ގާނޫނީ ރަދީފު
އެއްމެ ފަހުގެ
ޖިންސީ ގުނަވަން ނޫން ގުނަވަނެއް
"ޖިންސީ ގުނަވަން ނޫން ގުނަވަނެއް" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، މީހެއްގެ ފުރަގަސްފަރާތަށް ނުވަތަ އަނގައަށެވެ.
ޖިންސީ ގުނަވަނެއް
"ޖިންސީ ގުނަވަނެއް" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، ފިރިހެނެއްގެނަމަ އޭނާގެ ކުރިމަތި ފަރާތަށެވެ. އަންހެނެއްގެނަމަ އޭނާގެ ކުރިމަތި ފަރާތަށާއި މޭމައްޗަށެވެ. މީގެއިތުރުން، މި ގާނޫނުގައި ބަޔާންވެގެންވާ ރޭޕްގެ ކުށުގެ އަމަލުގެ މަހައްލުގައި، ނުވަތަ ޖިންސީ ގޯނާގެ ކުށުގެ އަމަލުގެ މަހައްލުގައި، ނުވަތަ ޖިންސީ އަނިޔާގެ ކުށުގެ އަމަލުގެ މަހައްލުގައި، ފިރިހެނެއްގެ ނުވަތަ އަންހެނެއްގެ ފުރަގަސްފަރާތްވެސް ޖިންސީ ގުނަވަނެއްގެ މާނައިގައި ހިމެނިގެންވެއެވެ.
ޖިންސީ ކުށް ކުރާ މީހުން
"ޖިންސީ ކުށް ކުރާ މީހުން" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، ޖިންސީ ކުށް ކުރާ މީހުންގެ ދަފްތަރުގައި ނަން ހިމެނުން ލާޒިމުކުރާ ކޮންމެ މީހަކަށެވެ.
ޒިނޭކުރުން
"ޒިނޭކުރުން" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، ދެމަފިރިން ކަމުގައި ނުވާ ދެމީހުންގެ މެދުގައި، ފިރިހެނަކު އޭނާގެ ކުރިމަތިފަރާތް އަންހެނެއްގެ ކުރިމަތިފަރާތަށް ކިތަންމެ ކުޑަ މިންވަރަކަށް ނަމަވެސް ވެއްދުމަށެވެ.
ސިކުނޑީގެ އުނިކަން
"ސިކުނޑީގެ އުނިކަން" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، ބުއްދި ގޯސްވެފައިވުމުގެ ސަބަބުން ނުވަތަ ސިކުނޑީގެ ދުޅަހެޔޮކަމަށް ލިބިފައިވާ އުނިކަމެއްގެ ސަބަބުން ކަންކަން ވިސްނުމަށާއި ކަންކަން ދެނެގަތުމަށާއި ކަންކަން ހަނދާންކުރުމަށް ދިމާވާ ހުރަސްތަކެއްގެ ސަބަބުން މީހާގެ ހެޔޮވިސްނުމަށް އަސަރުކުރާ ހަމަ ކޮންމެ ކަމަކަށެވެ. ނުވަތަ ހާލަތަކަށެވެ.
ދަފްތަރު (ޖިންސީފުރައްސާރައިގެ)
"ދަފްތަރު" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، ޖިންސީ ކުށް ކުރާ މީހުންގެ ދަފްތަރަށެވެ.
ފެމިލީ ޕްރޮޓެކްށަން އޮތޯރިޓީ
"ފެމިލީ ޕްރޮޓެކްށަން އޮތޯރިޓީ" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، އާއިލާގެ ގުޅުންތައް ގައުމީ ފެންވަރުގައި އިސްލާހުކޮށް ރައްކާތެރިކޮށްދީ ތަންފީޒުކޮށްދިނުމުގެ މަސްއޫލިއްޔަތު އަދާކުރުމަށް ވަޒީރު ނުވަތަ ވުޒާރާގެ ބެލުމުގެ ދަށުން ހިނގާ ގައުމީ އިދާރާއަށެވެ.
މީހަކު
"މީހަކު" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، އެހެން ގާނޫނެއްގައި އެހެން ގޮތަކަށް ބަޔާންކޮށްފައި ވީނަމަވެސް، މި ގާނޫނުގެ ބޭނުމަށްޓަކައި، އުމުރުން 16 (ސޯޅަ) އަހަރާއި 18 (އަށާރަ) އަހަރާ ދެމެދުގެ ފިރިހެންކުދިންނާއި އަންހެންކުދިން ހިމެނޭ ގޮތުންނެވެ. އަދި އުމުރުން 18 (އަށާރަ) އަހަރު ފުރިފައިވާ، އަދި 18 (އަށާރަ) އަހަރުން މަތީގެ ކޮންމެ ފިރިހެނަކާއި އަންހެނެއްވެސް ހިމެނޭގޮތުންނެވެ. އަދި ދިވެހި ރައްޔިތުންނާއި ދިވެހިރާއްޖޭގައިވާ ބިދޭސީން ހިމެނޭ ގޮތުންނެވެ.
އަނިޔާ
"އަނިޔާ" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، ޖިސްމާނީގޮތުން ނުވަތަ މާއްދީގޮތުން ނުވަތަ މީހެއްގެ ފުރާނައަށް ނުވަތަ ހަށިގަނޑަށް ގެއްލުމެއް ނުވަތަ ހާނިއްކައެއް ދިނުމަށެވެ. ނުވަތަ ނަފްސާނީ ދުޅަހެޔޮކަމަށް އުނިކަމެއް ދިނުމަށެވެ.
ބްލެކްމެއިލް ކުރުން
"ބްލެކްމެއިލް ކުރުން" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، ވަކި ކަމެއް، މީހެއްގެ ނުރުހުމުގައި ކުރުމަށް އޭނާއަށް އަންގައި، އެކަން އޭނާ ނުކޮށްފިނަމަ، އޭނާއަށް ގެއްލުމެއް ނުވަތަ އަނިޔާއެއް ނުވަތަ ނިކަމެތިކަމެއް ލިބޭނެ ޒާތުގެ އަމަލެއް ހިންގާނެކަމުގެ ބިރު ދެއްކުމަށެވެ. ނުވަތަ މީހަކު ކުރި ކުށެއް އަންގަންވާ ފަރާތަށް ނާންގައި، އެކަމުގެ މައުލޫމާތު ބޭނުންކޮށްގެން އޭނާގެ ކިބައިން އޭނާގެ ނުރުހުމުގައި މަންފާކުރުމަށް ނުވަތަ މަންފާ ހޯދަމުން ދިއުމަށެވެ.
ނާސިގެ
"ނާސިގެ" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، އިމާރާތެއް ކަމަށް ވީނަމަވެސް ނުވަތަ އެނޫން ތަނެއް ކަމަށް ވީނަމަވެސް، ހަށިވިއްކުމުގެ ވިޔަފާރިކުރުމަށް ތައްޔާރުކުރާ ނުވަތަ ބޭނުންކުރާ ކޮންމެ ތަނަކަށެވެ.
ހަށިވިއްކުން
"ހަށިވިއްކުން" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، ފައިސާ ނުވަތަ ފައިސާއިން އަގުކުރެވިދާނެ އެއްޗެއް ނުވަތަ ކަމެއްގެ ބަދަލުގައި ޖިންސީ އަމަލެއް ތިމާ ހިންގުމަށް ތިމާ އަމިއްލައަށް ހުށަހެޅުމުގެ އަމަލަށެވެ. ނުވަތަ އެފަދަ ކަމެއް ކުރުމުގެ އަމަލަށެވެ.
މަހްރަމް
"މަހްރަމް" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، ތިމާ އެމީހަކާ ކާވެނިކުރުން އިސްލާމީ ށަރީއަތުގައި ހަރާމްވެގެންވާ ގުޅުމެއް ނުވަތަ ހާލަތެއް ދެމިއޮތް ކޮންމެ މީހަކަށެވެ.
ރުހުން
"ރުހުން" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، މީހަކު އޭނާގެ އަމިއްލަ އިހްތިޔާރުގައި، އޭނާގެ މިނިވަން ކަމުގައި، އޭނާ ބޭނުން ގޮތެއް ނުވަތަ ކަމެއް އިހްތިޔާރުކުރުމުގެ ހައިސިއްޔަތު އޭނާއަށް ލިބިގެންވުމަށެވެ. ނުވަތަ މީހަކަށް، އެމީހަކު ބޭނުންވާ ގޮތެއް ނުވަތަ ކަމެއް އިހްތިޔާރުކުރުމަށް ލިބިގެންވާ މިނިވަން ހައިސިއްޔަތަށެވެ.
އާއިލާ
"އާއިލާ" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، އަންނަނިވި ގޮތްތަކުގެ ތެރެއިން ގޮތަކުން މީހަކާ ގުޅުންހުރި މީހުންނަށެވެ.
(ހ) ދަރިން، ދޮންދަރިން، ދޮންމަންމަ، ނުވަތަ ދޮންބައްޕަ؛ ނުވަތަ
(ށ) މަންމަ، ބައްޕަ، ކާފަ، މާމަ، މުނިކާފަ، ނުވަތަ މުނިމާމަ؛ ނުވަތަ
(ނ) އެއްބަނޑު އެއްބަފާ މީހާ، އެއްބަނޑު މީހާ ނުވަތަ އެއްބަފާ މީހާ؛ ނުވަތަ
(ރ) ބޮޑުދައިތަ، މުނިބޮޑުދައިތަ، ބޮޑުބޭބެ، ނުވަތަ މުނިބޮޑުބޭބެ؛ ނުވަތަ
(ބ) އެއްކިރުގެ ސަބަބުން އަހަކަށް ނުވަތަ އުހުތަކަށްވާ މީހާ؛ ނުވަތަ
(ޅ) ޅީދަރިން ނުވަތަ ދަނބިދަރިން، އަނބިމީހާ ނުވަތަ ފިރިމީހާގެ މަންމަ، އަނބިމީހާ ނުވަތަ ފިރިމީހާގެ ބައްޕަ؛ ނުވަތަ
(ކ) ށަރުއީ ގޮތުން ބަލަދުވެރިކަން ހަވާލުކުރެވޭ އެހެން މީހެއް.
ޖިންސީ ގުނަވަން ނޫން ގުނަވަނެއް
"ޖިންސީ ގުނަވަން ނޫން ގުނަވަނެއް" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، މީހެއްގެ ފުރަގަސްފަރާތަށް ނުވަތަ އަނގައަށެވެ.
ޖިންސީ ގުނަވަނެއް
"ޖިންސީ ގުނަވަނެއް" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، ފިރިހެނެއްގެނަމަ އޭނާގެ ކުރިމަތި ފަރާތަށެވެ. އަންހެނެއްގެނަމަ އޭނާގެ ކުރިމަތި ފަރާތަށާއި މޭމައްޗަށެވެ. މީގެއިތުރުން، މި ގާނޫނުގައި ބަޔާންވެގެންވާ ރޭޕްގެ ކުށުގެ އަމަލުގެ މަހައްލުގައި، ނުވަތަ ޖިންސީ ގޯނާގެ ކުށުގެ އަމަލުގެ މަހައްލުގައި، ނުވަތަ ޖިންސީ އަނިޔާގެ ކުށުގެ އަމަލުގެ މަހައްލުގައި، ފިރިހެނެއްގެ ނުވަތަ އަންހެނެއްގެ ފުރަގަސްފަރާތްވެސް ޖިންސީ ގުނަވަނެއްގެ މާނައިގައި ހިމެނިގެންވެއެވެ.
ޖިންސީ ކުށް ކުރާ މީހުން
"ޖިންސީ ކުށް ކުރާ މީހުން" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، ޖިންސީ ކުށް ކުރާ މީހުންގެ ދަފްތަރުގައި ނަން ހިމެނުން ލާޒިމުކުރާ ކޮންމެ މީހަކަށެވެ.
ޒިނޭކުރުން
"ޒިނޭކުރުން" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، ދެމަފިރިން ކަމުގައި ނުވާ ދެމީހުންގެ މެދުގައި، ފިރިހެނަކު އޭނާގެ ކުރިމަތިފަރާތް އަންހެނެއްގެ ކުރިމަތިފަރާތަށް ކިތަންމެ ކުޑަ މިންވަރަކަށް ނަމަވެސް ވެއްދުމަށެވެ.
ސިކުނޑީގެ އުނިކަން
"ސިކުނޑީގެ އުނިކަން" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، ބުއްދި ގޯސްވެފައިވުމުގެ ސަބަބުން ނުވަތަ ސިކުނޑީގެ ދުޅަހެޔޮކަމަށް ލިބިފައިވާ އުނިކަމެއްގެ ސަބަބުން ކަންކަން ވިސްނުމަށާއި ކަންކަން ދެނެގަތުމަށާއި ކަންކަން ހަނދާންކުރުމަށް ދިމާވާ ހުރަސްތަކެއްގެ ސަބަބުން މީހާގެ ހެޔޮވިސްނުމަށް އަސަރުކުރާ ހަމަ ކޮންމެ ކަމަކަށެވެ. ނުވަތަ ހާލަތަކަށެވެ.
ދަފްތަރު (ޖިންސީފުރައްސާރައިގެ)
"ދަފްތަރު" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، ޖިންސީ ކުށް ކުރާ މީހުންގެ ދަފްތަރަށެވެ.
ފެމިލީ ޕްރޮޓެކްށަން އޮތޯރިޓީ
"ފެމިލީ ޕްރޮޓެކްށަން އޮތޯރިޓީ" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، އާއިލާގެ ގުޅުންތައް ގައުމީ ފެންވަރުގައި އިސްލާހުކޮށް ރައްކާތެރިކޮށްދީ ތަންފީޒުކޮށްދިނުމުގެ މަސްއޫލިއްޔަތު އަދާކުރުމަށް ވަޒީރު ނުވަތަ ވުޒާރާގެ ބެލުމުގެ ދަށުން ހިނގާ ގައުމީ އިދާރާއަށެވެ.
މީހަކު
"މީހަކު" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، އެހެން ގާނޫނެއްގައި އެހެން ގޮތަކަށް ބަޔާންކޮށްފައި ވީނަމަވެސް، މި ގާނޫނުގެ ބޭނުމަށްޓަކައި، އުމުރުން 16 (ސޯޅަ) އަހަރާއި 18 (އަށާރަ) އަހަރާ ދެމެދުގެ ފިރިހެންކުދިންނާއި އަންހެންކުދިން ހިމެނޭ ގޮތުންނެވެ. އަދި އުމުރުން 18 (އަށާރަ) އަހަރު ފުރިފައިވާ، އަދި 18 (އަށާރަ) އަހަރުން މަތީގެ ކޮންމެ ފިރިހެނަކާއި އަންހެނެއްވެސް ހިމެނޭގޮތުންނެވެ. އަދި ދިވެހި ރައްޔިތުންނާއި ދިވެހިރާއްޖޭގައިވާ ބިދޭސީން ހިމެނޭ ގޮތުންނެވެ.
އަނިޔާ
"އަނިޔާ" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، ޖިސްމާނީގޮތުން ނުވަތަ މާއްދީގޮތުން ނުވަތަ މީހެއްގެ ފުރާނައަށް ނުވަތަ ހަށިގަނޑަށް ގެއްލުމެއް ނުވަތަ ހާނިއްކައެއް ދިނުމަށެވެ. ނުވަތަ ނަފްސާނީ ދުޅަހެޔޮކަމަށް އުނިކަމެއް ދިނުމަށެވެ.
ބްލެކްމެއިލް ކުރުން
"ބްލެކްމެއިލް ކުރުން" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، ވަކި ކަމެއް، މީހެއްގެ ނުރުހުމުގައި ކުރުމަށް އޭނާއަށް އަންގައި، އެކަން އޭނާ ނުކޮށްފިނަމަ، އޭނާއަށް ގެއްލުމެއް ނުވަތަ އަނިޔާއެއް ނުވަތަ ނިކަމެތިކަމެއް ލިބޭނެ ޒާތުގެ އަމަލެއް ހިންގާނެކަމުގެ ބިރު ދެއްކުމަށެވެ. ނުވަތަ މީހަކު ކުރި ކުށެއް އަންގަންވާ ފަރާތަށް ނާންގައި، އެކަމުގެ މައުލޫމާތު ބޭނުންކޮށްގެން އޭނާގެ ކިބައިން އޭނާގެ ނުރުހުމުގައި މަންފާކުރުމަށް ނުވަތަ މަންފާ ހޯދަމުން ދިއުމަށެވެ.
ނާސިގެ
"ނާސިގެ" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، އިމާރާތެއް ކަމަށް ވީނަމަވެސް ނުވަތަ އެނޫން ތަނެއް ކަމަށް ވީނަމަވެސް، ހަށިވިއްކުމުގެ ވިޔަފާރިކުރުމަށް ތައްޔާރުކުރާ ނުވަތަ ބޭނުންކުރާ ކޮންމެ ތަނަކަށެވެ.
ހަށިވިއްކުން
"ހަށިވިއްކުން" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، ފައިސާ ނުވަތަ ފައިސާއިން އަގުކުރެވިދާނެ އެއްޗެއް ނުވަތަ ކަމެއްގެ ބަދަލުގައި ޖިންސީ އަމަލެއް ތިމާ ހިންގުމަށް ތިމާ އަމިއްލައަށް ހުށަހެޅުމުގެ އަމަލަށެވެ. ނުވަތަ އެފަދަ ކަމެއް ކުރުމުގެ އަމަލަށެވެ.
މަހްރަމް
"މަހްރަމް" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، ތިމާ އެމީހަކާ ކާވެނިކުރުން އިސްލާމީ ށަރީއަތުގައި ހަރާމްވެގެންވާ ގުޅުމެއް ނުވަތަ ހާލަތެއް ދެމިއޮތް ކޮންމެ މީހަކަށެވެ.
ރުހުން
"ރުހުން" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، މީހަކު އޭނާގެ އަމިއްލަ އިހްތިޔާރުގައި، އޭނާގެ މިނިވަން ކަމުގައި، އޭނާ ބޭނުން ގޮތެއް ނުވަތަ ކަމެއް އިހްތިޔާރުކުރުމުގެ ހައިސިއްޔަތު އޭނާއަށް ލިބިގެންވުމަށެވެ. ނުވަތަ މީހަކަށް، އެމީހަކު ބޭނުންވާ ގޮތެއް ނުވަތަ ކަމެއް އިހްތިޔާރުކުރުމަށް ލިބިގެންވާ މިނިވަން ހައިސިއްޔަތަށެވެ.
އާއިލާ
"އާއިލާ" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، އަންނަނިވި ގޮތްތަކުގެ ތެރެއިން ގޮތަކުން މީހަކާ ގުޅުންހުރި މީހުންނަށެވެ.
(ހ) ދަރިން، ދޮންދަރިން، ދޮންމަންމަ، ނުވަތަ ދޮންބައްޕަ؛ ނުވަތަ
(ށ) މަންމަ، ބައްޕަ، ކާފަ، މާމަ، މުނިކާފަ، ނުވަތަ މުނިމާމަ؛ ނުވަތަ
(ނ) އެއްބަނޑު އެއްބަފާ މީހާ، އެއްބަނޑު މީހާ ނުވަތަ އެއްބަފާ މީހާ؛ ނުވަތަ
(ރ) ބޮޑުދައިތަ، މުނިބޮޑުދައިތަ، ބޮޑުބޭބެ، ނުވަތަ މުނިބޮޑުބޭބެ؛ ނުވަތަ
(ބ) އެއްކިރުގެ ސަބަބުން އަހަކަށް ނުވަތަ އުހުތަކަށްވާ މީހާ؛ ނުވަތަ
(ޅ) ޅީދަރިން ނުވަތަ ދަނބިދަރިން، އަނބިމީހާ ނުވަތަ ފިރިމީހާގެ މަންމަ، އަނބިމީހާ ނުވަތަ ފިރިމީހާގެ ބައްޕަ؛ ނުވަތަ
(ކ) ށަރުއީ ގޮތުން ބަލަދުވެރިކަން ހަވާލުކުރެވޭ އެހެން މީހެއް.