gaanoon_logo
-
ރަސްމީ ހައިސިއްޔަތު
"ރަސްމީ ހައިސިއްޔަތު" އަށް ދީފައިވަނީ މި ގާނޫނުގެ 510 ވަނަ މާއްދާގެ (ނ) ގައި ދީފައިވާ މާނަކުރުމެވެ.
ކުށްކުރި މީހާ
"ކުށްކުރި މީހާ" ކަމުގައި ބުނެފައި އެވަނީ ކުށެއް ސާބިތުވެފައިވާ ކޮންމެ މީހަކަށެވެ.
ހަޑިހުތުރު
އެއްޗެއް ނުވަތަ ތަމްސީލެއް ނުވަތަ ހުށަހަޅައިދޭ ހަރަކާތްތަކެއް "ހަޑިހުތުރު" ކަމަށް ބެލެވެނީ ދިވެހި މުޖްތަމައުގެ އާންމު މީހަކު، ދިވެހި މުޖްތަމައުގެ މިހާރުގެ މީހުން ގަބޫލުކުރާ އާންމު ހަމަތަކުގެ އަލީގައި އެ އެއްޗެއް ބެލުމަށްފަހު އަންނަނިވި ގޮތްތަކުން ކުރެ ގޮތަކަށް، އެ އެއްޗަކާ މެދު ނުވަތަ އެ ކަމަކާ މެދު ދެކޭނެ ނަމައެވެ: (1) މުޅި އެއްޗަށް ނިސްބަތްކުރާއިރު، އެ އެއްޗަކީ ނުވަތަ އެ ހުށަހެޅުމަކީ ނުވަތަ އެ ތަމްސީލަކީ ށަހުވާނީ މަސްލަހަތެއް އެކުލެވިގެންވާ އެއްޗެއްކަމުގައި ގަބޫލުކުރުން؛ ނުވަތަ (2) ކަނޑައެޅިގެން ހުތުރުވާ ގޮތަށް، ށަހުވާނީ އަމަލުތައް ރަމްޒުކޮށްދޭ ނުވަތަ ތަމްސީލުކޮށްދޭ އެއްޗަކަށްވުން.
މަގްސަދުގެ ރުކުން
ކުށެއްގެ "މަގްސަދުގެ ރުކުން" ތަކުގެ ތެރޭގައި، އެ ކުށް މާނަކުރެވިގެންވާއިރު، އެ މާނަކުރުމުގައި އަމަލުގެ ރުކުނާއި، ހާލަތުގެ ރުކުނާއި، ނަތީޖާގެ ރުކުން ހިމެނެއެވެ. އެހެންނަމަވެސް، މަގްސަދުގެ ރުކުންތަކުގެ ތެރޭގައި، ކުށުގެ ނިޔަތުގެ ރުކުންތަކެއް ނުހިމެނެއެވެ.
ދައުވާކުރުމަށް ހުރަހަކަށް ވެދާނެ ދިފާއު
"ދައުވާކުރުމަށް ހުރަހަކަށް ވެދާނެ ދިފާއު" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، ދައުވާ އުފުލުމަށް ދިފާއަކަށް ނުވަތަ ހުރަހަކަށް ވެދާނެ ކަންކަމަށާއި، ދައުވާ އުފުލުމަށާއި، ދައުވާ ބަލައިގަތުމަށާއި، ދައުވާ ހިންގުމަށާއި، އަދި ހުކުމް ކަނޑައެޅުމަށް ހުރަހަކަށް ވެދާނެކަމަށް މި ބާބުގައި ކަނޑައަޅާފައިވާ ދިފާއަށެވެ.
އިހުމާލު
އަންނަނިވި ހާލަތްތަކުގައި، ކުށުގެ މަގްސަދުގެ ރުކުނާ ގުޅޭގޮތުން މީހަކު އިހުމާލުވެއްޖެކަމުގައި ބެލެވޭނެއެވެ (1) މަގްސަދުގެ ރުކުން އެބައޮތްކަން ނުވަތަ އޭނާގެ އަމަލުން އެރުކުން މެދުވެރިވެދާނެކަމުގެ ނުރައްކާ ބޮޑުކަމާއި، އެ ނުރައްކަލާ ކުރިމަތިލާންޖެހޭ މަގްބޫލު ސަބަބެއް ނެތްކަން އޭނާއަށް އެނގެންޖެހޭފަދަ މަގާމެއްގައި ހުރުން؛ (2) އޭނާ ކުރި އަމަލުގެ ޒާތަށާއި މަގްސަދަށް ބަލާއިރު އަދި އޭނާއަށް އެނގިގެންވާ ހާލަތްތަކަށް ބަލާއިރު، އެފަދަ އަމަލަކުން ނުކުމެދާނެ ނުރައްކަލުގެ ޒާތާއި މިންވަރު ވިސްނައިނުގަނެވުމަކީ، އެފަދަ ހާލަތެއްގައި ހުރި މީހަކު އަމަލުކުރާނެކަމަށް ގަބޫލުކުރެވޭ ހަމަތަކާ މުޅިން ތަފާތު ގޮތަކަށްވުން.
ވަކި ގޮތަކަށް އަމަލުކުރަން ޖެހޭ ހާލަތްތައް
"ވަކި ގޮތަކަށް އަމަލުކުރަން ޖެހޭ ހާލަތްތައް" ކަމަށް ބުނެފައިވަނީ އަންނަނިވި ހާލަތްތަކުގައި ވަކިގޮތަކަށް އަމަލުކުރަންޖެހުން ނުވަތަ "ބާރުގެ ބޭނުންކުރަން ޖެހޭ ޖެހުމަށެވެ: (1) ލިބިދާނޭކަމަށް ބެލެވުނު ގެއްލުން ނުވަތަ، ކޮށްފާނޭކަމަށް ބެލެވުނު ނުރަނގަޅު އަމަލުން ސަލާމަތްވުމަށްޓަކައި ހިންގި އަމަލަކީ ނުވަތަ ކުރިކަމަކީ ފަހުގެ ވަގުތެއްގައި ކުރިކަމަކަށްވާނަމަ، އެ ގެއްލުމުން، ނުވަތަ އެ ނުރަނގަޅު އަމަލުން ސަލާމަތްވެވޭނެ ފުރުސަތު ފަހުން ނުލިބުން؛ އަދި (2) ލިބިދާނޭކަމަށް ބެލެވުނު ގެއްލުން ނުވަތަ ކޮށްފާނެކަމަށް ބެލެވުނު ނުރަނގަޅު އަމަލު، އޭނާ އަމަލުކުރި ގޮތަށް ވުރެ ލުއި ގޮތަކަށް އަމަލުކޮށްގެން ހުއްޓުވެން ނެތުން.
ފައިސާގެ ލިޔުން
"ފައިސާގެ ލިޔުން" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ (1) ދިވެހިރާއްޖޭގެ ފައިސާފޮއްޗަށާއި ފައިސާގެ ނޫޓަށާއި، އެހެން ގައުމެއްގެވެސް އެފަދަ އެއްޗެއްސަށާއި، ޓްރެވެލަރސް ޗެކަށާއި، ބޭންކް ޗެކަށާއި އަދި މަނީ އޯޑަރަށެވެ؛ (2) އިންވެސްޓްމަންޓް ސެކިއުރިޓީއަށް ނުވަތަ ލިޔުން އަތުން އަތަށް ބަދަލުވާއިރު، އޭގެ މިލްކުވެރިކަންވެސް ބަދަލުވާގޮތަށް ފައިސާގެ ގޮތުގައި ބޭނުންކުރެވޭ އެހެނިހެން ލިޔެކިޔުމަށެވެ.
ކުޑަކުއްޖެއް
"ކުޑަކުއްޖެއް" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ އުމުރުން 18 އަހަރު ނުފުރޭ ކޮންމެ ކުއްޖެކެވެ.
ކުލީސިފައިން
"ކުލީސިފައިން" ގެ މީހެއްކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ (1) ހަމަނުޖެހުންތަކުގައި ނުވަތަ ސަރުކާރު ވައްޓާލުމުގައި ބާރުގެ ބޭނުންކުރުމަށް ނުވަތަ (2) ސަރުކާރުގެ ގާނޫނީ ހައިސިއްޔަތު ވައްޓާލުމަށް މަސައްކަތްކުރުމަށް ހާއްސަ ގޮތުގައި ތަމްރީނުކުރެވިފައިވާ މީހާއަށް؛ އަދި (3) އެފަދަ ހަމަނުޖެހުންތަކުގައި އެގޮތަށް މަސައްކަތްކުރުމުން އެއިން އޭނާއަށް އަމިއްލަ މަންފާއެއް ކުރާތީ އެކަމުގެ ށައުގުވެރިކަން އޮތް، އަދި މަގާމުގެ ނުވަތަ ފެންވަރުގެ ރަސްމީ ހައިސިއްޔަތުން މަސައްކަތްކުރާ ސިފައިންނަށްވުރެ އިތުރު މާއްދީ މަންފާތައް ލިބޭނެކަމުގެ އުންމީދު އޮތް މީހާއަށް (4) އަދި ހަމަނުޖެހުން އުފެދިގެން އުޅޭ ގައުމުގެ ރައްޔިތަކަށް ނުވާ އަދި މައްސަލަ އުފެދިގެންއުޅޭ މީހުން ނިސްބަތްވާ ގައުމުގެ ރައްޔިތަކަށްވެސް ނުވާ މީހާއަށް؛ އަދި (i) ހަމަނުޖެހުމުގައި ބައިވެރިވާ ދެފަރާތުންކުރެ ފަރާތެއްގެ ސިފައިންގެ މީހަކަށް ނުވުމާއި؛ (ii) އޭނާ ފޮނުވައިފައިވަނީ ހަމަނުޖެހުމުގައި ބައިވެރިވާ ދެ ފަރާތުންކުރެ ފަރާތަކަށް ނުވާ ގައުމަކުންކަމުގައިވުން.
މާއްދީ އެހީތެރިކަން
"މާއްދީ އެހީތެރިކަން" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، މާލީ ހިދުމަތާއި، އެ މީހުން ތިބޭނެ ތަންތަން ހަމަޖެއްސުމާއި، އެ މީހުންނަށް ތަމްރީނުދިނުމާއި، އެ މީހުންނަށް އެ މީހުންގެ ށަހްސު އޮޅުވާލުމުގެ ލިޔުންތައް ދިނުމާއި ނުވަތަ އެކަމާގުޅޭ ދޮގު ލިޔުންތައް ތައްޔާރުކޮށްދިނުމާއި، މުއާސަލާތުގެ ވަސީލަތްތައް ފޯރުކޮށްދިނުމާއި، ހަތިޔާރު ދިނުމާއި، ގެއްލުންދެނިވި އެހެންވެސް މާއްދާތަކާއި، ގޮވާއެއްޗެއްސާއި، އެއް ތަނުން އަނެއް ތަނަށް ދިއުމުގެ އުޅަނދުފަހަރާއި މާއްދީ އެކިއެކި މުދަލާއި އެހެނިހެން އެހީ ދިނުން ހިމެނޭ ގޮތަށެވެ. މީގެ ތެރޭގައި ބޭސްފަރުވާއާއި ދީނީ ލިޔެކިޔުން ދިނުމެއް ނުހިމެނެއެވެ.
ހުއްދަކޮށްފައިވާ ސިއްހީ މަސައްކަތްތެރިއެއް
"ހުއްދަކޮށްފައިވާ ސިއްހީ މަސައްކަތްތެރިއެއް" ކަމުގައި ބުނެފައި އެވަނީ ސަރުކާރުން ހަދާ ގަވާއިދުތަކާ އެއްގޮތްވާ ގޮތުގެމަތިން ނުވަތަ އާންމުކޮށް ގަބޫލުކުރެވޭ މެޑިކަލް އިދާރާއަކުން، އޭނާއަކީ ޑަކްޓަރީ ބޭސްކުރެވޭނެ ފެންވަރު ހުރި މީހެއްކަމަށް ކަނޑައަޅައި، ހުއްދަ ދީފައިވާ މީހަކަށެވެ.
ގާނޫނީ ބަލަދުވެރިޔާ
"ގާނޫނީ ބަލަދުވެރިޔާ" ކަމުގައި ބުނެފައި އެވަނީ ގާނޫނީ ގޮތުން ތަސައްރަފެއް ނެތް މީހެއްގެ ފަރާތުން އެކިއެކި ނިންމުންތައް ނިންމުމުގެ ޒިންމާ ހަވާލުވެގެންވާ ފަރާތަކަށެވެ.
ގާނޫނު ތަންފީޒުކުރާ މުވައްޒަފު
"ގާނޫނު ތަންފީޒުކުރާ މުވައްޒަފު" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، އޭނާގެ މަގާމުގެ ހައިސިއްޔަތުން ނުވަތަ އަދާކުރާ ރަސްމީ ވަޒީފާގެ ހައިސިއްޔަތުން އަމަން އަމާންކަން ދެމެހެއްޓުން، ނުވަތަ ކުށްކުރާ މީހުން ހައްޔަރު ކުރުން ނުވަތަ ޖިނާއީ ކުށުގެ މައްސަލަތައް ތަހްގީގު ކުރުމުގެ ވާޖިބު، ގާނޫނެއްގެ ދަށުން އަދާކުރަންޖެހޭ ކޮންމެ މީހެކެވެ.
ޖަލްދުކުރުން
"ޖަލްދުކުރުން" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، ހަށިގަނޑަށް ނުރައްކާތެރި އަނިޔާ ނުލިބޭނޭ ގޮތެއްގެމަތިން، އަދަބެއް ރަމްޒުކޮށްދިނުމުގެ ގޮތުން، ހަންމުށިން ނުވަތަ ދުއްރައިން މީހެއްގެ ގައިގާ ތަޅާތެޅުމަށެވެ. ޖަލްދު ކުރާހިނދު، އެ އަދަބަކަށް ހުއްދަ ކުރެވިގެންވާ ހުރިހާ އެތިފަހަރެއް ޖަހަންވާނީ އެކަކެވެ. އަދި ޖަލްދުކުރާ މީހާގެ އަތުގެ ކުޑަހުޅު ނޫނީ ލަންބައިގެން ނުވާނެއެވެ. އަދި އޭނާގެ އަތުގެ މުލައްދަނޑިއަށް އެއްވެސް ބާރެއް ލައިގެން ނުވާނެއެވެ. ނުވަތަ ކޮނޑާއި އުނަގަނޑާއި ފުރަގަހާއި ފަޔާއި ފުންނާބުގެ ހަރަކާތެއްގެ ބާރު ބޭނުން ކޮށްގެން ނުވާނެއެވެ.