ގާނޫނީ ރަދީފު
"ޑީއެންއޭ ގެ މައުލޫމާތު" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، ހަށިގަނޑުގެ ބޭރުން ނުވަތަ އެތެރެއިން ނުވަތަ އެނޫންވެސް ގޮތަކަށް ނެގޭ ބޮޑީސާމްޕަލް ބޭނުންކޮށްގެން ކުރާ ޑީއެންއޭ ގެ ތަހްލީލުތަކުން ލިބޭ ޖެނެޓިކް މައުލޫމާތަށެވެ.
"ކޮމްޕިއުޓަރ" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، މައުލޫމާތު ބޭނުންކުރެވޭ އިލެކްޓްރޯނިކް، މެގްނެޓިކް، އޮޕްޓިކަލް ނުވަތަ އިލެކްޓްރޯކެމިކަލް ސާމާނާއި، މިފަދަ ގުޅުންހުރި ތަކެއްޗާއި، އަދި ހިސާބު ހެދުމަށާއި، ހަމަ ބޭނުންކޮށްގެން ކުރާ ކަންކަމަށާއި، މައުލޫމާތު ރައްކާކުރުމަށާއި އަދި މުއާމަލާތް ފަހިކޮށްދޭ ގުޅުންހުރި ނުވަތަ އެ ބާވަތުގެ ތަކެއްޗާ ގުޅައިގެން މިފަދަ ކަމެއްކުރެވޭ ތަކެއްޗަށެވެ ނަމަވެސް އެ މާނައިގައި ތިރީގައި ބަޔާންކުރެވޭ އެއްޗެހި ނުހިމެނޭގޮތުންނެވެ.
- އޮޓޮމެޓިކް ޓައިޕްރައިޓަރ، ޓައިޕްސެޓަރ؛
- ހިފާގެންގުޅޭ ކަ ލްކިއުލޭޓަރ؛
- ޕްރޮގްރާމްނުކުރެވޭ ނުވަތަ މައުލޫމާތު ރައްކާނުކުރެވޭ ޒާތުގެ ތަކެތި؛
- އެހެންވެސް މި ބާވަތުގެ ތަކެތި ކަމުގައި ދައުލަތުގެ ކަމާގުޅޭ އިދާރާއަކުން ކަނޑައަޅައި ސަރުކާރުގެ ގެޒެޓު މެދުވެރިކޮށް އިއުލާންކުރާ ތަކެތި.
"ހަސްމު" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، ކޯޓަށް ހުށަހެޅޭ މައްސަލައެއްގައި ދައުވާކުރާ ފަރާތް ނުވަތަ ދައުވާލިބޭ ފަރާތް ޖުމްލަކޮށް، އަދި އެއިން ކޮންމެ ފަރާތަކަށް ވަކިން ނިސްބަތްކުރެވޭ ގޮތަށެވެ.
"ހާޒިރުކުރެވެން ނެތް މީހުން" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، ހެއްކާބެހޭ ގާނޫނު (ގާނޫނު ނަންބަރު 2022-11) ގެ 118 ވަނަ މާއްދާގައި ބަޔާންކުރާ މީހުންނަށެވެ.
ދިރޭއެއްޗެހި ނުވަތަ "ދިރޭތަކެތި" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، މި ގާނޫނުގެ ޖަދުވަލުތަކުގައި ބަޔާންކޮށްފައިވާ ގަސްގަހާގެއްސާއި ޖަނަވާރަށާއި އެނޫންވެސް އެ ޖަދުވަލުތަކުގައި ބަޔާންކޮށްފައިވާ އެންމެހައި ދިރޭތަކެއްޗަށެވެ.
"ހާބޭރިއަމް ސްޕެސިމަން" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، ލޭބަލްކުރެވިފައިވާ ނުވަތަ ޕްރިސާވްކުރެވިފައިވާ ގަސްގަހާގެހި ނުވަތަ އޭގެ ބަޔަކަށެވެ.
"ހާބޭރިއަމް ސްޕެސިމަން" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، ލޭބަލްކުރެވިފައިވާ ނުވަތަ ޕްރިސާވްކުރެވިފައިވާ ގަސްގަހާގެހި ނުވަތަ އޭގެ ބަޔަކަށެވެ.
"ކަންޓްރީ އޮފް އޮރިޖިން" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، ކަނޑައަޅާފައިވާ ދިރޭއެއްޗެއް، ނުވަތަ އެއިން އެއްޗެއްގެ ބައެއް ނުވަތަ، އެއިން އެއްޗެއްގެ އުފެއްދުމެއް ނިސްބަތްވާ ގައުމަށެވެ.
"ސައިންޓިފިކް އިންސްޓިޓިއުށަން" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، ޔުނިވަރސިޓީ، ނުވަތަ ރިސަރޗްކުރާ މަރުކަޒު ނުވަތަ ސައިންޓިފިކް މިއުޒިއަމަށެވެ.
"އަމިއްލަ ނުވަތަ ގޭބިސީގައި ބޭނުންކުރާ އެއްޗެހި" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، އަމިއްލަ ފަރުދެއްގެ މިލްކިއްޔާތުގައިވާ، އާންމު ދިރިއުޅުމުގައި ބޭނުންކުރާ ދިރޭއެއްޗެހި ނުވަތަ އެއިން އެއްޗެއްގެ ބައެއް ނުވަތަ، އެއިން އެއްޗެއްގެ އުފެއްދުމަށެވެ.
"ހުއްދަ" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، ނެތިދިޔުމުގެ ބިރުހީވެފައިވާ ދިރޭތަކެތީގެ ބައިނަލްއަގްވާމީ ވިޔަފާރި ކޮންޓްރޯލްކުރުމުގެ ގާނޫނު (ގާނޫނު ނަންބަރު 2022-13) ގެ ދަށުން އިމްޕޯޓް، އެކްސްޕޯޓް އަދި ރީއެކްސްޕޯޓް ކުރާ ނުވަތަ ކަނޑުން އެތެރެކުރާ ދިރޭއެއްޗެހި، އަދި އެއިން އެއްޗެއްގެ ބައެއް ނުވަތަ، އެއިން އެއްޗެއްގެ އުފެއްދުމަކަށް ދޫކުރެވޭ ރަސްމީ ލިޔުމަށެވެ.
"ލޭބަލް" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، ގާނޫނު ނަންބަރު 2022-13 (ނެތިދިޔުމުގެ ބިރުހީވެފައިވާ ދިރޭތަކެތީގެ ބައިނަލްއަގްވާމީ ވިޔަފާރި ކޮންޓްރޯލްކުރުމުގެ ގާނޫނު) ގެ ތިން ވަނަ ބާބުގެ ދަށުން އުފައްދާ މެނޭޖްމަންޓް އޮތޯރިޓީން ނުވަތަ މެނޭޖްމަންޓް އޮތޯރިޓީން ކަނޑައަޅާ ފަރާތަކުން ދޫކުރާ ފާހަގައަށެވެ.
"ބައިނަލްއަގްވާމީ ވިޔަފާރި" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، ކަސްޓަމްސްއިން ކަނޑައަޅާ އުސޫލުތަކެއްގެ މަތިން ކުރެވޭ އިމްޕޯޓް، އެކްސްޕޯޓް، ނުވަތަ ރީއެކްސްޕޯޓް ނުވަތަ ކަނޑުން އެތެރެކުރުމަށެވެ.
"ކަނޑުން އެތެރެކުރުން" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، އެއްވެސް ގައުމެއްގެ ގާނޫނީ އިމުގެ ތެރޭގައި ނުހިމެނޭ ކަނޑުގެ ސަރަހައްދަކުން ދިވެހިރާއްޖެއަށް އެތެރެކުރެވޭ، މުއާހަދާގެ އެޕެންޑިކްސްއެއްގައި ހިމެނޭ ކަނޑުގެ ދިރުމެއް، ނުވަތަ ދިރުމެއްގެ ބައެއް ދިވެހިރާއްޖެއަށް އެތެރެކުރުމަށެވެ.
(ވ) "ރީއެކްސްޕޯޓް" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، މި ގާނޫނުގެ ދަށުން އިމްޕޯޓްކޮށްފައިވާ އެއްޗެއް، އޭގެ ޒާތަށް ބަދަލެއް ނުގެނެސް ދިވެހިރާއްޖެއިން ބޭރަށް ގަވާއިދާ އެއްގޮތަށް ގެންދިޔުމަށެވެ.
"ޑީއެންއޭ ގެ މައުލޫމާތު" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، ހަށިގަނޑުގެ ބޭރުން ނުވަތަ އެތެރެއިން ނުވަތަ އެނޫންވެސް ގޮތަކަށް ނެގޭ ބޮޑީސާމްޕަލް ބޭނުންކޮށްގެން ކުރާ ޑީއެންއޭ ގެ ތަހްލީލުތަކުން ލިބޭ ޖެނެޓިކް މައުލޫމާތަށެވެ.
"ކޮމްޕިއުޓަރ" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، މައުލޫމާތު ބޭނުންކުރެވޭ އިލެކްޓްރޯނިކް، މެގްނެޓިކް، އޮޕްޓިކަލް ނުވަތަ އިލެކްޓްރޯކެމިކަލް ސާމާނާއި، މިފަދަ ގުޅުންހުރި ތަކެއްޗާއި، އަދި ހިސާބު ހެދުމަށާއި، ހަމަ ބޭނުންކޮށްގެން ކުރާ ކަންކަމަށާއި، މައުލޫމާތު ރައްކާކުރުމަށާއި އަދި މުއާމަލާތް ފަހިކޮށްދޭ ގުޅުންހުރި ނުވަތަ އެ ބާވަތުގެ ތަކެއްޗާ ގުޅައިގެން މިފަދަ ކަމެއްކުރެވޭ ތަކެއްޗަށެވެ ނަމަވެސް އެ މާނައިގައި ތިރީގައި ބަޔާންކުރެވޭ އެއްޗެހި ނުހިމެނޭގޮތުންނެވެ.
- އޮޓޮމެޓިކް ޓައިޕްރައިޓަރ، ޓައިޕްސެޓަރ؛
- ހިފާގެންގުޅޭ ކަ ލްކިއުލޭޓަރ؛
- ޕްރޮގްރާމްނުކުރެވޭ ނުވަތަ މައުލޫމާތު ރައްކާނުކުރެވޭ ޒާތުގެ ތަކެތި؛
- އެހެންވެސް މި ބާވަތުގެ ތަކެތި ކަމުގައި ދައުލަތުގެ ކަމާގުޅޭ އިދާރާއަކުން ކަނޑައަޅައި ސަރުކާރުގެ ގެޒެޓު މެދުވެރިކޮށް އިއުލާންކުރާ ތަކެތި.
"ހަސްމު" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، ކޯޓަށް ހުށަހެޅޭ މައްސަލައެއްގައި ދައުވާކުރާ ފަރާތް ނުވަތަ ދައުވާލިބޭ ފަރާތް ޖުމްލަކޮށް، އަދި އެއިން ކޮންމެ ފަރާތަކަށް ވަކިން ނިސްބަތްކުރެވޭ ގޮތަށެވެ.
"ހާޒިރުކުރެވެން ނެތް މީހުން" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، ހެއްކާބެހޭ ގާނޫނު (ގާނޫނު ނަންބަރު 2022-11) ގެ 118 ވަނަ މާއްދާގައި ބަޔާންކުރާ މީހުންނަށެވެ.
ދިރޭއެއްޗެހި ނުވަތަ "ދިރޭތަކެތި" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، މި ގާނޫނުގެ ޖަދުވަލުތަކުގައި ބަޔާންކޮށްފައިވާ ގަސްގަހާގެއްސާއި ޖަނަވާރަށާއި އެނޫންވެސް އެ ޖަދުވަލުތަކުގައި ބަޔާންކޮށްފައިވާ އެންމެހައި ދިރޭތަކެއްޗަށެވެ.
"ހާބޭރިއަމް ސްޕެސިމަން" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، ލޭބަލްކުރެވިފައިވާ ނުވަތަ ޕްރިސާވްކުރެވިފައިވާ ގަސްގަހާގެހި ނުވަތަ އޭގެ ބަޔަކަށެވެ.
"ހާބޭރިއަމް ސްޕެސިމަން" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، ލޭބަލްކުރެވިފައިވާ ނުވަތަ ޕްރިސާވްކުރެވިފައިވާ ގަސްގަހާގެހި ނުވަތަ އޭގެ ބަޔަކަށެވެ.
"ކަންޓްރީ އޮފް އޮރިޖިން" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، ކަނޑައަޅާފައިވާ ދިރޭއެއްޗެއް، ނުވަތަ އެއިން އެއްޗެއްގެ ބައެއް ނުވަތަ، އެއިން އެއްޗެއްގެ އުފެއްދުމެއް ނިސްބަތްވާ ގައުމަށެވެ.
"ސައިންޓިފިކް އިންސްޓިޓިއުށަން" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، ޔުނިވަރސިޓީ، ނުވަތަ ރިސަރޗްކުރާ މަރުކަޒު ނުވަތަ ސައިންޓިފިކް މިއުޒިއަމަށެވެ.
"އަމިއްލަ ނުވަތަ ގޭބިސީގައި ބޭނުންކުރާ އެއްޗެހި" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، އަމިއްލަ ފަރުދެއްގެ މިލްކިއްޔާތުގައިވާ، އާންމު ދިރިއުޅުމުގައި ބޭނުންކުރާ ދިރޭއެއްޗެހި ނުވަތަ އެއިން އެއްޗެއްގެ ބައެއް ނުވަތަ، އެއިން އެއްޗެއްގެ އުފެއްދުމަށެވެ.
"ހުއްދަ" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، ނެތިދިޔުމުގެ ބިރުހީވެފައިވާ ދިރޭތަކެތީގެ ބައިނަލްއަގްވާމީ ވިޔަފާރި ކޮންޓްރޯލްކުރުމުގެ ގާނޫނު (ގާނޫނު ނަންބަރު 2022-13) ގެ ދަށުން އިމްޕޯޓް، އެކްސްޕޯޓް އަދި ރީއެކްސްޕޯޓް ކުރާ ނުވަތަ ކަނޑުން އެތެރެކުރާ ދިރޭއެއްޗެހި، އަދި އެއިން އެއްޗެއްގެ ބައެއް ނުވަތަ، އެއިން އެއްޗެއްގެ އުފެއްދުމަކަށް ދޫކުރެވޭ ރަސްމީ ލިޔުމަށެވެ.
"ލޭބަލް" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، ގާނޫނު ނަންބަރު 2022-13 (ނެތިދިޔުމުގެ ބިރުހީވެފައިވާ ދިރޭތަކެތީގެ ބައިނަލްއަގްވާމީ ވިޔަފާރި ކޮންޓްރޯލްކުރުމުގެ ގާނޫނު) ގެ ތިން ވަނަ ބާބުގެ ދަށުން އުފައްދާ މެނޭޖްމަންޓް އޮތޯރިޓީން ނުވަތަ މެނޭޖްމަންޓް އޮތޯރިޓީން ކަނޑައަޅާ ފަރާތަކުން ދޫކުރާ ފާހަގައަށެވެ.
"ބައިނަލްއަގްވާމީ ވިޔަފާރި" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، ކަސްޓަމްސްއިން ކަނޑައަޅާ އުސޫލުތަކެއްގެ މަތިން ކުރެވޭ އިމްޕޯޓް، އެކްސްޕޯޓް، ނުވަތަ ރީއެކްސްޕޯޓް ނުވަތަ ކަނޑުން އެތެރެކުރުމަށެވެ.
"ކަނޑުން އެތެރެކުރުން" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، އެއްވެސް ގައުމެއްގެ ގާނޫނީ އިމުގެ ތެރޭގައި ނުހިމެނޭ ކަނޑުގެ ސަރަހައްދަކުން ދިވެހިރާއްޖެއަށް އެތެރެކުރެވޭ، މުއާހަދާގެ އެޕެންޑިކްސްއެއްގައި ހިމެނޭ ކަނޑުގެ ދިރުމެއް، ނުވަތަ ދިރުމެއްގެ ބައެއް ދިވެހިރާއްޖެއަށް އެތެރެކުރުމަށެވެ.
(ވ) "ރީއެކްސްޕޯޓް" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، މި ގާނޫނުގެ ދަށުން އިމްޕޯޓްކޮށްފައިވާ އެއްޗެއް، އޭގެ ޒާތަށް ބަދަލެއް ނުގެނެސް ދިވެހިރާއްޖެއިން ބޭރަށް ގަވާއިދާ އެއްގޮތަށް ގެންދިޔުމަށެވެ.