފަކު ކައިވެނިކޮށްގެން އުޅޭ މީހާގެ އެއްބަނޑުއެއްބަފާ މީހުންނާއި، އެއްބަނޑު މީހުންނާއި، އެއްބަފާ މީހުންނާއި، އެ މީހާގެ މައިންބަފައިންނަށެވެ.
"އާއިލީގޮތުން ގުޅުން އޮންނަ ފަރާތް" ނުވަތަ "ކްލޯޒް ރިލޭޓިވް" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، އެ މުވައްޒަފަކު ކައިވެނިކޮށްގެން އުޅޭ މީހާއާއި، މައިންބަފައިންނާއި، ދަރިންނާއި، އެއްބަނޑުއެއްބަފާ މީހުންނާއި، އެއްބަނޑު މީހުންނާއި، އެއްބަފާ މީހުންނާއި، ދޮންދަރިންނާއި، އެ މުވައްޒަފަކު ކައިވެނިކޮށްގެން އުޅޭ މީހާގެ އެއްބަނޑުއެއްބަފާ މީހުންނާއި، އެއްބަނޑު މީހުންނާއި، އެއްބަފާ މީހުންނާއި، އެ މީހާގެ މައިންބަފައިންނަށެވެ.
"ދައުލަތުގެ މުވައްޒަފެއް" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، ސަރުކާރުގެ މަސްއޫލު އޮފީސްތަކާއި، މަސްއޫލު އޮފީސްތަކުގެ ދަށުން ހިނގަމުންދާ ތަންތަނާއި، ދައުލަތުގެ އޮފީސްތަކުން މުސާރައެއް ނުވަތަ އުޖޫރައެއް ދޭގޮތަށް ވަޒީފާ ދީފައިވާ ކޮންމެ މީހަކަށެވެ.
(ނ) "ދައުލަތުގެ އޮފީސް" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، ގާނޫނު ހެދުމުގެ ބާރާއި، ވެރިކަން ހިންގުމުގެ ބާރާއި، އަދުލު އިންސާފު ގާއިމުކުރުމުގެ ބާރުގެ ތެރޭގައި ހިމެނޭ އެންމެހައި އިދާރާތަކާއި، ގާނޫނުއަސާސީއާއި ގާނޫނުގެ ދަށުން އުފެދޭ އެންމެހައި މުއައްސަސާތަކާއި، ރަށު ކައުންސިލްތަކާއި، އަތޮޅު ކައުންސިލްތަކާއި، ސިޓީ ކައުންސިލްތަކަށެވެ.
"އާންމު ހާލަތު" ކަމުގައި ބުނެފައި އެވަނީ، ދިވެހި ފުލުހުންގެ ހިދުމަތުގެ މުއައްސަސާގެ މަސައްކަތްތައް އިންތިޒާމު ކުރެވިފައިވާ ގޮތުގެ މަތީން، އޮޕަރޭށަނަލް ލެވެލްގެ އެންމެ އަސާސީ ހާލަތު ކަމުގައި ކަނޑައަޅައިފައިވާ ހާލަތަށެވެ.
"އާއިލާ" ކަމުގައި ބުނެފައި އެވަނީ، މަންމަ، ބައްޕަ، އަނބިން ނުވަތަ ފިރިމީހާއާއި، އުފަން ދަރިންގެ ތެރެއިން އުމުރުން 18 (އަށާރަ) އަހަރު ނުފުރޭ ކުދިންނާއި، ށަރުއީގޮތުން ހަޒާނަތު ހަވާލުކޮށްފައިތިބޭ، އުމުރުން 18 (އަށާރަ) އަހަރު ނުފުރޭ ކުދިންނަށެވެ.
"ސަސްޕެންޑްކުރުން" ކަމުގައި ބުނެފައި އެވަނީ، މުވައްޒަފާ ހަވާލުކޮށްފައިވާ ވަޒީފާގެ ޒިންމާގެ ތެރޭގައި އަދާކުރަންޖެހޭ އެއްވެސް ޒިންމާއެއް އަދި ވަޒީފާގެ ގޮތުން ކުރަންޖެހޭ އެއްވެސް މަސައްކަތެއް އަދި ދިވެހި ފުލުހުންގެ ހިދުމަތުގެ މުވައްޒަފަކަށް ނުވަތަ ފުލުހަކަށް ވީތީ އަދާކުރަންޖެހޭ އެއްވެސް ޒިންމާއެއް އަދާކުރަންނުޖެހޭ ގޮތަށް، ކަނޑައެޅޭ ވަކި މުއްދަތަކަށް ވަޒީފާގެ ނުވަތަ މަގާމުގެ އެއްވެސް ޒިންމާއެއް އަދާނުކުރެވޭނެ ގޮތަށް ހެދުމާއެކު، ވަޒީފާއަށް ނުކުތުން މަނާކުރުމަށެވެ.
"ތައުދީބީ މައްސަލަ" ކަމުގައި ބުނެފައި އެވަނީ، ދިވެހި ފުލުހުންގެ ހިދުމަތުގެ މުވައްޒަފުންނާމެދު ހުށަހެޅޭ ށަކުވާތަކުގެ ތެރެއިން އިދާރީ ފިޔަވަޅު އެޅިދާނެ ހާލަތު ދެމިއޮތްކަމަށް ބެލެވޭ ބާވަތުގެ ށަކުވާއަށެވެ.
"ފައިނޭންށަލް އިންޓެލިޖެންސް ޔުނިޓް" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ މަނީ ލޯންޑްރިންގގެ ހަރަކާތްތަކާއި، ޓެރަރިޒަމަށް ފައިނޭންސްކުރުމުގެ ހަރަކާތްތަކާއި ކުށް ކޮށްގެން ހޯދާ މުދަލާގުޅޭ މައުލޫމާތު ހޯދައި، ދިރާސާކޮށް، އެހެން ފަރާތްތަކަށް ފޯރުކޮށްދިނުމަށްޓަކައި މޯލްޑިވްސް މަނިޓަރީ އޮތޯރިޓީގައި އުފައްދާފައިވާ ގައުމީ މައި އިދާރާއެވެ.
"ޓެރަރިސްޓް ޖަމާއަތް" ކަމަށް ބުނެފައިއެވަނީ، ތިރީގައި ބަޔާންކޮށްފައިވާ ޖަމާއަތްތަކުގެ ތެރެއިން ޖަމާއަތަކަށެވެ.
(ހ) ސީދާގޮތުން ނުވަތަ ނުސީދާގޮތުންވިޔަސް، އެއްވެސް ގޮތަކުން ގަސްދުގައި ޓެރަރިސްޓް ހަރަކާތެއް ހިންގާފައިވާ ނުވަތަ ހިންގަންއުޅޭ ކޮންމެ ޖަމާއަތެއް؛
(ށ) ޓެރަރިސްޓް ހަރަކާތްތަކުގައި ބައިވެރިވާ ކޮންމެ ޖަމާއަތެއް؛
(ނ) ޓެރަރިސްޓް ހަރަކާތްތައް ރާވާ ޖަމާއަތެއް ނުވަތަ އެނޫންވެސް ފަރާތެއް މެދުވެރިކޮށް ޓެރަރިސްޓް ހަރަކާތް ހިންގާ ކޮންމެ ޖަމާއަތެއް؛
(ރ) ޓެރަރިސްޓް ހަރަކާތެއް ހިންގުމުގެ މަގްސަދުގައި ހަރަކާތްތެރިވާ އެއްވެސް ޖަމާއަތަކަށް،
އެ ޖަމާއަތުން ކުރުމަށް ރާވާފައިވާ ޓެރަރިސްޓް ހަރަކާތެއް ހިންގުމަށް މަގުފަހިކޮށްދޭ ކޮންމެ ޖަމާއަތެއް ނުވަތަ އެ ޖަމާއަތުގެ މަގްސަދަކީ ޓެރަރިސްޓް ހަރަކާތް ހިންގުންކަން އެނގިތިބެ އެފަދަ ހަރަކާތްތައް ހިންގުމުގެ ނިޔަތުގައި އެފަދަ ޖަމާއަތަކަށް އެހީތެރިވެދޭ ކޮންމެ ޖަމާއަތެއް؛
(ބ) މި ގާނޫނު މަނީ ލޯންޑްރިންގ އަދި ޓެރަރިޒަމަށް ފައިނޭންސްކުރުން ހުއްޓުވުމުގެ ގާނޫނު (ގާނޫނު ނަންބަރު 2014-10) ގެ 52 ވަނަ މާއްދާގެ ދަށުން ޓެރަރިސްޓް ޖަމާއަތެއް ކަމުގައި ކަނޑައެޅޭ ކޮންމެ ޖަމާއަތެއް.
"ޕްރޮކިއުމަންޓް" ނުވަތަ "ޕްރޮކިއުކުރުން" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، އެ ތަނަކަށް ބޭނުންވާ މުދަލެއް ގަތުމަށާއި، ހިދުމަތް ހޯދުމަށާއި، މަސައްކަތް ކުރުވުމަށާއި، މި ކަންކަން ހާސިލުކުރުމަށް ކުރަންޖެހޭ އެންމެހައި ކަންކަން ކުރުމަށެވެ.
"ޕްރޮކިއުކުރުން" ނުވަތަ "ޕްރޮކިއުމަންޓް" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، އެ ތަނަކަށް ބޭނުންވާ މުދަލެއް ގަތުމަށާއި، ހިދުމަތް ހޯދުމަށާއި، މަސައްކަތް ކުރުވުމަށާއި، މި ކަންކަން ހާސިލުކުރުމަށް ކުރަންޖެހޭ އެންމެހައި ކަންކަން ކުރުމަށެވެ.
"ބަޖެޓު" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، އެ ތަނަކަށް ކުރިޔަށް އޮތް އަހަރުގައި ލިބޭނޭކަމަށް އަންދާޒާކުރެވޭ އާމްދަނީއަށާއި ފައިސާ ހުރި މިންވަރަށް ބަލައިގެން ކުރިޔަށް އޮތް އަހަރުގައި ހަރަދުކުރުމަށް ތައްޔާރުކުރާ ޕްލޭނަށެވެ.
"ކްލޯޒް އެސޯސިއޭޓް" ނުވަތަ "ވިޔަފާރީގެ ގޮތުން ގުޅުންހުރި ފަރާތް" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، އެ މުވައްޒަފަކާ ވިޔަފާރީގެ ހިއްސާ ނުވަތަ ވިޔަފާރީގެ ގުޅުން އޮންނަ ފަރާތްތަކަށެވެ.
"ވިޔަފާރީގެ ގޮތުން ގުޅުންހުރި ފަރާތް" ނުވަތަ "ކްލޯޒް އެސޯސިއޭޓް" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، އެ މުވައްޒަފަކާ ވިޔަފާރީގެ ހިއްސާ ނުވަތަ ވިޔަފާރީގެ ގުޅުން އޮންނަ ފަރާތްތަކަށެވެ.
"ކްލޯޒް ރިލޭޓިވް" ނުވަތަ "އާއިލީގޮތުން ގުޅުން އޮންނަ ފަރާތް" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، އެ މުވައްޒަފަކު ކައިވެނިކޮށްގެން އުޅޭ މީހާއާއި، މައިންބަފައިންނާއި، ދަރިންނާއި، އެއްބަނޑުއެއްބަފާ މީހުންނާއި، އެއްބަނޑު މީހުންނާއި، އެއްބަފާ މީހުންނާއި، ދޮންދަރިންނާއި، އެ މުވައްޒަފަކު ކައިވެނިކޮށްގެން އުޅޭ މީހާގެ އެއްބަނޑުއެއްބަފާ މީހުންނާއި، އެއްބަނޑު މީހުންނާއި، އެއްބަފާ މީހުންނާއި، އެ މީހާގެ މައިންބަފައިންނަށެވެ.
"އާއިލީގޮތުން ގުޅުން އޮންނަ ފަރާތް" ނުވަތަ "ކްލޯޒް ރިލޭޓިވް" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، އެ މުވައްޒަފަކު ކައިވެނިކޮށްގެން އުޅޭ މީހާއާއި، މައިންބަފައިންނާއި، ދަރިންނާއި، އެއްބަނޑުއެއްބަފާ މީހުންނާއި، އެއްބަނޑު މީހުންނާއި، އެއްބަފާ މީހުންނާއި، ދޮންދަރިންނާއި، އެ މުވައްޒަފަކު ކައިވެނިކޮށްގެން އުޅޭ މީހާގެ އެއްބަނޑުއެއްބަފާ މީހުންނާއި، އެއްބަނޑު މީހުންނާއި، އެއްބަފާ މީހުންނާއި، އެ މީހާގެ މައިންބަފައިންނަށެވެ.
"ދައުލަތުގެ މުވައްޒަފެއް" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، ސަރުކާރުގެ މަސްއޫލު އޮފީސްތަކާއި، މަސްއޫލު އޮފީސްތަކުގެ ދަށުން ހިނގަމުންދާ ތަންތަނާއި، ދައުލަތުގެ އޮފީސްތަކުން މުސާރައެއް ނުވަތަ އުޖޫރައެއް ދޭގޮތަށް ވަޒީފާ ދީފައިވާ ކޮންމެ މީހަކަށެވެ.
(ނ) "ދައުލަތުގެ އޮފީސް" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، ގާނޫނު ހެދުމުގެ ބާރާއި، ވެރިކަން ހިންގުމުގެ ބާރާއި، އަދުލު އިންސާފު ގާއިމުކުރުމުގެ ބާރުގެ ތެރޭގައި ހިމެނޭ އެންމެހައި އިދާރާތަކާއި، ގާނޫނުއަސާސީއާއި ގާނޫނުގެ ދަށުން އުފެދޭ އެންމެހައި މުއައްސަސާތަކާއި، ރަށު ކައުންސިލްތަކާއި، އަތޮޅު ކައުންސިލްތަކާއި، ސިޓީ ކައުންސިލްތަކަށެވެ.
"އާންމު ހާލަތު" ކަމުގައި ބުނެފައި އެވަނީ، ދިވެހި ފުލުހުންގެ ހިދުމަތުގެ މުއައްސަސާގެ މަސައްކަތްތައް އިންތިޒާމު ކުރެވިފައިވާ ގޮތުގެ މަތީން، އޮޕަރޭށަނަލް ލެވެލްގެ އެންމެ އަސާސީ ހާލަތު ކަމުގައި ކަނޑައަޅައިފައިވާ ހާލަތަށެވެ.
"އާއިލާ" ކަމުގައި ބުނެފައި އެވަނީ، މަންމަ، ބައްޕަ، އަނބިން ނުވަތަ ފިރިމީހާއާއި، އުފަން ދަރިންގެ ތެރެއިން އުމުރުން 18 (އަށާރަ) އަހަރު ނުފުރޭ ކުދިންނާއި، ށަރުއީގޮތުން ހަޒާނަތު ހަވާލުކޮށްފައިތިބޭ، އުމުރުން 18 (އަށާރަ) އަހަރު ނުފުރޭ ކުދިންނަށެވެ.
"ސަސްޕެންޑްކުރުން" ކަމުގައި ބުނެފައި އެވަނީ، މުވައްޒަފާ ހަވާލުކޮށްފައިވާ ވަޒީފާގެ ޒިންމާގެ ތެރޭގައި އަދާކުރަންޖެހޭ އެއްވެސް ޒިންމާއެއް އަދި ވަޒީފާގެ ގޮތުން ކުރަންޖެހޭ އެއްވެސް މަސައްކަތެއް އަދި ދިވެހި ފުލުހުންގެ ހިދުމަތުގެ މުވައްޒަފަކަށް ނުވަތަ ފުލުހަކަށް ވީތީ އަދާކުރަންޖެހޭ އެއްވެސް ޒިންމާއެއް އަދާކުރަންނުޖެހޭ ގޮތަށް، ކަނޑައެޅޭ ވަކި މުއްދަތަކަށް ވަޒީފާގެ ނުވަތަ މަގާމުގެ އެއްވެސް ޒިންމާއެއް އަދާނުކުރެވޭނެ ގޮތަށް ހެދުމާއެކު، ވަޒީފާއަށް ނުކުތުން މަނާކުރުމަށެވެ.
"ތައުދީބީ މައްސަލަ" ކަމުގައި ބުނެފައި އެވަނީ، ދިވެހި ފުލުހުންގެ ހިދުމަތުގެ މުވައްޒަފުންނާމެދު ހުށަހެޅޭ ށަކުވާތަކުގެ ތެރެއިން އިދާރީ ފިޔަވަޅު އެޅިދާނެ ހާލަތު ދެމިއޮތްކަމަށް ބެލެވޭ ބާވަތުގެ ށަކުވާއަށެވެ.
"ފައިނޭންށަލް އިންޓެލިޖެންސް ޔުނިޓް" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ މަނީ ލޯންޑްރިންގގެ ހަރަކާތްތަކާއި، ޓެރަރިޒަމަށް ފައިނޭންސްކުރުމުގެ ހަރަކާތްތަކާއި ކުށް ކޮށްގެން ހޯދާ މުދަލާގުޅޭ މައުލޫމާތު ހޯދައި، ދިރާސާކޮށް، އެހެން ފަރާތްތަކަށް ފޯރުކޮށްދިނުމަށްޓަކައި މޯލްޑިވްސް މަނިޓަރީ އޮތޯރިޓީގައި އުފައްދާފައިވާ ގައުމީ މައި އިދާރާއެވެ.
"ޓެރަރިސްޓް ޖަމާއަތް" ކަމަށް ބުނެފައިއެވަނީ، ތިރީގައި ބަޔާންކޮށްފައިވާ ޖަމާއަތްތަކުގެ ތެރެއިން ޖަމާއަތަކަށެވެ.
(ހ) ސީދާގޮތުން ނުވަތަ ނުސީދާގޮތުންވިޔަސް، އެއްވެސް ގޮތަކުން ގަސްދުގައި ޓެރަރިސްޓް ހަރަކާތެއް ހިންގާފައިވާ ނުވަތަ ހިންގަންއުޅޭ ކޮންމެ ޖަމާއަތެއް؛
(ށ) ޓެރަރިސްޓް ހަރަކާތްތަކުގައި ބައިވެރިވާ ކޮންމެ ޖަމާއަތެއް؛
(ނ) ޓެރަރިސްޓް ހަރަކާތްތައް ރާވާ ޖަމާއަތެއް ނުވަތަ އެނޫންވެސް ފަރާތެއް މެދުވެރިކޮށް ޓެރަރިސްޓް ހަރަކާތް ހިންގާ ކޮންމެ ޖަމާއަތެއް؛
(ރ) ޓެރަރިސްޓް ހަރަކާތެއް ހިންގުމުގެ މަގްސަދުގައި ހަރަކާތްތެރިވާ އެއްވެސް ޖަމާއަތަކަށް،
އެ ޖަމާއަތުން ކުރުމަށް ރާވާފައިވާ ޓެރަރިސްޓް ހަރަކާތެއް ހިންގުމަށް މަގުފަހިކޮށްދޭ ކޮންމެ ޖަމާއަތެއް ނުވަތަ އެ ޖަމާއަތުގެ މަގްސަދަކީ ޓެރަރިސްޓް ހަރަކާތް ހިންގުންކަން އެނގިތިބެ އެފަދަ ހަރަކާތްތައް ހިންގުމުގެ ނިޔަތުގައި އެފަދަ ޖަމާއަތަކަށް އެހީތެރިވެދޭ ކޮންމެ ޖަމާއަތެއް؛
(ބ) މި ގާނޫނު މަނީ ލޯންޑްރިންގ އަދި ޓެރަރިޒަމަށް ފައިނޭންސްކުރުން ހުއްޓުވުމުގެ ގާނޫނު (ގާނޫނު ނަންބަރު 2014-10) ގެ 52 ވަނަ މާއްދާގެ ދަށުން ޓެރަރިސްޓް ޖަމާއަތެއް ކަމުގައި ކަނޑައެޅޭ ކޮންމެ ޖަމާއަތެއް.