ގާނޫނީ ރަދީފު
އެއްމެ ފަހުގެ
ހުއްދަކުރެވިގެންވާ ދިފާއު
"ހުއްދަކުރެވިގެންވާ ދިފާއު" އަދި "ހުއްދަ ހާލަތު" ކަމަށް ބުނެފައިވަނީ އަންނަނިވި ހާލަތްތަކުގައި މީހަކު ކުރާ އަމަލަށެވެ: (1) އެ އަމަލުކުރީ، ގެއްލުމަކުން ނުވަތަ ނުރަގަނޅު ކަމަކުން އެހެން މީހަކު ސަލާމަތްކޮށްދިނުމަށްޓަކައި، ކޮންމެހެން އެ އަމަލުކުރަންޖެހޭ ހާލަތެއްގައި ކަމުގައިވުން؛ (2) ދައުވާ އުފުލިގެންވާ ކުށް ކަނޑައަޅާފައިވާ ގާނޫނުން ސަލާމަތްކުރުމަށް ބޭނުންވާ ގެއްލުމާއި ނުރަނގަޅު ކަންތަކަށް ވުރެ، އޭނާ ކުރި އަމަލުން ހުއްޓުވި ގެއްލުމާއި ނުރަގަނޅު އަމަލު ބޮޑުވުން؛ އަދި (3) އުފުލިފައިވާ ދައުވާގައި ބޭނުންކުރާ ދިފާއަކީ ދައުވާ އުފުލިފައިވާ ކުށް ކަނޑައަޅާފައިވާ ގާނޫނުގެ މަގްސަދަށް ބަލާއިރު ބޭނުންކުރެވިގެން ނުވާނެ ދިފާއެއްކަން ސާފުކޮށް އެ ގާނޫނުން އެނގެން ނެތުން.
ހުކުމް ތަންފީޒުކުރަމުންދާ މީހާ
"ހުކުމް ތަންފީޒުކުރަމުންދާ މީހާ" ކަމަށް ބުނެފައިއެވަނީ، ޖިނާއީ ކުށެއް ކުރިކަން ށަރީއަތަށް ސާބިތުވެ، އޭނާގެ މައްޗަށް ހުކުމް ކަނޑައަޅައި، އެ ހުކުމް ތަންފީޒުކުރަމުންދާ މީހާއަށެވެ.
ހުކުމް
"ހުކުމް" ކަމަށް ބުނެފައިއެވަނީ، ގާނޫނު ނަންބަރު 22/2010 (ދިވެހިރާއްޖޭގެ ކޯޓުތަކުގެ ގާނޫނު) ގެ ދަށުން ދިވެހިރާއްޖޭގައި އުފެދިފައިވާ ކޯޓަކުން ކުރާ ހުކުމަށެވެ.
ހުޅުވާލެވިފައިވާ ބާޒާރު
"ހުޅުވާލެވިފައިވާ ބާޒާރު" ކަމުގައި ބުނެފައި އެވަނީ، އާންމުކޮށް އިއުލާނު ކުރެވިގެން ހާމަކަން ބޮޑުގޮތެއްގައި ގެދޮރު ވިއްކާފަރާތް އެނގި އަދި ގަންނަން ށަރުތު ހަމަވާ ފަރާތްތަކުން ގެދޮރު ގަތުމުގެ ކަންކަން ހަމަޖެއްސުމަށް ރޭވިފައިވާ އިންތިޒާމުތަކަށެވެ. މީގެ ތެރޭގައި ސަރުކާރުން ގެދޮރުވެރިކުރުމަށް ހިންގޭ ސްކީމުތަކާއި އަމިއްލަ ފަރުދުންނާއި ކުންފުނިތަކުން ގެދޮރުގަނެ ވިއްކުމުގެ އުސޫލުން ހިންގޭ ޕްރޮގުރާމުތައް ހިމެނޭނެއެވެ.
ހިލޭ ސާބަހަށް މަސައްކަތްކުރާ ޖަމްއިއްޔާ
"ހިލޭ ސާބަހަށް މަސައްކަތްކުރާ ޖަމްއިއްޔާ" މި ގާނޫނުގެ ދަށުން ރަޖިސްޓްރީކޮށްފައިވާ ޖަމްއިއްޔާތަކުގެ ތެރެއިން އާންމުވެގެންވާ މަންފާއަކަށް އުފައްދާފައިވާ ކޮންމެ ޖަމްއިއްޔާއަކަށެވެ.
ހިއްސާ
"ހިއްސާ" ނުވަތަ "ޔުނިޓް" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ:
ކުންފުންޏެއްނަމަ، އެކުންފުނީގެ މިލްކުވެރިކަން ރަމްޒުކޮށްދޭ ހިއްސާއަށް، ނުވަތަ،
ޕާޓްނަރށިޕެއްނަމަ، ޕާޓްނަރށިޕްގައި ހިއްސާވާކަމަށް ކަނޑައަޅާފައިވާ މިންވަރަށެވެ.
ހިންގާ ކޮމިޓީ
"ހިންގާ ކޮމިޓީ" ކަމަށް ބުނެފައިވަނީ، ޖަމްއިއްޔާއެއްގެ ހިންގާ ގަވާއިދުގައިވާގޮތުގެމަތިން އެ ޖަމްއިއްޔާއެއް ހިންގުމަށް އައްޔަންކުރާ ނުވަތަ އިންތިހާބުކުރާ މަގާމުތަކަށް ޖުމްލަކޮށެވެ.
ހާޒިރުވެ ވޯޓުގައި ބައިވެރިވުން
”ހާޒިރުވެ ވޯޓުގައި ބައިވެރިވުން“ ކަމުގައި ބުނެފައި އެވަނީ، އެ ވޯޓެއް ނަގާ ވަގުތު، އެ ވޯޓެއް ނަގާ ޖަލްސާގައި ހާޒިރުވެ ތިބި މެންބަރުންގެ ތެރެއިން، ވޯޓުނެގި ކަމަކާ އެއްކޮޅަށް ނުވަތަ ދެ ކޮޅަށް ވޯޓު ދިނުމަށެވެ. ހާޒިރުވެ ވޯޓުގައި ބައިވެރިވި މީހުންގެ އަގުލަބިއްޔަތު ބެލުމުގައި، ވަކި ކޮޅަކަށް ވޯޓު ނުދޭ މެންބަރުންނެއް ނުގުނޭނެއެވެ.
ހާޒިރުވެ ވޯޓުގައި ބައިވެރިވުން
”ހާޒިރުވެ ވޯޓުގައި ބައިވެރިވުން“ ކަމުގައި ބުނެފައި އެވަނީ، އެ ވޯޓެއް ނަގާ ވަގުތު، އެ ވޯޓެއް ނަގާ ޖަލްސާގައި ހާޒިރުވެ ތިބި މެންބަރުންގެ ތެރެއިން، ވޯޓުނެގި ކަމަކާ އެއްކޮޅަށް ނުވަތަ ދެ ކޮޅަށް ވޯޓު ދިނުމަށެވެ. ހާޒިރުވެ ވޯޓުގައި ބައިވެރިވި މީހުންގެ އަގުލަބިއްޔަތު ބެލުމުގައި، ވަކި ކޮޅަކަށް ވޯޓު ނުދޭ މެންބަރުންނެއް ނުގުނޭނެއެވެ.
ހައިބްރިޑް އަސާސް
"ހައިބްރިޑް އަސާސް" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، ޓެކްސް ދައްކަންޖެހޭ ހިސާބުގެ ބައެއް އެ ތަނުން ހަދާ އިންވޮއިސްގެ މައްޗަށް ބިނާކޮށް އަދި އެ ތަނުން ހަދާ ޓެކްސްގެ ހިސާބުގެ ބައެއް އެ ތަނަށް ލިބޭ އަދި ދައްކާ ފައިސާގެ މައްޗަށް ބިނާކޮށް ހެދުމަށެވެ.
ހަރަދުކޮށް ބަލަހައްޓަންޖެހޭ ކުދިންނާއި މީހުން
"ހަރަދުކޮށް ބަލަހައްޓަންޖެހޭ ކުދިންނާއި މީހުން" ކަމުގައި ބުނެފައި އެވަނީ، އެއް ގޭބިސީއެއްގައި ދިރިއުޅެމުންދާ އެހީއަށް އެދޭ މީހާއާއި، އެ މީހާ ބަލަހައްޓަންޖެހޭ ކުދިންނާއި މީހުންނަށެވެ.
'ކުއްޔަށްދީފައިވާ ރަށްރަށް
'ކުއްޔަށްދީފައިވާ ރަށްރަށް' ކަމުގައި ބުނެފައިއެވަނީ، މި އުސޫލަށް ޢަމަލުކުރަންފަށާ ތާރީހްގައި ކުއްޔަށްދީފައިވާ ރަށްރަށް ނުވަތަ ބިންބިމަށެވެ.
ޓޫރިޒަމްގެ މަސައްކަތް
"ޓޫރިޒަމްގެ މަސައްކަތް" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، ގާނޫނު ނަންބަރު 15/1979 ގެ "ނޯޓް" ގެ (ހ) ގައި ބަޔާންކޮށްފައިވާ "ޓޫރިސްޓް ރިޒޯޓެއް" ނުވަތަ (ށ) ގައި ބަޔާން ކޮށްފައިވާ "ޓޫރިސްޓް ހޮޓަލެއް" ނުވަތަ "ގެސްޓްހައުސް" އެއް ހެދުމަށާއި އެފަދަ ތަނެއް ހިންގުމުގެ މަސައްކަތަށެވެ.
'ކަސްޓޯޑިއަލް އެސެޓްތައް
'ކަސްޓޯޑިއަލް އެސެޓްތައް' ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، ކަސްޓަމަރާއި އެކު ވެފައިވާ ކަސްޓޯޑިއަލް އެގްރީމެންޓެއްގެ ދަށުން ކަސްޓޯޑިއަންގެ ބެލުމުގެ ދަށުގައިވާ އެސެޓްތަކަށެވެ. އޭގެ ތެރޭގައި ނަގުދު ފައިސާއާއި މުދަލާއި އެހެނިހެން އެސެޓްތައް ހިމެނެއެވެ.
ސައުވީސް ގަޑިއިރުގެ ބްލޯކް
"24 ގަޑިއިރުގެ ބްލޮކް" ކަމަށް ބުނެފައި އެ ވަނީ، ޗެކް-އިން ވާ ވަގުތުން ފެށިގެން މެދުކެނޑުމަކާ ނުލައި ގުނާ ކޮންމެ 24 ގަޑިއިރަކަށެވެ.
ހުއްދަކުރެވިގެންވާ ދިފާއު
"ހުއްދަކުރެވިގެންވާ ދިފާއު" އަދި "ހުއްދަ ހާލަތު" ކަމަށް ބުނެފައިވަނީ އަންނަނިވި ހާލަތްތަކުގައި މީހަކު ކުރާ އަމަލަށެވެ: (1) އެ އަމަލުކުރީ، ގެއްލުމަކުން ނުވަތަ ނުރަގަނޅު ކަމަކުން އެހެން މީހަކު ސަލާމަތްކޮށްދިނުމަށްޓަކައި، ކޮންމެހެން އެ އަމަލުކުރަންޖެހޭ ހާލަތެއްގައި ކަމުގައިވުން؛ (2) ދައުވާ އުފުލިގެންވާ ކުށް ކަނޑައަޅާފައިވާ ގާނޫނުން ސަލާމަތްކުރުމަށް ބޭނުންވާ ގެއްލުމާއި ނުރަނގަޅު ކަންތަކަށް ވުރެ، އޭނާ ކުރި އަމަލުން ހުއްޓުވި ގެއްލުމާއި ނުރަގަނޅު އަމަލު ބޮޑުވުން؛ އަދި (3) އުފުލިފައިވާ ދައުވާގައި ބޭނުންކުރާ ދިފާއަކީ ދައުވާ އުފުލިފައިވާ ކުށް ކަނޑައަޅާފައިވާ ގާނޫނުގެ މަގްސަދަށް ބަލާއިރު ބޭނުންކުރެވިގެން ނުވާނެ ދިފާއެއްކަން ސާފުކޮށް އެ ގާނޫނުން އެނގެން ނެތުން.
ހުކުމް ތަންފީޒުކުރަމުންދާ މީހާ
"ހުކުމް ތަންފީޒުކުރަމުންދާ މީހާ" ކަމަށް ބުނެފައިއެވަނީ، ޖިނާއީ ކުށެއް ކުރިކަން ށަރީއަތަށް ސާބިތުވެ، އޭނާގެ މައްޗަށް ހުކުމް ކަނޑައަޅައި، އެ ހުކުމް ތަންފީޒުކުރަމުންދާ މީހާއަށެވެ.
ހުކުމް
"ހުކުމް" ކަމަށް ބުނެފައިއެވަނީ، ގާނޫނު ނަންބަރު 22/2010 (ދިވެހިރާއްޖޭގެ ކޯޓުތަކުގެ ގާނޫނު) ގެ ދަށުން ދިވެހިރާއްޖޭގައި އުފެދިފައިވާ ކޯޓަކުން ކުރާ ހުކުމަށެވެ.
ހުޅުވާލެވިފައިވާ ބާޒާރު
"ހުޅުވާލެވިފައިވާ ބާޒާރު" ކަމުގައި ބުނެފައި އެވަނީ، އާންމުކޮށް އިއުލާނު ކުރެވިގެން ހާމަކަން ބޮޑުގޮތެއްގައި ގެދޮރު ވިއްކާފަރާތް އެނގި އަދި ގަންނަން ށަރުތު ހަމަވާ ފަރާތްތަކުން ގެދޮރު ގަތުމުގެ ކަންކަން ހަމަޖެއްސުމަށް ރޭވިފައިވާ އިންތިޒާމުތަކަށެވެ. މީގެ ތެރޭގައި ސަރުކާރުން ގެދޮރުވެރިކުރުމަށް ހިންގޭ ސްކީމުތަކާއި އަމިއްލަ ފަރުދުންނާއި ކުންފުނިތަކުން ގެދޮރުގަނެ ވިއްކުމުގެ އުސޫލުން ހިންގޭ ޕްރޮގުރާމުތައް ހިމެނޭނެއެވެ.
ހިލޭ ސާބަހަށް މަސައްކަތްކުރާ ޖަމްއިއްޔާ
"ހިލޭ ސާބަހަށް މަސައްކަތްކުރާ ޖަމްއިއްޔާ" މި ގާނޫނުގެ ދަށުން ރަޖިސްޓްރީކޮށްފައިވާ ޖަމްއިއްޔާތަކުގެ ތެރެއިން އާންމުވެގެންވާ މަންފާއަކަށް އުފައްދާފައިވާ ކޮންމެ ޖަމްއިއްޔާއަކަށެވެ.
ހިއްސާ
"ހިއްސާ" ނުވަތަ "ޔުނިޓް" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ:
ކުންފުންޏެއްނަމަ، އެކުންފުނީގެ މިލްކުވެރިކަން ރަމްޒުކޮށްދޭ ހިއްސާއަށް، ނުވަތަ،
ޕާޓްނަރށިޕެއްނަމަ، ޕާޓްނަރށިޕްގައި ހިއްސާވާކަމަށް ކަނޑައަޅާފައިވާ މިންވަރަށެވެ.
ހިންގާ ކޮމިޓީ
"ހިންގާ ކޮމިޓީ" ކަމަށް ބުނެފައިވަނީ، ޖަމްއިއްޔާއެއްގެ ހިންގާ ގަވާއިދުގައިވާގޮތުގެމަތިން އެ ޖަމްއިއްޔާއެއް ހިންގުމަށް އައްޔަންކުރާ ނުވަތަ އިންތިހާބުކުރާ މަގާމުތަކަށް ޖުމްލަކޮށެވެ.
ހާޒިރުވެ ވޯޓުގައި ބައިވެރިވުން
”ހާޒިރުވެ ވޯޓުގައި ބައިވެރިވުން“ ކަމުގައި ބުނެފައި އެވަނީ، އެ ވޯޓެއް ނަގާ ވަގުތު، އެ ވޯޓެއް ނަގާ ޖަލްސާގައި ހާޒިރުވެ ތިބި މެންބަރުންގެ ތެރެއިން، ވޯޓުނެގި ކަމަކާ އެއްކޮޅަށް ނުވަތަ ދެ ކޮޅަށް ވޯޓު ދިނުމަށެވެ. ހާޒިރުވެ ވޯޓުގައި ބައިވެރިވި މީހުންގެ އަގުލަބިއްޔަތު ބެލުމުގައި، ވަކި ކޮޅަކަށް ވޯޓު ނުދޭ މެންބަރުންނެއް ނުގުނޭނެއެވެ.
ހާޒިރުވެ ވޯޓުގައި ބައިވެރިވުން
”ހާޒިރުވެ ވޯޓުގައި ބައިވެރިވުން“ ކަމުގައި ބުނެފައި އެވަނީ، އެ ވޯޓެއް ނަގާ ވަގުތު، އެ ވޯޓެއް ނަގާ ޖަލްސާގައި ހާޒިރުވެ ތިބި މެންބަރުންގެ ތެރެއިން، ވޯޓުނެގި ކަމަކާ އެއްކޮޅަށް ނުވަތަ ދެ ކޮޅަށް ވޯޓު ދިނުމަށެވެ. ހާޒިރުވެ ވޯޓުގައި ބައިވެރިވި މީހުންގެ އަގުލަބިއްޔަތު ބެލުމުގައި، ވަކި ކޮޅަކަށް ވޯޓު ނުދޭ މެންބަރުންނެއް ނުގުނޭނެއެވެ.
ހައިބްރިޑް އަސާސް
"ހައިބްރިޑް އަސާސް" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، ޓެކްސް ދައްކަންޖެހޭ ހިސާބުގެ ބައެއް އެ ތަނުން ހަދާ އިންވޮއިސްގެ މައްޗަށް ބިނާކޮށް އަދި އެ ތަނުން ހަދާ ޓެކްސްގެ ހިސާބުގެ ބައެއް އެ ތަނަށް ލިބޭ އަދި ދައްކާ ފައިސާގެ މައްޗަށް ބިނާކޮށް ހެދުމަށެވެ.
ހަރަދުކޮށް ބަލަހައްޓަންޖެހޭ ކުދިންނާއި މީހުން
"ހަރަދުކޮށް ބަލަހައްޓަންޖެހޭ ކުދިންނާއި މީހުން" ކަމުގައި ބުނެފައި އެވަނީ، އެއް ގޭބިސީއެއްގައި ދިރިއުޅެމުންދާ އެހީއަށް އެދޭ މީހާއާއި، އެ މީހާ ބަލަހައްޓަންޖެހޭ ކުދިންނާއި މީހުންނަށެވެ.
'ކުއްޔަށްދީފައިވާ ރަށްރަށް
'ކުއްޔަށްދީފައިވާ ރަށްރަށް' ކަމުގައި ބުނެފައިއެވަނީ، މި އުސޫލަށް ޢަމަލުކުރަންފަށާ ތާރީހްގައި ކުއްޔަށްދީފައިވާ ރަށްރަށް ނުވަތަ ބިންބިމަށެވެ.
ޓޫރިޒަމްގެ މަސައްކަތް
"ޓޫރިޒަމްގެ މަސައްކަތް" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، ގާނޫނު ނަންބަރު 15/1979 ގެ "ނޯޓް" ގެ (ހ) ގައި ބަޔާންކޮށްފައިވާ "ޓޫރިސްޓް ރިޒޯޓެއް" ނުވަތަ (ށ) ގައި ބަޔާން ކޮށްފައިވާ "ޓޫރިސްޓް ހޮޓަލެއް" ނުވަތަ "ގެސްޓްހައުސް" އެއް ހެދުމަށާއި އެފަދަ ތަނެއް ހިންގުމުގެ މަސައްކަތަށެވެ.
'ކަސްޓޯޑިއަލް އެސެޓްތައް
'ކަސްޓޯޑިއަލް އެސެޓްތައް' ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، ކަސްޓަމަރާއި އެކު ވެފައިވާ ކަސްޓޯޑިއަލް އެގްރީމެންޓެއްގެ ދަށުން ކަސްޓޯޑިއަންގެ ބެލުމުގެ ދަށުގައިވާ އެސެޓްތަކަށެވެ. އޭގެ ތެރޭގައި ނަގުދު ފައިސާއާއި މުދަލާއި އެހެނިހެން އެސެޓްތައް ހިމެނެއެވެ.
ސައުވީސް ގަޑިއިރުގެ ބްލޯކް
"24 ގަޑިއިރުގެ ބްލޮކް" ކަމަށް ބުނެފައި އެ ވަނީ، ޗެކް-އިން ވާ ވަގުތުން ފެށިގެން މެދުކެނޑުމަކާ ނުލައި ގުނާ ކޮންމެ 24 ގަޑިއިރަކަށެވެ.