"ޖަލު އޮފިސަރު" ކަމަށް ބުނެފައިއެވަނީ، ރިމާންޑް ޖަލެއް ނުވަތަ އާންމު ޖަލެއްގައިނަމަ، ޖަލުތަކާއި ޕެރޯލްގެ ގާނޫނު (ގާނޫނު ނަންބަރު 14/2013)ގެ 17 ވަނަ މާއްދާގައި ބަޔާންކޮށްފައިވާ މޯލްޑިވްސް ކަރެކްށަނަލް ސަރވިސްގެ އޮފިސަރުންގެ ތެރެއިން އެ ޖަލެއްގައި މަސައްކަތްކުރަން އައްޔަނުކޮށްފައިވާ މުވައްޒަފަކަށެވެ.

"ޖަލު އޮފިސަރުން" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، ރިމާންޑް ޖަލެއްގައި ނުވަތަ އާންމު ޖަލެއްގައި، ގާނޫނު ނަންބަރު 14/2013 (ދިވެހިރާއްޖޭގެ ޖަލުތަކާއި ޕެރޯލްގެ ގާނޫނު) ގެ 17 ވަނަ މާއްދާގައި ބަޔާންކޮށްފައިވާ، މޯލްޑިވްސް ކަރެކްށަނަލް ސަރވިސްގެ އޮފިސަރުންގެ ތެރެއިން އެ ޖަލެއްގައި މަސައްކަތްކުރަން އައްޔަނު ކޮށްފައިވާ މުވައްޒަފަކަށެވެ.

"ޖަލުގައި ވަކިން ހައްޔަރު ކުރުން" ދޭހަކޮށްދެނީ ޖަލު ބަލަހަށްޓާ ދައުލަތުގެ މުވައްޒަފުން ފިޔަވައި އެހެން އެއްވެސް އިންސާނަކާ ބައްދަލު ނުވެވޭ އަދި ބޭރުގެ އެއްވެސް ޒަރިއާ އަކުން ނެތި ވަކި ތަނެއްގައި ބެހެށްޓުމެވެ.

"ޖަލުގެ ގޮޅި ނުވަތަ ގޮޅި" ކަމަށް ބުނެފައި އެ ވަނީ، ކަސްޓޯޑިއަލް ޖަލުގައި މީހުން ބަންދުކުރުމަށް ހަދައިފައިވާ ތަންތަނަށެވެ.

"ޖަލްދުކުރުން" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، ހަށިގަނޑަށް ނުރައްކާތެރި އަނިޔާ ނުލިބޭނޭ ގޮތެއްގެމަތިން، އަދަބެއް ރަމްޒުކޮށްދިނުމުގެ ގޮތުން، ހަންމުށިން ނުވަތަ ދުއްރައިން މީހެއްގެ ގައިގާ ތަޅާތެޅުމަށެވެ. ޖަލްދު ކުރާހިނދު، އެ އަދަބަކަށް ހުއްދަ ކުރެވިގެންވާ ހުރިހާ އެތިފަހަރެއް ޖަހަންވާނީ އެކަކެވެ. އަދި ޖަލްދުކުރާ މީހާގެ އަތުގެ ކުޑަހުޅު ނޫނީ ލަންބައިގެން ނުވާނެއެވެ. އަދި އޭނާގެ އަތުގެ މުލައްދަނޑިއަށް އެއްވެސް ބާރެއް ލައިގެން ނުވާނެއެވެ. ނުވަތަ ކޮނޑާއި އުނަގަނޑާއި ފުރަގަހާއި ފަޔާއި ފުންނާބުގެ ހަރަކާތެއްގެ ބާރު ބޭނުން ކޮށްގެން ނުވާނެއެވެ.

"ޖާނަލް" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ  ޖާނަލްއަކީ ވަކި ކަމަކާ ގުޅޭ އިލްމީ މައުލޫމާތު އާންމު ކުރުމުގެ ގޮތުން އިލްމުވެރިންގެ ލިޔުންތައް ހިމެނޭގޮތަށް ޗާޕުކުރާ ތަކެއްޗެވެ. މިފަދަ ތަކެތީގައި ށާއިއުކުރާ ލިޔުންތަކަކީ ކަމާގުޅޭ ދާއިރާތަކުން ކުރިން ޗެކުކޮށް ފާސްކުރެވިފައިވާ ލިޔުންތައް ކަމުގައި ވާންޖެހޭނެއެވެ.

"ޖިނާއީ ބަންދު" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ ދައުލަތުގެ ބަންދެއްގައި، އަންނަނިވި ކަންތައްތައް ހިމެނޭ ގޮތުން ހުންނަ ހުރުމަށެވެ: (1) ށަރީއަތަށް ހާޒިރުކުރުމުގެ ކުރިން ޖަލުގައި ބަންދުކުރެވޭ ބަންދުކުރުން؛ ނުވަތަ ހައްޔަރުކުރުމަށްފަހު ބަންދުގައި ބެހެއްޓޭ ބެހެއްޓުން؛ (2) ކަނޑައެޅޭ ހުކުމެއްގެ ދަށުން ޖަލުގައި ނުވަތަ މީހުން ބަންދުކުރާ މަރުކަޒެއްގައި ބަންދުކުރެވޭ ބަންދުކުރުން؛ ނުވަތަ (3) ވަކި މީހެއްގެ ބެލެހެއްޓުމުގެ ދަށުން ނުވަތަ ޕެރޯލުގެ ދަށުން ދޫކޮށްފައިވާ ދޫކުރުން؛ ނުވަތަ (4) ގޭގައިބަންދުކޮށްފައި ހުންނަ ހުރުން؛ ނުވަތަ (5) ޕްރޮބޭށަނަށް ދޫކޮށްފައި ހުންނަ ހުރުން.

"ޖިނާއީ ބޮޑު ކުށެއް" ކަމަށް ބުނެފައިއެވަނީ، ދިވެހިރާއްޖޭގެ ގާނޫނުގެ ދަށުން އެ ކުށުގެ އެންމެ ބޮޑު އަދަބެއްގެ ގޮތުގައި މަދުވެގެން 1 (އެކެއް) އަހަރުދުވަހުގެ މުއްދަތަށް ޖަލަށް ލުމަށް ނުވަތަ އެނޫންވެސް ގޮތަކަށް ބަންދުގައި ބެހެއްޓުމަށް އަދަބު ކަނޑައެޅިފައިވާ ކުށަކަށެވެ. ނުވަތަ އެހެން ގައުމެއްގެ ގާނޫނެއްގެ ދަށުން ކުށެއް ކަމުގައި ކަނޑައަޅާފައިވާ ކުށެއް، އެއީ، ދިވެހިރާއްޖޭގައި އެ ކުށުގެ އަމަލު ހިނގައިފިނަމަ ދިވެހިރާއްޖޭގެ ގާނޫނުގެ ދަށުން އެ އަމަލުން ފުރިހަމަވާ ކުށުގެ އެންމެ ބޮޑު އަދަބެއްގެ ގޮތުގައި މަދުވެގެން 1 (އެކެއް) އަހަރުދުވަހުގެ މުއްދަތަށް ޖަލަށް ލުމަށް ނުވަތަ އެނޫންވެސް ގޮތަކަށް ބަންދުގައި ބެހެއްޓުމަށް އަދަބު ކަނޑައެޅިފައިވާ ކުށަކަށެވެ.

"ޖިނާއީ ބޮޑު ކުށެއް" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، ދިވެހިރާއްޖޭގެ ގާނޫނުލްއުގޫބާތުގައި ބަޔާންކުރާ ޖިނާޔަތުގެ ކުށްތަކާއި، އެހެން ގާނޫނެއްގައި 10 (ދިހައެއް) އަހަރުދުވަހަށްވުރެ ދިގު މުއްދަތަކަށް ޖަލަށްލުމުގެ އަދަބު ކަނޑައަޅާފައިވާ ކުށްތަކަށެވެ.

"ޖިނާއީ ބޮޑު ކުށެއް" ކަމުގައި ބުނެފައި އެވަނީ، އަންނަނިވި ކުށްތަކުގެ ތެރެއިން ކުށަކަށެވެ (1) މީހަކު މެރުމުގެ ކުށް؛ (2) ރޭޕްކުރުމުގެ ކުށް؛ (3) ކުޑަކުދިންނަށް ޖިންސީ ގޯނާކުރުމުގެ ކުށްތައް؛ (4) ޓެރަރިޒަމްގެ ކުށްތަކާއި ޓެރަރިޒަމަށް ފައިނޭންސްކުރުމުގެ ކުށްތައް؛ (5) މަނީ ލޯންޑްރިންގ ކުށްތައް؛ (6) މީހުން ޓްރެފިކްކުރުމުގެ ކުށްތައް؛ (7) މަސްތުވާތަކެތި ޓްރެފިކްކުރުމުގެ ކުށްތައް؛ (8) އަންނަނިވި ކުށްކުށުގެ ތެރެއިން100,000 (އެއްލައްކަ) ރުފިޔާއިން ފެށިގެން މަތީގެ ފައިސާގެ އަދަދު ހިމެނޭ ކުށްތައް؛ (9) ގާނޫނު ނަންބަރު 9/2014 (ދިވެހިރާއްޖޭގެ ގާނޫނުލްއުގޫބާތު) ގެ 210 ވަނަ ބާބުގައި ބަޔާންކުރާ ވައްކަން، ޓެކުން، މަކަރާއި ހީލަތް، ހިޔާނާތް އަދި ފޭރުމުގެ ކުށް؛ (10) ގާނޫނު ނަންބަރު 2/2000 (ކޮރަޕްށަން ހުއްޓުވުމާއި މަނާކުރުމުގެ ގާނޫނު) ގައި ބަޔާންކޮށްފައިވާ ރިށްވަތުގެ ކުށްކުށާއި، ގާނޫނު ނަންބަރު 9/2014 (ދިވެހިރާއްޖޭގެ ގާނޫނުލްއުގޫބާތު) ގައި ކަނޑައަޅާފައިވާ ކޮރަޕްށަންގެ ކުށްތައް؛ (11) ގާނޫނު ނަންބަރު 3/2010 (ޓެކްސް ނެގުމާބެހޭ އިދާރީ ގާނޫނު) ގައި ކަނޑައަޅާފައިވާ ޓެކްސް ދެއްކުމުން އެއްކިބާވުމުގެ ކުށްތަކުގެ ތެރެއިން، 500,000 (ފަސްލައްކަ) ރުފިޔާއިން ފެށިގެން މަތީގެ ފައިސާގެ އަދަދު ހިމެނޭ ކުށްތައް؛ (12) މީހެއްގެ ގުނަވަނެއް ނެތިދާފަދަ ގޮތަކަށް ތޫނު އެއްޗެއް ނުވަތަ ހަތިޔާރެއް ބޭނުންކޮށްގެން މާރާމާރީ ހިންގުމުގެ ކުށާއި، މީހަކަށް ނުރައްކާތެރި ހާނިއްކައެއްވާ ގޮތަށް ތޫނު އެއްޗެއް ނުވަތަ ހަތިޔާރެއް ބޭނުންކޮށްގެން މާރާމާރީ ހިންގުމުގެ ކުށްތައް؛ (13) ގާނޫނު ނަންބަރު 9/2014 (ދިވެހިރާއްޖޭގެ ގާނޫނުލްއުގޫބާތު) ގެ 610 ވަނަ މާއްދާއާއި 611 ވަނަ މާއްދާގައި ކަނޑައަޅާފައިވާ ކުލީސިފައިން ހޯދުމާއި؛ (14) ގާނޫނު ނަންބަރު 9/2014 (ދިވެހިރާއްޖޭގެ ގާނޫނުލްއުގޫބާތު) ގައި 1 ވަނަ ދަރަޖައިގެ އަދި 2 ވަނަ ދަރަޖައިގެ ޖިނާޔަތެއް ކަމުގައި ކަނޑައަޅާފައިވާ ކުށްތައް ނުވަތަ އެހެން ގާނޫނެއްގައި 10 (ދިހައެއް) އަހަރަށްވުރެ ދިގު މުއްދަތަކަށް ޖަލަށްލުމުގެ އަދަބު ކަނޑައެޅިފައިވާ ކޮންމެ ކުށެއް.

"ޖިނާއީ ކުށެއް" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، ދިވެހިރާއްޖޭގެ ގާނޫނުގެ ދަށުން ޖިނާއީ ކުށް ކަމުގައި ކަނޑައަޅާފައިވާ ކޮންމެ ކުށަކަށެވެ.

"ޖިނާއީ ކުށެއް" ކަމަށް ބުނެފައިއެވަނީ، ދިވެހިރާއްޖޭގެ ގާނޫނުގެ ދަށުން ނުވަތަ ކުށްވެރިން އެކްސްޓްރަޑައިޓްކުރުމަށް މި ގާނޫނުގެ ދަށުން އެދޭ ބޭރު ގައުމުތަކުގެ ގާނޫނުގެ ދަށުން ޖިނާއީ ކުށް ކަމުގައި ހިމެނޭ ކުށްކުށަށެވެ.

"ޖިނާއީ ކުށް ކަނޑައެޅުމުގެ ހާއްސަ ގާނޫނު" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، ރައްޔިތުންގެ މަޖިލީހުން ފާސްކޮށްފައިވާ ގާނޫނުތަކުގެ ތެރެއިން ޖިނާއީ ކުށް ކަނޑައެޅުމުގެ ގާނޫނުތަކާއި، ވަކި ދާއިރާއެއް ނުވަތަ ކަމަކާގުޅޭ ޤާނޫނެއްގައި ޖިނާއީ ކުށްކުށާގުޅޭ މާއްދާތައް އެކުލެވޭ ގާނޫނުތައް ހިމެނޭގޮތުންނެވެ.

"ޖިނާއީ މައްސަލަ" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނ،ީ ދިވެހިރާއްޖޭގައި ނުވަތަ ބޭރު ގައުމެއްގައި ހިނގާ ކުށަކާ ގުޅިގެން ހިންގާ ޖިނާއީ ތަހުގީގެއް ނުވަތަ ޖިނާއީ ށަރީއަތެއް ނުވަތަ އެފަދަ ތަހުގީގަކާ ނުވަތަ ށަރީއަތަކާ ގުޅުން ހުރި ކަމަކަށެވެ.

"ޖިނާއީ މައްސަލައެއްގެ ށަރީއަތް" ކަމަށް ބުނެފައިއެވަނީ، ކުށެއް ކޮށްފައިވާ ކަމުގެ ދައުވާ އުފުލިފައިވާ މީހެއްގެ މައްޗަށް އޭނާ ކޮށްފައިވާ ކަމަށް ބަޔާންކުރާ ކުށް ސާބިތުވޭތޯ ކަނޑައެޅުމަށްޓަކައި، އަދި ކުށް ސާބިތުވެއްޖެނަމަ، ކުށަށް އަދަބު ކަނޑައެޅުމަށްޓަކައި ބާއްވާ ށަރީއަތަށެވެ.