ގާނޫނީ ރަދީފު
"ބަންދުވެފައިހުންނަ ތަންތަން" ކަމަށް ބުނެފައިވަނީ، ވަޅު، ވަކި އާނގައަކުން ވަދެ ނިކުމެވޭގޮތަށް ބަންދުކޮށްފައިހުންނަ ތާނގި، ޗަކަވަޅު، ކޮނެފައި ހުންނަ ވަޅުތައް، ބޮޑެތި ހޮޅި، ދުންހޮޅި، ޑަކްޓު، ފުރާޅާއި ސީލިންގާ ދެމެދު އަދި ބޭސްމަންޓް ފަދަ ތަންތަނުގައި ބަންދުކޮށްފައި ހުންނަ ކޮޓަރި ފަދަ ތަންތަން ހިމެނޭގޮތުންނެވެ. އަދި މީގެ އިތުރުން، އެކަށީގެންވާގޮތަށް ވައި ދައުރުނުކުރާ ތަންތަނާއި ވައިގައި އޮކްސިޖަން މަދު ތަންތަން ނުވަތަ ވައި ތަޣައްޔަރުވެފައި ހުންނަ ތަންތަންވެސް، މި މާނައިގެ ތެރޭގައި، މި ގަވާއިދުގެ ބޭނުމަށް ހިމެނޭނެއެވެ.
"ދުންފަތުގެ ބާވަތެއްގެ ވިޔަފާރި ކުރުން" ކަމުގައި ބުނެފައި އެވަނީ، ދުންފަތް ކޮންޓްރޯލު ކުރުމާ ބެހޭ ގާނޫނުގައި ދުންފަތުގެ ބާވަތްކަމުގައި މާނަކޮށްފައިވާ ފަދަ އެއްވެސް ބާވަތެއް އުފެއްދުމަށް، ނުވަތަ އިމްޕޯޓް ކުރުމަށް، ނުވަތަ އެކްސްޕޯޓް ކުރުމަށް، ނުވަތަ މާކެޓް ކުރުމަށް، ނުވަތަ ގަނޑުކޮށް ވިއްކުމަށް، ނުވަތަ ވަކިވަކިން ވިއްކުމަށެވެ.
"ދުންފަތުގެ އިސްތިއުމާލު ނުކުރާ ފަރާތް" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، އެއްވެސް ގޮތަކަށް ދުންފަތުގެ އިސްތިއުމާލުނުކުރާ ފަރާތްތަކަށެވެ. އަދި ކުރިން ދުންފަތުގެ އިސްތިއުމާލުކޮށްފައިވާނަމަ، ދުންފަތުގެ އިސްތިއުމާލުކުރުން ހުއްޓާލިތާ މަދުވެގެން 5 (ފަހެއް) އަހަރުދުވަސް ވެފައިވާ ފަރާތްތަކަށެވެ.
"ދުންފަތުގެ ވިޔަފާރިއަކާ ގުޅުންހުރި ފަރާތެއް" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، ދުންފަތުގެ ބާވަތެއްގެ ވިޔަފާރިކުރާ ކުންފުންޏެއްގައި ނުވަތަ ފިހާރައެއްގައި ނުވަތަ މިފަދަ އެހެން ތަނެއްގައި ހިއްސާއޮތް ނުވަތަ މިފަދަ ތަނެއްގައި ވަޒީފާ އަދާކުރާ ނުވަތަ މިފަދަ ތަންތަނުން ކުރާ ވިޔަފާރީގެ މުއާމަލާތްތަކުގައި އެއްވެސް ހައިސިއްޔަތަކުން ށާމިލްވާ ފަރާތަކަށެވެ. އެ މީހެއްގެ އަނބިމީހާ ނުވަތަ ފިރިމީހާ ނުވަތަ މައިންބަފައިންގެ ނުވަތަ ދަރިއަކީ ދުންފަތުގެ ވިޔަފާރިކުރާ ފަރާތެއްނަމަ އެފަދަ ފަރާތަކީ ދުންފަތުގެ ވިޔަފާރިއާ ގުޅުންހުރި ފަރާތެއް ކަމުގައި ވާނެއެވެ. ދުންފަތުގެ ބާވަތްތައް އެއްތަނުން އަނެއް ތަނަށް އުފުލުމާއި، ގުދަންކުރުމުގައި ހަރަކާތްތެރިވާ ފަރާތްތައްވެސް މީގެ ތެރޭގައި ހިމެނޭނެއެވެ. ތަންފީޒީ އިދާރާތަކުގައި ވަޒީފާ އަދާކުރާ ފަރާތްތަކުން ވަޒީފާގެ ޒިންމާއެއްގެ ގޮތުގައި ދުންފަތް ކޮންޓްރޯލު ކުރުމާބެހޭ ގާނޫނުގައި ކަނޑައެޅިފައިވާ ކަންކަން ތަންފީޒު ކުރުމުގެ ގޮތުން ކުރާ މުއާމަލާތްތައް މީގެ ތެރެޔަކު ނުހިމެނެއެވެ.
"ރަސްމީކޮށް ބްރޯޑްކާސްޓް ކުރަން ފެށުން" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، ޓެސްޓު ސިގްނަލުގެ މަރުހަލާ ނިމިގެން، ށެޑިއުލާ އެއްގޮތަށް ޕްރޮގްރާމް ބްރޯޑްކާސްޓް ކުރަން ފެށުމަށެވެ.
"ލިސްޓަޑް އިވެންޓް" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، ދިވެހި ރައްޔިތުންގެ ހާއްސަ ށައުގުވެރިކަމެއް ހުރި ނުވަތަ ހުރެދާނެ ބައިނަލްއަގްވާމީ އިވެންޓުތަކަށާއި ،އެފަދަ ކުޅިވަރު މުބާރާތްތަކަށާއި، ހަރަކާތްތަކަށެވެ.
"ލައިވް އިވެންޓް" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، އިވެންޓުތައް ވަގުތުން ގެނެސްދިނުމަށެވެ.
"މާސްޓަރ ރެކޯޑިންގ" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، އޮންއެއަރ ރެކޯޑިންގ އަށެވެ.
"ޑިލޭ" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ ، ވަގުތުން ގެނެސްދޭ ކޮންޓެންޓް އޮންއެއަރކުރުމުގެ ކުރިން ވަގުތުކޮޅަކަށް ފަސްކުރުމަށެވެ.
"ޖިންގަލް" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، ވަކި ޗެނަލެއް އަންގައިދިނުމުގެ ގޮތުން ރޭޑިއޯގެ ހިދުމަތުގައި ބޭނުންކުރާ ސައުންޑް ބައިޓަކަށެވެ.
"ކުއްލި ނުރައްކާ" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، ގުދުރަތީ ކާރިސާއެއް، ނުވަތަ ނުރައްކައުތެރި ބަލިމަޑުކަމެއް، ނުވަތަ ހަނގުރާމައެއް، ނުވަތަ ގައުމީ ސަލާމަތަށް ނުރައްކައުތެރިވެދާނެ ފަދަ ކަމެއް ނުވަތަ ބޭރުގެ ހަމަލާއެއް ކުރިމަތިވުމަށެވެ.
"އެޑިޓޯރިއަލް ޕޮލިސީ" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ ، ދިވެހިރާއްޖޭގެ ގާނޫނާއި ގަވާއިދާ އެއްގޮތްވާ ގޮތުގެ މަތީން، ހަބަރާއި މައުލޫމާތު ފޮނުވުމުގައި އެ ސްޓޭށަނަކުން ހިފަހައްޓާނެ މައިގަނޑު އުސޫލުތަކަށެވެ.
"ގިންތިކުރުމާއި ދަރަޖަކުރުން" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، ކޮންޓެންޓެއް ވަކި އުމުރުފުރައަކަށް ނުވަތަ ހިދުމަތް ލިބިގަންނަ ފަރާތެއްގެ ވަކި ހާއްސަ ބަޔަކަށް އަމާޒުކުރުމަށެވެ.
"އޯޑިއޯ" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، އިލެކްޓްރޯނިކް ވަސީލަތެއް ބޭނުންކޮށްގެން ނުވަތަ މެދުވެރިކޮށްގެން އިއްވާ އަޑަށެވެ.
"ވިޒުއަލް" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، އިލެކްޓްރޯނިކް ވަސީލަތެއް ބޭނުންކޮށްގެން ނުވަތަ މެދުވެރިކޮށްގެން ދައްކާ މަންޒަރަށެވެ.
"ބަންދުވެފައިހުންނަ ތަންތަން" ކަމަށް ބުނެފައިވަނީ، ވަޅު، ވަކި އާނގައަކުން ވަދެ ނިކުމެވޭގޮތަށް ބަންދުކޮށްފައިހުންނަ ތާނގި، ޗަކަވަޅު، ކޮނެފައި ހުންނަ ވަޅުތައް، ބޮޑެތި ހޮޅި، ދުންހޮޅި، ޑަކްޓު، ފުރާޅާއި ސީލިންގާ ދެމެދު އަދި ބޭސްމަންޓް ފަދަ ތަންތަނުގައި ބަންދުކޮށްފައި ހުންނަ ކޮޓަރި ފަދަ ތަންތަން ހިމެނޭގޮތުންނެވެ. އަދި މީގެ އިތުރުން، އެކަށީގެންވާގޮތަށް ވައި ދައުރުނުކުރާ ތަންތަނާއި ވައިގައި އޮކްސިޖަން މަދު ތަންތަން ނުވަތަ ވައި ތަޣައްޔަރުވެފައި ހުންނަ ތަންތަންވެސް، މި މާނައިގެ ތެރޭގައި، މި ގަވާއިދުގެ ބޭނުމަށް ހިމެނޭނެއެވެ.
"ދުންފަތުގެ ބާވަތެއްގެ ވިޔަފާރި ކުރުން" ކަމުގައި ބުނެފައި އެވަނީ، ދުންފަތް ކޮންޓްރޯލު ކުރުމާ ބެހޭ ގާނޫނުގައި ދުންފަތުގެ ބާވަތްކަމުގައި މާނަކޮށްފައިވާ ފަދަ އެއްވެސް ބާވަތެއް އުފެއްދުމަށް، ނުވަތަ އިމްޕޯޓް ކުރުމަށް، ނުވަތަ އެކްސްޕޯޓް ކުރުމަށް، ނުވަތަ މާކެޓް ކުރުމަށް، ނުވަތަ ގަނޑުކޮށް ވިއްކުމަށް، ނުވަތަ ވަކިވަކިން ވިއްކުމަށެވެ.
"ދުންފަތުގެ އިސްތިއުމާލު ނުކުރާ ފަރާތް" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، އެއްވެސް ގޮތަކަށް ދުންފަތުގެ އިސްތިއުމާލުނުކުރާ ފަރާތްތަކަށެވެ. އަދި ކުރިން ދުންފަތުގެ އިސްތިއުމާލުކޮށްފައިވާނަމަ، ދުންފަތުގެ އިސްތިއުމާލުކުރުން ހުއްޓާލިތާ މަދުވެގެން 5 (ފަހެއް) އަހަރުދުވަސް ވެފައިވާ ފަރާތްތަކަށެވެ.
"ދުންފަތުގެ ވިޔަފާރިއަކާ ގުޅުންހުރި ފަރާތެއް" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، ދުންފަތުގެ ބާވަތެއްގެ ވިޔަފާރިކުރާ ކުންފުންޏެއްގައި ނުވަތަ ފިހާރައެއްގައި ނުވަތަ މިފަދަ އެހެން ތަނެއްގައި ހިއްސާއޮތް ނުވަތަ މިފަދަ ތަނެއްގައި ވަޒީފާ އަދާކުރާ ނުވަތަ މިފަދަ ތަންތަނުން ކުރާ ވިޔަފާރީގެ މުއާމަލާތްތަކުގައި އެއްވެސް ހައިސިއްޔަތަކުން ށާމިލްވާ ފަރާތަކަށެވެ. އެ މީހެއްގެ އަނބިމީހާ ނުވަތަ ފިރިމީހާ ނުވަތަ މައިންބަފައިންގެ ނުވަތަ ދަރިއަކީ ދުންފަތުގެ ވިޔަފާރިކުރާ ފަރާތެއްނަމަ އެފަދަ ފަރާތަކީ ދުންފަތުގެ ވިޔަފާރިއާ ގުޅުންހުރި ފަރާތެއް ކަމުގައި ވާނެއެވެ. ދުންފަތުގެ ބާވަތްތައް އެއްތަނުން އަނެއް ތަނަށް އުފުލުމާއި، ގުދަންކުރުމުގައި ހަރަކާތްތެރިވާ ފަރާތްތައްވެސް މީގެ ތެރޭގައި ހިމެނޭނެއެވެ. ތަންފީޒީ އިދާރާތަކުގައި ވަޒީފާ އަދާކުރާ ފަރާތްތަކުން ވަޒީފާގެ ޒިންމާއެއްގެ ގޮތުގައި ދުންފަތް ކޮންޓްރޯލު ކުރުމާބެހޭ ގާނޫނުގައި ކަނޑައެޅިފައިވާ ކަންކަން ތަންފީޒު ކުރުމުގެ ގޮތުން ކުރާ މުއާމަލާތްތައް މީގެ ތެރެޔަކު ނުހިމެނެއެވެ.
"ރަސްމީކޮށް ބްރޯޑްކާސްޓް ކުރަން ފެށުން" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، ޓެސްޓު ސިގްނަލުގެ މަރުހަލާ ނިމިގެން، ށެޑިއުލާ އެއްގޮތަށް ޕްރޮގްރާމް ބްރޯޑްކާސްޓް ކުރަން ފެށުމަށެވެ.
"ލިސްޓަޑް އިވެންޓް" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، ދިވެހި ރައްޔިތުންގެ ހާއްސަ ށައުގުވެރިކަމެއް ހުރި ނުވަތަ ހުރެދާނެ ބައިނަލްއަގްވާމީ އިވެންޓުތަކަށާއި ،އެފަދަ ކުޅިވަރު މުބާރާތްތަކަށާއި، ހަރަކާތްތަކަށެވެ.
"ލައިވް އިވެންޓް" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، އިވެންޓުތައް ވަގުތުން ގެނެސްދިނުމަށެވެ.
"މާސްޓަރ ރެކޯޑިންގ" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، އޮންއެއަރ ރެކޯޑިންގ އަށެވެ.
"ޑިލޭ" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ ، ވަގުތުން ގެނެސްދޭ ކޮންޓެންޓް އޮންއެއަރކުރުމުގެ ކުރިން ވަގުތުކޮޅަކަށް ފަސްކުރުމަށެވެ.
"ޖިންގަލް" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، ވަކި ޗެނަލެއް އަންގައިދިނުމުގެ ގޮތުން ރޭޑިއޯގެ ހިދުމަތުގައި ބޭނުންކުރާ ސައުންޑް ބައިޓަކަށެވެ.
"ކުއްލި ނުރައްކާ" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، ގުދުރަތީ ކާރިސާއެއް، ނުވަތަ ނުރައްކައުތެރި ބަލިމަޑުކަމެއް، ނުވަތަ ހަނގުރާމައެއް، ނުވަތަ ގައުމީ ސަލާމަތަށް ނުރައްކައުތެރިވެދާނެ ފަދަ ކަމެއް ނުވަތަ ބޭރުގެ ހަމަލާއެއް ކުރިމަތިވުމަށެވެ.
"އެޑިޓޯރިއަލް ޕޮލިސީ" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ ، ދިވެހިރާއްޖޭގެ ގާނޫނާއި ގަވާއިދާ އެއްގޮތްވާ ގޮތުގެ މަތީން، ހަބަރާއި މައުލޫމާތު ފޮނުވުމުގައި އެ ސްޓޭށަނަކުން ހިފަހައްޓާނެ މައިގަނޑު އުސޫލުތަކަށެވެ.
"ގިންތިކުރުމާއި ދަރަޖަކުރުން" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، ކޮންޓެންޓެއް ވަކި އުމުރުފުރައަކަށް ނުވަތަ ހިދުމަތް ލިބިގަންނަ ފަރާތެއްގެ ވަކި ހާއްސަ ބަޔަކަށް އަމާޒުކުރުމަށެވެ.
"އޯޑިއޯ" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، އިލެކްޓްރޯނިކް ވަސީލަތެއް ބޭނުންކޮށްގެން ނުވަތަ މެދުވެރިކޮށްގެން އިއްވާ އަޑަށެވެ.
"ވިޒުއަލް" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، އިލެކްޓްރޯނިކް ވަސީލަތެއް ބޭނުންކޮށްގެން ނުވަތަ މެދުވެރިކޮށްގެން ދައްކާ މަންޒަރަށެވެ.