ގާނޫނީ ރަދީފު
އެއްމެ ފަހުގެ
ގައިދީ
"ގައިދީ" ނުވަތަ "ގައިދީން" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، ޖަލުގައި ތިބޭ މީހުންގެ ތެރެއިން ހުކުމެއް ތަންފީޒު ކުރަމުންދާ މީހުންނަށެވެ.
"ފައިސާ" ނުވަތަ "ދައުލަތުގެ ފައިސާ"
"ފައިސާ" ނުވަތަ "ދައުލަތުގެ ފައިސާ" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، ރާއްޖޭގައި ނުވަތަ ރާއްޖޭން ބޭރުގައި އެއްވެސް ފަރާތަކުން ދައުލަތަށްޓަކައި ނުވަތަ ދައުލަތުގެ ނަމުގައި ޓެކްސް، ޗާޖު، ފީ، ޑިއުޓީ، ޖޫރިމަނާ، ނުވަތަ އާމްދަނީގެ ގޮތުގައި ބަލައިގެންފައިވާ ނުވަތަ ބެހެއްޓިފައިވާ ހުރިހާ ފައިސާއަށާއި، ފައިސާގެ ގޮތުގައި ބަދަލުކުރެވޭ ލިޔުމަށާއި، ސެކިޔުރިޓީޒްއަށާއި، އެހެން ފަރާތަކަށްޓަކައި ނުވަތަ އެހެން ފަރާތެއްގެ ނަމުގައި ދައުލަތުގައި ބެހެއްޓިފައިވާ ފައިސާއަށާއި، ލޯނުގެ ފައިސާއަށާއި، ވަކި ފަރާތަކުން ދީފައިވާ ފައިސާއަށާއި، ހަދިޔާއަށާއި، ލިބޭ ނުވަތަ ލިބެންވާ އިންޓަރެސްޓުގެ ފައިސާއަށެވެ.
އެކަށީގެންނުވާ ނުފޫޒު (އިންތިހާބާއި ގުޅޭ)
"އެކަށީގެންނުވާ ނުފޫޒު" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ އަނެކެއްގެ އިންތިހާބީ ހައްގަކާ ގާނޫނީގޮތުން ނޭދެވޭ ގޮތަކަށް ބެހި ނުވަތަ އެފަދަ ހައްގަކާމެދު ގަދަރާއި އިހްތިރާމް ކުޑަކުރުމުގެ ސަބަބުން އަނެކަކަށް އެހައްގު މިނިވަން ގޮތުގައި އިހްތިޔާރު ކުރުމަށް ހުރަސް އަޅުން، ނުވަތަ އިންތިހާބީ ހައްގުގެ ވެރިއަކަށް އެއްވެސް ބާވަތެއްގެ އަނިޔާއެއް ކޮށްފާނެ ކަމުގެ ބިރުދެއްކުން ނުވަތަ އެމީހަކު މަސްލަހަތު ރައްކާތެރިކުރަން ޖެހިފައިވާ ފަރާތަކަށް އެފަދަ އަނިޔާއެއް ކޮށްފާނެ ކަމުގެ ބިރު ދެއްކުން ނުވަތަ އިންތިހާބީ ހައްގުގެ ވެރިޔެއް ނުވަތަ އެމީހަކު މަސްލަހަތު ބަލަހަށްޓަންޖެހޭ މީހެއް ބިރުގެންނެވުން ނުވަތަ ބިރުގަންނަވަން މަސައްކަތް ކުރުން ނުވަތަ އެއްވެސް އިންތިހާބެއްގައި ތިމާގެ ނަންނޫން އެހެން ނަމެއްގައި، ވޯޓް ދިނުމާއި ތިމާގެ ނަމުގައިވިޔަސް އެއްފަހަރަށްވުރެ ގިނަފަހަރު ވޯޓް ދިނުމާއި މިއިން ކަމެއް ކުރުން.
އަބުރާ ބެހުން
"އަބުރާ ބެހުން" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ މީހެއްގެ ގަދަރާއި އިއްޒަތް ނުވަތަ ކަރާމާތް ނަގާލުން ނުވަތަ އެއިން ކަމަކަށް އުނިކަން ދިނުމަށެވެ. ބުނެވިދިޔަ ކަންތައްތަކުގެ ތެރެއިން ކަމެއްކުރީ، ބުނާ އެއްޗަކުން، ނުވަތަ ލިޔާ ލިޔުމަކުން، ނުވަތަ ކުރަހާ ކުރެހުމަކުން ކަމުގައިވިޔަސް އެކަމެއް ބެލޭނީ އަބުރާބެހުން ކަމުގައެވެ.
ވައްކަން
"ވައްކަން" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ އެހެން މީހެއްގެ ނުވަތަ އެހެން ފަރާތެއްގެ މިލްކު އެއްޗެއް އެމީހާއަށް ނުވަތަ އެފަރާތަށް ނޭނގި، އެއާ ހަވާލުވެގެންހުރި މީހާ ނޫން މީހަކު ސިއްރުން ނެގުމަށެވެ.
"އިލެކްޓޯރަލް ރައިޓް ނުވަތަ އިންތިހާބީ ހައްގު"
"އިލެކްޓޯރަލް ރައިޓް ނުވަތަ އިންތިހާބީ ހައްގު" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ ގާނޫނާ ގަވާއިދު ހުއްދަކުރާ ގޮތުން ކެންޑިޑޭޓެއްގެ ގޮތުގައި ވުމަށާއި ނުވުމަށް މީހުންނަށް ލިބިފައިވާ ހައްގާއި އިހްތިޔާރާ ހަމަ މިގޮތަށް އިންތިހާބެއްގައި ވޯޓް ދިނުމާއި ނުދިނުމަށް މީހުންނަށް ލިބިފައިވާ ހައްގާއި އިހްތިޔާރެވެ.
"އިންތިހާބީ ހައްގު" ނުވަތަ "އިލެކްޓޯރަލް ރައިޓް"
"އިންތިހާބީ ހައްގު" ނުވަތަ "އިލެކްޓޯރަލް ރައިޓް" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ ގާނޫނާ ގަވާއިދު ހުއްދަކުރާ ގޮތުން ކެންޑިޑޭޓެއްގެ ގޮތުގައި ވުމަށާއި ނުވުމަށް މީހުންނަށް ލިބިފައިވާ ހައްގާއި އިހްތިޔާރާ ހަމަ މިގޮތަށް އިންތިހާބެއްގައި ވޯޓް ދިނުމާއި ނުދިނުމަށް މީހުންނަށް ލިބިފައިވާ ހައްގާއި އިހްތިޔާރެވެ."
ކެންޑިޑޭޓް
"ކެންޑިޑޭޓް" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ އިންތިހާބުގެ ގާނޫނު ނުވަތަ ގަވާއިދާ ބުނާގޮތުން އިންތިހާބަކަށް ކުރިމަތިލާފައިވާ މީހާއެވެ.
"ސިއްކަ" ނުވަތަ "ސަރުކާރު ސިއްކަ"
"ސިއްކަ" ނުވަތަ "ސަރުކާރު ސިއްކަ" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ ކުރީގައިވެސް ސަރުކާރު ޕޯސްޓް، ނުވަތަ އާމްދަނީއާ ބެހިގެން ގެންގުޅޭ އެއްވެސް ބާވަތެއްގެ ސިއްކަ ނުވަތަ ފާހަގައަށެވެ.
ސްޓޭމްޕް
"ސްޓޭމްޕް" ބުނެފައި އެވަނީ ސަރުކާރު ހުއްދަކުރާ ގޮތަކަށް ކުރެހި، ކުލަޖެހި، ޗާޕްވެގެން ސަރުކާރު އަންގާ އުސޫލަކުން ނުވަތަ ގަވާއިދަކުން، އެސަރުކާރުގެ ހުއްދައޮތް ފަރާތަކުން ނެރެވިއްކާ ސްޓޭމްޕަށެވެ.
ފައިސާފޮތި
"ފައިސާފޮތި" ނުވަތަ "ކޮއިން" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ ފައިސާގެގޮތުގައި ބޭނުން ކުރުމަށްޓަކައި ސަރުކާރުގެ އަމުރަށް ސިއްކައެއް ޖެހިގެން ހިންގޭ އެއްޗެކެވެ.
ކޮއިން
"ކޮއިން" ނުވަތަ "ފައިސާފޮތި" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ ފައިސާގެގޮތުގައި ބޭނުން ކުރުމަށްޓަކައި ސަރުކާރުގެ އަމުރަށް ސިއްކައެއް ޖެހިގެން ހިންގޭ އެއްޗެކެވެ.
ކުށްވެރިޔާއަށް އެހީވެދިނުން
"ކުށްވެރިޔާއަށް އެހީވެދިނުން" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ ކުށްވެރިއަކު ހައްގު އަދަބުން މިންޖު ކުރުމަށް އެހީވެދިނުމަށެވެ.
ހައްގުނޫން ދައްވާ ކުރުން
"ހައްގުނޫން ދައްވާ ކުރުން" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ ގަސްދުގައި މީހަކަށް އުނދަގުލެއް ދެރައެއް ނުވަތަ ގެއްލުމެއް ދިނުމަށްޓަކައި އަނެކަކާމެދު ހައްގަކާ ނުލައި ދައްވާއެއް ކުރުމެވެ.
ދޮގުހެކިދިނުން
"ދޮގުހެކިދިނުން" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ ށަރީއަތުން ނުވަތަ ގާނޫނުން ލާޒިމުކުރާ، ނުވަތަ ށަރީއަތުން ނުވަތަ ގާނޫނުން ބާރު ލިބިފައިވާ ފަރާތަކުން ހިންގާ ކަމެއްގައި، ނުވަތަ ތަހްގީގެއްގައި، ނުވަތަ އެއިން ކަމަކާމެދު ހަގީގަތަކަށް ނުވާ އެއްވެސް މައްލޫމާތެއް ދިނުން ނުވަތަ ތެދަކަށް ވާނޭ ނުވަތަ ވެދާނޭ ކަމަށް ހީކޮށްގެން އެ މައްލޫމާތެއް ދިނުން ނުވަތަ އެމައްލޫމާތަކީ ތެދެއްކަން ނުވަތަ ދޮގެއްކަން ނުއެނގި ނުވަތަ ޔަގީން ނުކޮށް، ދިނުމުންނެވެ.
ގައިދީ
"ގައިދީ" ނުވަތަ "ގައިދީން" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، ޖަލުގައި ތިބޭ މީހުންގެ ތެރެއިން ހުކުމެއް ތަންފީޒު ކުރަމުންދާ މީހުންނަށެވެ.
"ފައިސާ" ނުވަތަ "ދައުލަތުގެ ފައިސާ"
"ފައިސާ" ނުވަތަ "ދައުލަތުގެ ފައިސާ" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، ރާއްޖޭގައި ނުވަތަ ރާއްޖޭން ބޭރުގައި އެއްވެސް ފަރާތަކުން ދައުލަތަށްޓަކައި ނުވަތަ ދައުލަތުގެ ނަމުގައި ޓެކްސް، ޗާޖު، ފީ، ޑިއުޓީ، ޖޫރިމަނާ، ނުވަތަ އާމްދަނީގެ ގޮތުގައި ބަލައިގެންފައިވާ ނުވަތަ ބެހެއްޓިފައިވާ ހުރިހާ ފައިސާއަށާއި، ފައިސާގެ ގޮތުގައި ބަދަލުކުރެވޭ ލިޔުމަށާއި، ސެކިޔުރިޓީޒްއަށާއި، އެހެން ފަރާތަކަށްޓަކައި ނުވަތަ އެހެން ފަރާތެއްގެ ނަމުގައި ދައުލަތުގައި ބެހެއްޓިފައިވާ ފައިސާއަށާއި، ލޯނުގެ ފައިސާއަށާއި، ވަކި ފަރާތަކުން ދީފައިވާ ފައިސާއަށާއި، ހަދިޔާއަށާއި، ލިބޭ ނުވަތަ ލިބެންވާ އިންޓަރެސްޓުގެ ފައިސާއަށެވެ.
އެކަށީގެންނުވާ ނުފޫޒު (އިންތިހާބާއި ގުޅޭ)
"އެކަށީގެންނުވާ ނުފޫޒު" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ އަނެކެއްގެ އިންތިހާބީ ހައްގަކާ ގާނޫނީގޮތުން ނޭދެވޭ ގޮތަކަށް ބެހި ނުވަތަ އެފަދަ ހައްގަކާމެދު ގަދަރާއި އިހްތިރާމް ކުޑަކުރުމުގެ ސަބަބުން އަނެކަކަށް އެހައްގު މިނިވަން ގޮތުގައި އިހްތިޔާރު ކުރުމަށް ހުރަސް އަޅުން، ނުވަތަ އިންތިހާބީ ހައްގުގެ ވެރިއަކަށް އެއްވެސް ބާވަތެއްގެ އަނިޔާއެއް ކޮށްފާނެ ކަމުގެ ބިރުދެއްކުން ނުވަތަ އެމީހަކު މަސްލަހަތު ރައްކާތެރިކުރަން ޖެހިފައިވާ ފަރާތަކަށް އެފަދަ އަނިޔާއެއް ކޮށްފާނެ ކަމުގެ ބިރު ދެއްކުން ނުވަތަ އިންތިހާބީ ހައްގުގެ ވެރިޔެއް ނުވަތަ އެމީހަކު މަސްލަހަތު ބަލަހަށްޓަންޖެހޭ މީހެއް ބިރުގެންނެވުން ނުވަތަ ބިރުގަންނަވަން މަސައްކަތް ކުރުން ނުވަތަ އެއްވެސް އިންތިހާބެއްގައި ތިމާގެ ނަންނޫން އެހެން ނަމެއްގައި، ވޯޓް ދިނުމާއި ތިމާގެ ނަމުގައިވިޔަސް އެއްފަހަރަށްވުރެ ގިނަފަހަރު ވޯޓް ދިނުމާއި މިއިން ކަމެއް ކުރުން.
އަބުރާ ބެހުން
"އަބުރާ ބެހުން" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ މީހެއްގެ ގަދަރާއި އިއްޒަތް ނުވަތަ ކަރާމާތް ނަގާލުން ނުވަތަ އެއިން ކަމަކަށް އުނިކަން ދިނުމަށެވެ. ބުނެވިދިޔަ ކަންތައްތަކުގެ ތެރެއިން ކަމެއްކުރީ، ބުނާ އެއްޗަކުން، ނުވަތަ ލިޔާ ލިޔުމަކުން، ނުވަތަ ކުރަހާ ކުރެހުމަކުން ކަމުގައިވިޔަސް އެކަމެއް ބެލޭނީ އަބުރާބެހުން ކަމުގައެވެ.
ވައްކަން
"ވައްކަން" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ އެހެން މީހެއްގެ ނުވަތަ އެހެން ފަރާތެއްގެ މިލްކު އެއްޗެއް އެމީހާއަށް ނުވަތަ އެފަރާތަށް ނޭނގި، އެއާ ހަވާލުވެގެންހުރި މީހާ ނޫން މީހަކު ސިއްރުން ނެގުމަށެވެ.
"އިލެކްޓޯރަލް ރައިޓް ނުވަތަ އިންތިހާބީ ހައްގު"
"އިލެކްޓޯރަލް ރައިޓް ނުވަތަ އިންތިހާބީ ހައްގު" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ ގާނޫނާ ގަވާއިދު ހުއްދަކުރާ ގޮތުން ކެންޑިޑޭޓެއްގެ ގޮތުގައި ވުމަށާއި ނުވުމަށް މީހުންނަށް ލިބިފައިވާ ހައްގާއި އިހްތިޔާރާ ހަމަ މިގޮތަށް އިންތިހާބެއްގައި ވޯޓް ދިނުމާއި ނުދިނުމަށް މީހުންނަށް ލިބިފައިވާ ހައްގާއި އިހްތިޔާރެވެ.
"އިންތިހާބީ ހައްގު" ނުވަތަ "އިލެކްޓޯރަލް ރައިޓް"
"އިންތިހާބީ ހައްގު" ނުވަތަ "އިލެކްޓޯރަލް ރައިޓް" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ ގާނޫނާ ގަވާއިދު ހުއްދަކުރާ ގޮތުން ކެންޑިޑޭޓެއްގެ ގޮތުގައި ވުމަށާއި ނުވުމަށް މީހުންނަށް ލިބިފައިވާ ހައްގާއި އިހްތިޔާރާ ހަމަ މިގޮތަށް އިންތިހާބެއްގައި ވޯޓް ދިނުމާއި ނުދިނުމަށް މީހުންނަށް ލިބިފައިވާ ހައްގާއި އިހްތިޔާރެވެ."
ކެންޑިޑޭޓް
"ކެންޑިޑޭޓް" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ އިންތިހާބުގެ ގާނޫނު ނުވަތަ ގަވާއިދާ ބުނާގޮތުން އިންތިހާބަކަށް ކުރިމަތިލާފައިވާ މީހާއެވެ.
"ސިއްކަ" ނުވަތަ "ސަރުކާރު ސިއްކަ"
"ސިއްކަ" ނުވަތަ "ސަރުކާރު ސިއްކަ" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ ކުރީގައިވެސް ސަރުކާރު ޕޯސްޓް، ނުވަތަ އާމްދަނީއާ ބެހިގެން ގެންގުޅޭ އެއްވެސް ބާވަތެއްގެ ސިއްކަ ނުވަތަ ފާހަގައަށެވެ.
ސްޓޭމްޕް
"ސްޓޭމްޕް" ބުނެފައި އެވަނީ ސަރުކާރު ހުއްދަކުރާ ގޮތަކަށް ކުރެހި، ކުލަޖެހި، ޗާޕްވެގެން ސަރުކާރު އަންގާ އުސޫލަކުން ނުވަތަ ގަވާއިދަކުން، އެސަރުކާރުގެ ހުއްދައޮތް ފަރާތަކުން ނެރެވިއްކާ ސްޓޭމްޕަށެވެ.
ފައިސާފޮތި
"ފައިސާފޮތި" ނުވަތަ "ކޮއިން" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ ފައިސާގެގޮތުގައި ބޭނުން ކުރުމަށްޓަކައި ސަރުކާރުގެ އަމުރަށް ސިއްކައެއް ޖެހިގެން ހިންގޭ އެއްޗެކެވެ.
ކޮއިން
"ކޮއިން" ނުވަތަ "ފައިސާފޮތި" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ ފައިސާގެގޮތުގައި ބޭނުން ކުރުމަށްޓަކައި ސަރުކާރުގެ އަމުރަށް ސިއްކައެއް ޖެހިގެން ހިންގޭ އެއްޗެކެވެ.
ކުށްވެރިޔާއަށް އެހީވެދިނުން
"ކުށްވެރިޔާއަށް އެހީވެދިނުން" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ ކުށްވެރިއަކު ހައްގު އަދަބުން މިންޖު ކުރުމަށް އެހީވެދިނުމަށެވެ.
ހައްގުނޫން ދައްވާ ކުރުން
"ހައްގުނޫން ދައްވާ ކުރުން" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ ގަސްދުގައި މީހަކަށް އުނދަގުލެއް ދެރައެއް ނުވަތަ ގެއްލުމެއް ދިނުމަށްޓަކައި އަނެކަކާމެދު ހައްގަކާ ނުލައި ދައްވާއެއް ކުރުމެވެ.
ދޮގުހެކިދިނުން
"ދޮގުހެކިދިނުން" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ ށަރީއަތުން ނުވަތަ ގާނޫނުން ލާޒިމުކުރާ، ނުވަތަ ށަރީއަތުން ނުވަތަ ގާނޫނުން ބާރު ލިބިފައިވާ ފަރާތަކުން ހިންގާ ކަމެއްގައި، ނުވަތަ ތަހްގީގެއްގައި، ނުވަތަ އެއިން ކަމަކާމެދު ހަގީގަތަކަށް ނުވާ އެއްވެސް މައްލޫމާތެއް ދިނުން ނުވަތަ ތެދަކަށް ވާނޭ ނުވަތަ ވެދާނޭ ކަމަށް ހީކޮށްގެން އެ މައްލޫމާތެއް ދިނުން ނުވަތަ އެމައްލޫމާތަކީ ތެދެއްކަން ނުވަތަ ދޮގެއްކަން ނުއެނގި ނުވަތަ ޔަގީން ނުކޮށް، ދިނުމުންނެވެ.