ގާނޫނީ ރަދީފު
"ޓެރަރިސްޓެއް" ކަމަށް ބުނެފައިއެވަނީ، ތިރީގައި ބަޔާންކޮށްފައިވާ ފަރާތްތަކުގެ ތެރެއިން ފަރާތަކަށެވެ.
(ހ) ސީދާގޮތުން ނުވަތަ ނުސީދާގޮތުންވިޔަސް، އެއްވެސް ގޮތަކުން ގަސްދުގައި ޓެރަރިސްޓް ހަރަކާތެއް ހިންގާފައިވާ ނުވަތަ ހިންގަންއުޅޭ ކޮންމެ ފަރާތެއް؛
(ށ) ޓެރަރިސްޓް ހަރަކާތްތަކުގައި ބައިވެރިވާ ކޮންމެ ފަރާތެއް؛
(ނ) ޓެރަރިސްޓް ހަރަކާތްތައް ރާވާ ކޮންމެ ފަރާތެއް ނުވަތަ އެހެން ފަރާތެއް މެދުވެރިކޮށް ޓެރަރިސްޓް ހަރަކާތްތައް ހިންގާ ކޮންމެ ފަރާތެއް؛
(ރ) ޓެރަރިސްޓް ހަރަކާތެއް ހިންގުމުގެ މަގްސަދުގައި ހަރަކާތްތެރިވާ އެއްވެސް ޖަމާއަތަކަށް،
އެ ޖަމާއަތުން ހިންގުމަށް ރާވާފައިވާ ޓެރަރިސްޓް ހަރަކާތެއް ހިންގުމަށް މަގުފަހިކޮށްދޭ ކޮންމެ ފަރާތެއް؛ ނުވަތަ އެ ޖަމާއަތުގެ މަގްސަދަކީ ޓެރަރިސްޓް ހަރަކާތް ހިންގުންކަން އެނގިހުރެ އެފަދަ ހަރަކާތްތައް ހިންގުމުގެ ނިޔަތުގައި އެފަދަ ޖަމާއަތަކަށް އެހީތެރިވެދޭ ކޮންމެ ފަރާތެއް؛
(ބ) މި މަނީ ލޯންޑްރިންގ އަދި ޓެރަރިޒަމަށް ފައިނޭންސްކުރުން ހުއްޓުވުމުގެ ގާނޫނު (ގާނޫނު ނަންބަރު 2014-10) ގެ 52 ވަނަ މާއްދާގެ ދަށުން ޓެރަރިސްޓެއް ކަމުގައި ކަނޑައެޅޭ ކޮންމެ ފަރާތެއް.
"ޓެރަރިސްޓް ހަރަކާތް" ކަމަށް ބުނެފައިއެވަނީ، ޓެރަރިޒަމް މަނާކުރުމާއި ހުއްޓުވުމާބެހޭ ކަމާބެހޭ ގާނޫނުގައި ބަޔާންކޮށްފައިވާ ކޮންމެ ޓެރަރިޒަމްގެ އަމަލަކަށެވެ.
"އޯގަނައިޒްޑް ކްރިމިނަލް ގްރޫޕް" ކަމަށް ބުނެފައިއެވަނީ، ސީދާގޮތެއްގައި ނުވަތަ ނުސީދާގޮތެއްގައިވިޔަސް މާލީ ފައިދާއެއް ނުވަތަ އެހެންވެސް މާއްދީ ފައިދާއެއް ހޯދުމުގެ މަގްސަދުގައި ޖިނާއީ ބޮޑު ކުށެއް ނުވަތަ ކުށްތަކެއް ކުރުމަށް ތިން މީހުން ނުވަތަ އެއަށްވުރެ ގިނަ މީހުން އެކުވެގެން، ވަކި ތަރުތީބުތަކެއްގެމަތިން ރޭވިގެން ހަރަކާތްތެރިވާ ނުވަތަ ހަރަކާތްތެރިވެފައިވާ ކޮންމެ ޖަމާއަތަކަށެވެ.
"މުދާ" ނުވަތަ "ފައިސާ" ކަމަށް ބުނެފައިއެވަނީ، އުފުލޭ މުދަލާއި ނުއުފުލޭ މުދާ ހިމެނޭގޮތުން ހުރިހާ ބާވަތެއްގެ އެސެޓަކަށެވެ. އަދި އެއިން މުދަލެއްގެ މިލްކުވެރިކަމާއި، އެއިން މުދަލަކާ ގުޅިގެން އުފެދިފައިވާ ނުވަތަ އުފެދޭ އެނޫންވެސް ހައްގާއި މަސްލަހަތާއި މަންފާވެސް ހިމެނޭގޮތުންނެވެ. އޭގެ ތެރޭގައި، ބޭންކު ކްރެޑިޓް، ޓްރެވަލަރސް ޗެކް، ބޭންކު ޗެކް، މަނީ އޯޑަރ، ހިއްސާ، މާލީ ސެކިއުރިޓީޒް، ބޮންޑް، ބޭންކު ޑްރާފްޓް އަދި ލެޓަރ އޮފް ކްރެޑިޓް ފަދަ އެފަދަ މުދަލުގެ މިލްކުވެރިކަން އަންގައިދޭ ނުވަތަ މަސްލަހަތެއް އޮތްކަން އަންގައިދޭ ގާނޫނީ ލިޔެކިޔުން ނުވަތަ އިންސްޓްރުމަންޓްތައްވެސް ހިމެނެއެވެ.
"ފައިސާ" ނުވަތަ "މުދާ" ކަމަށް ބުނެފައިއެވަނީ، އުފުލޭ މުދަލާއި ނުއުފުލޭ މުދާ ހިމެނޭގޮތުން ހުރިހާ ބާވަތެއްގެ އެސެޓަކަށެވެ. އަދި އެއިން މުދަލެއްގެ މިލްކުވެރިކަމާއި، އެއިން މުދަލަކާ ގުޅިގެން އުފެދިފައިވާ ނުވަތަ އުފެދޭ އެނޫންވެސް ހައްގާއި މަސްލަހަތާއި މަންފާވެސް ހިމެނޭގޮތުންނެވެ. އޭގެ ތެރޭގައި، ބޭންކު ކްރެޑިޓް، ޓްރެވަލަރސް ޗެކް، ބޭންކު ޗެކް، މަނީ އޯޑަރ، ހިއްސާ، މާލީ ސެކިއުރިޓީޒް، ބޮންޑް، ބޭންކު ޑްރާފްޓް އަދި ލެޓަރ އޮފް ކްރެޑިޓް ފަދަ އެފަދަ މުދަލުގެ މިލްކުވެރިކަން އަންގައިދޭ ނުވަތަ މަސްލަހަތެއް އޮތްކަން އަންގައިދޭ ގާނޫނީ ލިޔެކިޔުން ނުވަތަ އިންސްޓްރުމަންޓްތައްވެސް ހިމެނެއެވެ.
"ކޮންޓްރޯލްޑް ޑެލިވަރީ" ކަމަށް ބުނެފައިއެވަނީ، މަނީ ލޯންޑްރިންގގެ ކުށްތައް ނުވަތަ ޓެރަރިޒަމަށް ފައިނޭންސްކުރުމުގެ ކުށްތައް ތަހްގީގުކުރުމަށާއި އެފަދަ ކުށްތައް ކުރާ ފަރާތްތައް ދެނެގަތުމުގެ ބޭނުމުގައި، މި ގާނޫނުގައި ކުށެއް ކަމުގައި ކަނޑައަޅާފައިވާ ކުށަކާގުޅޭ ކޮންސައިންމަންޓާއި ފައިސާ، ނުވަތަ އެފަދަ ކޮންސައިންމަންޓް ނުވަތަ ފައިސާ ކަމަށް ބެލެވޭ އެއްޗެހި، ކަމާބެހޭ އިދާރާތަކުގެ ފުރިހަމަ ބެލުމުގެ ދަށުން، ދިވެހިރާއްޖެއަށް އެތެރެވިޔަ ދިނުމަށް، ނުވަތަ އެ އެއްޗެއް ގެންދެވޭ މަންޒިލަށް ރައްދުވިޔަ ދިނުމަށް، ނުވަތަ ދިވެހިރާއްޖެއިން ބޭރަށް ގެންދިޔަދިނުމަށެވެ.
"ކުށް ކުރުމަށް ބޭނުންކުރާ މުދާ" ކަމަށް ބުނެފައިއެވަނީ، ކުށެއް ނުވަތަ އެއް ކުށަށްވުރެ ގިނަ ކުށް ކުރުމަށް އެއްވެސް ސިފައެއްގައި ބޭނުންކުރި ނުވަތަ ބޭނުންކުރަން ގަސްދުކުރި މުދަލަށެވެ. އެގޮތުން ކުށެއް ކުރުމުގައި ބޭނުންކުރީ ނުވަތަ ބޭނުންކުރަން ގަސްދުކުރީ އެ މުދަލުން ބައެއް ކަމުގައިވީނަމަވެސް ކުށް ކުރުމަށް ބޭނުންކުރާ މުދަލުގެ މާނައިގެ ތެރޭގައި އެ މުދާ ހިމެނޭނެއެވެ.
"ކުށް ކޮށްގެން ހޯދާ މުދާ" ކަމަށް ބުނެފައިއެވަނީ، ދިވެހިރާއްޖޭގެ ގާނޫނެއްގައި ކުށެއް ކަމުގައި ކަނޑައަޅާފައިވާ އެއްވެސް ކުށެއް ކުރުމުގެ ސަބަބުން ސީދާ ގޮތެއްގައިވިޔަސް ނުވަތަ ނުސީދާ ގޮތެއްގައިވިޔަސް، ދިވެހިރާއްޖެއިން ނުވަތަ ދިވެހިރާއްޖެއިން ބޭރުން، ލިބޭ ނުވަތަ ހޯދާ ފައިސާ ނުވަތަ މުދަލަށެވެ. މީގެ ތެރޭގައި އެފަދަ ފައިސާ ނުވަތަ މުދަލުން ހޯދާ ނުވަތަ ބަދަލުކޮށްފައިވާ މުދަލާއި، އެ މުދާ އިންވެސްޓްކޮށްގެން ލިބޭ މުދާވެސް ހިމެނެއެވެ.
"މަނީ ލޯންޑްރިންގގެ ކުށާ ގުޅިފައިވާ ކުށް" ކަމަށް ބުނެފައިއެވަނީ، މި ގާނޫނުގައި ކުށް ކޮށްގެން ހޯދާ މުދާ ކަމުގައި ބަޔާންކޮށްފައިވާ މުދަލެއް ކުށް ކުރާ ފަރާތަށް ލިބިގަނެވިދާނެ އަންނަނިވި ކުށްތަކުގެ ތެރެއިން ކުށަކަށެވެ. އޭގެ ތެރޭގައި ދިވެހިރާއްޖެއިން ބޭރުގައި ކުރާ ކުށްތައްވެސް ހިމެނެއެވެ. އެހެންނަމަވެސް، ދިވެހިރާއްޖެއިން ބޭރުގައި ހިނގާ ކުށަކީ މަނީ ލޯންޑްރިންގގެ ކުށާ ގުޅިފައިވާ ކުށެއް ކަމުގައި މި ގާނޫނުގެ ބޭނުމަށްޓަކައި ބެލޭނީ، އެ އަމަލަކީ، އެ އަމަލު ހިންގި ގައުމުގެ ގާނޫނުގެ ދަށުން ކުށެއް ކަމުގައި ބެލެވޭ އަމަލެއް ކަމުގައިވުމުގެ އިތުރުން، އެއީ އެ އަމަލު ދިވެހިރާއްޖޭގައި ހިނގައިފިނަމަ ދިވެހިރާއްޖޭގެ ގާނޫނުގެ ދަށުންވެސް ކުށެއް ކަމުގައި ބެލެވޭ އަމަލެއް ކަމުގައިވާނަމައެވެ.
(ހ) ޓެރަރިޒަމްގެ ކުށް؛
(ށ) ޓެރަރިޒަމަށް ފައިނޭންސްކުރުމުގެ ކުށް؛
(ނ) މަސްތުވާތަކެތި ޓްރެފިކްކުރުމުގެ ކުށް؛
(ރ) މީހުން ޓްރެފިކްކުރުމުގެ ކުށް؛
(ބ) ހަތިޔާރު ޓްރެފިކްކުރުމުގެ ކުށް؛
(ޅ) ކޮއިން ނުވަތަ ނޫޓު ކައުންޓަރފީޓްކުރުމުގެ ކުށް؛
(ކ) އިންސައިޑަރ ޓްރޭޑިންގގެ ކުށް؛
(އ) ކޮރަޕްށަންގެ ކުށް؛
(ވ) އޯގަނައިޒްޑް ކްރިމިނަލް ގްރޫޕްތައް މެދުވެރިކޮށް ހިންގޭ އެންމެހައި ކުށް؛
(މ) މި މާއްދާގެ (ހ) އިން ފެށިގެން (ވ) ގެ ނިޔަލަށް ހުރި އަކުރުތަކުގައި ބަޔާންކޮށްފައިވާ ކުށްތަކުގެ އިތުރުން، ޖިނާއީ ބޮޑު ކުށެއް ކަމުގައި އެހެން ގާނޫނެއްގައި ކަނޑައަޅާފައިވާ ކޮންމެ ކުށެއް.
(ފ) މި މާއްދާގެ (ހ) އިން ފެށިގެން (މ) ގެ ނިޔަލަށް ހުރި އަކުރުތަކުގައި ބަޔާންކޮށްފައިވާ ކުށްތަކުގެ ތެރެއިން ކުށެއް ކުރުމުގައި ބައިވެރިވުމުގެ ކުށް ނުވަތަ އެއިން ކުށެއް ކުރުމުގައި އެހީތެރިވެދިނުމުގެ ކުށް.
"ޓެރަރިޒަމަށް ފައިނޭންސްކުރުން" ކަމަށް ބުނެފައިއެވަނީ، ޓެރަރިސްޓަކު ނުވަތަ ޓެރަރިސްޓް ޖަމާއަތަކުން ޓެރަރިސްޓް ހަރަކާތެއް ހިންގުމަށްޓަކައި އެއްވެސް މިންވަރަކަށް ނުވަތަ މުޅި އަދަދު އެކުގައި ބޭނުންކުރުމުގެ ގަސްދުގައި، ނުވަތަ އެފަދައިން ބޭނުންކުރާނެކަން އެނގިހުރެ، ސީދާ ގޮތެއްގައިވިޔަސް ނުވަތަ ނުސީދާ ގޮތެއްގައިވިޔަސް، އެއްވެސް ވަސީލަތެއް މެދުވެރިކޮށް، ގަސްދުގައި ފައިސާ ފޯރުކޮށްދިނުން ނުވަތަ ފައިސާ ހޯދުން ނުވަތަ އެއިން ކަމެއް ކުރަން އުޅުމަށެވެ. ވަކި ޓެރަރިސްޓް ހަރަކާތަކާ ގުޅުމެއް ނެތްކަމުގައި ވީނަމަވެސް، ނުވަތަ ވަކި ޓެރަރިސްޓް ހަރަކާތެއް ހިންގުމަށް އެ ފައިސާ ބޭނުންކުރެވުނު ކަމުގައި ނުވިނަމަވެސް ޓެރަރިޒަމަށް ފައިނޭންސްކުރުމުގެ ކުށް ކުރީ ކަމުގައި ބެލެވޭނެއެވެ.
"ކަސްޓަމްސްއަށް ރިޕޯޓުކުރުން" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، ރިޕޯޓުކުރުމަށް ކަސްޓަމްސްއިން ކަނޑައަޅާ ފޯމު ނުވަތަ ކަސްޓަމްސްއިން ކަނޑައަޅާ ފޯމެޓާ އެއްގޮތަށް ފުރިހަމަކޮށްފައިވާ އެޕްލިކޭށަން ފުރިހަމަކުރުމަށްފަހު ކަސްޓަމްސްއަށް ހުށަހެޅުމަށެވެ.
"ފައިސާ" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، ނަގުދު ފައިސާ ނުވަތަ ބެއަރަރ ނެގޯށިއަބަލް އިންސްޓްރުމަންޓަށެވެ.
"ޓްރާންސިށަނަލް ރިކޮގްނިށަން" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، ތައުލީމާ ބެހޭ ގަވާޢިދު (ގަވާއިދު ނަންބަރު 2024-35) އަށް އަމަލުކުރަން ފެށި ތާރީހުގައި މޯލްޑިވްސް ކޮލިފިކޭށަންސް އޮތޯރިޓީން ހުއްދަކުރާ ގާނޫނީ ތައުލީމުގެ ޕްރޮގްރާމެއް ހިންގާ މަރުކަޒަކުން، ތައުލީމާ ބެހޭ ގަވާޢިދު (ގަވާއިދު ނަންބަރު 2024-35) ގެ 8 ވަނަ މާއްދާގެ (ނ) ގެ (1) ވަނަ ނަންބަރާ އެއްގޮތްވާ ގޮތުގެ މަތީން، އެ ގަވާއިދަށް އަމަލުކުރަން ފަށާތާ 12 (ބާރަ) މަސްދުވަހުގެ ތެރޭގައި، ރިކޮގްނިށަނަށް އެދި ހުށަހަޅެޅުމުން، އެ ތާރީހުން ފެށިގެން 3 (ތިނެއް) އަހަރުދުވަހުގެ މުއްދަތަށް އެ މަރުކަޒަކަށް ބާ ކައުންސިލުން ދޭ ޓްރާންސިށަނަލް ރިކޮގްނިށެވެ.
"ޕްރޮވިށަނަލް ރިކޮގްނިށަން" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، ރިކޮގްނިށަނަށް އެދި ހުށަހަޅާ މަރުކަޒަކުން އެކަމަށް އެދޭއިރު އަންނަނިވި ކަންކަން ފުރިހަމަވެފައިވާނަމަ، ރިކޮގްނިށަން ޕެނަލުގެ ލަފާގެ މަތީން، ބާ ކައުންސިލްގެ އެގްޒެކެޓިވް ކޮމިޓީން އެ މަރުކަޒަކަށް ޕްރޮވިށަނަލީ ރިކޮގްނައިޒްވެފައިވާކަމުގެ ދަރަޖަ، ތައުލީމާ ބެހޭ ގަވާޢިދު (ގަވާއިދު ނަންބަރު 2024-35) ގެ 17 ވަނަ މާއްދާގެ (ހ) ގެ ދަށުން ދޭ ހުއްދައަށެވެ:
- ބާ ކައުންސިލުގެ ގަވާއިދުތަކާއި، ބާ ކައުންސިލުން ކަނޑައަޅައިފައިވާ އެންމެ ދަށް މިންގަނޑުތަކާ އެއްގޮތަށް އެކަށީގެންވާ މިންވަރަށް އަމަލުކޮށްފައިވުން؛
- ރިކޮގްނައިޒްވުމަށް ޓަކައި ކަނޑައަޅައިފައިވާ ށަރުތަކާ އެއްގޮތަށް އަމަލުކުރުމަށްޓަކައި ބަރޯސާވެވޭނެ ހާއްސަ ޕްލޭނެއް އޮތްކަން، ނުވަތަ އެ ށަރުތުތަކާ އެއްގޮތަށް އަމަލުކުރުމަށް ކޮމިޓީއާއެކު އެއްބަސްވެފައިވާ މުއްދަތުގައި އެކަން ކުރެވޭނެކަން، ބާ ކައުންސިލަށް ދައްކުވައިދިނުން؛
- ރިކޮގްނައިޒްވުމަށް އެދި ހުށަހަޅާ މަރުކަޒުން ފޯރުކޮށްދޭ ގާނޫނީ ތައުލީމު ނުވަތަ ދަރިވަރުންނަށް ފޯރުކޮށްދޭ ތަޖުރިބާގެ ފެންވަރަށް އަސަރުކުރާފަދަ ކަމެއްގެ ސަބަބުން ރިކޮގްނައިޒްކުރުމަށް ހުރަހެއް އޮތްކަމަށް ރިކޮގްނިށަން ޕެނަލުގެ ރިޕޯޓުގައި ފާހަގަކޮށްފައި ނުވުން.
"މައުލޫމާތު ދޭންޖެހޭފަދަ ހާލަތްތައް" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، މަތީ ތައުލީމުދޭ މަރުކަޒަކުން، ބާ ކައުންސިލަށް އެ މައުލޫމާތެއް ހުށަހެޅުމުގެ ޒިންމާއެއް އޮންނާނެކަމަށް ތައުލީމާ ބެހޭ ގަވާޢިދު (ގަވާއިދު ނަންބަރު 2024-35)ގެ 28 ވަނަ މާއްދާގެ ދަށުން ކަނޑައަޅައިފައިވާ ކޮންމެ ހާލަތަކަށެވެ.
"ޓެރަރިސްޓެއް" ކަމަށް ބުނެފައިއެވަނީ، ތިރީގައި ބަޔާންކޮށްފައިވާ ފަރާތްތަކުގެ ތެރެއިން ފަރާތަކަށެވެ.
(ހ) ސީދާގޮތުން ނުވަތަ ނުސީދާގޮތުންވިޔަސް، އެއްވެސް ގޮތަކުން ގަސްދުގައި ޓެރަރިސްޓް ހަރަކާތެއް ހިންގާފައިވާ ނުވަތަ ހިންގަންއުޅޭ ކޮންމެ ފަރާތެއް؛
(ށ) ޓެރަރިސްޓް ހަރަކާތްތަކުގައި ބައިވެރިވާ ކޮންމެ ފަރާތެއް؛
(ނ) ޓެރަރިސްޓް ހަރަކާތްތައް ރާވާ ކޮންމެ ފަރާތެއް ނުވަތަ އެހެން ފަރާތެއް މެދުވެރިކޮށް ޓެރަރިސްޓް ހަރަކާތްތައް ހިންގާ ކޮންމެ ފަރާތެއް؛
(ރ) ޓެރަރިސްޓް ހަރަކާތެއް ހިންގުމުގެ މަގްސަދުގައި ހަރަކާތްތެރިވާ އެއްވެސް ޖަމާއަތަކަށް،
އެ ޖަމާއަތުން ހިންގުމަށް ރާވާފައިވާ ޓެރަރިސްޓް ހަރަކާތެއް ހިންގުމަށް މަގުފަހިކޮށްދޭ ކޮންމެ ފަރާތެއް؛ ނުވަތަ އެ ޖަމާއަތުގެ މަގްސަދަކީ ޓެރަރިސްޓް ހަރަކާތް ހިންގުންކަން އެނގިހުރެ އެފަދަ ހަރަކާތްތައް ހިންގުމުގެ ނިޔަތުގައި އެފަދަ ޖަމާއަތަކަށް އެހީތެރިވެދޭ ކޮންމެ ފަރާތެއް؛
(ބ) މި މަނީ ލޯންޑްރިންގ އަދި ޓެރަރިޒަމަށް ފައިނޭންސްކުރުން ހުއްޓުވުމުގެ ގާނޫނު (ގާނޫނު ނަންބަރު 2014-10) ގެ 52 ވަނަ މާއްދާގެ ދަށުން ޓެރަރިސްޓެއް ކަމުގައި ކަނޑައެޅޭ ކޮންމެ ފަރާތެއް.
"ޓެރަރިސްޓް ހަރަކާތް" ކަމަށް ބުނެފައިއެވަނީ، ޓެރަރިޒަމް މަނާކުރުމާއި ހުއްޓުވުމާބެހޭ ކަމާބެހޭ ގާނޫނުގައި ބަޔާންކޮށްފައިވާ ކޮންމެ ޓެރަރިޒަމްގެ އަމަލަކަށެވެ.
"އޯގަނައިޒްޑް ކްރިމިނަލް ގްރޫޕް" ކަމަށް ބުނެފައިއެވަނީ، ސީދާގޮތެއްގައި ނުވަތަ ނުސީދާގޮތެއްގައިވިޔަސް މާލީ ފައިދާއެއް ނުވަތަ އެހެންވެސް މާއްދީ ފައިދާއެއް ހޯދުމުގެ މަގްސަދުގައި ޖިނާއީ ބޮޑު ކުށެއް ނުވަތަ ކުށްތަކެއް ކުރުމަށް ތިން މީހުން ނުވަތަ އެއަށްވުރެ ގިނަ މީހުން އެކުވެގެން، ވަކި ތަރުތީބުތަކެއްގެމަތިން ރޭވިގެން ހަރަކާތްތެރިވާ ނުވަތަ ހަރަކާތްތެރިވެފައިވާ ކޮންމެ ޖަމާއަތަކަށެވެ.
"މުދާ" ނުވަތަ "ފައިސާ" ކަމަށް ބުނެފައިއެވަނީ، އުފުލޭ މުދަލާއި ނުއުފުލޭ މުދާ ހިމެނޭގޮތުން ހުރިހާ ބާވަތެއްގެ އެސެޓަކަށެވެ. އަދި އެއިން މުދަލެއްގެ މިލްކުވެރިކަމާއި، އެއިން މުދަލަކާ ގުޅިގެން އުފެދިފައިވާ ނުވަތަ އުފެދޭ އެނޫންވެސް ހައްގާއި މަސްލަހަތާއި މަންފާވެސް ހިމެނޭގޮތުންނެވެ. އޭގެ ތެރޭގައި، ބޭންކު ކްރެޑިޓް، ޓްރެވަލަރސް ޗެކް، ބޭންކު ޗެކް، މަނީ އޯޑަރ، ހިއްސާ، މާލީ ސެކިއުރިޓީޒް، ބޮންޑް، ބޭންކު ޑްރާފްޓް އަދި ލެޓަރ އޮފް ކްރެޑިޓް ފަދަ އެފަދަ މުދަލުގެ މިލްކުވެރިކަން އަންގައިދޭ ނުވަތަ މަސްލަހަތެއް އޮތްކަން އަންގައިދޭ ގާނޫނީ ލިޔެކިޔުން ނުވަތަ އިންސްޓްރުމަންޓްތައްވެސް ހިމެނެއެވެ.
"ފައިސާ" ނުވަތަ "މުދާ" ކަމަށް ބުނެފައިއެވަނީ، އުފުލޭ މުދަލާއި ނުއުފުލޭ މުދާ ހިމެނޭގޮތުން ހުރިހާ ބާވަތެއްގެ އެސެޓަކަށެވެ. އަދި އެއިން މުދަލެއްގެ މިލްކުވެރިކަމާއި، އެއިން މުދަލަކާ ގުޅިގެން އުފެދިފައިވާ ނުވަތަ އުފެދޭ އެނޫންވެސް ހައްގާއި މަސްލަހަތާއި މަންފާވެސް ހިމެނޭގޮތުންނެވެ. އޭގެ ތެރޭގައި، ބޭންކު ކްރެޑިޓް، ޓްރެވަލަރސް ޗެކް، ބޭންކު ޗެކް، މަނީ އޯޑަރ، ހިއްސާ، މާލީ ސެކިއުރިޓީޒް، ބޮންޑް، ބޭންކު ޑްރާފްޓް އަދި ލެޓަރ އޮފް ކްރެޑިޓް ފަދަ އެފަދަ މުދަލުގެ މިލްކުވެރިކަން އަންގައިދޭ ނުވަތަ މަސްލަހަތެއް އޮތްކަން އަންގައިދޭ ގާނޫނީ ލިޔެކިޔުން ނުވަތަ އިންސްޓްރުމަންޓްތައްވެސް ހިމެނެއެވެ.
"ކޮންޓްރޯލްޑް ޑެލިވަރީ" ކަމަށް ބުނެފައިއެވަނީ، މަނީ ލޯންޑްރިންގގެ ކުށްތައް ނުވަތަ ޓެރަރިޒަމަށް ފައިނޭންސްކުރުމުގެ ކުށްތައް ތަހްގީގުކުރުމަށާއި އެފަދަ ކުށްތައް ކުރާ ފަރާތްތައް ދެނެގަތުމުގެ ބޭނުމުގައި، މި ގާނޫނުގައި ކުށެއް ކަމުގައި ކަނޑައަޅާފައިވާ ކުށަކާގުޅޭ ކޮންސައިންމަންޓާއި ފައިސާ، ނުވަތަ އެފަދަ ކޮންސައިންމަންޓް ނުވަތަ ފައިސާ ކަމަށް ބެލެވޭ އެއްޗެހި، ކަމާބެހޭ އިދާރާތަކުގެ ފުރިހަމަ ބެލުމުގެ ދަށުން، ދިވެހިރާއްޖެއަށް އެތެރެވިޔަ ދިނުމަށް، ނުވަތަ އެ އެއްޗެއް ގެންދެވޭ މަންޒިލަށް ރައްދުވިޔަ ދިނުމަށް، ނުވަތަ ދިވެހިރާއްޖެއިން ބޭރަށް ގެންދިޔަދިނުމަށެވެ.
"ކުށް ކުރުމަށް ބޭނުންކުރާ މުދާ" ކަމަށް ބުނެފައިއެވަނީ، ކުށެއް ނުވަތަ އެއް ކުށަށްވުރެ ގިނަ ކުށް ކުރުމަށް އެއްވެސް ސިފައެއްގައި ބޭނުންކުރި ނުވަތަ ބޭނުންކުރަން ގަސްދުކުރި މުދަލަށެވެ. އެގޮތުން ކުށެއް ކުރުމުގައި ބޭނުންކުރީ ނުވަތަ ބޭނުންކުރަން ގަސްދުކުރީ އެ މުދަލުން ބައެއް ކަމުގައިވީނަމަވެސް ކުށް ކުރުމަށް ބޭނުންކުރާ މުދަލުގެ މާނައިގެ ތެރޭގައި އެ މުދާ ހިމެނޭނެއެވެ.
"ކުށް ކޮށްގެން ހޯދާ މުދާ" ކަމަށް ބުނެފައިއެވަނީ، ދިވެހިރާއްޖޭގެ ގާނޫނެއްގައި ކުށެއް ކަމުގައި ކަނޑައަޅާފައިވާ އެއްވެސް ކުށެއް ކުރުމުގެ ސަބަބުން ސީދާ ގޮތެއްގައިވިޔަސް ނުވަތަ ނުސީދާ ގޮތެއްގައިވިޔަސް، ދިވެހިރާއްޖެއިން ނުވަތަ ދިވެހިރާއްޖެއިން ބޭރުން، ލިބޭ ނުވަތަ ހޯދާ ފައިސާ ނުވަތަ މުދަލަށެވެ. މީގެ ތެރޭގައި އެފަދަ ފައިސާ ނުވަތަ މުދަލުން ހޯދާ ނުވަތަ ބަދަލުކޮށްފައިވާ މުދަލާއި، އެ މުދާ އިންވެސްޓްކޮށްގެން ލިބޭ މުދާވެސް ހިމެނެއެވެ.
"މަނީ ލޯންޑްރިންގގެ ކުށާ ގުޅިފައިވާ ކުށް" ކަމަށް ބުނެފައިއެވަނީ، މި ގާނޫނުގައި ކުށް ކޮށްގެން ހޯދާ މުދާ ކަމުގައި ބަޔާންކޮށްފައިވާ މުދަލެއް ކުށް ކުރާ ފަރާތަށް ލިބިގަނެވިދާނެ އަންނަނިވި ކުށްތަކުގެ ތެރެއިން ކުށަކަށެވެ. އޭގެ ތެރޭގައި ދިވެހިރާއްޖެއިން ބޭރުގައި ކުރާ ކުށްތައްވެސް ހިމެނެއެވެ. އެހެންނަމަވެސް، ދިވެހިރާއްޖެއިން ބޭރުގައި ހިނގާ ކުށަކީ މަނީ ލޯންޑްރިންގގެ ކުށާ ގުޅިފައިވާ ކުށެއް ކަމުގައި މި ގާނޫނުގެ ބޭނުމަށްޓަކައި ބެލޭނީ، އެ އަމަލަކީ، އެ އަމަލު ހިންގި ގައުމުގެ ގާނޫނުގެ ދަށުން ކުށެއް ކަމުގައި ބެލެވޭ އަމަލެއް ކަމުގައިވުމުގެ އިތުރުން، އެއީ އެ އަމަލު ދިވެހިރާއްޖޭގައި ހިނގައިފިނަމަ ދިވެހިރާއްޖޭގެ ގާނޫނުގެ ދަށުންވެސް ކުށެއް ކަމުގައި ބެލެވޭ އަމަލެއް ކަމުގައިވާނަމައެވެ.
(ހ) ޓެރަރިޒަމްގެ ކުށް؛
(ށ) ޓެރަރިޒަމަށް ފައިނޭންސްކުރުމުގެ ކުށް؛
(ނ) މަސްތުވާތަކެތި ޓްރެފިކްކުރުމުގެ ކުށް؛
(ރ) މީހުން ޓްރެފިކްކުރުމުގެ ކުށް؛
(ބ) ހަތިޔާރު ޓްރެފިކްކުރުމުގެ ކުށް؛
(ޅ) ކޮއިން ނުވަތަ ނޫޓު ކައުންޓަރފީޓްކުރުމުގެ ކުށް؛
(ކ) އިންސައިޑަރ ޓްރޭޑިންގގެ ކުށް؛
(އ) ކޮރަޕްށަންގެ ކުށް؛
(ވ) އޯގަނައިޒްޑް ކްރިމިނަލް ގްރޫޕްތައް މެދުވެރިކޮށް ހިންގޭ އެންމެހައި ކުށް؛
(މ) މި މާއްދާގެ (ހ) އިން ފެށިގެން (ވ) ގެ ނިޔަލަށް ހުރި އަކުރުތަކުގައި ބަޔާންކޮށްފައިވާ ކުށްތަކުގެ އިތުރުން، ޖިނާއީ ބޮޑު ކުށެއް ކަމުގައި އެހެން ގާނޫނެއްގައި ކަނޑައަޅާފައިވާ ކޮންމެ ކުށެއް.
(ފ) މި މާއްދާގެ (ހ) އިން ފެށިގެން (މ) ގެ ނިޔަލަށް ހުރި އަކުރުތަކުގައި ބަޔާންކޮށްފައިވާ ކުށްތަކުގެ ތެރެއިން ކުށެއް ކުރުމުގައި ބައިވެރިވުމުގެ ކުށް ނުވަތަ އެއިން ކުށެއް ކުރުމުގައި އެހީތެރިވެދިނުމުގެ ކުށް.
"ޓެރަރިޒަމަށް ފައިނޭންސްކުރުން" ކަމަށް ބުނެފައިއެވަނީ، ޓެރަރިސްޓަކު ނުވަތަ ޓެރަރިސްޓް ޖަމާއަތަކުން ޓެރަރިސްޓް ހަރަކާތެއް ހިންގުމަށްޓަކައި އެއްވެސް މިންވަރަކަށް ނުވަތަ މުޅި އަދަދު އެކުގައި ބޭނުންކުރުމުގެ ގަސްދުގައި، ނުވަތަ އެފަދައިން ބޭނުންކުރާނެކަން އެނގިހުރެ، ސީދާ ގޮތެއްގައިވިޔަސް ނުވަތަ ނުސީދާ ގޮތެއްގައިވިޔަސް، އެއްވެސް ވަސީލަތެއް މެދުވެރިކޮށް، ގަސްދުގައި ފައިސާ ފޯރުކޮށްދިނުން ނުވަތަ ފައިސާ ހޯދުން ނުވަތަ އެއިން ކަމެއް ކުރަން އުޅުމަށެވެ. ވަކި ޓެރަރިސްޓް ހަރަކާތަކާ ގުޅުމެއް ނެތްކަމުގައި ވީނަމަވެސް، ނުވަތަ ވަކި ޓެރަރިސްޓް ހަރަކާތެއް ހިންގުމަށް އެ ފައިސާ ބޭނުންކުރެވުނު ކަމުގައި ނުވިނަމަވެސް ޓެރަރިޒަމަށް ފައިނޭންސްކުރުމުގެ ކުށް ކުރީ ކަމުގައި ބެލެވޭނެއެވެ.
"ކަސްޓަމްސްއަށް ރިޕޯޓުކުރުން" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، ރިޕޯޓުކުރުމަށް ކަސްޓަމްސްއިން ކަނޑައަޅާ ފޯމު ނުވަތަ ކަސްޓަމްސްއިން ކަނޑައަޅާ ފޯމެޓާ އެއްގޮތަށް ފުރިހަމަކޮށްފައިވާ އެޕްލިކޭށަން ފުރިހަމަކުރުމަށްފަހު ކަސްޓަމްސްއަށް ހުށަހެޅުމަށެވެ.
"ފައިސާ" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، ނަގުދު ފައިސާ ނުވަތަ ބެއަރަރ ނެގޯށިއަބަލް އިންސްޓްރުމަންޓަށެވެ.
"ޓްރާންސިށަނަލް ރިކޮގްނިށަން" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، ތައުލީމާ ބެހޭ ގަވާޢިދު (ގަވާއިދު ނަންބަރު 2024-35) އަށް އަމަލުކުރަން ފެށި ތާރީހުގައި މޯލްޑިވްސް ކޮލިފިކޭށަންސް އޮތޯރިޓީން ހުއްދަކުރާ ގާނޫނީ ތައުލީމުގެ ޕްރޮގްރާމެއް ހިންގާ މަރުކަޒަކުން، ތައުލީމާ ބެހޭ ގަވާޢިދު (ގަވާއިދު ނަންބަރު 2024-35) ގެ 8 ވަނަ މާއްދާގެ (ނ) ގެ (1) ވަނަ ނަންބަރާ އެއްގޮތްވާ ގޮތުގެ މަތީން، އެ ގަވާއިދަށް އަމަލުކުރަން ފަށާތާ 12 (ބާރަ) މަސްދުވަހުގެ ތެރޭގައި، ރިކޮގްނިށަނަށް އެދި ހުށަހަޅެޅުމުން، އެ ތާރީހުން ފެށިގެން 3 (ތިނެއް) އަހަރުދުވަހުގެ މުއްދަތަށް އެ މަރުކަޒަކަށް ބާ ކައުންސިލުން ދޭ ޓްރާންސިށަނަލް ރިކޮގްނިށެވެ.
"ޕްރޮވިށަނަލް ރިކޮގްނިށަން" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، ރިކޮގްނިށަނަށް އެދި ހުށަހަޅާ މަރުކަޒަކުން އެކަމަށް އެދޭއިރު އަންނަނިވި ކަންކަން ފުރިހަމަވެފައިވާނަމަ، ރިކޮގްނިށަން ޕެނަލުގެ ލަފާގެ މަތީން، ބާ ކައުންސިލްގެ އެގްޒެކެޓިވް ކޮމިޓީން އެ މަރުކަޒަކަށް ޕްރޮވިށަނަލީ ރިކޮގްނައިޒްވެފައިވާކަމުގެ ދަރަޖަ، ތައުލީމާ ބެހޭ ގަވާޢިދު (ގަވާއިދު ނަންބަރު 2024-35) ގެ 17 ވަނަ މާއްދާގެ (ހ) ގެ ދަށުން ދޭ ހުއްދައަށެވެ:
- ބާ ކައުންސިލުގެ ގަވާއިދުތަކާއި، ބާ ކައުންސިލުން ކަނޑައަޅައިފައިވާ އެންމެ ދަށް މިންގަނޑުތަކާ އެއްގޮތަށް އެކަށީގެންވާ މިންވަރަށް އަމަލުކޮށްފައިވުން؛
- ރިކޮގްނައިޒްވުމަށް ޓަކައި ކަނޑައަޅައިފައިވާ ށަރުތަކާ އެއްގޮތަށް އަމަލުކުރުމަށްޓަކައި ބަރޯސާވެވޭނެ ހާއްސަ ޕްލޭނެއް އޮތްކަން، ނުވަތަ އެ ށަރުތުތަކާ އެއްގޮތަށް އަމަލުކުރުމަށް ކޮމިޓީއާއެކު އެއްބަސްވެފައިވާ މުއްދަތުގައި އެކަން ކުރެވޭނެކަން، ބާ ކައުންސިލަށް ދައްކުވައިދިނުން؛
- ރިކޮގްނައިޒްވުމަށް އެދި ހުށަހަޅާ މަރުކަޒުން ފޯރުކޮށްދޭ ގާނޫނީ ތައުލީމު ނުވަތަ ދަރިވަރުންނަށް ފޯރުކޮށްދޭ ތަޖުރިބާގެ ފެންވަރަށް އަސަރުކުރާފަދަ ކަމެއްގެ ސަބަބުން ރިކޮގްނައިޒްކުރުމަށް ހުރަހެއް އޮތްކަމަށް ރިކޮގްނިށަން ޕެނަލުގެ ރިޕޯޓުގައި ފާހަގަކޮށްފައި ނުވުން.
"މައުލޫމާތު ދޭންޖެހޭފަދަ ހާލަތްތައް" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، މަތީ ތައުލީމުދޭ މަރުކަޒަކުން، ބާ ކައުންސިލަށް އެ މައުލޫމާތެއް ހުށަހެޅުމުގެ ޒިންމާއެއް އޮންނާނެކަމަށް ތައުލީމާ ބެހޭ ގަވާޢިދު (ގަވާއިދު ނަންބަރު 2024-35)ގެ 28 ވަނަ މާއްދާގެ ދަށުން ކަނޑައަޅައިފައިވާ ކޮންމެ ހާލަތަކަށެވެ.