ގާނޫނީ ރަދީފު
"ގުދުރަތީ" ވެށި ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ؛
- ދިރުންހުރި އަދި ދިރުން ނެތް ގުދުރަތީ މާހައުލު.
- ނެތިދިއުމުގެ ބިރު ހީވެފައިވާ ދިރޭތަކެތީގެ ބާވަތްތައް ދިރިއުޅެމުންދާ މާހައުލުތަކާއި އެ މާހައުލުގެ ނިޒާމުތަކާއި (ޖިއޮލޮޖިކަލް، ފިޒިއޮގްރަފިކަލް، ޖިއޮމޯފޮލޮޖިކަލް، ލިތޯސްޓްރެޓިގްރެފިކަލް، ޕެލިއޮންޓޯލޮޖިކަލް އަދި ހައިޑްރޯލޮޖިކަލް) ހަރަކާތްތައް.
- ސައިންސްގެ ގޮތުން، ނުވަތަ މާހައުލުގެ ރީތިކަމުގެ ސަބަބުން، ނުވަތަ ހިމާޔަތް ކުރުމުގެ ގޮތުން ބަލާއިރު މުހިންމުކަމަށް ފާހަގަކުރެވިފައިވާ ސަރަހައްދުތައް.
"ގުދުރަތީ މާހައުލު" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، ދިރޭ ނަސްލަކަށް ބޭނުންވާ ވަސީލަތްތައް ލިއްބައިދޭ އެ އެއްޗެތި އޭގެ ތިމާވެށްޓާއެކު އުޅުމަށް ބޭނުންވާ ބޭނުންތައް ފުދެން ހުންނަ ތަންތަނަށެވެ.
"ގުދުރަތީ ގޮތުގައި ނުވަތަ ތަަބީއީީ ގޮތުގައި ހިމާޔަތްކޮށް ރައްކައުތެރިކުރާ ދިރޭ ތަކެތި" ކަމުގައި ބުނެފައި އެވަނީ:
- ގާނޫނު ނަންބަރު 4/1993 (ދިވެހިރާއްޖޭގެ ތިމާވެށި ރައްކާތެރިކޮށް ދެމެހެއްޓުމާބެހޭ ގާނޫނު) ގެ ދަށުން ބާރުލިބިގެން، އެ ގާނޫނުގެ މަގުސަދުތައް ހާސިލު ކުރުމަށް ޓަކައި ހިމާޔަތްކުރާ ދިރޭތަކެތި؛
- މި ގަވާއިދަށް އަމަލުކުރަން ފެށުމުގެ ކުރިން، ނުވަތަ އޭގެ ފަހުންވެސް، ހިމާޔަތް ކޮށްފައިވާ ދިރޭ ތަކެތީގެ ގޮތުގައި، ގާނޫނުން ބާރުލިބިގެން ވަކި މަގުސަދެއްގައި ހިމާޔަތް ކޮށްފައިވާ ދިރުމެއް؛
- ދިރޭތަކެއްޗާއި، އެ ތަކެތީގެ ޅައެއްޗެއްސާއި، އޭގެ ބިހާއި، އޭގެ ބައިތަކާއި، އޭގެ ބައިތައް ބޭނުން ކޮށްގެން އުފައްދާ ތަކެތި.
"ގެންޓްރީ" ކަމުގައި ބުނެފައި އެވަނީ، ހިނގާބިނގާވެއުޅޭ މީހުންނާއި މުދަލާއި ތަކެތި، އިމާރާތްކުރަމުންދާ ތަނުން އެއްޗެއް ވެއްޓޭހިނދެއްގައި، ރައްކައުތެރިކުރުމަށް މަތިހިޔާކޮށް ހަދައިފައިހުންނަ ވަރުހުރި ބިތްގަނޑަށް ނުވަތަ ސްޓްރަކްޗަރަށެވެ.
"ގެރެށްޓަރ" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ, ލޯނު އެއްބަސްވުމުގައި ގެރެންޓީއެއް ނުވަތަ ސެކިއުރިޓީއެއް ނުވަތަ ލޯނާ ގުޅިގެން ލޯނު ނަގާ ފަރާތުން އަދާކުރަންޖެހޭ އެންމެހައި އިލްތިޒާމުތައް އަދާކުރާނެ ކަމުގެ ޔަގީންކަން ދީ އެއްބަސްވުމުގައި ސޮއިކުރާ ފަރާތަކަށެވެ.
"ގެރެންޓަރ" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، ކްރެޑިޓް އެއްބަސްވުމަކާ ގުޅޭގޮތުން ގެރެންޓީއެއް ނުވަތަ ސެކިއުރިޓީއެއް ނުވަތަ އިލްތިޒާމު އުފުލުމުގެ ޔަގީންކަން ދޭ، ނުވަތަ ދިނުމަށް ހުށަހަޅާ، ނުވަތަ ދީފައިވާ ފަރާތަކަށެވެ.
"ގެރެންޓަރ" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، ލޯނު އެއްބަސްވުމާ ގުޅޭގޮތުން ގެރެންޓީއެއް ނުވަތަ ސެކިއުރިޓީއެއް ނުވަތަ އިލްތިޒާމު އުފުލުމުގެ ޔަގީންކަން ދީފައިވާ ފަރާތަކަށެވެ.
"ގެރެންޓަރ" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، ލޯނު އެއްބަސްވުމުގައި ގެރެންޓީއެއް ނުވަތަ ސެކިއުރިޓީއެއް ނުވަތަ ލޯނާ ގުޅިގެން ގެރެންޓަރު އަދާކުރަންޖެހޭ އެންމެހައި އިލްތިޒާމުތައް އަދާކުރާނެ ކަމުގެ ޔަގީންކަން ދީ އެއްބަސްވުމުގައި ސޮއިކުރާ ފަރާތަކަށެވެ.
"ގެރެންޓީ" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، އެއްބަސްވުމެއްގައި ނުވަތަ މުއާމަލާތެއްގައި ހިމެނޭ ފަރާތަކުން އެ އެއްބަސްވުމުގެ ނުވަތަ މުއާމަލާތް ށަރުތަކާ ހިލާފުވުމުގެ ސަބަބުން ނުވަތަ އެ އެއްބަސްވުން ނުވަތަ މުއާމަލާތެއް ހިންގުމުގައި ށަރުތުކުރާ ކަންކަމުގެ ތެރެއިން ކަމެއް ނުކުރުމުގެ ސަބަބުން، އުފެދޭ ނަތީޖާއާމެދު އެ އެއްބަސްވުމުގައި ނުވަތަ މުއާމަލާތުގައި ބައިވެރިނުވާ ތިންވަނަ ފަރާތަކުން ޒިންމާ އުފުލާނެކަން ކަށަވަރުކޮށްދިނުމަށެވެ.
"ގެރެންޓީ" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، އެއްބަސްވުމެއްގައި ނުވަތަ މުއާމަލާތެއްގައި ހިމެނޭ ފަރާތަކުން އެ އެއްބަސްވުމުގެ ނުވަތަ މުއާމަލާތުގެ ށަރުތަކާ ހިލާފުވުމުގެ ސަބަބުން ނުވަތަ އެ އެއްބަސްވުން ނުވަތަ މުއާމަލާތެއް ހިންގުމުގައި ށަރުތުކުރާ ކަންކަމުގެ ތެރެއިން ކަމެއް ނުކުރުމުގެ ސަބަބުން، އުފެދޭ ނަތީޖާއާމެދު އެ އެއްބަސްވުމުގައި ނުވަތަ މުއާމަލާތުގައި ބައިވެރިނުވާ ތިންވަނަ ފަރާތަކުން ޒިންމާ އުފުލާނެކަން ކަށަވަރުކޮށްދިނުމަށެވެ.
"ގެއްލުން" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، އެއްވެސް ފަރާތަކަށް ޖިސްމާނީގޮތުންނާއި ނަފްސާނީގޮތުން ލިބޭ އަނިޔާތަކާއި، އެ ފަރާތުގެ މުދަލަށް ލިބޭ ގެއްލުމާއި މާލީ ގެއްލުންތަކަށެވެ.
"ގެއްލުން ލިބުން" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ ގެއްލުން ލިބުމަކީ، ތިމާވެއްޓަށް ގެއްލުމެއް ލިބޭފަދަ އެއްވެސްކަމެއް ކުރުން ނުވަތަ ތިމާވެއްޓަށް ގެއްލުން ލިބޭ ގޮތަށް ދިރުންހުރި ނުވަތަ ދިރުންނެތް އެއްޗެއް ހިފުން، ނެގުން، ގެންގުޅުން އަދި ގޯނާކުރުމެވެ. އަދި ގުދުރަތީ މާހައުލަށް ބަދަލު ގެނައުމެވެ.
"ގުދުރަތީ" ވެށި ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ؛
- ދިރުންހުރި އަދި ދިރުން ނެތް ގުދުރަތީ މާހައުލު.
- ނެތިދިއުމުގެ ބިރު ހީވެފައިވާ ދިރޭތަކެތީގެ ބާވަތްތައް ދިރިއުޅެމުންދާ މާހައުލުތަކާއި އެ މާހައުލުގެ ނިޒާމުތަކާއި (ޖިއޮލޮޖިކަލް، ފިޒިއޮގްރަފިކަލް، ޖިއޮމޯފޮލޮޖިކަލް، ލިތޯސްޓްރެޓިގްރެފިކަލް، ޕެލިއޮންޓޯލޮޖިކަލް އަދި ހައިޑްރޯލޮޖިކަލް) ހަރަކާތްތައް.
- ސައިންސްގެ ގޮތުން، ނުވަތަ މާހައުލުގެ ރީތިކަމުގެ ސަބަބުން، ނުވަތަ ހިމާޔަތް ކުރުމުގެ ގޮތުން ބަލާއިރު މުހިންމުކަމަށް ފާހަގަކުރެވިފައިވާ ސަރަހައްދުތައް.
"ގުދުރަތީ މާހައުލު" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، ދިރޭ ނަސްލަކަށް ބޭނުންވާ ވަސީލަތްތައް ލިއްބައިދޭ އެ އެއްޗެތި އޭގެ ތިމާވެށްޓާއެކު އުޅުމަށް ބޭނުންވާ ބޭނުންތައް ފުދެން ހުންނަ ތަންތަނަށެވެ.
"ގުދުރަތީ ގޮތުގައި ނުވަތަ ތަަބީއީީ ގޮތުގައި ހިމާޔަތްކޮށް ރައްކައުތެރިކުރާ ދިރޭ ތަކެތި" ކަމުގައި ބުނެފައި އެވަނީ:
- ގާނޫނު ނަންބަރު 4/1993 (ދިވެހިރާއްޖޭގެ ތިމާވެށި ރައްކާތެރިކޮށް ދެމެހެއްޓުމާބެހޭ ގާނޫނު) ގެ ދަށުން ބާރުލިބިގެން، އެ ގާނޫނުގެ މަގުސަދުތައް ހާސިލު ކުރުމަށް ޓަކައި ހިމާޔަތްކުރާ ދިރޭތަކެތި؛
- މި ގަވާއިދަށް އަމަލުކުރަން ފެށުމުގެ ކުރިން، ނުވަތަ އޭގެ ފަހުންވެސް، ހިމާޔަތް ކޮށްފައިވާ ދިރޭ ތަކެތީގެ ގޮތުގައި، ގާނޫނުން ބާރުލިބިގެން ވަކި މަގުސަދެއްގައި ހިމާޔަތް ކޮށްފައިވާ ދިރުމެއް؛
- ދިރޭތަކެއްޗާއި، އެ ތަކެތީގެ ޅައެއްޗެއްސާއި، އޭގެ ބިހާއި، އޭގެ ބައިތަކާއި، އޭގެ ބައިތައް ބޭނުން ކޮށްގެން އުފައްދާ ތަކެތި.
"ގެންޓްރީ" ކަމުގައި ބުނެފައި އެވަނީ، ހިނގާބިނގާވެއުޅޭ މީހުންނާއި މުދަލާއި ތަކެތި، އިމާރާތްކުރަމުންދާ ތަނުން އެއްޗެއް ވެއްޓޭހިނދެއްގައި، ރައްކައުތެރިކުރުމަށް މަތިހިޔާކޮށް ހަދައިފައިހުންނަ ވަރުހުރި ބިތްގަނޑަށް ނުވަތަ ސްޓްރަކްޗަރަށެވެ.
"ގެރެށްޓަރ" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ, ލޯނު އެއްބަސްވުމުގައި ގެރެންޓީއެއް ނުވަތަ ސެކިއުރިޓީއެއް ނުވަތަ ލޯނާ ގުޅިގެން ލޯނު ނަގާ ފަރާތުން އަދާކުރަންޖެހޭ އެންމެހައި އިލްތިޒާމުތައް އަދާކުރާނެ ކަމުގެ ޔަގީންކަން ދީ އެއްބަސްވުމުގައި ސޮއިކުރާ ފަރާތަކަށެވެ.
"ގެރެންޓަރ" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، ކްރެޑިޓް އެއްބަސްވުމަކާ ގުޅޭގޮތުން ގެރެންޓީއެއް ނުވަތަ ސެކިއުރިޓީއެއް ނުވަތަ އިލްތިޒާމު އުފުލުމުގެ ޔަގީންކަން ދޭ، ނުވަތަ ދިނުމަށް ހުށަހަޅާ، ނުވަތަ ދީފައިވާ ފަރާތަކަށެވެ.
"ގެރެންޓަރ" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، ލޯނު އެއްބަސްވުމާ ގުޅޭގޮތުން ގެރެންޓީއެއް ނުވަތަ ސެކިއުރިޓީއެއް ނުވަތަ އިލްތިޒާމު އުފުލުމުގެ ޔަގީންކަން ދީފައިވާ ފަރާތަކަށެވެ.
"ގެރެންޓަރ" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، ލޯނު އެއްބަސްވުމުގައި ގެރެންޓީއެއް ނުވަތަ ސެކިއުރިޓީއެއް ނުވަތަ ލޯނާ ގުޅިގެން ގެރެންޓަރު އަދާކުރަންޖެހޭ އެންމެހައި އިލްތިޒާމުތައް އަދާކުރާނެ ކަމުގެ ޔަގީންކަން ދީ އެއްބަސްވުމުގައި ސޮއިކުރާ ފަރާތަކަށެވެ.
"ގެރެންޓީ" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، އެއްބަސްވުމެއްގައި ނުވަތަ މުއާމަލާތެއްގައި ހިމެނޭ ފަރާތަކުން އެ އެއްބަސްވުމުގެ ނުވަތަ މުއާމަލާތް ށަރުތަކާ ހިލާފުވުމުގެ ސަބަބުން ނުވަތަ އެ އެއްބަސްވުން ނުވަތަ މުއާމަލާތެއް ހިންގުމުގައި ށަރުތުކުރާ ކަންކަމުގެ ތެރެއިން ކަމެއް ނުކުރުމުގެ ސަބަބުން، އުފެދޭ ނަތީޖާއާމެދު އެ އެއްބަސްވުމުގައި ނުވަތަ މުއާމަލާތުގައި ބައިވެރިނުވާ ތިންވަނަ ފަރާތަކުން ޒިންމާ އުފުލާނެކަން ކަށަވަރުކޮށްދިނުމަށެވެ.
"ގެރެންޓީ" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، އެއްބަސްވުމެއްގައި ނުވަތަ މުއާމަލާތެއްގައި ހިމެނޭ ފަރާތަކުން އެ އެއްބަސްވުމުގެ ނުވަތަ މުއާމަލާތުގެ ށަރުތަކާ ހިލާފުވުމުގެ ސަބަބުން ނުވަތަ އެ އެއްބަސްވުން ނުވަތަ މުއާމަލާތެއް ހިންގުމުގައި ށަރުތުކުރާ ކަންކަމުގެ ތެރެއިން ކަމެއް ނުކުރުމުގެ ސަބަބުން، އުފެދޭ ނަތީޖާއާމެދު އެ އެއްބަސްވުމުގައި ނުވަތަ މުއާމަލާތުގައި ބައިވެރިނުވާ ތިންވަނަ ފަރާތަކުން ޒިންމާ އުފުލާނެކަން ކަށަވަރުކޮށްދިނުމަށެވެ.
"ގެއްލުން" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، އެއްވެސް ފަރާތަކަށް ޖިސްމާނީގޮތުންނާއި ނަފްސާނީގޮތުން ލިބޭ އަނިޔާތަކާއި، އެ ފަރާތުގެ މުދަލަށް ލިބޭ ގެއްލުމާއި މާލީ ގެއްލުންތަކަށެވެ.
"ގެއްލުން ލިބުން" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ ގެއްލުން ލިބުމަކީ، ތިމާވެއްޓަށް ގެއްލުމެއް ލިބޭފަދަ އެއްވެސްކަމެއް ކުރުން ނުވަތަ ތިމާވެއްޓަށް ގެއްލުން ލިބޭ ގޮތަށް ދިރުންހުރި ނުވަތަ ދިރުންނެތް އެއްޗެއް ހިފުން، ނެގުން، ގެންގުޅުން އަދި ގޯނާކުރުމެވެ. އަދި ގުދުރަތީ މާހައުލަށް ބަދަލު ގެނައުމެވެ.