ގާނޫނީ ރަދީފު
"މުވައްޒަފު" ކަމަށް ބުނެފައިއެވަނީ، ވަޒީފާ އަދާކުރާ ފަރާތަށް (ކުރިން ވަޒީފާ އަދާކޮށްފައިވާ މީހުން ނުހިމެނޭގޮތަށް) އަދި ފުލުހުންނާއި ސިފައިން ހިމެނޭގޮތަށް، ވަޒީފާއާބެހޭ ގާނޫނުގައި މިލަފްޒަށް ދީފައިވާ މާނަ ދޭހަވާގޮތަށެވެ.
"ވަރުވާ" ކަމުގައި ބުނެފައި އެވަނީ، ވަރުވާއަށް ރަށެއް ލިޔެދިނުމުގެ މުގާބިލުގައި ދައްކާ ފައިސާއަށެވެ.
"ވަރުވާއަށް ލިޔެދިނުން" ކަމުގައި ބުނެފައި އެވަނީ، ފަޅުރަށްރަށުގެ ގުދުރަތީ ވެށްޓަށް ބޮޑެތި ބަދަލު ނުގެނެސް، މިނިސްޓްރީއާ ނުވަތަ ކައުންސިލާ ދެމެދު ވެވޭ އެއްބަސްވުމެއްގެ ދަށުން ފަޅުރަށް ބެލެހެއްޓުން ހަވާލުކުރުމަށެވެ.
"ފަޅުރަށް" ކަމުގައި ބުނެފައި އެވަނީ، ދިވެހިރާއްޖޭގެ މީހުން ދިރިއުޅޭ ރަށްރަށްކަމަށް ގާނޫނީގޮތުން ކަނޑައަޅައިފައިވާ ރަށްރަށް ފިޔަވައި، ދިވެހިރާއްޖޭގެ ކަނޑުގެ ލޮނުގަނޑުން މައްޗަށް އުފުލިފައިވ،ާ ވެއްޔާއި ގައު އަދި / ނުވަތަ ރުއްގަސް އެކުލެވޭ ކޮންމެ ހިކިފަސް ތަނަކާއި، މި ގަވާއިދުގެ ދަށުން ކަނޑައަޅާ ފަޅުގެ ސަރަހައްދު ހިމެނޭ ގޮތަށް، ފަޅުރަށްރަށް ވަރުވާއަށް ލިޔެދިނުމާއި، މަސްވެރިކަމާއި ދަނޑުވެރިކަމުގެ ބޭނުމަށް ކުއްޔަށް ދޫކުރުމާބެހޭ ގަވާއިދު (ގަވާއިދު ނަންބަރު 2023-142) ގެ 32 ވަނަ މާއްދާގެ (ހ) އާއި (ށ) ގައި ބަޔާންކޮށްފައިވާ ރަށްރަށަށެވެ.
"މައުނަވީ ތަރިކަ" ކަމުގައި ބުނެފައި އެވަނީ، ކާބަފައިންގެ ފަރާތުން ވާރުތަވެފައިވ،ާ ތާރީހީގޮތުންނާއި ސަގާފީގޮތުންނާއި އެ ނޫން ވެސް ގޮތްގޮތުން ރައްކައުތެރިކޮށް ބަލަހައްޓަންޖެހޭ އިމާރާތްތަކާއި، އާސާރުތަކާއި، ތަންތަނާއި އެއްޗިއްސަށެވެ.
"ދައުލަތުގެ ބޭނުން" ކަމުގައި ބުނެފައި އެވަނީ، ސަރުކާރުން ހިންގާ މަސައްކަތްތަކަށް ނުވަތަ މަށްރޫއަކަށް ނުވަތަ ކަމަކަށް ފަޅުރަށް ބޭނުންވުމަށެވެ.
"އާންމު ބޭނުން" ކަމުގައި ބުނެފައި އެވަނީ، ފަޅުރަށެއްގައި ކުރަން ހުށަހަޅާ މަސައްކަތްތައް ކުރުމުގައި ބޭނުންކުރާ އޮޑިދޯނިފަހަރު ލަފައިފުރުމަށް ބޭނުންވާ ޖެޓ/ީ ފާލަން ހެދުމަށާއި، ފަޅުގައި ބާއްވަންޖެހޭ އޮޑިދޯނިފަހަރު ބޭއްވުމަށެވެ.
"ކާރިސާ" ކަމުގައި ބުނެފައި އެވަނީ، މުޖުތަމައެއްގެ ނުވަތަ ޖަމާއަތެއްގެ އަމިއްލަ ވަސީލަތްތައް ބޭނުންކޮށްގެން ތަހައްމަލު ނުކުރެވޭ ގޮތަށް، އެ ބައެއްގެ އިންސާނީ ކެރިކުޅަދާނަކަމަށާއި، މާއްދީ ވަސީލަތްތަކަށާއި، އިގުތިސާދީ ވަސީލަތްތަކަށާއި، ތިމާވެށްޓަށް ގެއްލުންވ،ެ އާންމު ދިރިއުޅުމަށް ހުރަސްއެޅޭފަދަ ބޮޑެތި ހާދިސާތަކަށެވެ.
"ބޮޑު ގަހެއް" ކަމުގައި ބުނެފައި އެވަނީ، މިނިސްޓްރީ އޮފް އެންވަޔަރަންމަންޓ،ް ކްލައިމެޓް ޗޭންޖް އެންޑް ޓެކްނޯލޮޖީން 4 ޖޫން 2022 ގައި ދިވެހި ސަރުކާރުގެ ގެޒެޓުގައި ށާއިއުކޮށްފައިވާ ގަވާއިދު ނަންބަރު 2022-92 (ދިވެހިރާއްޖޭގެ ރަށްތަކުގެ ފެހިކަމާއި ގަސްކަރަ ހިމާޔަތްކޮށް ބެލެހެއްޓުމާބެހޭ ގަވާއިދު) ގައި "ބޮޑު ގަހެއް" ކަމުގައި ބަލާ މިންގަނޑަށް ފެތޭ ގަސްގަހަށެވެ.
"އެ ފައިސާއެއް ދައްކަންޖެހޭ ކަރަންސީއަކުން" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނ ޓެކްސް ދައްކާ ފަރާތުން ހުށަހަޅާ ބަޔާނުގައި ބަޔާންކޮށްފައިވާ ކަރަންސީ އަށެވެ.
"މަދަރުސާ" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، މަދަރުސާ، ސްކޫލް، ތައުލީމީ މަރްކަޒް، މައްހަދު، ޓްރެއިނިންގ ނުވަތަ އެޑިޔުކޭށަން ސެންޓަރ، އަދި މިނޫންވެސް ގަވާއިދުން ކިޔަވައިދޭ ހުރިހާ ތަނެއް ހިމެނޭ ގޮތަށެވެ.
"އެޑްރެސް" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، ދިވެހިރާއްޖޭގެ އެޑްރެހަކަށް ނުވަތަ އިލެކްޓްރޯނިކް އެޑްރެހަކަށެވެ.
"ށާއިއުކުރާ ކޮންމެ ފަރާތެއް" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، ރާއްޖޭން ބޭރުގެ ފަރާތްތައްވެސް ރާއްޖޭގައި ށާއިއުކުރާނަމަ، އެފަރާތްތައްވެސް ހިމަނައިގެންނެވެ.
"ށާއިއުކުރުން" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، އާންމުންނަށް ވިއްކަން، ކުއްޔަށްދޫކުރަން، ނުވަތަ ހިލޭ ލިބޭގޮތް ހެދުމަށެވެ.
"ޗާޕުކުރެވިފައިވާ" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، އެއްވެސް ބާވަތެއްގެ މެކެނިކަލް އިމްޕްރެށަނެއް އުފެއްދުމުގެގޮތުން އެއްވެސްބާވަތެއްގެ އެއްޗެއްގައި އަކުރުތަކެއް ނުވަތަ ރޮނގުތަކެއް ފެންނަން ހުންނާނެގޮތަށް ހެދުމަށެވެ.
"މުވައްޒަފު" ކަމަށް ބުނެފައިއެވަނީ، ވަޒީފާ އަދާކުރާ ފަރާތަށް (ކުރިން ވަޒީފާ އަދާކޮށްފައިވާ މީހުން ނުހިމެނޭގޮތަށް) އަދި ފުލުހުންނާއި ސިފައިން ހިމެނޭގޮތަށް، ވަޒީފާއާބެހޭ ގާނޫނުގައި މިލަފްޒަށް ދީފައިވާ މާނަ ދޭހަވާގޮތަށެވެ.
"ވަރުވާ" ކަމުގައި ބުނެފައި އެވަނީ، ވަރުވާއަށް ރަށެއް ލިޔެދިނުމުގެ މުގާބިލުގައި ދައްކާ ފައިސާއަށެވެ.
"ވަރުވާއަށް ލިޔެދިނުން" ކަމުގައި ބުނެފައި އެވަނީ، ފަޅުރަށްރަށުގެ ގުދުރަތީ ވެށްޓަށް ބޮޑެތި ބަދަލު ނުގެނެސް، މިނިސްޓްރީއާ ނުވަތަ ކައުންސިލާ ދެމެދު ވެވޭ އެއްބަސްވުމެއްގެ ދަށުން ފަޅުރަށް ބެލެހެއްޓުން ހަވާލުކުރުމަށެވެ.
"ފަޅުރަށް" ކަމުގައި ބުނެފައި އެވަނީ، ދިވެހިރާއްޖޭގެ މީހުން ދިރިއުޅޭ ރަށްރަށްކަމަށް ގާނޫނީގޮތުން ކަނޑައަޅައިފައިވާ ރަށްރަށް ފިޔަވައި، ދިވެހިރާއްޖޭގެ ކަނޑުގެ ލޮނުގަނޑުން މައްޗަށް އުފުލިފައިވ،ާ ވެއްޔާއި ގައު އަދި / ނުވަތަ ރުއްގަސް އެކުލެވޭ ކޮންމެ ހިކިފަސް ތަނަކާއި، މި ގަވާއިދުގެ ދަށުން ކަނޑައަޅާ ފަޅުގެ ސަރަހައްދު ހިމެނޭ ގޮތަށް، ފަޅުރަށްރަށް ވަރުވާއަށް ލިޔެދިނުމާއި، މަސްވެރިކަމާއި ދަނޑުވެރިކަމުގެ ބޭނުމަށް ކުއްޔަށް ދޫކުރުމާބެހޭ ގަވާއިދު (ގަވާއިދު ނަންބަރު 2023-142) ގެ 32 ވަނަ މާއްދާގެ (ހ) އާއި (ށ) ގައި ބަޔާންކޮށްފައިވާ ރަށްރަށަށެވެ.
"މައުނަވީ ތަރިކަ" ކަމުގައި ބުނެފައި އެވަނީ، ކާބަފައިންގެ ފަރާތުން ވާރުތަވެފައިވ،ާ ތާރީހީގޮތުންނާއި ސަގާފީގޮތުންނާއި އެ ނޫން ވެސް ގޮތްގޮތުން ރައްކައުތެރިކޮށް ބަލަހައްޓަންޖެހޭ އިމާރާތްތަކާއި، އާސާރުތަކާއި، ތަންތަނާއި އެއްޗިއްސަށެވެ.
"ދައުލަތުގެ ބޭނުން" ކަމުގައި ބުނެފައި އެވަނީ، ސަރުކާރުން ހިންގާ މަސައްކަތްތަކަށް ނުވަތަ މަށްރޫއަކަށް ނުވަތަ ކަމަކަށް ފަޅުރަށް ބޭނުންވުމަށެވެ.
"އާންމު ބޭނުން" ކަމުގައި ބުނެފައި އެވަނީ، ފަޅުރަށެއްގައި ކުރަން ހުށަހަޅާ މަސައްކަތްތައް ކުރުމުގައި ބޭނުންކުރާ އޮޑިދޯނިފަހަރު ލަފައިފުރުމަށް ބޭނުންވާ ޖެޓ/ީ ފާލަން ހެދުމަށާއި، ފަޅުގައި ބާއްވަންޖެހޭ އޮޑިދޯނިފަހަރު ބޭއްވުމަށެވެ.
"ކާރިސާ" ކަމުގައި ބުނެފައި އެވަނީ، މުޖުތަމައެއްގެ ނުވަތަ ޖަމާއަތެއްގެ އަމިއްލަ ވަސީލަތްތައް ބޭނުންކޮށްގެން ތަހައްމަލު ނުކުރެވޭ ގޮތަށް، އެ ބައެއްގެ އިންސާނީ ކެރިކުޅަދާނަކަމަށާއި، މާއްދީ ވަސީލަތްތަކަށާއި، އިގުތިސާދީ ވަސީލަތްތަކަށާއި، ތިމާވެށްޓަށް ގެއްލުންވ،ެ އާންމު ދިރިއުޅުމަށް ހުރަސްއެޅޭފަދަ ބޮޑެތި ހާދިސާތަކަށެވެ.
"ބޮޑު ގަހެއް" ކަމުގައި ބުނެފައި އެވަނީ، މިނިސްޓްރީ އޮފް އެންވަޔަރަންމަންޓ،ް ކްލައިމެޓް ޗޭންޖް އެންޑް ޓެކްނޯލޮޖީން 4 ޖޫން 2022 ގައި ދިވެހި ސަރުކާރުގެ ގެޒެޓުގައި ށާއިއުކޮށްފައިވާ ގަވާއިދު ނަންބަރު 2022-92 (ދިވެހިރާއްޖޭގެ ރަށްތަކުގެ ފެހިކަމާއި ގަސްކަރަ ހިމާޔަތްކޮށް ބެލެހެއްޓުމާބެހޭ ގަވާއިދު) ގައި "ބޮޑު ގަހެއް" ކަމުގައި ބަލާ މިންގަނޑަށް ފެތޭ ގަސްގަހަށެވެ.
"އެ ފައިސާއެއް ދައްކަންޖެހޭ ކަރަންސީއަކުން" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނ ޓެކްސް ދައްކާ ފަރާތުން ހުށަހަޅާ ބަޔާނުގައި ބަޔާންކޮށްފައިވާ ކަރަންސީ އަށެވެ.
"މަދަރުސާ" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، މަދަރުސާ، ސްކޫލް، ތައުލީމީ މަރްކަޒް، މައްހަދު، ޓްރެއިނިންގ ނުވަތަ އެޑިޔުކޭށަން ސެންޓަރ، އަދި މިނޫންވެސް ގަވާއިދުން ކިޔަވައިދޭ ހުރިހާ ތަނެއް ހިމެނޭ ގޮތަށެވެ.
"އެޑްރެސް" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، ދިވެހިރާއްޖޭގެ އެޑްރެހަކަށް ނުވަތަ އިލެކްޓްރޯނިކް އެޑްރެހަކަށެވެ.
"ށާއިއުކުރާ ކޮންމެ ފަރާތެއް" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، ރާއްޖޭން ބޭރުގެ ފަރާތްތައްވެސް ރާއްޖޭގައި ށާއިއުކުރާނަމަ، އެފަރާތްތައްވެސް ހިމަނައިގެންނެވެ.
"ށާއިއުކުރުން" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، އާންމުންނަށް ވިއްކަން، ކުއްޔަށްދޫކުރަން، ނުވަތަ ހިލޭ ލިބޭގޮތް ހެދުމަށެވެ.
"ޗާޕުކުރެވިފައިވާ" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، އެއްވެސް ބާވަތެއްގެ މެކެނިކަލް އިމްޕްރެށަނެއް އުފެއްދުމުގެގޮތުން އެއްވެސްބާވަތެއްގެ އެއްޗެއްގައި އަކުރުތަކެއް ނުވަތަ ރޮނގުތަކެއް ފެންނަން ހުންނާނެގޮތަށް ހެދުމަށެވެ.