ގާނޫނީ ރަދީފު
"އިންޓަރނޭށަނަލް ހެލްތް ރެގިއުލޭށަން" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، ދުނިޔޭގެ ސިއްޙަތު ޖަމްއިއްޔާ (ޑަބްލިއު.އެޗް.އޯ) އިން ނެރެފައިވާ "އިންޓަރނޭށަނަލް ހެލްތް ރެގިއުލޭށަން 2005 "ގެ ދެވަނަ އިސްދާރުގައި ބުނެފައިވާ އެންމެހައި ގަވާއިދުތަކާއި އުސޫލުތަކަށެވެ.
"ކާވެނީގެ މުއްދަތުގައި ދެމަފިރިން އެކުގައި ހާސިލުކޮށްފައިވާ މުދަލާއި ފައިސާ" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، ކާވެނީގެ މުއްދަތުގައި ދެމަފިރިން އެކުގައި ނުވަތަ ވަކިވަކިން ހޯދާފައިވާ އުފުލޭ މުދަލާއި ނުއުފުލޭ މުދަލާއި ނަގުދު ފައިސާއާއި އަދި ގާނޫނު ނަންބަރު 4/2000 (އާއިލާއާބެހޭ ގާނޫނު) އާއި އަދި އެ ގާނޫނުގެ ދަށުން ހަދާ ގަވާއިދުގައި ބަޔާންކުރާ މުދަލާއި ފައިސާއަށެވެ.
(ފ) "ސެޓްފިކެޓް" ކަމަށް ބުނެފައިއެވަނީ، ރަޖިސްޓްރާރ ކަނޑައަޅާ މައުލޫމާތުތަކެއް ހިމަނައި، ވިޔަފާރި ރަޖިސްޓަރީ ވެއްޖެކަން ނުވަތަ ވިޔަފާރިއާ ގުޅޭގޮތުން އެއްވެސް ބަދަލެއް ގެނެސްފައިވާކަން އަންގައިދޭ ލިޔުމަކަށެވެ.
"ޖިންސީ ގޯނާ" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، ރޭޕްކުރުމަށް ނުވާގޮތަށް، އަދި ޖިންސީ އަނިޔާއަށް ނުވާގޮތުން، ޖިންސީ ނިޔަތެއް އޮވެގެން، ނުވަތަ ޖިންސީ ނިޔަތެއް އޮވެގެން ނޫން ނަމަވެސް، މީހެއްގެ ރުހުމާ ނުލައި، އޭނާގެ ޖިންސީ ގުނަވަނެއްގައި، މީހަކު، އެއްވެސް އާލާތެއް ނުވަތަ އެއްޗެއް މެދުވެރިކޮށް، ނުވަތަ އެފަދަ އެއްވެސް އާލާތެއް ނުވަތަ އެއްޗެއް މެދުވެރިނުކޮށް އަތްލުމަށެވެ. ނުވަތަ މީހެއްގެ ޖިންސީ ގުނަވަނެއް، އޭނާގެ ރުހުމާ ނުލައި، ހާމަކުރުވުމަށެވެ. ނުވަތަ މީހެއްގެ ޖިންސީ ގުނަވަނަކަށް އޭނާގެ ރުހުމާ ނުލައި، ހާނިއްކައެއް ކުރުމަށެވެ. ނުވަތަ މީހެއްގެ ޖިންސީ ގުނަވަނަކަށް އެނޫންވެސް އިހާނެތި އަމަލެއް އޭނާގެ ރުހުމާ ނުލައި ކުރުމަށެވެ
"ޖިންސީ އަނިޔާ" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، ރޭޕްކުރުން ކަމަށް ނުވާގޮތަށް، މީހެއްގެ ރުހުމާ ނުލައި، އޭނާގެ ޖިންސީ ގުނަވަނަކަށް ނުވަތަ ޖިންސީ ގުނަވަން ނޫން ގުނަވަނަކަށް، އެހެން މީހެއްގެ ހަށިގަނޑުގެ އެއްވެސް ބައެއް ވެއްދުމަށެވެ. ނުވަތަ މީހެއްގެ ރުހުމާ ނުލައި، އޭނާގެ ޖިންސީ ގުނަވަނަކަށް ނުވަތަ ޖިންސީ ގުނަވަން ނޫން ގުނަވަނަކަށް، އެހެން މީހަކު އެއްވެސް އެއްޗެއް ވެއްދުމަށެވެ
"ރޭޕްކުރުން" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، ދެމަފިރިން ކަމުގައި ނުވާ ދެމީހުންގެ މެދުގައި، ނުވަތަ ދެމަފިރިންގެ މެދުގައި، މީހެއްގެ ޖިންސީ ގުނަވަނެއް، އެހެން މީހެއްގެ ޖިންސީ ގުނަވަނަކަށް ނުވަތަ ޖިންސީ ގުނަވަން ނޫން ގުނަވަނަކަށް، ކިތަންމެ ކުޑަ މިންވަރަކަށް ނަމަވެސް، އެމީހެއްގެ ރުހުމާ ނުލައި، ވެއްދުމަށެވެ.
"ސިއްޙީ ހިދުމަތްދޭ ތަންތަން" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، ސަރުކާރުގެ ސިއްޙީ ހިދުމަތްދޭ މަރުކަޒުތަކާއި، ދިވެހިރާއްޖޭގައި ހިންގާ ސަރުކާރުގެ ހޮސްޕިޓަލުތަކާއި، އަދި އަމިއްލަ ހޮސްޕިޓަލުތަކަށެވެ.
"ސޯށަލް ސަރވިސް ޑިޕާޓްމަންޓް" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، އަނިޔާގެ ށިކާރައަކަށްވާ ފަރާތްތަކަށް ސައިކޯސޯށަލް ސަޕޯޓް ދިނުމުގެ މަސްއޫލިއްޔަތު އަދާކުރުމަށް ވަޒީރު ނުވަތަ ވުޒާރާގެ ބެލުމުގެ ދަށުން ހިންގާ އިދާރާއަށެވެ.
"ޓްރައުމާ އިންފޯމްޑް ނަޒަރިއްޔާ" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، ކުށުގެ ށިކާރައަކަށްވާ ފަރާތަށް ލިބޭ އަނިޔާތަކުގެ ޖިސްމާނީ، ނަފްސާނީ އަދި އިޖްތިމާއީ އަސަރު ދެނެގަނެ އެފަރާތްތަކަށް ބޭނުންވާ ފަރުވާއާއި އެހީތެރިކަން ފޯރުކޮށްދިނުމާގުޅޭ ނަޒަރިއްޔާއަށެވެ.
"ސީދާ އިށްތިހާރުކުރުން" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، ލިޔެކިޔުމެއް މެދުވެރިކޮށް، ނުވަތަ ޕޯސްޓުން، ނުވަތަ ފޯނުން، ނުވަތަ އިންޓަރނެޓްފަދަ ޑިޖިޓަލް ވަސީލަތެއް މެދުވެރިކޮށް ސީދާ މުދާ ގަންނަ ފަރާތަކަށް ނުވަތަ ހިދުމަތެއް ލިބިގަންނަ ފަރާތަކަށް ވިއްކާ މުދަލެއް ނުވަތަ ދެވޭ ހިދުމަތަކާ ގުޅިގެން ކުރާ އިށްތިހާރުކުރުމަށެވެ.
"އިލެކްޓްރޯނިކް ޒަރީއާއިން ކުރެވޭ ވިޔަފާރި ނުވަތަ ދެވޭ ހިދުމަތް" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، އިލެކްޓްރޯނިކް، މެގްނެޓިކް، އޮޕްޓިކަލް ނުވަތަ އެނޫންވެސް މިފަދަ ވަސީލަތެއް މެދުވެރިކޮށް، ޑޭޓާ މެސެޖް ބޭނުންކޮށްގެން ކުރެވޭ މުއާމަލާތެއް ހިމެނޭގޮތުން ހިންގޭ ވިޔަފާރި ނުވަތަ ދެވޭ ހިދުމަތްތަކަށެވެ.
"ރީކޮންޑިށަންކޮށްފައިވާ މުދާ" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، ގަނެފައިވާ މުދަލެއް އަނބުރާ ރައްދުކުރާ ހާލަތްތަކުގައި، އެ މުދަލެއް ސާފުކޮށް، އެކްސްޓެންސިވް ޓެސްޓިންގއަށްފަހު އަލުން ބަންދުކޮށް ވިއްކުމަށް ނެރެފައިވުމަށެވެ.
"ހިދުމަތް" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، މުދަލެއް ނުވަތަ ތަނެއް ބެލެހެއްޓުމާއި، ހިންގުމާއި، މަރާމާތުކުރުމާއި ނުވަތަ ބަދަލުކުރުން ހިމެނޭގޮތުން ދެވޭ ހިދުމަތްތަކަށެވެ.
"އިންޓަރނޭށަނަލް ހެލްތް ރެގިއުލޭށަން" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، ދުނިޔޭގެ ސިއްޙަތު ޖަމްއިއްޔާ (ޑަބްލިއު.އެޗް.އޯ) އިން ނެރެފައިވާ "އިންޓަރނޭށަނަލް ހެލްތް ރެގިއުލޭށަން 2005 "ގެ ދެވަނަ އިސްދާރުގައި ބުނެފައިވާ އެންމެހައި ގަވާއިދުތަކާއި އުސޫލުތަކަށެވެ.
"ކާވެނީގެ މުއްދަތުގައި ދެމަފިރިން އެކުގައި ހާސިލުކޮށްފައިވާ މުދަލާއި ފައިސާ" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، ކާވެނީގެ މުއްދަތުގައި ދެމަފިރިން އެކުގައި ނުވަތަ ވަކިވަކިން ހޯދާފައިވާ އުފުލޭ މުދަލާއި ނުއުފުލޭ މުދަލާއި ނަގުދު ފައިސާއާއި އަދި ގާނޫނު ނަންބަރު 4/2000 (އާއިލާއާބެހޭ ގާނޫނު) އާއި އަދި އެ ގާނޫނުގެ ދަށުން ހަދާ ގަވާއިދުގައި ބަޔާންކުރާ މުދަލާއި ފައިސާއަށެވެ.
(ފ) "ސެޓްފިކެޓް" ކަމަށް ބުނެފައިއެވަނީ، ރަޖިސްޓްރާރ ކަނޑައަޅާ މައުލޫމާތުތަކެއް ހިމަނައި، ވިޔަފާރި ރަޖިސްޓަރީ ވެއްޖެކަން ނުވަތަ ވިޔަފާރިއާ ގުޅޭގޮތުން އެއްވެސް ބަދަލެއް ގެނެސްފައިވާކަން އަންގައިދޭ ލިޔުމަކަށެވެ.
"ޖިންސީ ގޯނާ" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، ރޭޕްކުރުމަށް ނުވާގޮތަށް، އަދި ޖިންސީ އަނިޔާއަށް ނުވާގޮތުން، ޖިންސީ ނިޔަތެއް އޮވެގެން، ނުވަތަ ޖިންސީ ނިޔަތެއް އޮވެގެން ނޫން ނަމަވެސް، މީހެއްގެ ރުހުމާ ނުލައި، އޭނާގެ ޖިންސީ ގުނަވަނެއްގައި، މީހަކު، އެއްވެސް އާލާތެއް ނުވަތަ އެއްޗެއް މެދުވެރިކޮށް، ނުވަތަ އެފަދަ އެއްވެސް އާލާތެއް ނުވަތަ އެއްޗެއް މެދުވެރިނުކޮށް އަތްލުމަށެވެ. ނުވަތަ މީހެއްގެ ޖިންސީ ގުނަވަނެއް، އޭނާގެ ރުހުމާ ނުލައި، ހާމަކުރުވުމަށެވެ. ނުވަތަ މީހެއްގެ ޖިންސީ ގުނަވަނަކަށް އޭނާގެ ރުހުމާ ނުލައި، ހާނިއްކައެއް ކުރުމަށެވެ. ނުވަތަ މީހެއްގެ ޖިންސީ ގުނަވަނަކަށް އެނޫންވެސް އިހާނެތި އަމަލެއް އޭނާގެ ރުހުމާ ނުލައި ކުރުމަށެވެ
"ޖިންސީ އަނިޔާ" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، ރޭޕްކުރުން ކަމަށް ނުވާގޮތަށް، މީހެއްގެ ރުހުމާ ނުލައި، އޭނާގެ ޖިންސީ ގުނަވަނަކަށް ނުވަތަ ޖިންސީ ގުނަވަން ނޫން ގުނަވަނަކަށް، އެހެން މީހެއްގެ ހަށިގަނޑުގެ އެއްވެސް ބައެއް ވެއްދުމަށެވެ. ނުވަތަ މީހެއްގެ ރުހުމާ ނުލައި، އޭނާގެ ޖިންސީ ގުނަވަނަކަށް ނުވަތަ ޖިންސީ ގުނަވަން ނޫން ގުނަވަނަކަށް، އެހެން މީހަކު އެއްވެސް އެއްޗެއް ވެއްދުމަށެވެ
"ރޭޕްކުރުން" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، ދެމަފިރިން ކަމުގައި ނުވާ ދެމީހުންގެ މެދުގައި، ނުވަތަ ދެމަފިރިންގެ މެދުގައި، މީހެއްގެ ޖިންސީ ގުނަވަނެއް، އެހެން މީހެއްގެ ޖިންސީ ގުނަވަނަކަށް ނުވަތަ ޖިންސީ ގުނަވަން ނޫން ގުނަވަނަކަށް، ކިތަންމެ ކުޑަ މިންވަރަކަށް ނަމަވެސް، އެމީހެއްގެ ރުހުމާ ނުލައި، ވެއްދުމަށެވެ.
"ސިއްޙީ ހިދުމަތްދޭ ތަންތަން" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، ސަރުކާރުގެ ސިއްޙީ ހިދުމަތްދޭ މަރުކަޒުތަކާއި، ދިވެހިރާއްޖޭގައި ހިންގާ ސަރުކާރުގެ ހޮސްޕިޓަލުތަކާއި، އަދި އަމިއްލަ ހޮސްޕިޓަލުތަކަށެވެ.
"ސޯށަލް ސަރވިސް ޑިޕާޓްމަންޓް" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، އަނިޔާގެ ށިކާރައަކަށްވާ ފަރާތްތަކަށް ސައިކޯސޯށަލް ސަޕޯޓް ދިނުމުގެ މަސްއޫލިއްޔަތު އަދާކުރުމަށް ވަޒީރު ނުވަތަ ވުޒާރާގެ ބެލުމުގެ ދަށުން ހިންގާ އިދާރާއަށެވެ.
"ޓްރައުމާ އިންފޯމްޑް ނަޒަރިއްޔާ" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، ކުށުގެ ށިކާރައަކަށްވާ ފަރާތަށް ލިބޭ އަނިޔާތަކުގެ ޖިސްމާނީ، ނަފްސާނީ އަދި އިޖްތިމާއީ އަސަރު ދެނެގަނެ އެފަރާތްތަކަށް ބޭނުންވާ ފަރުވާއާއި އެހީތެރިކަން ފޯރުކޮށްދިނުމާގުޅޭ ނަޒަރިއްޔާއަށެވެ.
"ސީދާ އިށްތިހާރުކުރުން" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، ލިޔެކިޔުމެއް މެދުވެރިކޮށް، ނުވަތަ ޕޯސްޓުން، ނުވަތަ ފޯނުން، ނުވަތަ އިންޓަރނެޓްފަދަ ޑިޖިޓަލް ވަސީލަތެއް މެދުވެރިކޮށް ސީދާ މުދާ ގަންނަ ފަރާތަކަށް ނުވަތަ ހިދުމަތެއް ލިބިގަންނަ ފަރާތަކަށް ވިއްކާ މުދަލެއް ނުވަތަ ދެވޭ ހިދުމަތަކާ ގުޅިގެން ކުރާ އިށްތިހާރުކުރުމަށެވެ.
"އިލެކްޓްރޯނިކް ޒަރީއާއިން ކުރެވޭ ވިޔަފާރި ނުވަތަ ދެވޭ ހިދުމަތް" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، އިލެކްޓްރޯނިކް، މެގްނެޓިކް، އޮޕްޓިކަލް ނުވަތަ އެނޫންވެސް މިފަދަ ވަސީލަތެއް މެދުވެރިކޮށް، ޑޭޓާ މެސެޖް ބޭނުންކޮށްގެން ކުރެވޭ މުއާމަލާތެއް ހިމެނޭގޮތުން ހިންގޭ ވިޔަފާރި ނުވަތަ ދެވޭ ހިދުމަތްތަކަށެވެ.
"ރީކޮންޑިށަންކޮށްފައިވާ މުދާ" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، ގަނެފައިވާ މުދަލެއް އަނބުރާ ރައްދުކުރާ ހާލަތްތަކުގައި، އެ މުދަލެއް ސާފުކޮށް، އެކްސްޓެންސިވް ޓެސްޓިންގއަށްފަހު އަލުން ބަންދުކޮށް ވިއްކުމަށް ނެރެފައިވުމަށެވެ.
"ހިދުމަތް" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، މުދަލެއް ނުވަތަ ތަނެއް ބެލެހެއްޓުމާއި، ހިންގުމާއި، މަރާމާތުކުރުމާއި ނުވަތަ ބަދަލުކުރުން ހިމެނޭގޮތުން ދެވޭ ހިދުމަތްތަކަށެވެ.