ގާނޫނީ ރަދީފު
އެއްމެ ފަހުގެ
ކައުންޓަރފީޓް
"ކައުންޓަރފީޓް" ކުރުމަކީ ހިޔާނާތްތެރި ނުވަތަ ހީލަތްތެރި އަމަލު ކުރުމަށް ނުވަތަ އެފަދަ އަމަލު ކުރެވުމަކީ އެކަށީގެންވާފަދަ ކަމެއްކަން ދެނެހުރެ އެއްޗަކާ އެއްވައްތަރަށް އެހެން އެއްޗެއް އުފެއްދުން ނުވަތަ އުފެއްދުމުގެ ބައިވެރިއެއް ކަމަށްވުމުގެ އަމަލު ކުރުމެވެ. ކައުންޓަރފީޓް ކުރުމުގައި ހަމަ ބަރާބަރަށް ވައްތަރުވުން ލާޒިމެއްނޫނެވެ. އަދި ކައުންޓަރފީޓް ކުރާ އެއްޗެއް އޭގެ އަސްލު އެއްޗާ ވައްތަރުކަން ބޮޑުވުމުގެ ސަބަބުން އޮޅުވާލެވިދާނޭކަމަށް ވާހިނދު އޭގެ އިދިކޮޅަށް ސާބިތުނުވާހާ ހިނދަކުބެލޭނީ، އޭނާ އެ އަމަލު ކުޅައީ ހީލަތް ހެދުމަށް ކަމަށް ނުވަތަ އެފަދަ އަމަލު ކުރެވެމުން ދިއުމަކީ، އެކަށީގެންވާ ކަމެއްކަން ދެނެހުރެ ކުރި އަމަލެއް ކަމުގައެވެ.
ބާތިލު އެހީ
"ބާތިލު އެހީ" ނުވަތަ "ނޭދެވޭ އެހީ" ދޭހަކޮށްދެނީ ކުށްވެރިޔަކަށް ނުވަތަ ކުށުގެ ތުހުމަތުގައި ގާނޫނީ ގޮތުން ބެލޭ މީހަކު ހައްޔަރު ވުމަށް ހުރަހެއް އެޅޭ ނުވަތަ ލަހެއް ކުރެވޭ ކޮންމެ އެހީއެކެވެ. މީގެތެރޭގައި ހިޔާވަހިކަން، ކެއުން، ބުއިން، ފައިސާ، ހަތިޔާރު އަދި ނުވަތަ އެއްތަނުން އަނެއްތަނަށް ދިއުމަށް އޭނާއަށް، އެއްވެސް މާނައެއްގައި، ފަސޭހައެއް ކޮށްދިނުން ހިމެނެއެވެ.
ނޭދެވޭ އެހީ
"ނޭދެވޭ އެހީ" ނުވަތަ "ބާތިލު އެހީ" ދޭހަކޮށްދެނީ ކުށްވެރިޔަކަށް ނުވަތަ ކުށުގެ ތުހުމަތުގައި ގާނޫނީ ގޮތުން ބެލޭ މީހަކު ހައްޔަރު ވުމަށް ހުރަހެއް އެޅޭ ނުވަތަ ލަހެއް ކުރެވޭ ކޮންމެ އެހީއެކެވެ. މީގެތެރޭގައި ހިޔާވަހިކަން، ކެއުން، ބުއިން، ފައިސާ، ހަތިޔާރު އަދި ނުވަތަ އެއްތަނުން އަނެއްތަނަށް ދިއުމަށް އޭނާއަށް، އެއްވެސް މާނައެއްގައި، ފަސޭހައެއް ކޮށްދިނުން ހިމެނެއެވެ.
ފުރާދުއްވާއެތި
"ފުރާދުއްވާއެތި" ދޭހަކޮށްދެނީ، ކަނޑާއި، އެއްގަމާއި، ވައިގައި ނުވަތަ މިއިން ތަނެއްގައި އާދަމުގެ ދަރިން ނުވަތަ މުދާ، ނުވަތަ މިދެބައި އެއްތަނުން އަނެއްތަނަށް އޭގެ އަމިއްލަ ޒާތުގެ ގެންދާ، ނުވަތަ ގެންދެވޭ، ކޮންމެ އެއްޗެކެވެ.
ޖަނަވާރު
"ޖަނަވާރު" ދޭހަކޮށްދެނީ، ފުރާނައަޅުއްވާއިފައިވާ ތަކެތީގެ ތެރެއިން އާދަމުގެ ދަރިންނޫން އެއްޗެއްސެވެ.
ފުރާނަ
"ފުރާނަ" ދޭހަކޮށްދެނީ، (އެހެން ގޮތަކަށް ނުބުނާނަމަ) ﷲ ފުރާނައެޅުއްވި، އެއްޗެއްސަށް ލިބިފައިވާ ދިރިހުރުމުގެ ބާރެވެ.
ލޯކަލް ގާނޫނު
"ލޯކަލް ގާނޫނު" އަކީ، އެއަތޮޅަކަށް، އެރަށަކަށް، ނުވަތަ އެހިސާބަކަށް ކަނޑައަޅާފައިވާ ގާނޫނެކެވެ.
އަނިޔާ
"އަނިޔާ" އަކީ މީހެއްގެ ހަށިގަނޑަށް، ހިތަށް، އަބުރަށް، ނަމަށް، ނުވަތަ މުދަލަށް ގާނޫނާ ހިލާފު ގޮތަކުން ލިބޭ ގެއްލުމެވެ.
އުފުލޭ މުދާ
"އުފުލޭ މުދާ" މާނައަކީ، ބިމާ ގުޅިފައި ނުވަތަ ބިމަށް ހަރުކުރެވިފައިވާ ތަކެތި ފިޔަވައި، އެނޫން ހުރިހާ ބާވަތެއްގެ މުދަލެކެވެ.
ޖަލު
"ޖަލު" ގެ މާނައަކީ، ގާނޫނީ ނުވަތަ ށަރްއީ ކުށްކުށަށް ދޭ އަދަބެއްގެ ގޮތުން ކުށްވެރިން ބަންދު ކުރުމަށްވާ ތަނެކެވެ.
ޖަލަށްލުން
"ޖަލަށްލުން" ދޭހަކޮށްދެނީ، ގާނޫނީ ނުވަތަ ށަރްއީގޮތުން ކުށަކަށްދޭ އަދަބެއްގައި ކަނޑައެޅޭ މުއްދަތަކަށް އަމިއްލަ މިނިވަންކަން ނެތްގޮތެއްގައި، ޖަލުގައި ބަންދު ކުރުމެވެ.
ބުރަ މަސައްކަތާއެކު ޖަލަށްލުން
"ބުރަ މަސައްކަތާއެކު ޖަލަށްލުން" ދޭހަކޮށްދެނީ ކުށުގެ ނިސްބަތުން ޖަލަށްލުމުގެ އަދަބު ބޮޑުކުރުމަށް ޖަލުގައި ރޭވޭ ހާއްސަ ރޭވުންތަކެއްގެ ދަށުގައި ކުށްވެރިޔާ ބަންދު ކުރުމެވެ.
ގޭގާއި ބަންދުކުރުން
"ގޭގާއި ބަންދުކުރުން" މާނައަކީ، ދިރިއުޅޭ ހިޔާވައްސެއްގައި އެތަނެއްގެ ސަރަހައްދުން ބޭރަށްދިއުން މަނާގޮތެއްގައި ކުށްވެރިއަކަށްދޭ އަދަބެއްގެ ގޮތުން ބަންދު ކުރުމެވެ.
އަރުވާލުން
"އަރުވާލުން" ދޭހަކޮށްދެނީ، ކުށެއްގެ އަދަބަށް ތިމާގެ ވަޒަން ނޫން އެހެން ރަށެއްގައި މީހުން އުޅޭ އެހެން އެއްވެސް ތަނަކަށް ދިއުން މަނާކޮށް އަމިއްލަ މިނިވަންކަން ނެތްގޮތެއްގައި ނުވަތަ އޭގެ ބައެއް ނެތްގޮތުގައި ކަނޑައެޅޭ މުއްދަތަކަށް ބެހެއްޓުމެވެ.
ޖޫރިމަނާ
"ޖޫރިމަނާ" ދޭހަ ކޮށްދެނީ ކުށެއްގެ ނިސްބަތުން ވަކި މުއްދަތެއްގެ ތެރޭގައި، އަދަބެއްގެ ގޮތުން، އަތުލެވޭ އެއްޗެކެވެ.
ކައުންޓަރފީޓް
"ކައުންޓަރފީޓް" ކުރުމަކީ ހިޔާނާތްތެރި ނުވަތަ ހީލަތްތެރި އަމަލު ކުރުމަށް ނުވަތަ އެފަދަ އަމަލު ކުރެވުމަކީ އެކަށީގެންވާފަދަ ކަމެއްކަން ދެނެހުރެ އެއްޗަކާ އެއްވައްތަރަށް އެހެން އެއްޗެއް އުފެއްދުން ނުވަތަ އުފެއްދުމުގެ ބައިވެރިއެއް ކަމަށްވުމުގެ އަމަލު ކުރުމެވެ. ކައުންޓަރފީޓް ކުރުމުގައި ހަމަ ބަރާބަރަށް ވައްތަރުވުން ލާޒިމެއްނޫނެވެ. އަދި ކައުންޓަރފީޓް ކުރާ އެއްޗެއް އޭގެ އަސްލު އެއްޗާ ވައްތަރުކަން ބޮޑުވުމުގެ ސަބަބުން އޮޅުވާލެވިދާނޭކަމަށް ވާހިނދު އޭގެ އިދިކޮޅަށް ސާބިތުނުވާހާ ހިނދަކުބެލޭނީ، އޭނާ އެ އަމަލު ކުޅައީ ހީލަތް ހެދުމަށް ކަމަށް ނުވަތަ އެފަދަ އަމަލު ކުރެވެމުން ދިއުމަކީ، އެކަށީގެންވާ ކަމެއްކަން ދެނެހުރެ ކުރި އަމަލެއް ކަމުގައެވެ.
ބާތިލު އެހީ
"ބާތިލު އެހީ" ނުވަތަ "ނޭދެވޭ އެހީ" ދޭހަކޮށްދެނީ ކުށްވެރިޔަކަށް ނުވަތަ ކުށުގެ ތުހުމަތުގައި ގާނޫނީ ގޮތުން ބެލޭ މީހަކު ހައްޔަރު ވުމަށް ހުރަހެއް އެޅޭ ނުވަތަ ލަހެއް ކުރެވޭ ކޮންމެ އެހީއެކެވެ. މީގެތެރޭގައި ހިޔާވަހިކަން، ކެއުން، ބުއިން، ފައިސާ، ހަތިޔާރު އަދި ނުވަތަ އެއްތަނުން އަނެއްތަނަށް ދިއުމަށް އޭނާއަށް، އެއްވެސް މާނައެއްގައި، ފަސޭހައެއް ކޮށްދިނުން ހިމެނެއެވެ.
ނޭދެވޭ އެހީ
"ނޭދެވޭ އެހީ" ނުވަތަ "ބާތިލު އެހީ" ދޭހަކޮށްދެނީ ކުށްވެރިޔަކަށް ނުވަތަ ކުށުގެ ތުހުމަތުގައި ގާނޫނީ ގޮތުން ބެލޭ މީހަކު ހައްޔަރު ވުމަށް ހުރަހެއް އެޅޭ ނުވަތަ ލަހެއް ކުރެވޭ ކޮންމެ އެހީއެކެވެ. މީގެތެރޭގައި ހިޔާވަހިކަން، ކެއުން، ބުއިން، ފައިސާ، ހަތިޔާރު އަދި ނުވަތަ އެއްތަނުން އަނެއްތަނަށް ދިއުމަށް އޭނާއަށް، އެއްވެސް މާނައެއްގައި، ފަސޭހައެއް ކޮށްދިނުން ހިމެނެއެވެ.
ފުރާދުއްވާއެތި
"ފުރާދުއްވާއެތި" ދޭހަކޮށްދެނީ، ކަނޑާއި، އެއްގަމާއި، ވައިގައި ނުވަތަ މިއިން ތަނެއްގައި އާދަމުގެ ދަރިން ނުވަތަ މުދާ، ނުވަތަ މިދެބައި އެއްތަނުން އަނެއްތަނަށް އޭގެ އަމިއްލަ ޒާތުގެ ގެންދާ، ނުވަތަ ގެންދެވޭ، ކޮންމެ އެއްޗެކެވެ.
ޖަނަވާރު
"ޖަނަވާރު" ދޭހަކޮށްދެނީ، ފުރާނައަޅުއްވާއިފައިވާ ތަކެތީގެ ތެރެއިން އާދަމުގެ ދަރިންނޫން އެއްޗެއްސެވެ.
ފުރާނަ
"ފުރާނަ" ދޭހަކޮށްދެނީ، (އެހެން ގޮތަކަށް ނުބުނާނަމަ) ﷲ ފުރާނައެޅުއްވި، އެއްޗެއްސަށް ލިބިފައިވާ ދިރިހުރުމުގެ ބާރެވެ.
ލޯކަލް ގާނޫނު
"ލޯކަލް ގާނޫނު" އަކީ، އެއަތޮޅަކަށް، އެރަށަކަށް، ނުވަތަ އެހިސާބަކަށް ކަނޑައަޅާފައިވާ ގާނޫނެކެވެ.
އަނިޔާ
"އަނިޔާ" އަކީ މީހެއްގެ ހަށިގަނޑަށް، ހިތަށް، އަބުރަށް، ނަމަށް، ނުވަތަ މުދަލަށް ގާނޫނާ ހިލާފު ގޮތަކުން ލިބޭ ގެއްލުމެވެ.
އުފުލޭ މުދާ
"އުފުލޭ މުދާ" މާނައަކީ، ބިމާ ގުޅިފައި ނުވަތަ ބިމަށް ހަރުކުރެވިފައިވާ ތަކެތި ފިޔަވައި، އެނޫން ހުރިހާ ބާވަތެއްގެ މުދަލެކެވެ.
ޖަލު
"ޖަލު" ގެ މާނައަކީ، ގާނޫނީ ނުވަތަ ށަރްއީ ކުށްކުށަށް ދޭ އަދަބެއްގެ ގޮތުން ކުށްވެރިން ބަންދު ކުރުމަށްވާ ތަނެކެވެ.
ޖަލަށްލުން
"ޖަލަށްލުން" ދޭހަކޮށްދެނީ، ގާނޫނީ ނުވަތަ ށަރްއީގޮތުން ކުށަކަށްދޭ އަދަބެއްގައި ކަނޑައެޅޭ މުއްދަތަކަށް އަމިއްލަ މިނިވަންކަން ނެތްގޮތެއްގައި، ޖަލުގައި ބަންދު ކުރުމެވެ.
ބުރަ މަސައްކަތާއެކު ޖަލަށްލުން
"ބުރަ މަސައްކަތާއެކު ޖަލަށްލުން" ދޭހަކޮށްދެނީ ކުށުގެ ނިސްބަތުން ޖަލަށްލުމުގެ އަދަބު ބޮޑުކުރުމަށް ޖަލުގައި ރޭވޭ ހާއްސަ ރޭވުންތަކެއްގެ ދަށުގައި ކުށްވެރިޔާ ބަންދު ކުރުމެވެ.
ގޭގާއި ބަންދުކުރުން
"ގޭގާއި ބަންދުކުރުން" މާނައަކީ، ދިރިއުޅޭ ހިޔާވައްސެއްގައި އެތަނެއްގެ ސަރަހައްދުން ބޭރަށްދިއުން މަނާގޮތެއްގައި ކުށްވެރިއަކަށްދޭ އަދަބެއްގެ ގޮތުން ބަންދު ކުރުމެވެ.
އަރުވާލުން
"އަރުވާލުން" ދޭހަކޮށްދެނީ، ކުށެއްގެ އަދަބަށް ތިމާގެ ވަޒަން ނޫން އެހެން ރަށެއްގައި މީހުން އުޅޭ އެހެން އެއްވެސް ތަނަކަށް ދިއުން މަނާކޮށް އަމިއްލަ މިނިވަންކަން ނެތްގޮތެއްގައި ނުވަތަ އޭގެ ބައެއް ނެތްގޮތުގައި ކަނޑައެޅޭ މުއްދަތަކަށް ބެހެއްޓުމެވެ.
ޖޫރިމަނާ
"ޖޫރިމަނާ" ދޭހަ ކޮށްދެނީ ކުށެއްގެ ނިސްބަތުން ވަކި މުއްދަތެއްގެ ތެރޭގައި، އަދަބެއްގެ ގޮތުން، އަތުލެވޭ އެއްޗެކެވެ.