ގާނޫނީ ރަދީފު
"ސޭފްޓީ ހާރނެސް" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، މީހަކު ވެއްޓުނަނުދިމަށްޓަކައި ބެލްޓު ނުވަތަ މިފަދަ ހިފެހެއްޓުމެއްވާ ޒާތުގެ މިނޫންވެސް ތަކެތި ހިމެނޭގޮތަށް ހަދައިފައިވާ ނިޒާމަކަށެވެ.
"ސްކެފޯލްޑިންގ" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، އިމާރާތެއްގެ ބޭރުގައި މަސައްކަތްކުރުމަށްޓަކައި ލަކުޑިއާއި ދަގަނޑު ބޭނުންކޮށްގެން އަޅާ ވަގުތީ އަށްޓަށެވެ.
"ހެޒެޑަޒް ސަބްސްޓަންސް" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، އެ އެއްޗެއްގެ ޒާތުން މީހަކަށް، ނުވަތަ ޖަނަވާރަކަށް، ނުވަތަ ތިމާވެއްޓަށް އެ އެއްޗެއް އެކަނި ނުވަތަ އެ އެއްޗެއް އެހެން އެއްޗަކާ އެއްވުމުގެ ސަބަބުން ގެއްލުމެއްދޭ ތަކެއްޗަށެވެ. މިސާލަކަށް: އެސްބެސްޓޯސް، ލެޑް ހިމެނޭ ކުލަ ނުވަތަ ދަވާދު ފަދަ ތަކެތި މިބާވަތުގެ ތަކެތީގެ ތެރޭގައި ހިމެނޭނެއެވެ.
"މުވައްޒަފުންގެ ތެރޭގައި ނުހިމެނޭ މަސައްކަތު މީހުން" ކަމަށް ބުނެފައިއެވަނީ، އެކިއެކި މަސައްކަތްކުރުމަށް ކޮންޓްރެކްޓަރު އައްޔަނުކުރާ އެފަރާތުގެ މުވައްޒަފުން ނޫން ފަރާތްތަކަށެވެ. މިސާލަކަށް: ކަރަންޓު ވަޔަރު ޓެސްޓުކުރުމަށްޓަކައި ފައިސާދީގެން ހަމަޖައްސާ ފަރާތެއް.
"ސަވާޖީ" ކަމަށް ބުނެފައިވަނީ، މުދާ އަރުވައި ބާލާއިރު، ނުވަތަ ބަރުއެއްޗެހި އުފުލާއިރު، އޭގައި ބެއްދުމަށް ބޭނުންކުރާ، ދެކޮޅު ގުޅުވައިފައި އޮންނަ ފަލަ ވާގަނޑަށެވެ.
"ގެންޓްރީ" ކަމުގައި ބުނެފައި އެވަނީ، ހިނގާބިނގާވެއުޅޭ މީހުންނާއި މުދަލާއި ތަކެތި، އިމާރާތްކުރަމުންދާ ތަނުން އެއްޗެއް ވެއްޓޭހިނދެއްގައި، ރައްކައުތެރިކުރުމަށް މަތިހިޔާކޮށް ހަދައިފައިހުންނަ ވަރުހުރި ބިތްގަނޑަށް ނުވަތަ ސްޓްރަކްޗަރަށެވެ.
"ލޭންޔާރޑް" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، އެއްޗެއް ހިފެހެއްޓުމަށްޓަކައި ބޭނުންކުރާ ވާގަނޑަށެވެ.
"ފެށިއާ" ކަމަށް ބުނެފައިއެވަނީ، ފުރާޅުގެ ބަރު އުފުލުމަށް ނުވަތަ ހަރުކުރުމަށް ފުރާޅުގެ ދަށުގައިވާ ބައިތައް ފޮރުވުމަށްޓަކައި ފުރާޅުގެ އަރިމަތިތަކުގައި އަޅައިފައިވާ ފަތި ފިލާގަނޑަށެވެ.
"އިނަރށިއަރ ރީލް ސިސްޓަމް" ކަމަށް ބުނެފައިއެވަނީ، ވައު އޮޅޭގޮތަށް ހަދައި، ބާރު ދުވެލީގައި ވައު ނިއުޅެމުންދާކަމުގައިވާނަމަ ތަޅުލެވޭ ޒާތުގެ ނިޒާމަށެވެ.
"އިމާރާތްކުރުމުގެ ހުއްދަދޭ އިދާރާ" ކަމަށް ބުނެފައިއެވަނީ، "އިމާރާތްކުރުމުގެ ހުއްދަ ދޫކުރާ އިދާރާތައް ރަޖިސްޓްރީކުރުމުގެ ގަވާއިދު" އަށް އަމަލުކުރަން ފަށަންދެން މި ގަވާއިދުގެ ބޭނުމަށްޓަކައި ހުއްދަ ދޫކުރާ އިދާރާތައްކަމުގައި ބަލާނެ ތަންތަން، ދިވެހި ސަރުކާރުގެ ގެޒެޓުގައި އިމާރާތްކުރުމުގެ އަމަލީ މަސައްކަތްކުރުމުގައި ގެންގުޅެންޖެހޭ ސަލާމަތީ މިންގަނޑުތަކުގެ ގަވާއިދު (ގަވާއިދު ނަންބަރު 156/2019) ށާއިއުކުރާތާ 14 (ސާދަ) ދުވަހުގެ ތެރޭގައި މިނިސްޓްރީގެ ފަރާތުން ކަނޑައަޅައި އާންމުކޮށް އަންގައި އިއުލާނުކުރާ ތަންތަނަށެވެ.
"އިމާރާތްކުރުމަށް ބޭނުންކުރާ ތަކެތި" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، އިމާރާތްކުރުމުގެ ތެރޭގައި ބޭނުންކުރާ ތަކެއްޗާއި އާލާތްތަކުގެ އިތުރުން، އިމާރާތްކުރަމުންދާ ތަނުގައި ހަރުކުރުމަށްޓަކައި ބޭނުންކުރެވޭ ތަކެތިވެސް ހިމެނޭ ގޮތަށެވެ.
"އިމާރާތްކުރުން" ކަމަށް ބުނެފައިއެވަނީ، ބިނާވެށީގައި ހިމެނޭ އިމާރާތާއި ތަންތަން ހެދުމަށް ނުވަތަ ނިޒާމުތައް ގާއިމުކުރުމަށެވެ. ބިނާވެށީގައި ހިމެނެނީ، ޒަރޫރީ ބޭނުންތައް ފުއްދުމަށް ގާއިމުކުރާ ނިޒާމުތަކާއި، ހިދުމަތް ފޯރުކޮށްދޭ ތަންތަނާއި، ގެދޮރާއި، މަގާއި، ނަރުދަމާއާއި، ކަރަންޓުގެ ނިޒާމާއި ހާބަރު ފަދަ އުމްރާނީ ތަރައްގީއަށް ބޭނުންވާ ތަންތަނެވެ.
"އިމާރާތްކުރަމުންދާ ތަންތަން" ކަމަށް ބުނެފައިއެވަނީ، އިމާރާތްކުރުމުގެ އެއްވެސް މަސައްކަތެއް ހިނގަމުންދާ ކޮންމެ ތަނަކަށެވެ. މި މާނައިގެ ތެރޭގައި، މަރާމާތުކުރާ ތަންތަނާއި، އާބާތުރަފިލުވުމުގެ މަސައްކަތްކުރާ ތަންތަނާއި، އެފަދަ މަސައްކަތެއް ކުރަން ފެށުމަށްފަހު އެއްކޮށް ނުނިމި ހުންނަ އިމާރާތުގެ ބައިތައްވެސް ހިމެނެއެވެ.
"ކޮންޓްރެކްޓަރު" ނުވަތަ "އިމާރާތްކުރާ ފަރާތް" ކަމަށް ބުނެފައިއެވަނީ، މި ގާނޫނުގައި ބަޔާންކުރާ އިމާރާތްކުރުމުގެ މަސައްކަތެއް ކުރާ ކޮންމެ ފަރާތަކަށެވެ. އޭގެ ތެރޭގައި އަންނަނިވި ފަރާތްތައް ހިމެނެއެވެ.
- އިމާރާތްކުރާ ފަރާތް ނުވަތަ ކޮންޓްރެކްޓަރުގެ ޕާޓްނަރުން؛
- އިމާރާތްކުރާ ފަރާތުގެ ނުވަތަ ކޮންޓްރެކްޓަރުގެ އެކަށީގެންވާ ގިނަ އަދަދެއްގެ ހިއްސާ އޮންނަ ވިޔަފާރިއެއް؛
- އިމާރާތްކުރާ ފަރާތް ނުވަތަ ކޮންޓްރެކްޓަރަކީ ވިޔަފާރި ށަހްސެއްކަމުގައިވާ ހާލަތުގައި:
i .އެ ވިޔަފާރިއެއްގެ އެކަށީގެންވާ ގިނަ އަދަދެއްގެ ހިއްސާ އޮންނަ ފަރާތެއް؛
ii .އެ ވިޔަފާރިއެއްގެ ޑިރެކްޓަރެއް ނުވަތަ ކޮމްޕެނީ ސެކްރެޓަރީއެއް ނުވަތަ އެފަދަ މަގާމެއްގައި ހުރި ފަރާތެއް. - އިމާރާތްކުރާ ފަރާތް ނުވަތަ ކޮންޓްރެކްޓަރަކީ ޓްރަސްޓީއެއްނަމަ، އެ ޓްރަސްޓަކުން ފައިދާ ލިބޭ ފަރާތެއް؛
- އިމާރާތްކުރާ ފަރާތް ނުވަތަ ކޮންޓްރެކްޓަރަށް މަސައްކަތްކުރާ ފަރާތެއް.
"އިމާރާތްކުރާ ފަރާތް" ނުވަތަ "ކޮންޓްރެކްޓަރު" ކަމަށް ބުނެފައިއެވަނީ، މި ގާނޫނުގައި ބަޔާންކުރާ އިމާރާތްކުރުމުގެ މަސައްކަތެއް ކުރާ ކޮންމެ ފަރާތަކަށެވެ. އޭގެ ތެރޭގައި އަންނަނިވި ފަރާތްތައް ހިމެނެއެވެ.
- އިމާރާތްކުރާ ފަރާތް ނުވަތަ ކޮންޓްރެކްޓަރުގެ ޕާޓްނަރުން؛
- އިމާރާތްކުރާ ފަރާތުގެ ނުވަތަ ކޮންޓްރެކްޓަރުގެ އެކަށީގެންވާ ގިނަ އަދަދެއްގެ ހިއްސާ އޮންނަ ވިޔަފާރިއެއް؛
- އިމާރާތްކުރާ ފަރާތް ނުވަތަ ކޮންޓްރެކްޓަރަކީ ވިޔަފާރި ށަހްސެއްކަމުގައިވާ ހާލަތުގައި:
i .އެ ވިޔަފާރިއެއްގެ އެކަށީގެންވާ ގިނަ އަދަދެއްގެ ހިއްސާ އޮންނަ ފަރާތެއް؛
ii .އެ ވިޔަފާރިއެއްގެ ޑިރެކްޓަރެއް ނުވަތަ ކޮމްޕެނީ ސެކްރެޓަރީއެއް ނުވަތަ އެފަދަ މަގާމެއްގައި ހުރި ފަރާތެއް. - އިމާރާތްކުރާ ފަރާތް ނުވަތަ ކޮންޓްރެކްޓަރަކީ ޓްރަސްޓީއެއްނަމަ، އެ ޓްރަސްޓަކުން ފައިދާ ލިބޭ ފަރާތެއް؛
- އިމާރާތްކުރާ ފަރާތް ނުވަތަ ކޮންޓްރެކްޓަރަށް މަސައްކަތްކުރާ ފަރާތެއް.
"ސޭފްޓީ ހާރނެސް" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، މީހަކު ވެއްޓުނަނުދިމަށްޓަކައި ބެލްޓު ނުވަތަ މިފަދަ ހިފެހެއްޓުމެއްވާ ޒާތުގެ މިނޫންވެސް ތަކެތި ހިމެނޭގޮތަށް ހަދައިފައިވާ ނިޒާމަކަށެވެ.
"ސްކެފޯލްޑިންގ" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، އިމާރާތެއްގެ ބޭރުގައި މަސައްކަތްކުރުމަށްޓަކައި ލަކުޑިއާއި ދަގަނޑު ބޭނުންކޮށްގެން އަޅާ ވަގުތީ އަށްޓަށެވެ.
"ހެޒެޑަޒް ސަބްސްޓަންސް" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، އެ އެއްޗެއްގެ ޒާތުން މީހަކަށް، ނުވަތަ ޖަނަވާރަކަށް، ނުވަތަ ތިމާވެއްޓަށް އެ އެއްޗެއް އެކަނި ނުވަތަ އެ އެއްޗެއް އެހެން އެއްޗަކާ އެއްވުމުގެ ސަބަބުން ގެއްލުމެއްދޭ ތަކެއްޗަށެވެ. މިސާލަކަށް: އެސްބެސްޓޯސް، ލެޑް ހިމެނޭ ކުލަ ނުވަތަ ދަވާދު ފަދަ ތަކެތި މިބާވަތުގެ ތަކެތީގެ ތެރޭގައި ހިމެނޭނެއެވެ.
"މުވައްޒަފުންގެ ތެރޭގައި ނުހިމެނޭ މަސައްކަތު މީހުން" ކަމަށް ބުނެފައިއެވަނީ، އެކިއެކި މަސައްކަތްކުރުމަށް ކޮންޓްރެކްޓަރު އައްޔަނުކުރާ އެފަރާތުގެ މުވައްޒަފުން ނޫން ފަރާތްތަކަށެވެ. މިސާލަކަށް: ކަރަންޓު ވަޔަރު ޓެސްޓުކުރުމަށްޓަކައި ފައިސާދީގެން ހަމަޖައްސާ ފަރާތެއް.
"ސަވާޖީ" ކަމަށް ބުނެފައިވަނީ، މުދާ އަރުވައި ބާލާއިރު، ނުވަތަ ބަރުއެއްޗެހި އުފުލާއިރު، އޭގައި ބެއްދުމަށް ބޭނުންކުރާ، ދެކޮޅު ގުޅުވައިފައި އޮންނަ ފަލަ ވާގަނޑަށެވެ.
"ގެންޓްރީ" ކަމުގައި ބުނެފައި އެވަނީ، ހިނގާބިނގާވެއުޅޭ މީހުންނާއި މުދަލާއި ތަކެތި، އިމާރާތްކުރަމުންދާ ތަނުން އެއްޗެއް ވެއްޓޭހިނދެއްގައި، ރައްކައުތެރިކުރުމަށް މަތިހިޔާކޮށް ހަދައިފައިހުންނަ ވަރުހުރި ބިތްގަނޑަށް ނުވަތަ ސްޓްރަކްޗަރަށެވެ.
"ލޭންޔާރޑް" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، އެއްޗެއް ހިފެހެއްޓުމަށްޓަކައި ބޭނުންކުރާ ވާގަނޑަށެވެ.
"ފެށިއާ" ކަމަށް ބުނެފައިއެވަނީ، ފުރާޅުގެ ބަރު އުފުލުމަށް ނުވަތަ ހަރުކުރުމަށް ފުރާޅުގެ ދަށުގައިވާ ބައިތައް ފޮރުވުމަށްޓަކައި ފުރާޅުގެ އަރިމަތިތަކުގައި އަޅައިފައިވާ ފަތި ފިލާގަނޑަށެވެ.
"އިނަރށިއަރ ރީލް ސިސްޓަމް" ކަމަށް ބުނެފައިއެވަނީ، ވައު އޮޅޭގޮތަށް ހަދައި، ބާރު ދުވެލީގައި ވައު ނިއުޅެމުންދާކަމުގައިވާނަމަ ތަޅުލެވޭ ޒާތުގެ ނިޒާމަށެވެ.
"އިމާރާތްކުރުމުގެ ހުއްދަދޭ އިދާރާ" ކަމަށް ބުނެފައިއެވަނީ، "އިމާރާތްކުރުމުގެ ހުއްދަ ދޫކުރާ އިދާރާތައް ރަޖިސްޓްރީކުރުމުގެ ގަވާއިދު" އަށް އަމަލުކުރަން ފަށަންދެން މި ގަވާއިދުގެ ބޭނުމަށްޓަކައި ހުއްދަ ދޫކުރާ އިދާރާތައްކަމުގައި ބަލާނެ ތަންތަން، ދިވެހި ސަރުކާރުގެ ގެޒެޓުގައި އިމާރާތްކުރުމުގެ އަމަލީ މަސައްކަތްކުރުމުގައި ގެންގުޅެންޖެހޭ ސަލާމަތީ މިންގަނޑުތަކުގެ ގަވާއިދު (ގަވާއިދު ނަންބަރު 156/2019) ށާއިއުކުރާތާ 14 (ސާދަ) ދުވަހުގެ ތެރޭގައި މިނިސްޓްރީގެ ފަރާތުން ކަނޑައަޅައި އާންމުކޮށް އަންގައި އިއުލާނުކުރާ ތަންތަނަށެވެ.
"އިމާރާތްކުރުމަށް ބޭނުންކުރާ ތަކެތި" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، އިމާރާތްކުރުމުގެ ތެރޭގައި ބޭނުންކުރާ ތަކެއްޗާއި އާލާތްތަކުގެ އިތުރުން، އިމާރާތްކުރަމުންދާ ތަނުގައި ހަރުކުރުމަށްޓަކައި ބޭނުންކުރެވޭ ތަކެތިވެސް ހިމެނޭ ގޮތަށެވެ.
"އިމާރާތްކުރުން" ކަމަށް ބުނެފައިއެވަނީ، ބިނާވެށީގައި ހިމެނޭ އިމާރާތާއި ތަންތަން ހެދުމަށް ނުވަތަ ނިޒާމުތައް ގާއިމުކުރުމަށެވެ. ބިނާވެށީގައި ހިމެނެނީ، ޒަރޫރީ ބޭނުންތައް ފުއްދުމަށް ގާއިމުކުރާ ނިޒާމުތަކާއި، ހިދުމަތް ފޯރުކޮށްދޭ ތަންތަނާއި، ގެދޮރާއި، މަގާއި، ނަރުދަމާއާއި، ކަރަންޓުގެ ނިޒާމާއި ހާބަރު ފަދަ އުމްރާނީ ތަރައްގީއަށް ބޭނުންވާ ތަންތަނެވެ.
"އިމާރާތްކުރަމުންދާ ތަންތަން" ކަމަށް ބުނެފައިއެވަނީ، އިމާރާތްކުރުމުގެ އެއްވެސް މަސައްކަތެއް ހިނގަމުންދާ ކޮންމެ ތަނަކަށެވެ. މި މާނައިގެ ތެރޭގައި، މަރާމާތުކުރާ ތަންތަނާއި، އާބާތުރަފިލުވުމުގެ މަސައްކަތްކުރާ ތަންތަނާއި، އެފަދަ މަސައްކަތެއް ކުރަން ފެށުމަށްފަހު އެއްކޮށް ނުނިމި ހުންނަ އިމާރާތުގެ ބައިތައްވެސް ހިމެނެއެވެ.
"ކޮންޓްރެކްޓަރު" ނުވަތަ "އިމާރާތްކުރާ ފަރާތް" ކަމަށް ބުނެފައިއެވަނީ، މި ގާނޫނުގައި ބަޔާންކުރާ އިމާރާތްކުރުމުގެ މަސައްކަތެއް ކުރާ ކޮންމެ ފަރާތަކަށެވެ. އޭގެ ތެރޭގައި އަންނަނިވި ފަރާތްތައް ހިމެނެއެވެ.
- އިމާރާތްކުރާ ފަރާތް ނުވަތަ ކޮންޓްރެކްޓަރުގެ ޕާޓްނަރުން؛
- އިމާރާތްކުރާ ފަރާތުގެ ނުވަތަ ކޮންޓްރެކްޓަރުގެ އެކަށީގެންވާ ގިނަ އަދަދެއްގެ ހިއްސާ އޮންނަ ވިޔަފާރިއެއް؛
- އިމާރާތްކުރާ ފަރާތް ނުވަތަ ކޮންޓްރެކްޓަރަކީ ވިޔަފާރި ށަހްސެއްކަމުގައިވާ ހާލަތުގައި:
i .އެ ވިޔަފާރިއެއްގެ އެކަށީގެންވާ ގިނަ އަދަދެއްގެ ހިއްސާ އޮންނަ ފަރާތެއް؛
ii .އެ ވިޔަފާރިއެއްގެ ޑިރެކްޓަރެއް ނުވަތަ ކޮމްޕެނީ ސެކްރެޓަރީއެއް ނުވަތަ އެފަދަ މަގާމެއްގައި ހުރި ފަރާތެއް. - އިމާރާތްކުރާ ފަރާތް ނުވަތަ ކޮންޓްރެކްޓަރަކީ ޓްރަސްޓީއެއްނަމަ، އެ ޓްރަސްޓަކުން ފައިދާ ލިބޭ ފަރާތެއް؛
- އިމާރާތްކުރާ ފަރާތް ނުވަތަ ކޮންޓްރެކްޓަރަށް މަސައްކަތްކުރާ ފަރާތެއް.
"އިމާރާތްކުރާ ފަރާތް" ނުވަތަ "ކޮންޓްރެކްޓަރު" ކަމަށް ބުނެފައިއެވަނީ، މި ގާނޫނުގައި ބަޔާންކުރާ އިމާރާތްކުރުމުގެ މަސައްކަތެއް ކުރާ ކޮންމެ ފަރާތަކަށެވެ. އޭގެ ތެރޭގައި އަންނަނިވި ފަރާތްތައް ހިމެނެއެވެ.
- އިމާރާތްކުރާ ފަރާތް ނުވަތަ ކޮންޓްރެކްޓަރުގެ ޕާޓްނަރުން؛
- އިމާރާތްކުރާ ފަރާތުގެ ނުވަތަ ކޮންޓްރެކްޓަރުގެ އެކަށީގެންވާ ގިނަ އަދަދެއްގެ ހިއްސާ އޮންނަ ވިޔަފާރިއެއް؛
- އިމާރާތްކުރާ ފަރާތް ނުވަތަ ކޮންޓްރެކްޓަރަކީ ވިޔަފާރި ށަހްސެއްކަމުގައިވާ ހާލަތުގައި:
i .އެ ވިޔަފާރިއެއްގެ އެކަށީގެންވާ ގިނަ އަދަދެއްގެ ހިއްސާ އޮންނަ ފަރާތެއް؛
ii .އެ ވިޔަފާރިއެއްގެ ޑިރެކްޓަރެއް ނުވަތަ ކޮމްޕެނީ ސެކްރެޓަރީއެއް ނުވަތަ އެފަދަ މަގާމެއްގައި ހުރި ފަރާތެއް. - އިމާރާތްކުރާ ފަރާތް ނުވަތަ ކޮންޓްރެކްޓަރަކީ ޓްރަސްޓީއެއްނަމަ، އެ ޓްރަސްޓަކުން ފައިދާ ލިބޭ ފަރާތެއް؛
- އިމާރާތްކުރާ ފަރާތް ނުވަތަ ކޮންޓްރެކްޓަރަށް މަސައްކަތްކުރާ ފަރާތެއް.