ގާނޫނީ ރަދީފު
އެއްމެ ފަހުގެ
ލިޔުމެއް
"ލިޔުމެއް" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، އެއްވެސް އެއްޗެއްގައި، ފާހަގަޔަކުން އަކުރަކުން ނުވަތަ ހިސާބުގެ އަދަދަކުން އެއްޗެއް ފާޅުކޮށް އަންގައި ނުވަތަ އޮޅުންފިލުވައި ދީފައި، އޮތުމާއިއެކު، އެއެއްޗެއްގެ ހެއްކެއް ނުވަތަ ސާބިތެއްގެ ގޮތުން ބޭނުންކުރުމަށް ގަސްދު ކޮށްފައިވާ ނުވަތަ ބޭނުން ކުރެވިދާނޭ އެއްޗެކެވެ.
ދައުލަތް
"ދައުލަތް" ގެ މާނައަކީ، ގާނޫނުއަސާސީއާ އެއްގޮތްވާގޮތުގެ މަތިން އުފެދި ހަމަޖެހިފައިވާ ކެބިނެޓާއި، ރައްޔިތުންގެ މަޖިލީހާ އަދި މިބައިބައި ގާނޫނީގޮތުން ހިންގުމަށް އުފައްދާ ނުވަތަ އުފެދިފައިވާ ފަރާތްތައް ޖުމްލަކޮށެވެ.އަދި މިމާނައިގެ ތެރޭގައި ދައުލަތުގެ އެންމެހައި މިލްކުތައް ހިމެނެއެވެ.
ސަރުކާރު
"ސަރުކާރު" ގެ މާނައަކީ، ދިވެހިރާއްޖޭގެ ގާނޫނުއަސާސީއާ އެއްގޮތަށް ދިވެހިރާއްޖެ ހިންގުމުގެ ބާރުތައް ލިބިފައިވާ ފަރާތެވެ.
ރައީސުލްޖުމްހޫރިއްޔާ
"ރައީސުލްޖުމްހޫރިއްޔާ" ގެ މާނައަކީ، ދިވެހިރާއްޖޭގެ ގާނޫނުއަސާސީ ހުއްދަކުރާ ގޮތުގެމަތިން ރާއްޖޭގެ އެންމެމަތީ ވެރިކަމަށް އިންތިހާބު ކުރެވިފައިވާ މީހެކެވެ. އަދި މިގާނޫނަށް އަމަލު ކުރުމުގައި އެމީހެއްގެ އަނބިދަރީންނާއި މުދާ ހިމަނައެވެ.
މީހަކު
"މީހަކު" ނުވަތަ "އޭނާ" މިފަދައިން ލިޔެފައިވާއިރު، އޭގެ މާނައިގެ ތެރޭގައި އަންހެން، ފިރިހެން، ކުދި، ބޮޑު، އިންސާނުން ހިމެނެއެވެ. އަދި މުފްރަދު މާނަ ދޭހަވާގޮތަށް އިބާރާތް ކޮށްފައިވާ ނަމަވެސް ޖަމްއު މާނަވެސް ހިމެނެއެވެ. އަދި މީގެ އަނެއްކޮޅަށާ ކްލަބް، ކުންފުނި، ޖަމްއިއްޔާ ފަދަ ޖަމާއަތްތައްވެސް ހިމެނެއެވެ.
އޭނާ
"އޭނާ" ނުވަތަ "މީހަކު" މިފަދައިން ލިޔެފައިވާއިރު، އޭގެ މާނައިގެ ތެރޭގައި އަންހެން، ފިރިހެން، ކުދި، ބޮޑު، އިންސާނުން ހިމެނެއެވެ. އަދި މުފްރަދު މާނަ ދޭހަވާގޮތަށް އިބާރާތް ކޮށްފައިވާ ނަމަވެސް ޖަމްއު މާނަވެސް ހިމެނެއެވެ. އަދި މީގެ އަނެއްކޮޅަށާ ކްލަބް، ކުންފުނި، ޖަމްއިއްޔާ ފަދަ ޖަމާއަތްތައްވެސް ހިމެނެއެވެ.
ގާޒީ
"ގާޒީ" ގެމާނައަކީ، ގާނޫނުތަކާ އެއްގޮތްވާ ގޮތުގެމަތިން އަދްލުއިންސާފު ގާއިމް ކުރުމުގައި ކޮންމެ ކުށަކަށް އޭގެ އުގޫބާތް ކަނޑައެޅުމުގައި ނުވަތަ އިއްވުމުގައި އިސްވެހުންނަ މީހެކެވެ.
ކުށް
"ކުށް" ދޭހަކޮށްދެނީ އެކަމެއް ކުރުމުން ނުވަތަ ނުކުރުމުން، ގާނޫނު އަދަބެއް ކަނޑައަޅާ ކޮންމެ ކަމެކެވެ.
ކައުންޓަރފީޓް
"ކައުންޓަރފީޓް" ކުރުމަކީ ހިޔާނާތްތެރި ނުވަތަ ހީލަތްތެރި އަމަލު ކުރުމަށް ނުވަތަ އެފަދަ އަމަލު ކުރެވުމަކީ އެކަށީގެންވާފަދަ ކަމެއްކަން ދެނެހުރެ އެއްޗަކާ އެއްވައްތަރަށް އެހެން އެއްޗެއް އުފެއްދުން ނުވަތަ އުފެއްދުމުގެ ބައިވެރިއެއް ކަމަށްވުމުގެ އަމަލު ކުރުމެވެ. ކައުންޓަރފީޓް ކުރުމުގައި ހަމަ ބަރާބަރަށް ވައްތަރުވުން ލާޒިމެއްނޫނެވެ. އަދި ކައުންޓަރފީޓް ކުރާ އެއްޗެއް އޭގެ އަސްލު އެއްޗާ ވައްތަރުކަން ބޮޑުވުމުގެ ސަބަބުން އޮޅުވާލެވިދާނޭކަމަށް ވާހިނދު އޭގެ އިދިކޮޅަށް ސާބިތުނުވާހާ ހިނދަކުބެލޭނީ، އޭނާ އެ އަމަލު ކުޅައީ ހީލަތް ހެދުމަށް ކަމަށް ނުވަތަ އެފަދަ އަމަލު ކުރެވެމުން ދިއުމަކީ، އެކަށީގެންވާ ކަމެއްކަން ދެނެހުރެ ކުރި އަމަލެއް ކަމުގައެވެ.
ބާތިލު އެހީ
"ބާތިލު އެހީ" ނުވަތަ "ނޭދެވޭ އެހީ" ދޭހަކޮށްދެނީ ކުށްވެރިޔަކަށް ނުވަތަ ކުށުގެ ތުހުމަތުގައި ގާނޫނީ ގޮތުން ބެލޭ މީހަކު ހައްޔަރު ވުމަށް ހުރަހެއް އެޅޭ ނުވަތަ ލަހެއް ކުރެވޭ ކޮންމެ އެހީއެކެވެ. މީގެތެރޭގައި ހިޔާވަހިކަން، ކެއުން، ބުއިން، ފައިސާ، ހަތިޔާރު އަދި ނުވަތަ އެއްތަނުން އަނެއްތަނަށް ދިއުމަށް އޭނާއަށް، އެއްވެސް މާނައެއްގައި، ފަސޭހައެއް ކޮށްދިނުން ހިމެނެއެވެ.
ނޭދެވޭ އެހީ
"ނޭދެވޭ އެހީ" ނުވަތަ "ބާތިލު އެހީ" ދޭހަކޮށްދެނީ ކުށްވެރިޔަކަށް ނުވަތަ ކުށުގެ ތުހުމަތުގައި ގާނޫނީ ގޮތުން ބެލޭ މީހަކު ހައްޔަރު ވުމަށް ހުރަހެއް އެޅޭ ނުވަތަ ލަހެއް ކުރެވޭ ކޮންމެ އެހީއެކެވެ. މީގެތެރޭގައި ހިޔާވަހިކަން، ކެއުން، ބުއިން، ފައިސާ، ހަތިޔާރު އަދި ނުވަތަ އެއްތަނުން އަނެއްތަނަށް ދިއުމަށް އޭނާއަށް، އެއްވެސް މާނައެއްގައި، ފަސޭހައެއް ކޮށްދިނުން ހިމެނެއެވެ.
ފުރާދުއްވާއެތި
"ފުރާދުއްވާއެތި" ދޭހަކޮށްދެނީ، ކަނޑާއި، އެއްގަމާއި، ވައިގައި ނުވަތަ މިއިން ތަނެއްގައި އާދަމުގެ ދަރިން ނުވަތަ މުދާ، ނުވަތަ މިދެބައި އެއްތަނުން އަނެއްތަނަށް އޭގެ އަމިއްލަ ޒާތުގެ ގެންދާ، ނުވަތަ ގެންދެވޭ، ކޮންމެ އެއްޗެކެވެ.
ޖަނަވާރު
"ޖަނަވާރު" ދޭހަކޮށްދެނީ، ފުރާނައަޅުއްވާއިފައިވާ ތަކެތީގެ ތެރެއިން އާދަމުގެ ދަރިންނޫން އެއްޗެއްސެވެ.
ފުރާނަ
"ފުރާނަ" ދޭހަކޮށްދެނީ، (އެހެން ގޮތަކަށް ނުބުނާނަމަ) ﷲ ފުރާނައެޅުއްވި، އެއްޗެއްސަށް ލިބިފައިވާ ދިރިހުރުމުގެ ބާރެވެ.
ލޯކަލް ގާނޫނު
"ލޯކަލް ގާނޫނު" އަކީ، އެއަތޮޅަކަށް، އެރަށަކަށް، ނުވަތަ އެހިސާބަކަށް ކަނޑައަޅާފައިވާ ގާނޫނެކެވެ.
ލިޔުމެއް
"ލިޔުމެއް" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، އެއްވެސް އެއްޗެއްގައި، ފާހަގަޔަކުން އަކުރަކުން ނުވަތަ ހިސާބުގެ އަދަދަކުން އެއްޗެއް ފާޅުކޮށް އަންގައި ނުވަތަ އޮޅުންފިލުވައި ދީފައި، އޮތުމާއިއެކު، އެއެއްޗެއްގެ ހެއްކެއް ނުވަތަ ސާބިތެއްގެ ގޮތުން ބޭނުންކުރުމަށް ގަސްދު ކޮށްފައިވާ ނުވަތަ ބޭނުން ކުރެވިދާނޭ އެއްޗެކެވެ.
ދައުލަތް
"ދައުލަތް" ގެ މާނައަކީ، ގާނޫނުއަސާސީއާ އެއްގޮތްވާގޮތުގެ މަތިން އުފެދި ހަމަޖެހިފައިވާ ކެބިނެޓާއި، ރައްޔިތުންގެ މަޖިލީހާ އަދި މިބައިބައި ގާނޫނީގޮތުން ހިންގުމަށް އުފައްދާ ނުވަތަ އުފެދިފައިވާ ފަރާތްތައް ޖުމްލަކޮށެވެ.އަދި މިމާނައިގެ ތެރޭގައި ދައުލަތުގެ އެންމެހައި މިލްކުތައް ހިމެނެއެވެ.
ސަރުކާރު
"ސަރުކާރު" ގެ މާނައަކީ، ދިވެހިރާއްޖޭގެ ގާނޫނުއަސާސީއާ އެއްގޮތަށް ދިވެހިރާއްޖެ ހިންގުމުގެ ބާރުތައް ލިބިފައިވާ ފަރާތެވެ.
ރައީސުލްޖުމްހޫރިއްޔާ
"ރައީސުލްޖުމްހޫރިއްޔާ" ގެ މާނައަކީ، ދިވެހިރާއްޖޭގެ ގާނޫނުއަސާސީ ހުއްދަކުރާ ގޮތުގެމަތިން ރާއްޖޭގެ އެންމެމަތީ ވެރިކަމަށް އިންތިހާބު ކުރެވިފައިވާ މީހެކެވެ. އަދި މިގާނޫނަށް އަމަލު ކުރުމުގައި އެމީހެއްގެ އަނބިދަރީންނާއި މުދާ ހިމަނައެވެ.
މީހަކު
"މީހަކު" ނުވަތަ "އޭނާ" މިފަދައިން ލިޔެފައިވާއިރު، އޭގެ މާނައިގެ ތެރޭގައި އަންހެން، ފިރިހެން، ކުދި، ބޮޑު، އިންސާނުން ހިމެނެއެވެ. އަދި މުފްރަދު މާނަ ދޭހަވާގޮތަށް އިބާރާތް ކޮށްފައިވާ ނަމަވެސް ޖަމްއު މާނަވެސް ހިމެނެއެވެ. އަދި މީގެ އަނެއްކޮޅަށާ ކްލަބް، ކުންފުނި، ޖަމްއިއްޔާ ފަދަ ޖަމާއަތްތައްވެސް ހިމެނެއެވެ.
އޭނާ
"އޭނާ" ނުވަތަ "މީހަކު" މިފަދައިން ލިޔެފައިވާއިރު، އޭގެ މާނައިގެ ތެރޭގައި އަންހެން، ފިރިހެން، ކުދި، ބޮޑު، އިންސާނުން ހިމެނެއެވެ. އަދި މުފްރަދު މާނަ ދޭހަވާގޮތަށް އިބާރާތް ކޮށްފައިވާ ނަމަވެސް ޖަމްއު މާނަވެސް ހިމެނެއެވެ. އަދި މީގެ އަނެއްކޮޅަށާ ކްލަބް، ކުންފުނި، ޖަމްއިއްޔާ ފަދަ ޖަމާއަތްތައްވެސް ހިމެނެއެވެ.
ގާޒީ
"ގާޒީ" ގެމާނައަކީ، ގާނޫނުތަކާ އެއްގޮތްވާ ގޮތުގެމަތިން އަދްލުއިންސާފު ގާއިމް ކުރުމުގައި ކޮންމެ ކުށަކަށް އޭގެ އުގޫބާތް ކަނޑައެޅުމުގައި ނުވަތަ އިއްވުމުގައި އިސްވެހުންނަ މީހެކެވެ.
ކުށް
"ކުށް" ދޭހަކޮށްދެނީ އެކަމެއް ކުރުމުން ނުވަތަ ނުކުރުމުން، ގާނޫނު އަދަބެއް ކަނޑައަޅާ ކޮންމެ ކަމެކެވެ.
ކައުންޓަރފީޓް
"ކައުންޓަރފީޓް" ކުރުމަކީ ހިޔާނާތްތެރި ނުވަތަ ހީލަތްތެރި އަމަލު ކުރުމަށް ނުވަތަ އެފަދަ އަމަލު ކުރެވުމަކީ އެކަށީގެންވާފަދަ ކަމެއްކަން ދެނެހުރެ އެއްޗަކާ އެއްވައްތަރަށް އެހެން އެއްޗެއް އުފެއްދުން ނުވަތަ އުފެއްދުމުގެ ބައިވެރިއެއް ކަމަށްވުމުގެ އަމަލު ކުރުމެވެ. ކައުންޓަރފީޓް ކުރުމުގައި ހަމަ ބަރާބަރަށް ވައްތަރުވުން ލާޒިމެއްނޫނެވެ. އަދި ކައުންޓަރފީޓް ކުރާ އެއްޗެއް އޭގެ އަސްލު އެއްޗާ ވައްތަރުކަން ބޮޑުވުމުގެ ސަބަބުން އޮޅުވާލެވިދާނޭކަމަށް ވާހިނދު އޭގެ އިދިކޮޅަށް ސާބިތުނުވާހާ ހިނދަކުބެލޭނީ، އޭނާ އެ އަމަލު ކުޅައީ ހީލަތް ހެދުމަށް ކަމަށް ނުވަތަ އެފަދަ އަމަލު ކުރެވެމުން ދިއުމަކީ، އެކަށީގެންވާ ކަމެއްކަން ދެނެހުރެ ކުރި އަމަލެއް ކަމުގައެވެ.
ބާތިލު އެހީ
"ބާތިލު އެހީ" ނުވަތަ "ނޭދެވޭ އެހީ" ދޭހަކޮށްދެނީ ކުށްވެރިޔަކަށް ނުވަތަ ކުށުގެ ތުހުމަތުގައި ގާނޫނީ ގޮތުން ބެލޭ މީހަކު ހައްޔަރު ވުމަށް ހުރަހެއް އެޅޭ ނުވަތަ ލަހެއް ކުރެވޭ ކޮންމެ އެހީއެކެވެ. މީގެތެރޭގައި ހިޔާވަހިކަން، ކެއުން، ބުއިން، ފައިސާ، ހަތިޔާރު އަދި ނުވަތަ އެއްތަނުން އަނެއްތަނަށް ދިއުމަށް އޭނާއަށް، އެއްވެސް މާނައެއްގައި، ފަސޭހައެއް ކޮށްދިނުން ހިމެނެއެވެ.
ނޭދެވޭ އެހީ
"ނޭދެވޭ އެހީ" ނުވަތަ "ބާތިލު އެހީ" ދޭހަކޮށްދެނީ ކުށްވެރިޔަކަށް ނުވަތަ ކުށުގެ ތުހުމަތުގައި ގާނޫނީ ގޮތުން ބެލޭ މީހަކު ހައްޔަރު ވުމަށް ހުރަހެއް އެޅޭ ނުވަތަ ލަހެއް ކުރެވޭ ކޮންމެ އެހީއެކެވެ. މީގެތެރޭގައި ހިޔާވަހިކަން، ކެއުން، ބުއިން، ފައިސާ، ހަތިޔާރު އަދި ނުވަތަ އެއްތަނުން އަނެއްތަނަށް ދިއުމަށް އޭނާއަށް، އެއްވެސް މާނައެއްގައި، ފަސޭހައެއް ކޮށްދިނުން ހިމެނެއެވެ.
ފުރާދުއްވާއެތި
"ފުރާދުއްވާއެތި" ދޭހަކޮށްދެނީ، ކަނޑާއި، އެއްގަމާއި، ވައިގައި ނުވަތަ މިއިން ތަނެއްގައި އާދަމުގެ ދަރިން ނުވަތަ މުދާ، ނުވަތަ މިދެބައި އެއްތަނުން އަނެއްތަނަށް އޭގެ އަމިއްލަ ޒާތުގެ ގެންދާ، ނުވަތަ ގެންދެވޭ، ކޮންމެ އެއްޗެކެވެ.
ޖަނަވާރު
"ޖަނަވާރު" ދޭހަކޮށްދެނީ، ފުރާނައަޅުއްވާއިފައިވާ ތަކެތީގެ ތެރެއިން އާދަމުގެ ދަރިންނޫން އެއްޗެއްސެވެ.
ފުރާނަ
"ފުރާނަ" ދޭހަކޮށްދެނީ، (އެހެން ގޮތަކަށް ނުބުނާނަމަ) ﷲ ފުރާނައެޅުއްވި، އެއްޗެއްސަށް ލިބިފައިވާ ދިރިހުރުމުގެ ބާރެވެ.
ލޯކަލް ގާނޫނު
"ލޯކަލް ގާނޫނު" އަކީ، އެއަތޮޅަކަށް، އެރަށަކަށް، ނުވަތަ އެހިސާބަކަށް ކަނޑައަޅާފައިވާ ގާނޫނެކެވެ.