ގާނޫނީ ރަދީފު
އެއްމެ ފަހުގެ
ޑިރެކްޓަރުންގެ ފީ
"ޑިރެކްޓަރުންގެ ފީ" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، ޑިރެކްޓަރުންގެ ވާޖިބުތައް އަދާކުރުމުގެ ސަބަބުން، ނުވަތަ ޑިރެކްޓަރެއްގެ މަގާމުގައި ހުރުމުގެ ސަބަބުން، ނަގުދު ފައިސާއިން ނޫނަސް ލިބޭ ކޮންމެ އިނާޔަތެއްވެސް ހިމެނޭ ގޮތަށެވެ.
ޑިވިޑެންޑް
"ޑިވިޑެންޑް" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، ހިއްސާގެ އާމްދަނީގެ ގޮތުގައި ނުވަތަ އެނޫންވެސް ގޮތަކުން، ފައިދާގެ ބައިވެރިއެއްގެ ގޮތުން ލިބޭ، ދަރަންޏެއްގެ ބަދަލުގައި ލިބޭ އެއްޗެއް ކަމުގައި ނުހިމެނޭ ކޮންމެ އާމްދަނީއަކަށެވެ.
ޓެކްސް ބިނާކުރެވޭ އާމްދަނީ
"ޓެކްސް ބިނާކުރެވޭ އާމްދަނީ" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، ކޮންމެ ފަރާތަކަށްވެސް ހިސާބުކުރާ މުއްދަތެއްގެ ތެރޭގައި ލިބޭ ޖުމްލަ އާމްދަނީން އުނިކުރުމަށް ގާނޫނު ނަންބަރު 25/2019 (އާމްދަނީން ޓެކްސް ނެގުމުގެ ގާނޫނު) ހުއްދަކުރާ އުނިކުރުންތަކާއި އެ ގާނޫނުގެ 33 ވަނަ މާއްދާއާ އެއްގޮތްވާ ގޮތުގެމަތިން ގެއްލުން އުނިކުރުމުން އޮންނަ އާމްދަނީއަށެވެ.
ޓެކްސް އަހަރު
"ޓެކްސް އަހަރު" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، މީލާދީ އަހަރުގެ 1 ޖަނަވަރީ އިން 31 ޑިސެންބަރަށެވެ.
ޓެކްނިކަލް ސަރވިސް ފީ
"ޓެކްނިކަލް ސަރވިސް ފީ" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، މުވައްޒަފުންނަށް ދޭ އުޖޫރައިގެ ގޮތުގައި ނުހިމެނޭ، ޓެކްނިކަލް، މެނޭޖީރިއަލް ނުވަތަ ކޮންސަލްޓަންސީ ފަދަ ހިދުމަތަށް ދައްކާ މުގާބިލަށެވެ.
ޕާޓްނަރށިޕް
"ޕާޓްނަރށިޕް" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ:
(1) އެ މައްޗަށް ގާނޫނު ނަންބަރު 13/2011 (ޕާޓްނަރށިޕްގެ ގާނޫނު) ހިނގާ ޕާޓްނަރށިޕްތައް؛ އަދި
(2) ވިޔަފާރި ހަރަކާތަކުން ލިބޭ ޖުމްލަ އާމްދަނީއާއި ހަރަދު ނުވަތަ ފައިދާ ނުވަތަ ގެއްލުން ހިއްސާކުރާ 2 (ދޭއް) ނުވަތަ އެއަށްވުރެ ގިނަ މީހުންނަށެވެ. އެއީ އެ އާމްދަނީ ލިބޭ ހަރަކާތުގެ ނުވަތަ މުދަލުގެ މިލްކުވެރިކަން އެ ފަރާތްތަކުން ހިއްސާނުކުރިކަމުގައިވީ ނަމަވެސް ނުވަތަ އެ ހަރަކާތް ހިންގަނީ ވަކި ނަމެއް ނެތިކަމަށްވީ ނަމަވެސް މެއެވެ.
ޖުމްލަ އާމްދަނީ
"ޖުމްލަ އާމްދަނީ" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، ހިސާބުކުރާ މުއްދަތެއްގެ ތެރޭގައި ލިބޭ، ގާނޫނު ނަންބަރު 25/2019 (އާމްދަނީން ޓެކްސްނެގުމުގެ ގާނޫނު) 12 ވަނަ މާއްދާގައި ބަޔާންކޮށްފައިވާ އާމްދަނީ ފިޔަވައި، އެނޫން އާމްދަނީގެ ޖުމްލައިން އެއްވެސް އަދަދެއް އުނިކުރުމުގެ ކުރިން އޮންނަ އަދަދަށެވެ. (ގާނޫނު ނަންބަރު 25/2019 (އާމްދަނީން ޓެކްސްނެގުމުގެ ގާނޫނު) ގެ 79 ވަނަ މާއްދާގެ (ށރ) )
އިންސާނީ އެހީތެރިކަން
"އިންސާނީ އެހީތެރިކަން" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، ކާރިސާއެއްގައި އިޖާބަދިނުމަށާއި ރިލީފް އެހީ ފޯރުކޮށްދިނުމުގެ ގޮތުން، ފޯރުކޮށްދެވޭ މާލީ، މާއްދީ އަދި އިންސާނީ އެހީތެރިކަމަށެވެ.
ކާރިސާތަކަށް ތައްޔާރުވުން
"ކާރިސާތަކަށް ތައްޔާރުވުން" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، ކުރިމަތި ވެދާނެކަމަށް ލަފާކުރެވޭ ނުވަތަ ކުރިމަތިވަމުންދާ ކާރިސާއަކަށް ނުވަތަ އެނޫންވެސް ގެއްލުންދެނިވި ހާދިސާތަކަށް އެންމެ އެދެވޭގޮތުގައި ތައްޔާރުވެ އޭގެ ސަބަބުން ލިބިދާނެ ގެއްލުން ކުޑަކުރުމަށްޓަކައި ކުރިއާލާ އަޅަންޖެހޭ ފިޔަވަޅުތައް އެޅުމަށް އިލްމާއި ހުނަރާއި ފަންނުވެރިކަމުގެގޮތުން ސަރުކާރަށާއި ކަމާގުޅޭ ޖަމާއަތްތަކަށް އަދި މުޖުތަމައާއި އާންމު ފަރުދުންނަށް ލިބިގެންވާ ކެރިފޯރުންތެރިކަމާއި ގާބިލުކަމަށެވެ.
ކާރިސާތަކަށް އިޖާބަދިނުން
"ކާރިސާތަކަށް އިޖާބަދިނުން" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، ކާރިސާއެއް ކުރިމަތިވާ ހިނދު މީހުންގެ ފުރާނަ ސަލާމަތް ކުރުމަށާއި، ސިއްހީ ހާލަތު ދެނެގަތުމަށާއި، އާންމުންގެ ރައްކާތެރިކަން ޔަގީންކުރުމަށާއި، ކާރިސާގައި ގެއްލުން ލިބިފައިވާ މީހުންގެ އަސާސީ ބޭނުންތައް ފުއްދައިދިނުމަށް ކުއްލި ހާލަތުގައި ފޯރުކޮށްދެވޭ ހިދުމަތްތަކަށާއި އެހީތެރިކަމަށެވެ.
ކާރިސާއިން ލިބޭ ގެއްލުން ކުޑަކުރުން
"ކާރިސާއިން ލިބޭ ގެއްލުން ކުޑަކުރުން" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، ކާރިސާތަކުން ގެއްލުން ލިބުމުގެ ފުރުސަތު ކުޑަކުރުމަށްޓަކައި އެކަންތައްތައް ކުރިމަތިވުމަށް ދިމާވާ ސަބަބުތައް ދިރާސާކޮށް ވަކި އުސޫލެއްގެ މަތިން މަސައްކަތްކުރުމެވެ. މިގޮތުން އިންސާނުންގެ މުދަލާއި ފުރާނަ ނުރައްކަލަށް ހާމަވެފައިވާ މިންވަރާއި ނާޒުކުކަން ކުޑަކުރުމާއި، އެކަށީގެންވާ ރަނގަޅު ގޮތެއްގައި ވެއްޓާއި ބިން ބޭނުންކުރުމާއި، ކާރިސާތަކަށް ތައްޔާރުވެފައިވާ މިންވަރު އިތުރުކުރުން ހިމެނެއެވެ.
ކާރިސާތަކުން އިޔާދަވުން
"ކާރިސާތަކުން އިޔާދަވުން" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، ކާރިސާތަކުން އަސަރުކޮށްފައިވާ މުޖުތަމައުތަކުގެ ތެރޭގައި ހުރި ވަސީލަތްތަކާއި، އާމްދަނީ ހޯދަން ކުރާ މަސައްކަތްތަކާއި ދިރިއުޅުމުގެ ހާލަތު ކުރިން ހުރި ހާލަތަށް ނުވަތަ އެއަށްވުރެ ރަނގަޅު ހާލަތަކަށް އިޔާދަކުރުމަށެވެ.
ކާރިސާއާބެހޭ ކަންކަން ބެލެހެއްޓުން
"ކާރިސާއާބެހޭ ކަންކަން ބެލެހެއްޓުން" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، އިދާރީ ނިންމުންތަކާއި އޯގަނައިޒޭށަން އަދި އޮޕަރޭށަނަލް ހުނަރުވެރިކަމާއި، ގާބިލުކަން ބޭނުންކޮށްގެން ގުދުރަތީ އަދި އެހެނިހެން ގޮތްގޮތުން ކުރިމަތިވާ ކާރިސާތަކުންކުރާ އަސަރު ކުޑަކުރުމަށްޓަކައި ސިޔާސަތުތަކާއި އިސްތިރާޖީތައް ތަންފީޒުކޮށް، މުޖުތަމައުގެ ގާބިލުކަން އިތުރުކުރުމަށެވެ. މީގެ ތެރޭގައި ނުރައްކާތެރިކަމުގެ ނުރަނގަޅު އަސަރުތައް މަދުކުރުމަށާއި އެއަށް ތައްޔާރުވުމާއި އެފަދަ އަސަރުތައް ކުރިއަނުދިނުމަށް އަޅާ ބިނާއީ އަދި ލާބިނާއީ ފިޔަވަޅުތައް ހިމެނެއެވެ.
އަރައްކާ
"އަރައްކާ" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، ފުރާނަ ގެއްލުމާއި، އަނިޔާވުމާއި، އެހެނިހެން ސިއްހީ ގެއްލުންތަކާއި، މުދަލަށް ގެއްލުން ލިބުމާއި، ދިރިއުޅުމަށް ކުރާ މަސައްކަތް ނުވަތަ މުހިއްމު ހިދުމަތްތަކަށް ގެއްލުންވުމާއި، އިޖްތިމާއީ އަދި އިގްތިސާދީ ހަރަކާތްތައް މެދުކެނޑުމާއި، ތިމާވެށީގެ ގެއްލުން މެދުވެރިކުރުވާފަދަ ހާދިސާއެއް، މާއްދާއެއް، އިންސާނުންގެ ހަރަކާތަކުން ނުވަތަ ހާލަތަކުން މެދުވެރިވުމެވެ.
ކާރިސީހިރާސް
"ކާރިސީހިރާސް" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، ވަކި މުއްދަތެއްގެ ތެރޭގައި ވަކި މުޖުތަމައަކަށް ކުރިމަތިވެދާނެ ކާރިސާއަކުން އިންސާނުންގެ ފުރާނައާއި އިގްދިސާދީ ހަރަކާތްތަކާއި، ސިއްހީ ކަންކަމާއި މުދަލާއި ހިދުމަތްތަކަށް ގެއްލުން ލިބުމަށް އޮތް ފުރުސަތަށެވެ.
ޑިރެކްޓަރުންގެ ފީ
"ޑިރެކްޓަރުންގެ ފީ" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، ޑިރެކްޓަރުންގެ ވާޖިބުތައް އަދާކުރުމުގެ ސަބަބުން، ނުވަތަ ޑިރެކްޓަރެއްގެ މަގާމުގައި ހުރުމުގެ ސަބަބުން، ނަގުދު ފައިސާއިން ނޫނަސް ލިބޭ ކޮންމެ އިނާޔަތެއްވެސް ހިމެނޭ ގޮތަށެވެ.
ޑިވިޑެންޑް
"ޑިވިޑެންޑް" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، ހިއްސާގެ އާމްދަނީގެ ގޮތުގައި ނުވަތަ އެނޫންވެސް ގޮތަކުން، ފައިދާގެ ބައިވެރިއެއްގެ ގޮތުން ލިބޭ، ދަރަންޏެއްގެ ބަދަލުގައި ލިބޭ އެއްޗެއް ކަމުގައި ނުހިމެނޭ ކޮންމެ އާމްދަނީއަކަށެވެ.
ޓެކްސް ބިނާކުރެވޭ އާމްދަނީ
"ޓެކްސް ބިނާކުރެވޭ އާމްދަނީ" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، ކޮންމެ ފަރާތަކަށްވެސް ހިސާބުކުރާ މުއްދަތެއްގެ ތެރޭގައި ލިބޭ ޖުމްލަ އާމްދަނީން އުނިކުރުމަށް ގާނޫނު ނަންބަރު 25/2019 (އާމްދަނީން ޓެކްސް ނެގުމުގެ ގާނޫނު) ހުއްދަކުރާ އުނިކުރުންތަކާއި އެ ގާނޫނުގެ 33 ވަނަ މާއްދާއާ އެއްގޮތްވާ ގޮތުގެމަތިން ގެއްލުން އުނިކުރުމުން އޮންނަ އާމްދަނީއަށެވެ.
ޓެކްސް އަހަރު
"ޓެކްސް އަހަރު" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، މީލާދީ އަހަރުގެ 1 ޖަނަވަރީ އިން 31 ޑިސެންބަރަށެވެ.
ޓެކްނިކަލް ސަރވިސް ފީ
"ޓެކްނިކަލް ސަރވިސް ފީ" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، މުވައްޒަފުންނަށް ދޭ އުޖޫރައިގެ ގޮތުގައި ނުހިމެނޭ، ޓެކްނިކަލް، މެނޭޖީރިއަލް ނުވަތަ ކޮންސަލްޓަންސީ ފަދަ ހިދުމަތަށް ދައްކާ މުގާބިލަށެވެ.
ޕާޓްނަރށިޕް
"ޕާޓްނަރށިޕް" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ:
(1) އެ މައްޗަށް ގާނޫނު ނަންބަރު 13/2011 (ޕާޓްނަރށިޕްގެ ގާނޫނު) ހިނގާ ޕާޓްނަރށިޕްތައް؛ އަދި
(2) ވިޔަފާރި ހަރަކާތަކުން ލިބޭ ޖުމްލަ އާމްދަނީއާއި ހަރަދު ނުވަތަ ފައިދާ ނުވަތަ ގެއްލުން ހިއްސާކުރާ 2 (ދޭއް) ނުވަތަ އެއަށްވުރެ ގިނަ މީހުންނަށެވެ. އެއީ އެ އާމްދަނީ ލިބޭ ހަރަކާތުގެ ނުވަތަ މުދަލުގެ މިލްކުވެރިކަން އެ ފަރާތްތަކުން ހިއްސާނުކުރިކަމުގައިވީ ނަމަވެސް ނުވަތަ އެ ހަރަކާތް ހިންގަނީ ވަކި ނަމެއް ނެތިކަމަށްވީ ނަމަވެސް މެއެވެ.
ޖުމްލަ އާމްދަނީ
"ޖުމްލަ އާމްދަނީ" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، ހިސާބުކުރާ މުއްދަތެއްގެ ތެރޭގައި ލިބޭ، ގާނޫނު ނަންބަރު 25/2019 (އާމްދަނީން ޓެކްސްނެގުމުގެ ގާނޫނު) 12 ވަނަ މާއްދާގައި ބަޔާންކޮށްފައިވާ އާމްދަނީ ފިޔަވައި، އެނޫން އާމްދަނީގެ ޖުމްލައިން އެއްވެސް އަދަދެއް އުނިކުރުމުގެ ކުރިން އޮންނަ އަދަދަށެވެ. (ގާނޫނު ނަންބަރު 25/2019 (އާމްދަނީން ޓެކްސްނެގުމުގެ ގާނޫނު) ގެ 79 ވަނަ މާއްދާގެ (ށރ) )
އިންސާނީ އެހީތެރިކަން
"އިންސާނީ އެހީތެރިކަން" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، ކާރިސާއެއްގައި އިޖާބަދިނުމަށާއި ރިލީފް އެހީ ފޯރުކޮށްދިނުމުގެ ގޮތުން، ފޯރުކޮށްދެވޭ މާލީ، މާއްދީ އަދި އިންސާނީ އެހީތެރިކަމަށެވެ.
ކާރިސާތަކަށް ތައްޔާރުވުން
"ކާރިސާތަކަށް ތައްޔާރުވުން" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، ކުރިމަތި ވެދާނެކަމަށް ލަފާކުރެވޭ ނުވަތަ ކުރިމަތިވަމުންދާ ކާރިސާއަކަށް ނުވަތަ އެނޫންވެސް ގެއްލުންދެނިވި ހާދިސާތަކަށް އެންމެ އެދެވޭގޮތުގައި ތައްޔާރުވެ އޭގެ ސަބަބުން ލިބިދާނެ ގެއްލުން ކުޑަކުރުމަށްޓަކައި ކުރިއާލާ އަޅަންޖެހޭ ފިޔަވަޅުތައް އެޅުމަށް އިލްމާއި ހުނަރާއި ފަންނުވެރިކަމުގެގޮތުން ސަރުކާރަށާއި ކަމާގުޅޭ ޖަމާއަތްތަކަށް އަދި މުޖުތަމައާއި އާންމު ފަރުދުންނަށް ލިބިގެންވާ ކެރިފޯރުންތެރިކަމާއި ގާބިލުކަމަށެވެ.
ކާރިސާތަކަށް އިޖާބަދިނުން
"ކާރިސާތަކަށް އިޖާބަދިނުން" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، ކާރިސާއެއް ކުރިމަތިވާ ހިނދު މީހުންގެ ފުރާނަ ސަލާމަތް ކުރުމަށާއި، ސިއްހީ ހާލަތު ދެނެގަތުމަށާއި، އާންމުންގެ ރައްކާތެރިކަން ޔަގީންކުރުމަށާއި، ކާރިސާގައި ގެއްލުން ލިބިފައިވާ މީހުންގެ އަސާސީ ބޭނުންތައް ފުއްދައިދިނުމަށް ކުއްލި ހާލަތުގައި ފޯރުކޮށްދެވޭ ހިދުމަތްތަކަށާއި އެހީތެރިކަމަށެވެ.
ކާރިސާއިން ލިބޭ ގެއްލުން ކުޑަކުރުން
"ކާރިސާއިން ލިބޭ ގެއްލުން ކުޑަކުރުން" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، ކާރިސާތަކުން ގެއްލުން ލިބުމުގެ ފުރުސަތު ކުޑަކުރުމަށްޓަކައި އެކަންތައްތައް ކުރިމަތިވުމަށް ދިމާވާ ސަބަބުތައް ދިރާސާކޮށް ވަކި އުސޫލެއްގެ މަތިން މަސައްކަތްކުރުމެވެ. މިގޮތުން އިންސާނުންގެ މުދަލާއި ފުރާނަ ނުރައްކަލަށް ހާމަވެފައިވާ މިންވަރާއި ނާޒުކުކަން ކުޑަކުރުމާއި، އެކަށީގެންވާ ރަނގަޅު ގޮތެއްގައި ވެއްޓާއި ބިން ބޭނުންކުރުމާއި، ކާރިސާތަކަށް ތައްޔާރުވެފައިވާ މިންވަރު އިތުރުކުރުން ހިމެނެއެވެ.
ކާރިސާތަކުން އިޔާދަވުން
"ކާރިސާތަކުން އިޔާދަވުން" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، ކާރިސާތަކުން އަސަރުކޮށްފައިވާ މުޖުތަމައުތަކުގެ ތެރޭގައި ހުރި ވަސީލަތްތަކާއި، އާމްދަނީ ހޯދަން ކުރާ މަސައްކަތްތަކާއި ދިރިއުޅުމުގެ ހާލަތު ކުރިން ހުރި ހާލަތަށް ނުވަތަ އެއަށްވުރެ ރަނގަޅު ހާލަތަކަށް އިޔާދަކުރުމަށެވެ.
ކާރިސާއާބެހޭ ކަންކަން ބެލެހެއްޓުން
"ކާރިސާއާބެހޭ ކަންކަން ބެލެހެއްޓުން" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، އިދާރީ ނިންމުންތަކާއި އޯގަނައިޒޭށަން އަދި އޮޕަރޭށަނަލް ހުނަރުވެރިކަމާއި، ގާބިލުކަން ބޭނުންކޮށްގެން ގުދުރަތީ އަދި އެހެނިހެން ގޮތްގޮތުން ކުރިމަތިވާ ކާރިސާތަކުންކުރާ އަސަރު ކުޑަކުރުމަށްޓަކައި ސިޔާސަތުތަކާއި އިސްތިރާޖީތައް ތަންފީޒުކޮށް، މުޖުތަމައުގެ ގާބިލުކަން އިތުރުކުރުމަށެވެ. މީގެ ތެރޭގައި ނުރައްކާތެރިކަމުގެ ނުރަނގަޅު އަސަރުތައް މަދުކުރުމަށާއި އެއަށް ތައްޔާރުވުމާއި އެފަދަ އަސަރުތައް ކުރިއަނުދިނުމަށް އަޅާ ބިނާއީ އަދި ލާބިނާއީ ފިޔަވަޅުތައް ހިމެނެއެވެ.
އަރައްކާ
"އަރައްކާ" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، ފުރާނަ ގެއްލުމާއި، އަނިޔާވުމާއި، އެހެނިހެން ސިއްހީ ގެއްލުންތަކާއި، މުދަލަށް ގެއްލުން ލިބުމާއި، ދިރިއުޅުމަށް ކުރާ މަސައްކަތް ނުވަތަ މުހިއްމު ހިދުމަތްތަކަށް ގެއްލުންވުމާއި، އިޖްތިމާއީ އަދި އިގްތިސާދީ ހަރަކާތްތައް މެދުކެނޑުމާއި، ތިމާވެށީގެ ގެއްލުން މެދުވެރިކުރުވާފަދަ ހާދިސާއެއް، މާއްދާއެއް، އިންސާނުންގެ ހަރަކާތަކުން ނުވަތަ ހާލަތަކުން މެދުވެރިވުމެވެ.
ކާރިސީހިރާސް
"ކާރިސީހިރާސް" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، ވަކި މުއްދަތެއްގެ ތެރޭގައި ވަކި މުޖުތަމައަކަށް ކުރިމަތިވެދާނެ ކާރިސާއަކުން އިންސާނުންގެ ފުރާނައާއި އިގްދިސާދީ ހަރަކާތްތަކާއި، ސިއްހީ ކަންކަމާއި މުދަލާއި ހިދުމަތްތަކަށް ގެއްލުން ލިބުމަށް އޮތް ފުރުސަތަށެވެ.