ގާނޫނީ ރަދީފު
އެއްމެ ފަހުގެ
ދުސްތޫރީ މައްސަލަތައް
"ދުސްތޫރީ މައްސަލަތައް" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، ގާނޫނުއަސާސީގެ މާއްދާއެއް ނުވަތަ މާއްދާއެއްގެ ބައެއްވިޔަސް މާނަކުރަންޖެހިއްޖެނަމަ، އެކަމުގައި ގޮތެއް ކަނޑައެޅުމަށްޓަކައި ބެލޭ މައްސަލަތަކާއި، ގާނޫނެއް ނުވަތަ ގާނޫނެއްގެ ބައެއް ނުވަތަ ގަވާއިދެއް ނުވަތަ ގަވާއިދަކުން ބައެއް ނުވަތަ ދައުލަތުގެ އިދާރާއަކުން ނެރޭ އަމުރެއް ނުވަތަ އެއިން އިދާރާއެއްގެ މުވައްފަޒަކު ކުރާކަމެއް ނުވަތަ ނިންމާފައިވާ ނިންމުމެއްވިޔަސް ގާނޫނުއަސާސީއާ ހިލާފުވޭތޯ ބަލައި، އެކަމުގައި ގޮތެއް ނިންމަންޖެހިއްޖެ ކޮންމެ މައްސަލައަކަށެވެ.
ދޫނި
"ދޫނި" ކަމުގައި ބުނެފައިއެވަނީ އެއްގަމުގައިވިޔަސް ނުވަތަ ކަނޑުގައި ނުވަތަ ފެނުގައިވިޔަސް އުޅޭ ހުރިހާ ވައްތަރެއްގެ ނުވަތަ ހުރިހާ ބާވަތެއްގެ ދިރުންހުރި ދޫނީގެ ތެރެއިން، އިންސާނުން ކެއުމަށް ނޫންގޮތުގައި، ވިޔަފާރިއަށް ނުވަތަ އާލާކުރުމަށް، ނުވަތަ އޮޅުކުރުމަށް ގެންގުޅެވޭ ދޫނީގެ ބާވަތްތަކެވެ.
ދެ މީހަކު ނުވަތަ އެއަށްވުރެ ގިނަ މީހުން ގުޅިގެން އުފައްދާފައިވާ އުފެއްދުމެއް
"ދެ މީހަކު ނުވަތަ އެއަށްވުރެ ގިނަ މީހުން ގުޅިގެން އުފައްދާފައިވާ އުފެއްދުމެއް" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، ފަންނާނުންގެ ދެ މީހުން ނުވަތަ އެއަށްވުރެ ގިނަ މީހުން އެ މަސައްކަތަކަށް ހިއްސާވެގެން ކުރާ، މި މާއްދާގައި ބަޔާންކުރެވިފައިވާ ކަލެކްޓިވް އުފެއްދުމެއްކަމަށް ނުވާ އުފެއްދުމަށެވެ.
ދެކެވޭ ވާހަކަ
"ދެކެވޭ ވާހަކަ" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، އެއްވެސް ވަސީލަތެއްގެ ޒަރީއާއިން އެހެން މީހަކަށް ފޮނުވޭ ކޮންމެ އަޑަކަށާއި، މަންޒަރަކަށާއި، ލިޔުމަކަށާއި، އިށާރާތަކަށާއި، މައުލޫމާތަކަށެވެ.
ދެވަނަ ދަރަޖައިގެ ހެކި
"ދެވަނަ ދަރަޖައިގެ ހެކި" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، އެ ހެއްކެއްގެ މައްޗަށް ބިނާކޮށް، ވަކި ވާގިއާއެއް ވުޖޫދުގައި އޮތްކަން ސީދާގޮތުގައި ސާބިތުކޮށްނުދޭ، އެހެންނަމަވެސް ސާބިތުކޮށްދިނުމަށް އެހީތެރިވެދޭ ހެއްކަށެވެ.
ދެމެހެއްޓެނިވި ގޮތުގައި ބޭނުންކުރުން
"ދެމެހެއްޓެނިވި ގޮތުގައި ބޭނުންކުރުން" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، މީހުންނަށް އެމީހުންގެ އިޖްތިމާއީ، އިގްތިސާދީ އަދި ސަގާފީ ދުޅަހެޔޮކަން ލިއްބައިދިނުމަށްޓަކައި، ތިރީގައިވާ ކަންކަން ކުރުމާއެކު، ކަނޑުގެ ވަސީލަތްތައް ބަލަހައްޓައި، ބޭނުންކޮށް، އިތުރުކޮށް އަދި ތަރައްގީކުރުމަށެވެ.
ދޭއްB (އެއްގަމު ދަތުރުފަތުރާއި ގުޅޭ)
"ދޭއްB" ކެޓަގަރީ: މި ކެޓަގަރީގައި ހިމެނޭނީ، މީހުން އުފުލުމަށް ބޭނުންކުރާ އިށީނުމުގެ ޖާގަ 10 (ދިހައެއް) އިން ފެށިގެން 19 (ނަވާރަ) މީހުނަށްވުރެ އިތުރުނުވާ އެއްގަމު އުޅަނދެވެ؛
ދޭއްC (އެއްގަމު ދަތުރުފަތުރާއި ގުޅޭ)
"ދޭއްC" ކެޓަގަރީ: މި ކެޓަގަރީގައި ހިމެނޭނީ، މުދާ އުފުލާ އުޅަނދުފަހަރު، އުފުލޭ ބަރުދަން 2000 (ދެހާސް) ކިލޯ (2 ޓަނު) އިން ފެށިގެން 4000 (ހަތަރުހާސް) ކިލޯ (4 ޓަނު) ހަމަނުވާ އެއްގަމު އުޅަނދެވެ؛
ދޭސި ށަހްސެއް
ގާނޫނީ ގޮތުން ވަކި ށަހްސަކަށް "ދޭސީ" އެވެ ކިޔޭނީ، އެ ށަހްސެއްގެ މައި އޮފީސް ދިވެހިރާއްޖޭގައި ހުންނަ ތަންތަނަށެވެ. އަދި އޮފީހަކަށް ނުވަތަ ބްރާންޗަކަށް "ދޭސީ" އެވެ ކިޔޭނީ، ދިވެހިރާއްޖޭގައި ހުންނަ އޮފީހަކަށް ނުވަތަ ބްރާންޗަކަށެވެ.
ދޮގުހެކިދިނުން
"ދޮގުހެކިދިނުން" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ ށަރީއަތުން ނުވަތަ ގާނޫނުން ލާޒިމުކުރާ، ނުވަތަ ށަރީއަތުން ނުވަތަ ގާނޫނުން ބާރު ލިބިފައިވާ ފަރާތަކުން ހިންގާ ކަމެއްގައި، ނުވަތަ ތަހްގީގެއްގައި، ނުވަތަ އެއިން ކަމަކާމެދު ހަގީގަތަކަށް ނުވާ އެއްވެސް މައްލޫމާތެއް ދިނުން ނުވަތަ ތެދަކަށް ވާނޭ ނުވަތަ ވެދާނޭ ކަމަށް ހީކޮށްގެން އެ މައްލޫމާތެއް ދިނުން ނުވަތަ އެމައްލޫމާތަކީ ތެދެއްކަން ނުވަތަ ދޮގެއްކަން ނުއެނގި ނުވަތަ ޔަގީން ނުކޮށް، ދިނުމުންނެވެ.
ދުސްތޫރީ މައްސަލަތައް
"ދުސްތޫރީ މައްސަލަތައް" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، ގާނޫނުއަސާސީގެ މާއްދާއެއް ނުވަތަ މާއްދާއެއްގެ ބައެއްވިޔަސް މާނަކުރަންޖެހިއްޖެނަމަ، އެކަމުގައި ގޮތެއް ކަނޑައެޅުމަށްޓަކައި ބެލޭ މައްސަލަތަކާއި، ގާނޫނެއް ނުވަތަ ގާނޫނެއްގެ ބައެއް ނުވަތަ ގަވާއިދެއް ނުވަތަ ގަވާއިދަކުން ބައެއް ނުވަތަ ދައުލަތުގެ އިދާރާއަކުން ނެރޭ އަމުރެއް ނުވަތަ އެއިން އިދާރާއެއްގެ މުވައްފަޒަކު ކުރާކަމެއް ނުވަތަ ނިންމާފައިވާ ނިންމުމެއްވިޔަސް ގާނޫނުއަސާސީއާ ހިލާފުވޭތޯ ބަލައި، އެކަމުގައި ގޮތެއް ނިންމަންޖެހިއްޖެ ކޮންމެ މައްސަލައަކަށެވެ.
ދޫނި
"ދޫނި" ކަމުގައި ބުނެފައިއެވަނީ އެއްގަމުގައިވިޔަސް ނުވަތަ ކަނޑުގައި ނުވަތަ ފެނުގައިވިޔަސް އުޅޭ ހުރިހާ ވައްތަރެއްގެ ނުވަތަ ހުރިހާ ބާވަތެއްގެ ދިރުންހުރި ދޫނީގެ ތެރެއިން، އިންސާނުން ކެއުމަށް ނޫންގޮތުގައި، ވިޔަފާރިއަށް ނުވަތަ އާލާކުރުމަށް، ނުވަތަ އޮޅުކުރުމަށް ގެންގުޅެވޭ ދޫނީގެ ބާވަތްތަކެވެ.
ދެ މީހަކު ނުވަތަ އެއަށްވުރެ ގިނަ މީހުން ގުޅިގެން އުފައްދާފައިވާ އުފެއްދުމެއް
"ދެ މީހަކު ނުވަތަ އެއަށްވުރެ ގިނަ މީހުން ގުޅިގެން އުފައްދާފައިވާ އުފެއްދުމެއް" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، ފަންނާނުންގެ ދެ މީހުން ނުވަތަ އެއަށްވުރެ ގިނަ މީހުން އެ މަސައްކަތަކަށް ހިއްސާވެގެން ކުރާ، މި މާއްދާގައި ބަޔާންކުރެވިފައިވާ ކަލެކްޓިވް އުފެއްދުމެއްކަމަށް ނުވާ އުފެއްދުމަށެވެ.
ދެކެވޭ ވާހަކަ
"ދެކެވޭ ވާހަކަ" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، އެއްވެސް ވަސީލަތެއްގެ ޒަރީއާއިން އެހެން މީހަކަށް ފޮނުވޭ ކޮންމެ އަޑަކަށާއި، މަންޒަރަކަށާއި، ލިޔުމަކަށާއި، އިށާރާތަކަށާއި، މައުލޫމާތަކަށެވެ.
ދެވަނަ ދަރަޖައިގެ ހެކި
"ދެވަނަ ދަރަޖައިގެ ހެކި" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، އެ ހެއްކެއްގެ މައްޗަށް ބިނާކޮށް، ވަކި ވާގިއާއެއް ވުޖޫދުގައި އޮތްކަން ސީދާގޮތުގައި ސާބިތުކޮށްނުދޭ، އެހެންނަމަވެސް ސާބިތުކޮށްދިނުމަށް އެހީތެރިވެދޭ ހެއްކަށެވެ.
ދެމެހެއްޓެނިވި ގޮތުގައި ބޭނުންކުރުން
"ދެމެހެއްޓެނިވި ގޮތުގައި ބޭނުންކުރުން" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، މީހުންނަށް އެމީހުންގެ އިޖްތިމާއީ، އިގްތިސާދީ އަދި ސަގާފީ ދުޅަހެޔޮކަން ލިއްބައިދިނުމަށްޓަކައި، ތިރީގައިވާ ކަންކަން ކުރުމާއެކު، ކަނޑުގެ ވަސީލަތްތައް ބަލަހައްޓައި، ބޭނުންކޮށް، އިތުރުކޮށް އަދި ތަރައްގީކުރުމަށެވެ.
ދޭއްB (އެއްގަމު ދަތުރުފަތުރާއި ގުޅޭ)
"ދޭއްB" ކެޓަގަރީ: މި ކެޓަގަރީގައި ހިމެނޭނީ، މީހުން އުފުލުމަށް ބޭނުންކުރާ އިށީނުމުގެ ޖާގަ 10 (ދިހައެއް) އިން ފެށިގެން 19 (ނަވާރަ) މީހުނަށްވުރެ އިތުރުނުވާ އެއްގަމު އުޅަނދެވެ؛
ދޭއްC (އެއްގަމު ދަތުރުފަތުރާއި ގުޅޭ)
"ދޭއްC" ކެޓަގަރީ: މި ކެޓަގަރީގައި ހިމެނޭނީ، މުދާ އުފުލާ އުޅަނދުފަހަރު، އުފުލޭ ބަރުދަން 2000 (ދެހާސް) ކިލޯ (2 ޓަނު) އިން ފެށިގެން 4000 (ހަތަރުހާސް) ކިލޯ (4 ޓަނު) ހަމަނުވާ އެއްގަމު އުޅަނދެވެ؛
ދޭސި ށަހްސެއް
ގާނޫނީ ގޮތުން ވަކި ށަހްސަކަށް "ދޭސީ" އެވެ ކިޔޭނީ، އެ ށަހްސެއްގެ މައި އޮފީސް ދިވެހިރާއްޖޭގައި ހުންނަ ތަންތަނަށެވެ. އަދި އޮފީހަކަށް ނުވަތަ ބްރާންޗަކަށް "ދޭސީ" އެވެ ކިޔޭނީ، ދިވެހިރާއްޖޭގައި ހުންނަ އޮފީހަކަށް ނުވަތަ ބްރާންޗަކަށެވެ.
ދޮގުހެކިދިނުން
"ދޮގުހެކިދިނުން" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ ށަރީއަތުން ނުވަތަ ގާނޫނުން ލާޒިމުކުރާ، ނުވަތަ ށަރީއަތުން ނުވަތަ ގާނޫނުން ބާރު ލިބިފައިވާ ފަރާތަކުން ހިންގާ ކަމެއްގައި، ނުވަތަ ތަހްގީގެއްގައި، ނުވަތަ އެއިން ކަމަކާމެދު ހަގީގަތަކަށް ނުވާ އެއްވެސް މައްލޫމާތެއް ދިނުން ނުވަތަ ތެދަކަށް ވާނޭ ނުވަތަ ވެދާނޭ ކަމަށް ހީކޮށްގެން އެ މައްލޫމާތެއް ދިނުން ނުވަތަ އެމައްލޫމާތަކީ ތެދެއްކަން ނުވަތަ ދޮގެއްކަން ނުއެނގި ނުވަތަ ޔަގީން ނުކޮށް، ދިނުމުންނެވެ.
ދުސްތޫރީ މައްސަލަތައް
"ދުސްތޫރީ މައްސަލަތައް" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، ގާނޫނުއަސާސީގެ މާއްދާއެއް ނުވަތަ މާއްދާއެއްގެ ބައެއްވިޔަސް މާނަކުރަންޖެހިއްޖެނަމަ، އެކަމުގައި ގޮތެއް ކަނޑައެޅުމަށްޓަކައި ބެލޭ މައްސަލަތަކާއި، ގާނޫނެއް ނުވަތަ ގާނޫނެއްގެ ބައެއް ނުވަތަ ގަވާއިދެއް ނުވަތަ ގަވާއިދަކުން ބައެއް ނުވަތަ ދައުލަތުގެ އިދާރާއަކުން ނެރޭ އަމުރެއް ނުވަތަ އެއިން އިދާރާއެއްގެ މުވައްފަޒަކު ކުރާކަމެއް ނުވަތަ ނިންމާފައިވާ ނިންމުމެއްވިޔަސް ގާނޫނުއަސާސީއާ ހިލާފުވޭތޯ ބަލައި، އެކަމުގައި ގޮތެއް ނިންމަންޖެހިއްޖެ ކޮންމެ މައްސަލައަކަށެވެ.
ދޫނި
"ދޫނި" ކަމުގައި ބުނެފައިއެވަނީ އެއްގަމުގައިވިޔަސް ނުވަތަ ކަނޑުގައި ނުވަތަ ފެނުގައިވިޔަސް އުޅޭ ހުރިހާ ވައްތަރެއްގެ ނުވަތަ ހުރިހާ ބާވަތެއްގެ ދިރުންހުރި ދޫނީގެ ތެރެއިން، އިންސާނުން ކެއުމަށް ނޫންގޮތުގައި، ވިޔަފާރިއަށް ނުވަތަ އާލާކުރުމަށް، ނުވަތަ އޮޅުކުރުމަށް ގެންގުޅެވޭ ދޫނީގެ ބާވަތްތަކެވެ.
ދެ މީހަކު ނުވަތަ އެއަށްވުރެ ގިނަ މީހުން ގުޅިގެން އުފައްދާފައިވާ އުފެއްދުމެއް
"ދެ މީހަކު ނުވަތަ އެއަށްވުރެ ގިނަ މީހުން ގުޅިގެން އުފައްދާފައިވާ އުފެއްދުމެއް" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، ފަންނާނުންގެ ދެ މީހުން ނުވަތަ އެއަށްވުރެ ގިނަ މީހުން އެ މަސައްކަތަކަށް ހިއްސާވެގެން ކުރާ، މި މާއްދާގައި ބަޔާންކުރެވިފައިވާ ކަލެކްޓިވް އުފެއްދުމެއްކަމަށް ނުވާ އުފެއްދުމަށެވެ.
ދެކެވޭ ވާހަކަ
"ދެކެވޭ ވާހަކަ" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، އެއްވެސް ވަސީލަތެއްގެ ޒަރީއާއިން އެހެން މީހަކަށް ފޮނުވޭ ކޮންމެ އަޑަކަށާއި، މަންޒަރަކަށާއި، ލިޔުމަކަށާއި، އިށާރާތަކަށާއި، މައުލޫމާތަކަށެވެ.
ދެވަނަ ދަރަޖައިގެ ހެކި
"ދެވަނަ ދަރަޖައިގެ ހެކި" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، އެ ހެއްކެއްގެ މައްޗަށް ބިނާކޮށް، ވަކި ވާގިއާއެއް ވުޖޫދުގައި އޮތްކަން ސީދާގޮތުގައި ސާބިތުކޮށްނުދޭ، އެހެންނަމަވެސް ސާބިތުކޮށްދިނުމަށް އެހީތެރިވެދޭ ހެއްކަށެވެ.
ދެމެހެއްޓެނިވި ގޮތުގައި ބޭނުންކުރުން
"ދެމެހެއްޓެނިވި ގޮތުގައި ބޭނުންކުރުން" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، މީހުންނަށް އެމީހުންގެ އިޖްތިމާއީ، އިގްތިސާދީ އަދި ސަގާފީ ދުޅަހެޔޮކަން ލިއްބައިދިނުމަށްޓަކައި، ތިރީގައިވާ ކަންކަން ކުރުމާއެކު، ކަނޑުގެ ވަސީލަތްތައް ބަލަހައްޓައި، ބޭނުންކޮށް، އިތުރުކޮށް އަދި ތަރައްގީކުރުމަށެވެ.
ދޭއްB (އެއްގަމު ދަތުރުފަތުރާއި ގުޅޭ)
"ދޭއްB" ކެޓަގަރީ: މި ކެޓަގަރީގައި ހިމެނޭނީ، މީހުން އުފުލުމަށް ބޭނުންކުރާ އިށީނުމުގެ ޖާގަ 10 (ދިހައެއް) އިން ފެށިގެން 19 (ނަވާރަ) މީހުނަށްވުރެ އިތުރުނުވާ އެއްގަމު އުޅަނދެވެ؛
ދޭއްC (އެއްގަމު ދަތުރުފަތުރާއި ގުޅޭ)
"ދޭއްC" ކެޓަގަރީ: މި ކެޓަގަރީގައި ހިމެނޭނީ، މުދާ އުފުލާ އުޅަނދުފަހަރު، އުފުލޭ ބަރުދަން 2000 (ދެހާސް) ކިލޯ (2 ޓަނު) އިން ފެށިގެން 4000 (ހަތަރުހާސް) ކިލޯ (4 ޓަނު) ހަމަނުވާ އެއްގަމު އުޅަނދެވެ؛
ދޭސި ށަހްސެއް
ގާނޫނީ ގޮތުން ވަކި ށަހްސަކަށް "ދޭސީ" އެވެ ކިޔޭނީ، އެ ށަހްސެއްގެ މައި އޮފީސް ދިވެހިރާއްޖޭގައި ހުންނަ ތަންތަނަށެވެ. އަދި އޮފީހަކަށް ނުވަތަ ބްރާންޗަކަށް "ދޭސީ" އެވެ ކިޔޭނީ، ދިވެހިރާއްޖޭގައި ހުންނަ އޮފީހަކަށް ނުވަތަ ބްރާންޗަކަށެވެ.
ދޮގުހެކިދިނުން
"ދޮގުހެކިދިނުން" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ ށަރީއަތުން ނުވަތަ ގާނޫނުން ލާޒިމުކުރާ، ނުވަތަ ށަރީއަތުން ނުވަތަ ގާނޫނުން ބާރު ލިބިފައިވާ ފަރާތަކުން ހިންގާ ކަމެއްގައި، ނުވަތަ ތަހްގީގެއްގައި، ނުވަތަ އެއިން ކަމަކާމެދު ހަގީގަތަކަށް ނުވާ އެއްވެސް މައްލޫމާތެއް ދިނުން ނުވަތަ ތެދަކަށް ވާނޭ ނުވަތަ ވެދާނޭ ކަމަށް ހީކޮށްގެން އެ މައްލޫމާތެއް ދިނުން ނުވަތަ އެމައްލޫމާތަކީ ތެދެއްކަން ނުވަތަ ދޮގެއްކަން ނުއެނގި ނުވަތަ ޔަގީން ނުކޮށް، ދިނުމުންނެވެ.