ގާނޫނީ ރަދީފު
އެއްމެ ފަހުގެ
އެކްސްޕްރެށަން އޮފް ފޯކްލޯރ
"އެކްސްޕްރެށަން އޮފް ފޯކްލޯރ" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، މުޖުތަމައެއްގެ އާދަކާދައިގެ މައްޗަށް ވަކި ބަޔަކަށް ނިސްބަތްވާގޮތަށް އެ މުޖްތަމައެއްގެ އިޖްތިމާއީ ށަހްސާއި އެބައެއްގެ ސަގާފަތް އަދި އަގުކުރާ ސިފަތަކާއި ކަންތައްތައް ވަޒަންކުރާ ހަމަތައް ދޭހަވާގޮތަށް އަމިއްލަ ފަރުދަކު ނުވަތަ ބަޔަކު މީހުން އަނގަބަހުން، ނުވަތަ ހަރަކާތަކުން ނުވަތަ އެހެންވެސް ގޮތަކުން އުފައްދާ އުފެއްދުމަށެވެ. މީގެތެރޭގައި އަންނަނިވި ތަކެތި ހިމެނެއެވެ (1) އެވޭލާ ޒަމާނުގެ ވާހަކައާއި، އެވޭލާ ޒަމާނުގެ ޅެމާއި، ބަނދި އަދި އިހުގެ އަރަތް؛ (2) އެވޭލާ ލަވަ އާއި ރާގުތައް؛ (3) އެވޭލާ ނެށުމާއި އެވޭލާ ތަމްސީލުތައް؛ (4) ކުރެހުންތަކާއި، ބިންވަޅުނެގުންތަކާއި، ސިފަ އުފެއްދުންތަކާއި (ސްކަލްޕްޗަރ) ، މުށީގެ މަސައްކަތްތަކާއި، ކަނބުރުވެރިކަމުގެ މަސައްކަތްތަކާއި، ތިލޭރުކަމުގެ މަސައްކަތްތަކާއި، އަތްތެރި މަސައްކަތުގެ އުފެއްދުންތަކާއި، ކޮސްޓިއުމް އަދި މުޖުތަމައު އަށް ނިސްބަތްވާ ފޭރާން ފަދަ އުފެއްދުންތަކެވެ.
ކަލެކްޓިވް އުފެއްދުމެއް
"ކަލެކްޓިވް އުފެއްދުމެއް" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، ވަކި މީހެއްގެ ނުވަތަ ގާނޫނީ ވަކި ށަހްސެއް އިސްނަގައިގެން ނުވަތަ އިރުށާދު ދީގެން އެމީހެއްގެ ނުވަތަ އެ ށަހްސެއްގެ އުފެއްދުމެއްގެ ގޮތުގައި ނެރުމަށާއި އޭގައި ހިއްސާވާ އެހެން މީހުން ނުވަތަ ފަރާތްތައް ހާމަނުކުރުމަށް އެއްބަސްވެގެން ދެ މީހަކު ނުވަތަ އެއަށްވުރެ ގިނަ މީހުން އުފައްދާ އުފެއްދުންތަކަށެވެ.
ކޮމްޕިއުޓަރ ޕްރޮގްރާމް ކޮޕީރައިޓާ ގުޅޭ)
"ކޮމްޕިއުޓަރ ޕްރޮގްރާމް" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، ކޮމްޕިއުޓަރަށް އެނގޭ ބަހަކުން، ކޯޑަކުން، ސްކީމަކުން، ނުވަތަ އެހެންވެސް ގޮތަކުން، ކޮމްޕިއުޓަރުން ވަކި މަސައްކަތެއްކުރުމަށް ނުވަތަ ވަކި ނަތީޖާއެއް ނެރުމަށްޓަކައި އެކުލަވާލާފައިވާ އެންގުންތަކަށް ނުވަތަ އިރުށާދުތަކަށެވެ.
ކޮމްޕިއުޓަރ (ކޮޕީރިައިޓާގުޅ)
"ކޮމްޕިއުޓަރ" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، މައުލޫމާތު ޕްރޮސެސްކުރުމުގެ ގާބިލުކަން ލިބިފައިވާ އިލެކްޓްރޯނިކްގެ ވަސީލަތުން ނުވަތަ މިފަދަ އެހެން ގޮތަކުން ހަދާފައިހުންނަ ތަކެއްޗަށެވެ.
ކޮމްޕިއުޓަރ
"ކޮމްޕިއުޓަރ" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، މައުލޫމާތު ޕްރޮސެސްކުރުމުގެ ގާބިލުކަން ލިބިފައިވާ އިލެކްޓްރޯނިކްގެ ވަސީލަތުން ނުވަތަ މިފަދަ އެހެން ގޮތަކުން ހަދާފައިހުންނަ ތަކެއްޗަށެވެ.
ކުއްޔަށް ދިނުން
"ކުއްޔަށް ދިނުން" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، އުފެއްދުމެއްގެ ނުވަތަ އަޑުގެ ރިކޯޑިންގއެއްގެ އަސްލު ނުވަތަ ކޮޕީއެއް ވަކި މުއްދަތަކަށް ފައިދާއެއް ހޯދުމުގެ މަގްސަދުގައި ކުއްޔަށްދޫކުރުމަށެވެ.
ބްރޯޑްކާސްޓް ކުރުން (ކޮޕީރައިޓާ ގުޅޭ)
"ބްރޯޑްކާސްޓް ކުރުން" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، އުފެއްދުމެއް، ޕަރފޯމަންސެއް ނުވަތަ އަޑުގެ ރިކޯޑިންގއެއް ވަޔަރލެސް ޓްރާންސްމިށަން މެދުވެރިކޮށް އާންމުންނަށް ދުރަށް ފޮނުވުމަށެވެ. މީގެތެރޭގައި ސެޓެލައިޓް މެދުވެރިކޮށް ދުރަށް ފޮނުވާ ފޮނުވުންވެސް ހިމެނެއެވެ.
ރައިޓްސް މެނޭޖްމަންޓް އިންފޮމޭށަން
"ރައިޓްސް މެނޭޖްމަންޓް އިންފޮމޭށަން" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، މި ގާނޫނު ބުނާ އުފެއްދުމާއި އެ އުފެއްދުންތަކުގެ މުސައްނިފުންނާއި، ޕަރފޯމަންސްތަކާއި، ޕަރފޯމަންސް ހުށަހަޅައިދޭ ފަންނާނުންނާއި، އަޑުގެ ރިކޯޑިންގތަކާއި، އަޑުގެ ރިކޯޑިންގ އުފެއްދި ޕްރޮޑިއުސަރުންނާއި، ބްރޯޑްކާސްޓް ކުރާ އުފެއްދުންތަކާއި، ބްރޯޑްކާސްޓް ކުރާ ފަރާތްތަކާއި އަދި މި ގާނޫނުގެ ދަށުން މިލްކުކޮށްދޭނަމަ، މިލްކުކޮށްދޭ ހައްގުތަކާއި އެ ހައްގުތައް މިލްކުކޮށްދޭ މީހުން ވަކިކުރަން އެނގޭނޭ މައުލޫމާތަށެވެ. ނުވަތަ މި ގާނޫނުގައި ބުނެފައިވާ އުފެއްދުމެއް، ހުށަހެޅުމެއް، އަޑުގެ ރިކޯޑިންގއެއް ނުވަތަ ބްރޯޑްކާސްޓް ކުރާ އުފެއްދުމެއް ބޭނުންކުރުމުގެ ގަވާއިދުތަކާއި ށަރުތުތައް އަންގައިދޭ މައުލޫމާތަށެވެ. އަދި މިފަދަ މައުލޫމާތުތައް އެކުލަވާލެވިފައިވަނީ ނަންބަރުތަކާއި ކޯޑުތައް ބޭނުންކޮށްގެންކަމަށްވާނަމަ، އެފަދަ މައުލޫމާތުވެސް މި ލަފްޒުގެ މާނައިގައި ހިމެނެއެވެ.
ނޮޓޭށަން
"ނޮޓޭށަން" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، އަޑުއަހާ މިޔުޒިކު ލިޔުމުން ހުށަހަޅައިދޭ ނިޒާމަކަށެވެ.
ނަކަލުކުރުމުގެ ވެރިފަރާތް
"ނަކަލުކުރުމުގެ ވެރިފަރާތް" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ (1) އިގްތިސާދީ ހައްގުތައް މުސައްނިފަށް ލިބިފައިވާނަމަ މުސައްނިފަށް؛ (2) އިގްތިސާދީ ހައްގުތައް މުސައްނިފު ނޫން އެހެން ފަރުދަކަށް ނުވަތަ ގާނޫނީ ށަހްސަކަށް ލިބިފައިވާނަމަ، އެ ފަރުދެއް ނުވަތަ އެ ށަހްސަކަށް؛ އަދި (3) އިގްތިސާދީ ހައްގުތައް ފަރުދެއްގެ ނުވަތަ ގާނޫނީ ށަހްސެއްގެ މައްޗަށް ބަދަލުކޮށްފައިވާނަމަ އެކަން ލިބިދެވިފައިވާ ފަރުދު ނުވަތަ ށަހްސަކަށެވެ.
ޓޫރިސްޓް ފެސިލިޓީ
"ޓޫރިސްޓް ފެސިލިޓީ" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، ޓޫރިޒަމާބެހޭ ގާނޫނުގެ ދަށުން ފަތުރުވެރިން ބޭތިއްބުމަށް މިނިސްޓްރީގައި ރަޖިސްޓަރީކޮށްފައިވާ ތަންތަނަށެވެ.
ހަލާލު އެށުއަރަންސް އޮފިސަރ
ހަލާލު އެށުއަރަންސް އޮފިސަރު ކަމުގައި ބުނެފައި އެވަނީ، އެ އުފެއްދުން އުފައްދާ ތަނުގައި އުފެއްދުމުގެ މަސައްކަތް ކުރަމުން ދަނީ ހަލާލު މިންގަނޑާ އެއްގޮތަށްތޯ ބަލައި، އެކަމުގެ ޒިންމާ އުފުލާ ފަރާތެވެ.
ޖަލަށް ގެނެވޭ މީހާ
"ޖަލަށް ގެނެވޭ މީހާ" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، ޖަލު ހުކުމެއް ތަންފީޒު ކުރަން ގެންނަ މީހުންނާއި ކުށުގެ ތުހުމަތުގައި ހައްޔަރުގައި ތިބޭ މީހުންނާއި ކޯޓް އަމުރެއްގެ ދަށުން ބަންދުގައި ބައިތިއްބަންޖެހޭ މީހުންނަށެވެ.
ޕްލެޖް
"ޕްލެޖް" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، ކޮންޓްރެއްޓެއް ނުވަތަ އަހުދެއް އަދާކުރާނެކަމުގެ ގެރެންޓީގެ ގޮތުގައި މުދަލެއް ރަހުނުކުރުމަށް ނުވަތަ އެކަށައެޅުމަށެވެ.
ޕްލާންޓް އެންޑް އެނިމަލް ކޮރަންޓީން ސާރވިސަސް
"ޕްލާންޓް އެންޑް އެނިމަލް ކޮރަންޓީން ސާރވިސަސް" ކަމުގައި ބުނެފައިއެވަނީ މިނިސްޓްރީ އޮފް ފިށަރީޒް އެންޑް އެގްރިކަލްޗަރގެ ދަށުން، ގަސްގަހާ ގެއްސާއި ދިރޭ ޖަނަވާރު ކޮރަންޓީން ކުރުމުގެ މަސައްކަތް ހަވާލުކޮށްފައިވާ ޕްލާންޓް އެންޑް އެނިމަލް ކޮރަންޓީން ޔުނިޓަށެވެ.
އެކްސްޕްރެށަން އޮފް ފޯކްލޯރ
"އެކްސްޕްރެށަން އޮފް ފޯކްލޯރ" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، މުޖުތަމައެއްގެ އާދަކާދައިގެ މައްޗަށް ވަކި ބަޔަކަށް ނިސްބަތްވާގޮތަށް އެ މުޖްތަމައެއްގެ އިޖްތިމާއީ ށަހްސާއި އެބައެއްގެ ސަގާފަތް އަދި އަގުކުރާ ސިފަތަކާއި ކަންތައްތައް ވަޒަންކުރާ ހަމަތައް ދޭހަވާގޮތަށް އަމިއްލަ ފަރުދަކު ނުވަތަ ބަޔަކު މީހުން އަނގަބަހުން، ނުވަތަ ހަރަކާތަކުން ނުވަތަ އެހެންވެސް ގޮތަކުން އުފައްދާ އުފެއްދުމަށެވެ. މީގެތެރޭގައި އަންނަނިވި ތަކެތި ހިމެނެއެވެ (1) އެވޭލާ ޒަމާނުގެ ވާހަކައާއި، އެވޭލާ ޒަމާނުގެ ޅެމާއި، ބަނދި އަދި އިހުގެ އަރަތް؛ (2) އެވޭލާ ލަވަ އާއި ރާގުތައް؛ (3) އެވޭލާ ނެށުމާއި އެވޭލާ ތަމްސީލުތައް؛ (4) ކުރެހުންތަކާއި، ބިންވަޅުނެގުންތަކާއި، ސިފަ އުފެއްދުންތަކާއި (ސްކަލްޕްޗަރ) ، މުށީގެ މަސައްކަތްތަކާއި، ކަނބުރުވެރިކަމުގެ މަސައްކަތްތަކާއި، ތިލޭރުކަމުގެ މަސައްކަތްތަކާއި، އަތްތެރި މަސައްކަތުގެ އުފެއްދުންތަކާއި، ކޮސްޓިއުމް އަދި މުޖުތަމައު އަށް ނިސްބަތްވާ ފޭރާން ފަދަ އުފެއްދުންތަކެވެ.
ކަލެކްޓިވް އުފެއްދުމެއް
"ކަލެކްޓިވް އުފެއްދުމެއް" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، ވަކި މީހެއްގެ ނުވަތަ ގާނޫނީ ވަކި ށަހްސެއް އިސްނަގައިގެން ނުވަތަ އިރުށާދު ދީގެން އެމީހެއްގެ ނުވަތަ އެ ށަހްސެއްގެ އުފެއްދުމެއްގެ ގޮތުގައި ނެރުމަށާއި އޭގައި ހިއްސާވާ އެހެން މީހުން ނުވަތަ ފަރާތްތައް ހާމަނުކުރުމަށް އެއްބަސްވެގެން ދެ މީހަކު ނުވަތަ އެއަށްވުރެ ގިނަ މީހުން އުފައްދާ އުފެއްދުންތަކަށެވެ.
ކޮމްޕިއުޓަރ ޕްރޮގްރާމް ކޮޕީރައިޓާ ގުޅޭ)
"ކޮމްޕިއުޓަރ ޕްރޮގްރާމް" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، ކޮމްޕިއުޓަރަށް އެނގޭ ބަހަކުން، ކޯޑަކުން، ސްކީމަކުން، ނުވަތަ އެހެންވެސް ގޮތަކުން، ކޮމްޕިއުޓަރުން ވަކި މަސައްކަތެއްކުރުމަށް ނުވަތަ ވަކި ނަތީޖާއެއް ނެރުމަށްޓަކައި އެކުލަވާލާފައިވާ އެންގުންތަކަށް ނުވަތަ އިރުށާދުތަކަށެވެ.
ކޮމްޕިއުޓަރ (ކޮޕީރިައިޓާގުޅ)
"ކޮމްޕިއުޓަރ" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، މައުލޫމާތު ޕްރޮސެސްކުރުމުގެ ގާބިލުކަން ލިބިފައިވާ އިލެކްޓްރޯނިކްގެ ވަސީލަތުން ނުވަތަ މިފަދަ އެހެން ގޮތަކުން ހަދާފައިހުންނަ ތަކެއްޗަށެވެ.
ކޮމްޕިއުޓަރ
"ކޮމްޕިއުޓަރ" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، މައުލޫމާތު ޕްރޮސެސްކުރުމުގެ ގާބިލުކަން ލިބިފައިވާ އިލެކްޓްރޯނިކްގެ ވަސީލަތުން ނުވަތަ މިފަދަ އެހެން ގޮތަކުން ހަދާފައިހުންނަ ތަކެއްޗަށެވެ.
ކުއްޔަށް ދިނުން
"ކުއްޔަށް ދިނުން" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، އުފެއްދުމެއްގެ ނުވަތަ އަޑުގެ ރިކޯޑިންގއެއްގެ އަސްލު ނުވަތަ ކޮޕީއެއް ވަކި މުއްދަތަކަށް ފައިދާއެއް ހޯދުމުގެ މަގްސަދުގައި ކުއްޔަށްދޫކުރުމަށެވެ.
ބްރޯޑްކާސްޓް ކުރުން (ކޮޕީރައިޓާ ގުޅޭ)
"ބްރޯޑްކާސްޓް ކުރުން" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، އުފެއްދުމެއް، ޕަރފޯމަންސެއް ނުވަތަ އަޑުގެ ރިކޯޑިންގއެއް ވަޔަރލެސް ޓްރާންސްމިށަން މެދުވެރިކޮށް އާންމުންނަށް ދުރަށް ފޮނުވުމަށެވެ. މީގެތެރޭގައި ސެޓެލައިޓް މެދުވެރިކޮށް ދުރަށް ފޮނުވާ ފޮނުވުންވެސް ހިމެނެއެވެ.
ރައިޓްސް މެނޭޖްމަންޓް އިންފޮމޭށަން
"ރައިޓްސް މެނޭޖްމަންޓް އިންފޮމޭށަން" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، މި ގާނޫނު ބުނާ އުފެއްދުމާއި އެ އުފެއްދުންތަކުގެ މުސައްނިފުންނާއި، ޕަރފޯމަންސްތަކާއި، ޕަރފޯމަންސް ހުށަހަޅައިދޭ ފަންނާނުންނާއި، އަޑުގެ ރިކޯޑިންގތަކާއި، އަޑުގެ ރިކޯޑިންގ އުފެއްދި ޕްރޮޑިއުސަރުންނާއި، ބްރޯޑްކާސްޓް ކުރާ އުފެއްދުންތަކާއި، ބްރޯޑްކާސްޓް ކުރާ ފަރާތްތަކާއި އަދި މި ގާނޫނުގެ ދަށުން މިލްކުކޮށްދޭނަމަ، މިލްކުކޮށްދޭ ހައްގުތަކާއި އެ ހައްގުތައް މިލްކުކޮށްދޭ މީހުން ވަކިކުރަން އެނގޭނޭ މައުލޫމާތަށެވެ. ނުވަތަ މި ގާނޫނުގައި ބުނެފައިވާ އުފެއްދުމެއް، ހުށަހެޅުމެއް، އަޑުގެ ރިކޯޑިންގއެއް ނުވަތަ ބްރޯޑްކާސްޓް ކުރާ އުފެއްދުމެއް ބޭނުންކުރުމުގެ ގަވާއިދުތަކާއި ށަރުތުތައް އަންގައިދޭ މައުލޫމާތަށެވެ. އަދި މިފަދަ މައުލޫމާތުތައް އެކުލަވާލެވިފައިވަނީ ނަންބަރުތަކާއި ކޯޑުތައް ބޭނުންކޮށްގެންކަމަށްވާނަމަ، އެފަދަ މައުލޫމާތުވެސް މި ލަފްޒުގެ މާނައިގައި ހިމެނެއެވެ.
ނޮޓޭށަން
"ނޮޓޭށަން" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، އަޑުއަހާ މިޔުޒިކު ލިޔުމުން ހުށަހަޅައިދޭ ނިޒާމަކަށެވެ.
ނަކަލުކުރުމުގެ ވެރިފަރާތް
"ނަކަލުކުރުމުގެ ވެރިފަރާތް" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ (1) އިގްތިސާދީ ހައްގުތައް މުސައްނިފަށް ލިބިފައިވާނަމަ މުސައްނިފަށް؛ (2) އިގްތިސާދީ ހައްގުތައް މުސައްނިފު ނޫން އެހެން ފަރުދަކަށް ނުވަތަ ގާނޫނީ ށަހްސަކަށް ލިބިފައިވާނަމަ، އެ ފަރުދެއް ނުވަތަ އެ ށަހްސަކަށް؛ އަދި (3) އިގްތިސާދީ ހައްގުތައް ފަރުދެއްގެ ނުވަތަ ގާނޫނީ ށަހްސެއްގެ މައްޗަށް ބަދަލުކޮށްފައިވާނަމަ އެކަން ލިބިދެވިފައިވާ ފަރުދު ނުވަތަ ށަހްސަކަށެވެ.
ޓޫރިސްޓް ފެސިލިޓީ
"ޓޫރިސްޓް ފެސިލިޓީ" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، ޓޫރިޒަމާބެހޭ ގާނޫނުގެ ދަށުން ފަތުރުވެރިން ބޭތިއްބުމަށް މިނިސްޓްރީގައި ރަޖިސްޓަރީކޮށްފައިވާ ތަންތަނަށެވެ.
ހަލާލު އެށުއަރަންސް އޮފިސަރ
ހަލާލު އެށުއަރަންސް އޮފިސަރު ކަމުގައި ބުނެފައި އެވަނީ، އެ އުފެއްދުން އުފައްދާ ތަނުގައި އުފެއްދުމުގެ މަސައްކަތް ކުރަމުން ދަނީ ހަލާލު މިންގަނޑާ އެއްގޮތަށްތޯ ބަލައި، އެކަމުގެ ޒިންމާ އުފުލާ ފަރާތެވެ.
ޖަލަށް ގެނެވޭ މީހާ
"ޖަލަށް ގެނެވޭ މީހާ" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، ޖަލު ހުކުމެއް ތަންފީޒު ކުރަން ގެންނަ މީހުންނާއި ކުށުގެ ތުހުމަތުގައި ހައްޔަރުގައި ތިބޭ މީހުންނާއި ކޯޓް އަމުރެއްގެ ދަށުން ބަންދުގައި ބައިތިއްބަންޖެހޭ މީހުންނަށެވެ.
ޕްލެޖް
"ޕްލެޖް" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، ކޮންޓްރެއްޓެއް ނުވަތަ އަހުދެއް އަދާކުރާނެކަމުގެ ގެރެންޓީގެ ގޮތުގައި މުދަލެއް ރަހުނުކުރުމަށް ނުވަތަ އެކަށައެޅުމަށެވެ.
ޕްލާންޓް އެންޑް އެނިމަލް ކޮރަންޓީން ސާރވިސަސް
"ޕްލާންޓް އެންޑް އެނިމަލް ކޮރަންޓީން ސާރވިސަސް" ކަމުގައި ބުނެފައިއެވަނީ މިނިސްޓްރީ އޮފް ފިށަރީޒް އެންޑް އެގްރިކަލްޗަރގެ ދަށުން، ގަސްގަހާ ގެއްސާއި ދިރޭ ޖަނަވާރު ކޮރަންޓީން ކުރުމުގެ މަސައްކަތް ހަވާލުކޮށްފައިވާ ޕްލާންޓް އެންޑް އެނިމަލް ކޮރަންޓީން ޔުނިޓަށެވެ.