ގާނޫނީ ރަދީފު
"ސްޓޭޖް ޑިވެލޮޕްމަންޓް" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، ބިމެއް އަލަށް ތަރައްގީކުރުމަށް ރޭވިފައިވާ އިމާރާތަކަށް ޕްރޮޕޯސަލް ހުށަހަޅައި، ސްޓްރާޓާ ޕްލޭނެއް އެކުލަވާލައި އެކި ފިޔަވަހިތަކަށް ބަހާލައިގެން މަށްރޫއެއް ނުވަތަ ސްޓްރާޓާ ސްކީމެއް ހިންގުމަށެވެ.
"ސްޓްރާޓާ ސްކީމް" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، ޔުނިޓުތަކާއި އާންމު ތަންތަން ހިމެނޭގޮތަށް ބިނާކޮށްފައިވާ ނުވަތަ ބިނާކުރަން ގަސްތުކުރާ އެއްމެދު އިމާރާތެއް ނުވަތަ އިމާރާތްތަކެއްގެ ސްޓްރާޓާ ޕްލޭނަށް ހުއްދަ ދޫކުރުމާއެކު، މި ގާނޫނުގެ ދަށުން އެކުލަވާލާ ވަކި އުސޫލުތަކަކާއި ހަމަތަކެއްގެމަތިން އެއްމެދު އިމާރާތް ބޭނުންކުރުމާއި ބެލެހެއްޓުމަށް، އެކުލަވާލާ ސްކީމަށެވެ.
"ސިންކިންގ ފަންޑު" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، އެއްމެދު އިމާރާތް ނުވަތަ އިމާރާތްތަކުގެ ޔުނިޓުތަކުގެ ވެރިފަރާތްތަކުން އިމާރާތް ބޭނުންކުރުމާއި ބެލެހެއްޓުމަށް ހިނގާ ކެޕިޓަލް ހަރަދުތައް ބެލެހެއްޓުމަށް އުފައްދާ ފަންޑަށެވެ.
"ށެޑިއުލް އޮފް ސްޓްރާޓާ ޔުނިޓްސް" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، ސްޓްރާޓާ ޕްލޭންގައި ހިމެނޭ ޔުނިޓުތަކާއި އެ ޔުނިޓުތަކުގެ ތަފްސީލުތަކާއި، އެ ޔުނިޓުތަކުގެ މިންތައް، އަދި އެ ޔުނިޓުތަކުގެ މިނާ ގުޅިގެން އެ ޔުނިޓުތަކަށް ކަނޑައެޅިފައިވާ ހިއްސާގެ އަދަދު އަންގައިދޭ ތާވަލަށެވެ.
"ސްޓްރާޓާ ޕްލޭން" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، ސްޓްރާޓާ އުސޫލުން ގޯތި ރަޖިސްޓަރީކުރުމަށްޓަކައި، ބިމެއްގައި ކޮށްފައިވާ ނުވަތަ ކުރަން ގަސްތުކުރާ އެއްބުރި ނުވަތަ އެއަށްވުރެ ގިނަ ބުރީގެ އިމާރާތެއްގެ ޔުނިޓުތައް ބަހަން ބޭނުންވާ ގޮތާއި، ކޮންމެ ޔުނިޓެއްގެ ވެރިފަރާތަށް ކަނޑައެޅިފައިވާ ހިއްސާގެ މިންވަރާއި، އެ އިމާރާތުގައި ހިމެނޭ އާންމު ތަންތަންކަމުގައި ކަނޑައަޅާ ބައި އަންގައިދޭ ޕްލޭނަށެވެ.
"ސްޓްރާޓާ އުސޫލު" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، ބިމެއްގައި ބިނާކޮށްފައިވާ ނުވަތަ ބިނާކުރަން ގަސްތުކުރާ އިމާރާތެއް ނުވަތަ އިމާރާތްތަކެއްގައި ހިމެނޭ ޔުނިޓުތައް ވަކިވަކި ފަރާތްތަކަށް މިލްކުކުރުމުގެ އިތުރުން، ހުރިހާ މިލްކުވެރިންގެ މެދުގައި ބިމާއި އިމާރާތުގެ އާންމު ތަންތަން ވަކި ހަމަތަކެއްގެމަތިން ބޭނުންކުރުމަށާއި ބެލެހެއްޓުމަށް ކަނޑައެޅޭ އުސޫލަށެވެ.
"ގަންނަ ފަރާތް" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، ފަރުދުންނާއި ގާނޫނީ ށަހްސުތައް ހިމެނޭގޮތުން އެއްމެދު އިމާރާތެއްގެ ޔުނިޓެއް ގަތުމަށް އެދޭ ފަރާތަށެވެ.
"ލިމިޓެޑް ކޮމަން ޕްރޮޕަރޓީ" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، އެއްމެދު އިމާރާތުގައި ހިމެނޭ ވަކިވަކި ޔުނިޓުތަކަށް ހާއްސަކުރެވޭ އާންމު ތަންތަނަށެވެ. އެ ތަންތަން ހިންގާ ބަލަހައްޓާނީ ، މެނޭޖްމަންޓް ކޯޕަރޭށަންގެބެލުމުގެ ދަށުން، އެ ތަނަކަށް ކަނޑައެޅިފައިވާ ޔުނިޓުތަކެއްގެ ވެރިފަރާތްތަކުންނެވެ.
"މެއިންޓެނެންސް ފަންޑު" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، އެއްމެދު އިމާރާތް ނުވަތަ އިމާރާތްތަކުގެ ޔުނިޓުތަކުގެ ވެރިފަރާތްތަކުން އިމާރާތް ބޭނުންކުރުމަށާއި ބެލެހެއްޓުމަށް ހިނގާ ރިކަރަންޓް ހަރަދުތައް ބެލެހެއްޓުމަށް އުފައްދާ ފަންޑަށެވެ.
"މެނޭޖްމަންޓް ކޯޕަރޭށަން" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، އެއްމެދު އިމާރާތުގެ ގާނޫނު (ގާނޫނު ނަންބަރު 2021-33) 95 ވަނަ މާއްދާގެ ދަށުން އެއްމެދު އިމާރާތެއްގެ އާންމު ތަންތަނާއި އާންމު ވަސީލަތްތައް ބެލެހެއްޓުމަށް، އެ އިމާރާތެއްގެ ހުރިހާ ޔުނިޓުތަކުގެ މިލްކުވެރިންގެ މެދުގައި އުފައްދާ ކޯޕަރޭށަނަކަށެވެ.
"ޑިފެކްޓް ލައިބިލިޓީ މުއްދަތު" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، އިމާރާތްކުރުމުގެ އެއްބަސްވުމެއްގެ ދަށުން އިމާރާތެއް ނިމޭ ތާރީހުން ފެށިގެން، އެ އިމާރާތުގައި ރަނގަޅުކުރަންޖެހޭ ނުވަތަ މަރާމާތުކުރަންޖެހޭ ކަންކަން ހުރިނަމަ ޑިވެލޮޕަރގެ ހަރަދުގައި އެކަންކަން ރަނގަޅުކޮށްދިނުމަށް އެ އެއްބަސްވުމުގައި ކަނޑައަޅާފައިވާ މުއްދަތަށެވެ.
"ޑިވެލޮޕަރ" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، އެ ހިނދަކު އަމަލުކުރަންޖެހޭ ގާނޫނާއި ގަވާއިދުގެ ދަށުން ދިވެހިރާއްޖޭގައި އެއްމެދު އިމާރާތް ތަރައްގީކުރާ ފަރާތަށެވެ.
"އިންފާރު" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، ސްޓްރާޓާ ޕްލޭނެއްގައި ހިމެނޭ، އަންނަނިވި އިންތައް ވަކިކުރާ ފާރަށެވެ.
(ހ) ޔުނިޓެއްގެ ވެރިފަރާތަށް ހައްގު އޮންނަ އެ ޔުނިޓުގެ ބައި ކަނޑައަޅާ އިން؛
(ށ) އެއް ޔުނިޓާއި އަނެއް ޔުނިޓު ވަކިކުރާ އިން؛
(ނ) ޔުނިޓުތަކާއި އާންމު ތަންތަން ވަކިކުރާ އިން.
"އެކްސެސަރީ ޔުނިޓު" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، އެއްމެދު އިމާރާތުގައި ހިމެނޭ ޔުނިޓެއް ގަތުމުން އުޅަނދު ޕާކްކުރުމަށް ދެވޭ ޖާގަ ހިމެނޭގޮތުން، އެއްމެދު އިމާރާތުގެ ޕްލޭންގައި ހިމެނޭ އިމާރާތުގެ ޔުނިޓާ ގުޅިގެން އިތުރު ބޭނުންތަކަށް އެ ޔުނިޓުގެ ވެރިފަރާތަށް، ބިމުން ނުވަތަ އިމާރާތުން ލިބޭ ޖާގަތަކަށެވެ.
"އިމާރާތް" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، އަންނަނިވި ކަންކަން ފުރިހަމަވާ އިމާރާތްތަކަށެވެ.
(ހ) އެއްމެދު އިމާރާތެއްގެ އޮނިގަނޑު ހިމެނޭގޮތަށް، އެ އިމާރާތުގެ ބައެއް ނިމިފައިވުން؛
(ށ) އެއްމެދު އިމާރާތެއް ބިނާކުރުމަށާއި ރަޖިސްޓަރީކުރުމަށް ހުށަހެޅިފައިވާ ސްޓްރާޓާ ޕްލޭންގައި އިމާރާތް ހިމެނިފައިވުން.
"ސްޓޭޖް ޑިވެލޮޕްމަންޓް" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، ބިމެއް އަލަށް ތަރައްގީކުރުމަށް ރޭވިފައިވާ އިމާރާތަކަށް ޕްރޮޕޯސަލް ހުށަހަޅައި، ސްޓްރާޓާ ޕްލޭނެއް އެކުލަވާލައި އެކި ފިޔަވަހިތަކަށް ބަހާލައިގެން މަށްރޫއެއް ނުވަތަ ސްޓްރާޓާ ސްކީމެއް ހިންގުމަށެވެ.
"ސްޓްރާޓާ ސްކީމް" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، ޔުނިޓުތަކާއި އާންމު ތަންތަން ހިމެނޭގޮތަށް ބިނާކޮށްފައިވާ ނުވަތަ ބިނާކުރަން ގަސްތުކުރާ އެއްމެދު އިމާރާތެއް ނުވަތަ އިމާރާތްތަކެއްގެ ސްޓްރާޓާ ޕްލޭނަށް ހުއްދަ ދޫކުރުމާއެކު، މި ގާނޫނުގެ ދަށުން އެކުލަވާލާ ވަކި އުސޫލުތަކަކާއި ހަމަތަކެއްގެމަތިން އެއްމެދު އިމާރާތް ބޭނުންކުރުމާއި ބެލެހެއްޓުމަށް، އެކުލަވާލާ ސްކީމަށެވެ.
"ސިންކިންގ ފަންޑު" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، އެއްމެދު އިމާރާތް ނުވަތަ އިމާރާތްތަކުގެ ޔުނިޓުތަކުގެ ވެރިފަރާތްތަކުން އިމާރާތް ބޭނުންކުރުމާއި ބެލެހެއްޓުމަށް ހިނގާ ކެޕިޓަލް ހަރަދުތައް ބެލެހެއްޓުމަށް އުފައްދާ ފަންޑަށެވެ.
"ށެޑިއުލް އޮފް ސްޓްރާޓާ ޔުނިޓްސް" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، ސްޓްރާޓާ ޕްލޭންގައި ހިމެނޭ ޔުނިޓުތަކާއި އެ ޔުނިޓުތަކުގެ ތަފްސީލުތަކާއި، އެ ޔުނިޓުތަކުގެ މިންތައް، އަދި އެ ޔުނިޓުތަކުގެ މިނާ ގުޅިގެން އެ ޔުނިޓުތަކަށް ކަނޑައެޅިފައިވާ ހިއްސާގެ އަދަދު އަންގައިދޭ ތާވަލަށެވެ.
"ސްޓްރާޓާ ޕްލޭން" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، ސްޓްރާޓާ އުސޫލުން ގޯތި ރަޖިސްޓަރީކުރުމަށްޓަކައި، ބިމެއްގައި ކޮށްފައިވާ ނުވަތަ ކުރަން ގަސްތުކުރާ އެއްބުރި ނުވަތަ އެއަށްވުރެ ގިނަ ބުރީގެ އިމާރާތެއްގެ ޔުނިޓުތައް ބަހަން ބޭނުންވާ ގޮތާއި، ކޮންމެ ޔުނިޓެއްގެ ވެރިފަރާތަށް ކަނޑައެޅިފައިވާ ހިއްސާގެ މިންވަރާއި، އެ އިމާރާތުގައި ހިމެނޭ އާންމު ތަންތަންކަމުގައި ކަނޑައަޅާ ބައި އަންގައިދޭ ޕްލޭނަށެވެ.
"ސްޓްރާޓާ އުސޫލު" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، ބިމެއްގައި ބިނާކޮށްފައިވާ ނުވަތަ ބިނާކުރަން ގަސްތުކުރާ އިމާރާތެއް ނުވަތަ އިމާރާތްތަކެއްގައި ހިމެނޭ ޔުނިޓުތައް ވަކިވަކި ފަރާތްތަކަށް މިލްކުކުރުމުގެ އިތުރުން، ހުރިހާ މިލްކުވެރިންގެ މެދުގައި ބިމާއި އިމާރާތުގެ އާންމު ތަންތަން ވަކި ހަމަތަކެއްގެމަތިން ބޭނުންކުރުމަށާއި ބެލެހެއްޓުމަށް ކަނޑައެޅޭ އުސޫލަށެވެ.
"ގަންނަ ފަރާތް" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، ފަރުދުންނާއި ގާނޫނީ ށަހްސުތައް ހިމެނޭގޮތުން އެއްމެދު އިމާރާތެއްގެ ޔުނިޓެއް ގަތުމަށް އެދޭ ފަރާތަށެވެ.
"ލިމިޓެޑް ކޮމަން ޕްރޮޕަރޓީ" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، އެއްމެދު އިމާރާތުގައި ހިމެނޭ ވަކިވަކި ޔުނިޓުތަކަށް ހާއްސަކުރެވޭ އާންމު ތަންތަނަށެވެ. އެ ތަންތަން ހިންގާ ބަލަހައްޓާނީ ، މެނޭޖްމަންޓް ކޯޕަރޭށަންގެބެލުމުގެ ދަށުން، އެ ތަނަކަށް ކަނޑައެޅިފައިވާ ޔުނިޓުތަކެއްގެ ވެރިފަރާތްތަކުންނެވެ.
"މެއިންޓެނެންސް ފަންޑު" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، އެއްމެދު އިމާރާތް ނުވަތަ އިމާރާތްތަކުގެ ޔުނިޓުތަކުގެ ވެރިފަރާތްތަކުން އިމާރާތް ބޭނުންކުރުމަށާއި ބެލެހެއްޓުމަށް ހިނގާ ރިކަރަންޓް ހަރަދުތައް ބެލެހެއްޓުމަށް އުފައްދާ ފަންޑަށެވެ.
"މެނޭޖްމަންޓް ކޯޕަރޭށަން" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، އެއްމެދު އިމާރާތުގެ ގާނޫނު (ގާނޫނު ނަންބަރު 2021-33) 95 ވަނަ މާއްދާގެ ދަށުން އެއްމެދު އިމާރާތެއްގެ އާންމު ތަންތަނާއި އާންމު ވަސީލަތްތައް ބެލެހެއްޓުމަށް، އެ އިމާރާތެއްގެ ހުރިހާ ޔުނިޓުތަކުގެ މިލްކުވެރިންގެ މެދުގައި އުފައްދާ ކޯޕަރޭށަނަކަށެވެ.
"ޑިފެކްޓް ލައިބިލިޓީ މުއްދަތު" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، އިމާރާތްކުރުމުގެ އެއްބަސްވުމެއްގެ ދަށުން އިމާރާތެއް ނިމޭ ތާރީހުން ފެށިގެން، އެ އިމާރާތުގައި ރަނގަޅުކުރަންޖެހޭ ނުވަތަ މަރާމާތުކުރަންޖެހޭ ކަންކަން ހުރިނަމަ ޑިވެލޮޕަރގެ ހަރަދުގައި އެކަންކަން ރަނގަޅުކޮށްދިނުމަށް އެ އެއްބަސްވުމުގައި ކަނޑައަޅާފައިވާ މުއްދަތަށެވެ.
"ޑިވެލޮޕަރ" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، އެ ހިނދަކު އަމަލުކުރަންޖެހޭ ގާނޫނާއި ގަވާއިދުގެ ދަށުން ދިވެހިރާއްޖޭގައި އެއްމެދު އިމާރާތް ތަރައްގީކުރާ ފަރާތަށެވެ.
"އިންފާރު" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، ސްޓްރާޓާ ޕްލޭނެއްގައި ހިމެނޭ، އަންނަނިވި އިންތައް ވަކިކުރާ ފާރަށެވެ.
(ހ) ޔުނިޓެއްގެ ވެރިފަރާތަށް ހައްގު އޮންނަ އެ ޔުނިޓުގެ ބައި ކަނޑައަޅާ އިން؛
(ށ) އެއް ޔުނިޓާއި އަނެއް ޔުނިޓު ވަކިކުރާ އިން؛
(ނ) ޔުނިޓުތަކާއި އާންމު ތަންތަން ވަކިކުރާ އިން.
"އެކްސެސަރީ ޔުނިޓު" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، އެއްމެދު އިމާރާތުގައި ހިމެނޭ ޔުނިޓެއް ގަތުމުން އުޅަނދު ޕާކްކުރުމަށް ދެވޭ ޖާގަ ހިމެނޭގޮތުން، އެއްމެދު އިމާރާތުގެ ޕްލޭންގައި ހިމެނޭ އިމާރާތުގެ ޔުނިޓާ ގުޅިގެން އިތުރު ބޭނުންތަކަށް އެ ޔުނިޓުގެ ވެރިފަރާތަށް، ބިމުން ނުވަތަ އިމާރާތުން ލިބޭ ޖާގަތަކަށެވެ.
"އިމާރާތް" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، އަންނަނިވި ކަންކަން ފުރިހަމަވާ އިމާރާތްތަކަށެވެ.
(ހ) އެއްމެދު އިމާރާތެއްގެ އޮނިގަނޑު ހިމެނޭގޮތަށް، އެ އިމާރާތުގެ ބައެއް ނިމިފައިވުން؛
(ށ) އެއްމެދު އިމާރާތެއް ބިނާކުރުމަށާއި ރަޖިސްޓަރީކުރުމަށް ހުށަހެޅިފައިވާ ސްޓްރާޓާ ޕްލޭންގައި އިމާރާތް ހިމެނިފައިވުން.