ގާނޫނީ ރަދީފު
"ދުށްމަން" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، ރާއްޖޭގެ މިނިވަންކަމާ ސިޔާދަތަށް ގެއްލުންވާފަދަ އަމަލެއްކުރާ ބިދޭސީންނާއި، މިކަމުގައި އެމީހުންނާ ބައިވެރިވާ ދިވެހިންނަށެވެ.
"ދުންފަތަށް ދެވިހިފާފައި ތިބޭ މީހުން" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، ދުންފަތުގައި ހިމެނޭ ނިކޮޓިންގެ ސަބަބުން ނުވަތަ އެހެން ސަބަބަކާ ހުރެވިއަސް އެ ބާވަތެއް އާންމުކޮށް ބޭނުންކުރުމަށް އާދަވުމާއެކު ޖިސްމާނީ ގޮތުންނާއި ނަފްސާނީ ގޮތުން ދުންފަތުގައި ހިމެނޭ ނިކޮޓިންއަށް ބަރޯސާވާ ފަރާތްތަކަށެވެ.
"ދުންފަތުގެ ބާވަތެއް ހިމެނޭ އުފެއްދުން" ކަމުގައި ބުނެފައި އެވަނީ، ދުންފަތުގެ އެއްވެސް މިންވަރެއް ބޭނުންކޮށްގެން އުފައްދައިފައިވ،ާ ދުންފަތުގެ އެއްވެސް މިންވަރެއް ހިމެނޭ ކޮންމެ އުފެއްދުމަކަށެވެ. ނަމަވެސް، ދުންފަތުގެ އިސްތިއުމާލުކުރުން ހުއްޓުވުމަށް ދެވޭ ސިއްހީ ފަރުވާގެ ބައެއްގެގޮތުގައި ހިމެނޭ ނުވަތަ ސެޒޭށަން ޕްރޮގްރާމެއްގައި ބޭނުންކުރުމަށް ކަނޑައަޅައިފައިވާ ނުވަތަ އެފަދަ ޕްރޮގްރާމެއްގެ ތެރެއިން ދެވޭ ނިކޮޓީން ރިޕްލޭސްމެންޓް ތެރަޕީ (އެން.އާރު.ޓީ) ގެ ގޮތުގައި ހިމެނޭ ޗުވިންގަމް ނުވަތަ ޕެޗް ނުވަތަ މިފަދަ އެހެން ބާވަތްތަކާއި، ޑަކްޓަރީބޭސް ފަދަ ތަކެތި ސަރުކާރުގެ ކަމާބެހޭ އިދާރާއަކުން ފާސްކޮށްފައިވާނަމަ، ނުވަތަ އާންމުކޮށް ހުއްދަކޮށްފައިވާނަމަ، އެ ތަކެތީގައި ދުންފަތުގެ މިންވަރެއް ހިމެނުނުކަމުގައިވިޔަސް، މި ގަވާއިދުގެ ބޭނުމަށް "ދުންފަތުގެ ބާވަތެއް ހިމެނޭ އުފެއްދުން" ކަމުގައި ނުބެލޭނެއެވެ.
"ދުންފަތުގެ ބާވަތެއްގެ ވިޔަފާރި ކުރުން" ކަމުގައި ބުނެފައި އެވަނީ، ދުންފަތް ކޮންޓްރޯލު ކުރުމާ ބެހޭ ގާނޫނުގައި ދުންފަތުގެ ބާވަތްކަމުގައި މާނަކޮށްފައިވާ ފަދަ އެއްވެސް ބާވަތެއް އުފެއްދުމަށް، ނުވަތަ އިމްޕޯޓް ކުރުމަށް، ނުވަތަ އެކްސްޕޯޓް ކުރުމަށް، ނުވަތަ މާކެޓް ކުރުމަށް، ނުވަތަ ގަނޑުކޮށް ވިއްކުމަށް، ނުވަތަ ވަކިވަކިން ވިއްކުމަށެވެ.
"ދުންފަތުގެ ބާވަތްތައް" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، ދުންފަތާއި ދުންފަތުގެތަނޑިއާއި، ނިކޮޓިންއާއި، ދުންފަތާއި ދުންފަތުގެ ތަނޑިއާއި ނިކޮޓިން ހިމަނައިގެން ތައްޔާރުކޮށްފައި ހުންނަ ތަކެއްޗަށެވެ. އަދި އެއިން އެއްވެސް ބާވަތެއްގެ ތެރެއިން ބާވަތެއް އެއްވެސް މިންވަރަކަށް ހިމެނޭ، ހަފައިގެން ނުވަތަ ބޮއެ ގެން ނުވަތަ ވަސްދަމައިގެން ނުވަތަ ހަށިގަނޑުގެ ތަނެއްގައި ތަތްކޮށްގެން ނުވަތަ ޖައްސައިގެން ނުވަތަ އުނގުޅައިގެންވިއަސް އޭގެ މާއްދާއެއް ނުވަތަ މާއްދާތަކެއް ހަށިގަނޑަށް ވާސިލުވާގޮތަށް ތައްޔާރުކޮށްފައިވާ ކޮންމެ އެއްޗަކީ ދުންފަތުގެ ބާވަތެކެވެ. މިފަދައިން ބަޔާންކޮށްފައިވީ ނަމަވެސް، ދުންފަތުން ދުރުހެލިވުމަށް "ސެޒޭށަން" ފަރުވާގެ ތެރެއިން ދެވޭ އަދި ކަމާބެހޭ ފަންނީ އިދާރާތަކުން ކަނޑައަޅާ ހުއްދަކޮށްފައިވާ ނިކޮޓިން ރިޕްލޭސްމަންޓް ތެރަޕީ ނުވަތަ ފަރުވާގެ ގޮތުގައި ބޭނުންކުރާ މިފަދަ އެހެން ބާވަތްތައް މި ގާނޫނުގެ ބޭނުމަށްޓަކައި ދުންފަތުގެ ބާވަތްތައްކަމަށް ނުބެލެވޭނެއެވެ.
"ދުންފަތުގެ އިސްތިއުމާލު ނުކުރާ ފަރާތް" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، އެއްވެސް ގޮތަކަށް ދުންފަތުގެ އިސްތިއުމާލުނުކުރާ ފަރާތްތަކަށެވެ. އަދި ކުރިން ދުންފަތުގެ އިސްތިއުމާލުކޮށްފައިވާނަމަ، ދުންފަތުގެ އިސްތިއުމާލުކުރުން ހުއްޓާލިތާ މަދުވެގެން 5 (ފަހެއް) އަހަރުދުވަސް ވެފައިވާ ފަރާތްތަކަށެވެ.
"ދުންފަތުގެ އިސްތިއުމާލު ކުރުމަށް ބޭނުންކުރާ ވަސީލަތެއް ހިފައިގެން ދުއްވުން" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، ދުންފަތް ހިމެނޭ ނުވަތަ ނުހިމެނޭ އެއްޗަކުން އުފެދޭ ދުން އަނގައިން ނުވަތަ ނޭފަތުން އެތެރެއަށް ދަމަމު ން ނުވަތަ އެއިން ތަނަކުން ބޭރުކުރަމުން ދުއްވާ ދުއްވުމަށެވެ.
"ދުންފަތުގެ އިސްތިއުމާލުކުރުން" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، ދުންފަތް ހިމެނޭ ނުވަތަ ނުހިމެނޭ އެއްޗަކުން އުފެދޭ ދުން އަނގައިން ނުވަތަ ނޭފަތުން އެތެރެއަށް ދެމުން ނުވަތަ އެއިން ތަނަކުން ބޭރުކުރުން ނުވަތަ އެފަދަ އެއްޗަކުން ވަސްދެމުމެވެ.
"ދުންފަތުގެ އިސްތިއުމާލުކުރުން" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، ދުންފަތުގެ ބާވަތެއް، އެއިން ބާވަތަކުން އުފެދ ދުން ނުވަތަ އާވި އަނގައިން ނުވަތަ ނޭފަތުން އެތެރެއަށް ދެމުން ނުވަތަ އެއިން ތަނަކުން ބޭރުކުރުން ނުވަތަ ދުންފަތުގެ ބާވަތެއް އަނގައަށްލުން ނުވަތަ އަނގައިން ހެފުން ނުވަތަ ކެއުން ނުވަތަ ބުއިން ނުވަތަ ދުންފަތުގެ ބާވަތަކުން ވަސްދެމުން ނުވަތަ މިނޫންވެސް ގޮތަކަށް ހަށިގަނޑުގެ ތަނެއްގައި ތަތްކޮށްގެން ނުވަތަ ޖައްސައިގެން ނުވަތަ އުނގުޅައިގެންވިއަސް ހަށިގަނޑަށް ވާސިލުކުރުމަށެވެ.
"ދުންފަތުގެ އިސްތިޢުމާލުކުރުމަށް ބޭނުންކުރާ އާލާތް" ކަމަށް ބުނުފައި އެވަނީ، ދުންފަތުގެ ބާވަތަކުން ބޭރުވާ ދުމާއި އާވި އަދި އެހެން ބާވަތެއްވިއަސް ދުންފަތުގެ އިސްތިއުމާލުކުރާ މީހާގެ ހަށިގަނޑަށް އެ އެއްޗެއްގެ ޒަރީއާއިން އެތެރެކުރުމަށް ބޭނުންކުރާ އެންމެހައި ތަކެއްޗަށެވެ.
"ދުންފަތުގެ ވިޔަފާރިއަކާ ގުޅުންހުރި ފަރާތެއް" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، ދުންފަތުގެ ބާވަތެއްގެ ވިޔަފާރިކުރާ ކުންފުންޏެއްގައި ނުވަތަ ފިހާރައެއްގައި ނުވަތަ މިފަދަ އެހެން ތަނެއްގައި ހިއްސާއޮތް ނުވަތަ މިފަދަ ތަނެއްގައި ވަޒީފާ އަދާކުރާ ނުވަތަ މިފަދަ ތަންތަނުން ކުރާ ވިޔަފާރީގެ މުއާމަލާތްތަކުގައި އެއްވެސް ހައިސިއްޔަތަކުން ށާމިލްވާ ފަރާތަކަށެވެ. އެ މީހެއްގެ އަނބިމީހާ ނުވަތަ ފިރިމީހާ ނުވަތަ މައިންބަފައިންގެ ނުވަތަ ދަރިއަކީ ދުންފަތުގެ ވިޔަފާރިކުރާ ފަރާތެއްނަމަ އެފަދަ ފަރާތަކީ ދުންފަތުގެ ވިޔަފާރިއާ ގުޅުންހުރި ފަރާތެއް ކަމުގައި ވާނެއެވެ. ދުންފަތުގެ ބާވަތްތައް އެއްތަނުން އަނެއް ތަނަށް އުފުލުމާއި، ގުދަންކުރުމުގައި ހަރަކާތްތެރިވާ ފަރާތްތައްވެސް މީގެ ތެރޭގައި ހިމެނޭނެއެވެ. ތަންފީޒީ އިދާރާތަކުގައި ވަޒީފާ އަދާކުރާ ފަރާތްތަކުން ވަޒީފާގެ ޒިންމާއެއްގެ ގޮތުގައި ދުންފަތް ކޮންޓްރޯލު ކުރުމާބެހޭ ގާނޫނުގައި ކަނޑައެޅިފައިވާ ކަންކަން ތަންފީޒު ކުރުމުގެ ގޮތުން ކުރާ މުއާމަލާތްތައް މީގެ ތެރެޔަކު ނުހިމެނެއެވެ.
"ދުށްމަން" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، ރާއްޖޭގެ މިނިވަންކަމާ ސިޔާދަތަށް ގެއްލުންވާފަދަ އަމަލެއްކުރާ ބިދޭސީންނާއި، މިކަމުގައި އެމީހުންނާ ބައިވެރިވާ ދިވެހިންނަށެވެ.
"ދުންފަތަށް ދެވިހިފާފައި ތިބޭ މީހުން" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، ދުންފަތުގައި ހިމެނޭ ނިކޮޓިންގެ ސަބަބުން ނުވަތަ އެހެން ސަބަބަކާ ހުރެވިއަސް އެ ބާވަތެއް އާންމުކޮށް ބޭނުންކުރުމަށް އާދަވުމާއެކު ޖިސްމާނީ ގޮތުންނާއި ނަފްސާނީ ގޮތުން ދުންފަތުގައި ހިމެނޭ ނިކޮޓިންއަށް ބަރޯސާވާ ފަރާތްތަކަށެވެ.
"ދުންފަތުގެ ބާވަތެއް ހިމެނޭ އުފެއްދުން" ކަމުގައި ބުނެފައި އެވަނީ، ދުންފަތުގެ އެއްވެސް މިންވަރެއް ބޭނުންކޮށްގެން އުފައްދައިފައިވ،ާ ދުންފަތުގެ އެއްވެސް މިންވަރެއް ހިމެނޭ ކޮންމެ އުފެއްދުމަކަށެވެ. ނަމަވެސް، ދުންފަތުގެ އިސްތިއުމާލުކުރުން ހުއްޓުވުމަށް ދެވޭ ސިއްހީ ފަރުވާގެ ބައެއްގެގޮތުގައި ހިމެނޭ ނުވަތަ ސެޒޭށަން ޕްރޮގްރާމެއްގައި ބޭނުންކުރުމަށް ކަނޑައަޅައިފައިވާ ނުވަތަ އެފަދަ ޕްރޮގްރާމެއްގެ ތެރެއިން ދެވޭ ނިކޮޓީން ރިޕްލޭސްމެންޓް ތެރަޕީ (އެން.އާރު.ޓީ) ގެ ގޮތުގައި ހިމެނޭ ޗުވިންގަމް ނުވަތަ ޕެޗް ނުވަތަ މިފަދަ އެހެން ބާވަތްތަކާއި، ޑަކްޓަރީބޭސް ފަދަ ތަކެތި ސަރުކާރުގެ ކަމާބެހޭ އިދާރާއަކުން ފާސްކޮށްފައިވާނަމަ، ނުވަތަ އާންމުކޮށް ހުއްދަކޮށްފައިވާނަމަ، އެ ތަކެތީގައި ދުންފަތުގެ މިންވަރެއް ހިމެނުނުކަމުގައިވިޔަސް، މި ގަވާއިދުގެ ބޭނުމަށް "ދުންފަތުގެ ބާވަތެއް ހިމެނޭ އުފެއްދުން" ކަމުގައި ނުބެލޭނެއެވެ.
"ދުންފަތުގެ ބާވަތެއްގެ ވިޔަފާރި ކުރުން" ކަމުގައި ބުނެފައި އެވަނީ، ދުންފަތް ކޮންޓްރޯލު ކުރުމާ ބެހޭ ގާނޫނުގައި ދުންފަތުގެ ބާވަތްކަމުގައި މާނަކޮށްފައިވާ ފަދަ އެއްވެސް ބާވަތެއް އުފެއްދުމަށް، ނުވަތަ އިމްޕޯޓް ކުރުމަށް، ނުވަތަ އެކްސްޕޯޓް ކުރުމަށް، ނުވަތަ މާކެޓް ކުރުމަށް، ނުވަތަ ގަނޑުކޮށް ވިއްކުމަށް، ނުވަތަ ވަކިވަކިން ވިއްކުމަށެވެ.
"ދުންފަތުގެ ބާވަތްތައް" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، ދުންފަތާއި ދުންފަތުގެތަނޑިއާއި، ނިކޮޓިންއާއި، ދުންފަތާއި ދުންފަތުގެ ތަނޑިއާއި ނިކޮޓިން ހިމަނައިގެން ތައްޔާރުކޮށްފައި ހުންނަ ތަކެއްޗަށެވެ. އަދި އެއިން އެއްވެސް ބާވަތެއްގެ ތެރެއިން ބާވަތެއް އެއްވެސް މިންވަރަކަށް ހިމެނޭ، ހަފައިގެން ނުވަތަ ބޮއެ ގެން ނުވަތަ ވަސްދަމައިގެން ނުވަތަ ހަށިގަނޑުގެ ތަނެއްގައި ތަތްކޮށްގެން ނުވަތަ ޖައްސައިގެން ނުވަތަ އުނގުޅައިގެންވިއަސް އޭގެ މާއްދާއެއް ނުވަތަ މާއްދާތަކެއް ހަށިގަނޑަށް ވާސިލުވާގޮތަށް ތައްޔާރުކޮށްފައިވާ ކޮންމެ އެއްޗަކީ ދުންފަތުގެ ބާވަތެކެވެ. މިފަދައިން ބަޔާންކޮށްފައިވީ ނަމަވެސް، ދުންފަތުން ދުރުހެލިވުމަށް "ސެޒޭށަން" ފަރުވާގެ ތެރެއިން ދެވޭ އަދި ކަމާބެހޭ ފަންނީ އިދާރާތަކުން ކަނޑައަޅާ ހުއްދަކޮށްފައިވާ ނިކޮޓިން ރިޕްލޭސްމަންޓް ތެރަޕީ ނުވަތަ ފަރުވާގެ ގޮތުގައި ބޭނުންކުރާ މިފަދަ އެހެން ބާވަތްތައް މި ގާނޫނުގެ ބޭނުމަށްޓަކައި ދުންފަތުގެ ބާވަތްތައްކަމަށް ނުބެލެވޭނެއެވެ.
"ދުންފަތުގެ އިސްތިއުމާލު ނުކުރާ ފަރާތް" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، އެއްވެސް ގޮތަކަށް ދުންފަތުގެ އިސްތިއުމާލުނުކުރާ ފަރާތްތަކަށެވެ. އަދި ކުރިން ދުންފަތުގެ އިސްތިއުމާލުކޮށްފައިވާނަމަ، ދުންފަތުގެ އިސްތިއުމާލުކުރުން ހުއްޓާލިތާ މަދުވެގެން 5 (ފަހެއް) އަހަރުދުވަސް ވެފައިވާ ފަރާތްތަކަށެވެ.
"ދުންފަތުގެ އިސްތިއުމާލު ކުރުމަށް ބޭނުންކުރާ ވަސީލަތެއް ހިފައިގެން ދުއްވުން" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، ދުންފަތް ހިމެނޭ ނުވަތަ ނުހިމެނޭ އެއްޗަކުން އުފެދޭ ދުން އަނގައިން ނުވަތަ ނޭފަތުން އެތެރެއަށް ދަމަމު ން ނުވަތަ އެއިން ތަނަކުން ބޭރުކުރަމުން ދުއްވާ ދުއްވުމަށެވެ.
"ދުންފަތުގެ އިސްތިއުމާލުކުރުން" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، ދުންފަތް ހިމެނޭ ނުވަތަ ނުހިމެނޭ އެއްޗަކުން އުފެދޭ ދުން އަނގައިން ނުވަތަ ނޭފަތުން އެތެރެއަށް ދެމުން ނުވަތަ އެއިން ތަނަކުން ބޭރުކުރުން ނުވަތަ އެފަދަ އެއްޗަކުން ވަސްދެމުމެވެ.
"ދުންފަތުގެ އިސްތިއުމާލުކުރުން" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، ދުންފަތުގެ ބާވަތެއް، އެއިން ބާވަތަކުން އުފެދ ދުން ނުވަތަ އާވި އަނގައިން ނުވަތަ ނޭފަތުން އެތެރެއަށް ދެމުން ނުވަތަ އެއިން ތަނަކުން ބޭރުކުރުން ނުވަތަ ދުންފަތުގެ ބާވަތެއް އަނގައަށްލުން ނުވަތަ އަނގައިން ހެފުން ނުވަތަ ކެއުން ނުވަތަ ބުއިން ނުވަތަ ދުންފަތުގެ ބާވަތަކުން ވަސްދެމުން ނުވަތަ މިނޫންވެސް ގޮތަކަށް ހަށިގަނޑުގެ ތަނެއްގައި ތަތްކޮށްގެން ނުވަތަ ޖައްސައިގެން ނުވަތަ އުނގުޅައިގެންވިއަސް ހަށިގަނޑަށް ވާސިލުކުރުމަށެވެ.
"ދުންފަތުގެ އިސްތިޢުމާލުކުރުމަށް ބޭނުންކުރާ އާލާތް" ކަމަށް ބުނުފައި އެވަނީ، ދުންފަތުގެ ބާވަތަކުން ބޭރުވާ ދުމާއި އާވި އަދި އެހެން ބާވަތެއްވިއަސް ދުންފަތުގެ އިސްތިއުމާލުކުރާ މީހާގެ ހަށިގަނޑަށް އެ އެއްޗެއްގެ ޒަރީއާއިން އެތެރެކުރުމަށް ބޭނުންކުރާ އެންމެހައި ތަކެއްޗަށެވެ.
"ދުންފަތުގެ ވިޔަފާރިއަކާ ގުޅުންހުރި ފަރާތެއް" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، ދުންފަތުގެ ބާވަތެއްގެ ވިޔަފާރިކުރާ ކުންފުންޏެއްގައި ނުވަތަ ފިހާރައެއްގައި ނުވަތަ މިފަދަ އެހެން ތަނެއްގައި ހިއްސާއޮތް ނުވަތަ މިފަދަ ތަނެއްގައި ވަޒީފާ އަދާކުރާ ނުވަތަ މިފަދަ ތަންތަނުން ކުރާ ވިޔަފާރީގެ މުއާމަލާތްތަކުގައި އެއްވެސް ހައިސިއްޔަތަކުން ށާމިލްވާ ފަރާތަކަށެވެ. އެ މީހެއްގެ އަނބިމީހާ ނުވަތަ ފިރިމީހާ ނުވަތަ މައިންބަފައިންގެ ނުވަތަ ދަރިއަކީ ދުންފަތުގެ ވިޔަފާރިކުރާ ފަރާތެއްނަމަ އެފަދަ ފަރާތަކީ ދުންފަތުގެ ވިޔަފާރިއާ ގުޅުންހުރި ފަރާތެއް ކަމުގައި ވާނެއެވެ. ދުންފަތުގެ ބާވަތްތައް އެއްތަނުން އަނެއް ތަނަށް އުފުލުމާއި، ގުދަންކުރުމުގައި ހަރަކާތްތެރިވާ ފަރާތްތައްވެސް މީގެ ތެރޭގައި ހިމެނޭނެއެވެ. ތަންފީޒީ އިދާރާތަކުގައި ވަޒީފާ އަދާކުރާ ފަރާތްތަކުން ވަޒީފާގެ ޒިންމާއެއްގެ ގޮތުގައި ދުންފަތް ކޮންޓްރޯލު ކުރުމާބެހޭ ގާނޫނުގައި ކަނޑައެޅިފައިވާ ކަންކަން ތަންފީޒު ކުރުމުގެ ގޮތުން ކުރާ މުއާމަލާތްތައް މީގެ ތެރެޔަކު ނުހިމެނެއެވެ.
"ދުށްމަން" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، ރާއްޖޭގެ މިނިވަންކަމާ ސިޔާދަތަށް ގެއްލުންވާފަދަ އަމަލެއްކުރާ ބިދޭސީންނާއި، މިކަމުގައި އެމީހުންނާ ބައިވެރިވާ ދިވެހިންނަށެވެ.
"ދުންފަތަށް ދެވިހިފާފައި ތިބޭ މީހުން" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، ދުންފަތުގައި ހިމެނޭ ނިކޮޓިންގެ ސަބަބުން ނުވަތަ އެހެން ސަބަބަކާ ހުރެވިއަސް އެ ބާވަތެއް އާންމުކޮށް ބޭނުންކުރުމަށް އާދަވުމާއެކު ޖިސްމާނީ ގޮތުންނާއި ނަފްސާނީ ގޮތުން ދުންފަތުގައި ހިމެނޭ ނިކޮޓިންއަށް ބަރޯސާވާ ފަރާތްތަކަށެވެ.
"ދުންފަތުގެ ބާވަތެއް ހިމެނޭ އުފެއްދުން" ކަމުގައި ބުނެފައި އެވަނީ، ދުންފަތުގެ އެއްވެސް މިންވަރެއް ބޭނުންކޮށްގެން އުފައްދައިފައިވ،ާ ދުންފަތުގެ އެއްވެސް މިންވަރެއް ހިމެނޭ ކޮންމެ އުފެއްދުމަކަށެވެ. ނަމަވެސް، ދުންފަތުގެ އިސްތިއުމާލުކުރުން ހުއްޓުވުމަށް ދެވޭ ސިއްހީ ފަރުވާގެ ބައެއްގެގޮތުގައި ހިމެނޭ ނުވަތަ ސެޒޭށަން ޕްރޮގްރާމެއްގައި ބޭނުންކުރުމަށް ކަނޑައަޅައިފައިވާ ނުވަތަ އެފަދަ ޕްރޮގްރާމެއްގެ ތެރެއިން ދެވޭ ނިކޮޓީން ރިޕްލޭސްމެންޓް ތެރަޕީ (އެން.އާރު.ޓީ) ގެ ގޮތުގައި ހިމެނޭ ޗުވިންގަމް ނުވަތަ ޕެޗް ނުވަތަ މިފަދަ އެހެން ބާވަތްތަކާއި، ޑަކްޓަރީބޭސް ފަދަ ތަކެތި ސަރުކާރުގެ ކަމާބެހޭ އިދާރާއަކުން ފާސްކޮށްފައިވާނަމަ، ނުވަތަ އާންމުކޮށް ހުއްދަކޮށްފައިވާނަމަ، އެ ތަކެތީގައި ދުންފަތުގެ މިންވަރެއް ހިމެނުނުކަމުގައިވިޔަސް، މި ގަވާއިދުގެ ބޭނުމަށް "ދުންފަތުގެ ބާވަތެއް ހިމެނޭ އުފެއްދުން" ކަމުގައި ނުބެލޭނެއެވެ.
"ދުންފަތުގެ ބާވަތެއްގެ ވިޔަފާރި ކުރުން" ކަމުގައި ބުނެފައި އެވަނީ، ދުންފަތް ކޮންޓްރޯލު ކުރުމާ ބެހޭ ގާނޫނުގައި ދުންފަތުގެ ބާވަތްކަމުގައި މާނަކޮށްފައިވާ ފަދަ އެއްވެސް ބާވަތެއް އުފެއްދުމަށް، ނުވަތަ އިމްޕޯޓް ކުރުމަށް، ނުވަތަ އެކްސްޕޯޓް ކުރުމަށް، ނުވަތަ މާކެޓް ކުރުމަށް، ނުވަތަ ގަނޑުކޮށް ވިއްކުމަށް، ނުވަތަ ވަކިވަކިން ވިއްކުމަށެވެ.
"ދުންފަތުގެ ބާވަތްތައް" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، ދުންފަތާއި ދުންފަތުގެތަނޑިއާއި، ނިކޮޓިންއާއި، ދުންފަތާއި ދުންފަތުގެ ތަނޑިއާއި ނިކޮޓިން ހިމަނައިގެން ތައްޔާރުކޮށްފައި ހުންނަ ތަކެއްޗަށެވެ. އަދި އެއިން އެއްވެސް ބާވަތެއްގެ ތެރެއިން ބާވަތެއް އެއްވެސް މިންވަރަކަށް ހިމެނޭ، ހަފައިގެން ނުވަތަ ބޮއެ ގެން ނުވަތަ ވަސްދަމައިގެން ނުވަތަ ހަށިގަނޑުގެ ތަނެއްގައި ތަތްކޮށްގެން ނުވަތަ ޖައްސައިގެން ނުވަތަ އުނގުޅައިގެންވިއަސް އޭގެ މާއްދާއެއް ނުވަތަ މާއްދާތަކެއް ހަށިގަނޑަށް ވާސިލުވާގޮތަށް ތައްޔާރުކޮށްފައިވާ ކޮންމެ އެއްޗަކީ ދުންފަތުގެ ބާވަތެކެވެ. މިފަދައިން ބަޔާންކޮށްފައިވީ ނަމަވެސް، ދުންފަތުން ދުރުހެލިވުމަށް "ސެޒޭށަން" ފަރުވާގެ ތެރެއިން ދެވޭ އަދި ކަމާބެހޭ ފަންނީ އިދާރާތަކުން ކަނޑައަޅާ ހުއްދަކޮށްފައިވާ ނިކޮޓިން ރިޕްލޭސްމަންޓް ތެރަޕީ ނުވަތަ ފަރުވާގެ ގޮތުގައި ބޭނުންކުރާ މިފަދަ އެހެން ބާވަތްތައް މި ގާނޫނުގެ ބޭނުމަށްޓަކައި ދުންފަތުގެ ބާވަތްތައްކަމަށް ނުބެލެވޭނެއެވެ.
"ދުންފަތުގެ އިސްތިއުމާލު ނުކުރާ ފަރާތް" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، އެއްވެސް ގޮތަކަށް ދުންފަތުގެ އިސްތިއުމާލުނުކުރާ ފަރާތްތަކަށެވެ. އަދި ކުރިން ދުންފަތުގެ އިސްތިއުމާލުކޮށްފައިވާނަމަ، ދުންފަތުގެ އިސްތިއުމާލުކުރުން ހުއްޓާލިތާ މަދުވެގެން 5 (ފަހެއް) އަހަރުދުވަސް ވެފައިވާ ފަރާތްތަކަށެވެ.
"ދުންފަތުގެ އިސްތިއުމާލު ކުރުމަށް ބޭނުންކުރާ ވަސީލަތެއް ހިފައިގެން ދުއްވުން" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، ދުންފަތް ހިމެނޭ ނުވަތަ ނުހިމެނޭ އެއްޗަކުން އުފެދޭ ދުން އަނގައިން ނުވަތަ ނޭފަތުން އެތެރެއަށް ދަމަމު ން ނުވަތަ އެއިން ތަނަކުން ބޭރުކުރަމުން ދުއްވާ ދުއްވުމަށެވެ.
"ދުންފަތުގެ އިސްތިއުމާލުކުރުން" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، ދުންފަތް ހިމެނޭ ނުވަތަ ނުހިމެނޭ އެއްޗަކުން އުފެދޭ ދުން އަނގައިން ނުވަތަ ނޭފަތުން އެތެރެއަށް ދެމުން ނުވަތަ އެއިން ތަނަކުން ބޭރުކުރުން ނުވަތަ އެފަދަ އެއްޗަކުން ވަސްދެމުމެވެ.
"ދުންފަތުގެ އިސްތިއުމާލުކުރުން" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، ދުންފަތުގެ ބާވަތެއް، އެއިން ބާވަތަކުން އުފެދ ދުން ނުވަތަ އާވި އަނގައިން ނުވަތަ ނޭފަތުން އެތެރެއަށް ދެމުން ނުވަތަ އެއިން ތަނަކުން ބޭރުކުރުން ނުވަތަ ދުންފަތުގެ ބާވަތެއް އަނގައަށްލުން ނުވަތަ އަނގައިން ހެފުން ނުވަތަ ކެއުން ނުވަތަ ބުއިން ނުވަތަ ދުންފަތުގެ ބާވަތަކުން ވަސްދެމުން ނުވަތަ މިނޫންވެސް ގޮތަކަށް ހަށިގަނޑުގެ ތަނެއްގައި ތަތްކޮށްގެން ނުވަތަ ޖައްސައިގެން ނުވަތަ އުނގުޅައިގެންވިއަސް ހަށިގަނޑަށް ވާސިލުކުރުމަށެވެ.
"ދުންފަތުގެ އިސްތިޢުމާލުކުރުމަށް ބޭނުންކުރާ އާލާތް" ކަމަށް ބުނުފައި އެވަނީ، ދުންފަތުގެ ބާވަތަކުން ބޭރުވާ ދުމާއި އާވި އަދި އެހެން ބާވަތެއްވިއަސް ދުންފަތުގެ އިސްތިއުމާލުކުރާ މީހާގެ ހަށިގަނޑަށް އެ އެއްޗެއްގެ ޒަރީއާއިން އެތެރެކުރުމަށް ބޭނުންކުރާ އެންމެހައި ތަކެއްޗަށެވެ.
"ދުންފަތުގެ ވިޔަފާރިއަކާ ގުޅުންހުރި ފަރާތެއް" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، ދުންފަތުގެ ބާވަތެއްގެ ވިޔަފާރިކުރާ ކުންފުންޏެއްގައި ނުވަތަ ފިހާރައެއްގައި ނުވަތަ މިފަދަ އެހެން ތަނެއްގައި ހިއްސާއޮތް ނުވަތަ މިފަދަ ތަނެއްގައި ވަޒީފާ އަދާކުރާ ނުވަތަ މިފަދަ ތަންތަނުން ކުރާ ވިޔަފާރީގެ މުއާމަލާތްތަކުގައި އެއްވެސް ހައިސިއްޔަތަކުން ށާމިލްވާ ފަރާތަކަށެވެ. އެ މީހެއްގެ އަނބިމީހާ ނުވަތަ ފިރިމީހާ ނުވަތަ މައިންބަފައިންގެ ނުވަތަ ދަރިއަކީ ދުންފަތުގެ ވިޔަފާރިކުރާ ފަރާތެއްނަމަ އެފަދަ ފަރާތަކީ ދުންފަތުގެ ވިޔަފާރިއާ ގުޅުންހުރި ފަރާތެއް ކަމުގައި ވާނެއެވެ. ދުންފަތުގެ ބާވަތްތައް އެއްތަނުން އަނެއް ތަނަށް އުފުލުމާއި، ގުދަންކުރުމުގައި ހަރަކާތްތެރިވާ ފަރާތްތައްވެސް މީގެ ތެރޭގައި ހިމެނޭނެއެވެ. ތަންފީޒީ އިދާރާތަކުގައި ވަޒީފާ އަދާކުރާ ފަރާތްތަކުން ވަޒީފާގެ ޒިންމާއެއްގެ ގޮތުގައި ދުންފަތް ކޮންޓްރޯލު ކުރުމާބެހޭ ގާނޫނުގައި ކަނޑައެޅިފައިވާ ކަންކަން ތަންފީޒު ކުރުމުގެ ގޮތުން ކުރާ މުއާމަލާތްތައް މީގެ ތެރެޔަކު ނުހިމެނެއެވެ.