ގާނޫނީ ރަދީފު
"ހަރަދު" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، އެކި ކަންކަމަށް ކަނޑައެޅި ބަޖެޓުކުރެވިގެން ކުރެވޭ ހޭދައަށާއި، އެ ނޫން ވެސް ފަންޑު އެކައުންޓުތަކުން ކުރެވޭ ހޭދައަށެވެ. ހަރަދުގެ މާނައިގައި އެޑްވާންސްގެ ގޮތުގައި ދޫކުރާ ފައިސާއެއް ނުހިމެނޭނެއެވެ.
"ހަރަދު" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، އެކި ކަންކަމަށް ކަނޑައެޅި ބަޖެޓުކުރެވިގެން ކުރެވޭ ހޭދައަށާއި، އަދި އެނޫންވެސް ފަންޑު އެކައުންޓުތަކުން ކުރެވޭ ހޭދައަށެވެ. މި މާނައިގެ ތެރޭގައި، އެޑްވާންސްގެ ގޮތުގައި ދޫކުރާ ފައިސާއާއި، ލޯނު އަނބުރާ ދެއްކުމަށް ދޫކުރާ ފައިސާއާއި، ބޭރުގެ މާލީ އިދާރާތަކަށް ރައުސުލްމާލުގެ ގޮތުގައި ދައްކާ ފައިސ،ާ އަދި ދިގުމުއްދަތުގެ އިންވެސްޓްމަންޓްތަކަށް ކުރާ ހަރަދުތައް ނުހިމެނޭނެއެވެ.
"ހަރަދު ހިއްސާކުރާ އިންތިޒާމު" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، އެ އެއްބަސްވުމުގެ ކޮންމެ ބައިވެރިއެއްގެ ވިޔަފާރިއަށް ވެސް މަންފާ ލިބޭނެކަމަށް ބަލައިގެން، އައިރު މާއްދީ މުދަލެއް ނުވަތަ މާއްދީ މުދަލެއް ނުވަތަ ހިދުމަތެއް، ހުރިހައި ބައިވެރިން ގުޅިގެން ޑިވެލޮޕްކުރުމަށް ނުވަތަ އުފެއްދުމަށް ނުވަތަ ހޯދުމަށް ހިނގާ ހަރަދާއި ނަގާ ރިސްކް އެ ފަރާތްތަކުގެ މެދުގައި ހިއްސާކުރުމަށް އެއްބަސްވެވޭ އިންތިޒާމުތަކަށެވެ.
"ހަރަދުކޮށް ބަލަހައްޓަންޖެހޭ ކުދިންނާއި މީހުން" ކަމުގައި ބުނެފައި އެވަނީ، އެއް ގޭބިސީއެއްގައި ދިރިއުޅެމުންދާ އެހީއަށް އެދޭ މީހާއާއި އެ މީހާ ބަލަހައްޓަންޖެހޭ ކުދިންނާއި މީހުންނަށެވެ.
"ހަބީރު" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ ، މައްސަލައެއްގެ ބޭނުމަށްޓަކައި ހަބީރެއްގެ ހައިސިއްޔަތުން ހެކިބަސް ދިނުމަށް އިރުށާދު ދެވ މީހާއަށް ނުވަތަ އެފަދައިން ހެކިބަސްދ މީހާއަށެވެ.
"ހަބީރުގެ ރައުޔު" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، ވަކި ވާގިއާއަކުން ނުވަތަ ވާގިއާތަކަކުން ނުވަތަ ވަކި ހެއްކަކުން ނުވަތަ ހެކީގައި އެކުލެވިގެންވާ ވަކި ކަމަކުން ރަމްޒުކޮށްދޭ ނުވަތަ ދޭހަކޮށްދޭ މާނަ ނުވަތަ ނަތީޖާ ނުވަތަ އެއިން ދޭހަކޮށްދޭ ކަމެއް ކޯޓަށް ބަޔާންކޮށްދިނުމަށްޓަކައި ކަމުގެ އެކަށީގެންވާ އިލްމު ނުވަތަ ތަމްރީނު ނުވަތަ ތަޖުރިބާ ހުރި މީހަކު ކޯޓަށް ދޭ ރައުޔަށެވެ.
"ހަކަތަ" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، ކަރަންޓާއި، ބިމުގެ އަޑިން ނަގާ ޕެޓްރޯލިއަމްގެ ބާވަތްތަކާއި، ޕެޓްރޯލިއަމްގެ އުފެއްދުންތަކާއި، ގޭހާއި، ބިމުގެ އަޑިން އުފެދޭ ހޫނާއި، ނިއުކްލިއަރ މާއްދާތަކާއި، ދިރޭތަކެތީގެ ބާވަތްތައް ފަނާވުމުން އުފެދޭ ބައިތަކުންނާއި، އިންސާނުންގެ ޒަރީއާއިންނާއި ގުދުރަތީ ގޮތުން އުފެދޭ ކުނިންނާއި، އިރުގެ އަތްވާއި، ވަޔާއި، ރާޅާއި، އޮއެވަރާއި ދިޔަވަރުގެ ޒަރީއާއިން އުފެދޭ ނުވަތަ އުފައްދާ ހަކަތައަށެވެ.
"ހަކަތައިގެ ހިދުމަތް" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، ހަކަތައިގެ ބާވަތަކުން ހަކަތަ އުފައްދައި، ޓްރާންސްމިޓްކޮށް، ޑިސްޓްރިބިއުޓްކޮށް ފޯރުކޮށްދިނުމާއި، ޕެޓްރޯލިއަމްގެ ބާވާތްތައް ދިވެހިރާއްޖެ އެތެރެކުރުމާއި ދިވެހިރާއްޖޭގައި ސާފުކުރުމާއި ގުދަންކުރުމާއި ސަޕްލައި ކުރުމާއި ވިއްކުމާއި މިކަންކަމާ ގުޅޭ އެންމެހައި އިންފްރާސްޓްރަކްޗަރއަށެވެ.
"ހަކަތައިގެ ދާއިރާ" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، ހަކަތަ އުފައްދައި، ފޯރުކޮށްދީ އަދި ބޭނުންކުރުމާ ގުޅުންހުރި އެންމެހައި ކަންކަމަށެވެ.
"ހަރަދު" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، އެކި ކަންކަމަށް ކަނޑައެޅި ބަޖެޓުކުރެވިގެން ކުރެވޭ ހޭދައަށާއި، އެ ނޫން ވެސް ފަންޑު އެކައުންޓުތަކުން ކުރެވޭ ހޭދައަށެވެ. ހަރަދުގެ މާނައިގައި އެޑްވާންސްގެ ގޮތުގައި ދޫކުރާ ފައިސާއެއް ނުހިމެނޭނެއެވެ.
"ހަރަދު" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، އެކި ކަންކަމަށް ކަނޑައެޅި ބަޖެޓުކުރެވިގެން ކުރެވޭ ހޭދައަށާއި، އަދި އެނޫންވެސް ފަންޑު އެކައުންޓުތަކުން ކުރެވޭ ހޭދައަށެވެ. މި މާނައިގެ ތެރޭގައި، އެޑްވާންސްގެ ގޮތުގައި ދޫކުރާ ފައިސާއާއި، ލޯނު އަނބުރާ ދެއްކުމަށް ދޫކުރާ ފައިސާއާއި، ބޭރުގެ މާލީ އިދާރާތަކަށް ރައުސުލްމާލުގެ ގޮތުގައި ދައްކާ ފައިސ،ާ އަދި ދިގުމުއްދަތުގެ އިންވެސްޓްމަންޓްތަކަށް ކުރާ ހަރަދުތައް ނުހިމެނޭނެއެވެ.
"ހަރަދު ހިއްސާކުރާ އިންތިޒާމު" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، އެ އެއްބަސްވުމުގެ ކޮންމެ ބައިވެރިއެއްގެ ވިޔަފާރިއަށް ވެސް މަންފާ ލިބޭނެކަމަށް ބަލައިގެން، އައިރު މާއްދީ މުދަލެއް ނުވަތަ މާއްދީ މުދަލެއް ނުވަތަ ހިދުމަތެއް، ހުރިހައި ބައިވެރިން ގުޅިގެން ޑިވެލޮޕްކުރުމަށް ނުވަތަ އުފެއްދުމަށް ނުވަތަ ހޯދުމަށް ހިނގާ ހަރަދާއި ނަގާ ރިސްކް އެ ފަރާތްތަކުގެ މެދުގައި ހިއްސާކުރުމަށް އެއްބަސްވެވޭ އިންތިޒާމުތަކަށެވެ.
"ހަރަދުކޮށް ބަލަހައްޓަންޖެހޭ ކުދިންނާއި މީހުން" ކަމުގައި ބުނެފައި އެވަނީ، އެއް ގޭބިސީއެއްގައި ދިރިއުޅެމުންދާ އެހީއަށް އެދޭ މީހާއާއި އެ މީހާ ބަލަހައްޓަންޖެހޭ ކުދިންނާއި މީހުންނަށެވެ.
"ހަބީރު" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ ، މައްސަލައެއްގެ ބޭނުމަށްޓަކައި ހަބީރެއްގެ ހައިސިއްޔަތުން ހެކިބަސް ދިނުމަށް އިރުށާދު ދެވ މީހާއަށް ނުވަތަ އެފަދައިން ހެކިބަސްދ މީހާއަށެވެ.
"ހަބީރުގެ ރައުޔު" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، ވަކި ވާގިއާއަކުން ނުވަތަ ވާގިއާތަކަކުން ނުވަތަ ވަކި ހެއްކަކުން ނުވަތަ ހެކީގައި އެކުލެވިގެންވާ ވަކި ކަމަކުން ރަމްޒުކޮށްދޭ ނުވަތަ ދޭހަކޮށްދޭ މާނަ ނުވަތަ ނަތީޖާ ނުވަތަ އެއިން ދޭހަކޮށްދޭ ކަމެއް ކޯޓަށް ބަޔާންކޮށްދިނުމަށްޓަކައި ކަމުގެ އެކަށީގެންވާ އިލްމު ނުވަތަ ތަމްރީނު ނުވަތަ ތަޖުރިބާ ހުރި މީހަކު ކޯޓަށް ދޭ ރައުޔަށެވެ.
"ހަކަތަ" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، ކަރަންޓާއި، ބިމުގެ އަޑިން ނަގާ ޕެޓްރޯލިއަމްގެ ބާވަތްތަކާއި، ޕެޓްރޯލިއަމްގެ އުފެއްދުންތަކާއި، ގޭހާއި، ބިމުގެ އަޑިން އުފެދޭ ހޫނާއި، ނިއުކްލިއަރ މާއްދާތަކާއި، ދިރޭތަކެތީގެ ބާވަތްތައް ފަނާވުމުން އުފެދޭ ބައިތަކުންނާއި، އިންސާނުންގެ ޒަރީއާއިންނާއި ގުދުރަތީ ގޮތުން އުފެދޭ ކުނިންނާއި، އިރުގެ އަތްވާއި، ވަޔާއި، ރާޅާއި، އޮއެވަރާއި ދިޔަވަރުގެ ޒަރީއާއިން އުފެދޭ ނުވަތަ އުފައްދާ ހަކަތައަށެވެ.
"ހަކަތައިގެ ހިދުމަތް" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، ހަކަތައިގެ ބާވަތަކުން ހަކަތަ އުފައްދައި، ޓްރާންސްމިޓްކޮށް، ޑިސްޓްރިބިއުޓްކޮށް ފޯރުކޮށްދިނުމާއި، ޕެޓްރޯލިއަމްގެ ބާވާތްތައް ދިވެހިރާއްޖެ އެތެރެކުރުމާއި ދިވެހިރާއްޖޭގައި ސާފުކުރުމާއި ގުދަންކުރުމާއި ސަޕްލައި ކުރުމާއި ވިއްކުމާއި މިކަންކަމާ ގުޅޭ އެންމެހައި އިންފްރާސްޓްރަކްޗަރއަށެވެ.
"ހަކަތައިގެ ދާއިރާ" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، ހަކަތަ އުފައްދައި، ފޯރުކޮށްދީ އަދި ބޭނުންކުރުމާ ގުޅުންހުރި އެންމެހައި ކަންކަމަށެވެ.
"ހަރަދު" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، އެކި ކަންކަމަށް ކަނޑައެޅި ބަޖެޓުކުރެވިގެން ކުރެވޭ ހޭދައަށާއި، އެ ނޫން ވެސް ފަންޑު އެކައުންޓުތަކުން ކުރެވޭ ހޭދައަށެވެ. ހަރަދުގެ މާނައިގައި އެޑްވާންސްގެ ގޮތުގައި ދޫކުރާ ފައިސާއެއް ނުހިމެނޭނެއެވެ.
"ހަރަދު" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، އެކި ކަންކަމަށް ކަނޑައެޅި ބަޖެޓުކުރެވިގެން ކުރެވޭ ހޭދައަށާއި، އަދި އެނޫންވެސް ފަންޑު އެކައުންޓުތަކުން ކުރެވޭ ހޭދައަށެވެ. މި މާނައިގެ ތެރޭގައި، އެޑްވާންސްގެ ގޮތުގައި ދޫކުރާ ފައިސާއާއި، ލޯނު އަނބުރާ ދެއްކުމަށް ދޫކުރާ ފައިސާއާއި، ބޭރުގެ މާލީ އިދާރާތަކަށް ރައުސުލްމާލުގެ ގޮތުގައި ދައްކާ ފައިސ،ާ އަދި ދިގުމުއްދަތުގެ އިންވެސްޓްމަންޓްތަކަށް ކުރާ ހަރަދުތައް ނުހިމެނޭނެއެވެ.
"ހަރަދު ހިއްސާކުރާ އިންތިޒާމު" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، އެ އެއްބަސްވުމުގެ ކޮންމެ ބައިވެރިއެއްގެ ވިޔަފާރިއަށް ވެސް މަންފާ ލިބޭނެކަމަށް ބަލައިގެން، އައިރު މާއްދީ މުދަލެއް ނުވަތަ މާއްދީ މުދަލެއް ނުވަތަ ހިދުމަތެއް، ހުރިހައި ބައިވެރިން ގުޅިގެން ޑިވެލޮޕްކުރުމަށް ނުވަތަ އުފެއްދުމަށް ނުވަތަ ހޯދުމަށް ހިނގާ ހަރަދާއި ނަގާ ރިސްކް އެ ފަރާތްތަކުގެ މެދުގައި ހިއްސާކުރުމަށް އެއްބަސްވެވޭ އިންތިޒާމުތަކަށެވެ.
"ހަރަދުކޮށް ބަލަހައްޓަންޖެހޭ ކުދިންނާއި މީހުން" ކަމުގައި ބުނެފައި އެވަނީ، އެއް ގޭބިސީއެއްގައި ދިރިއުޅެމުންދާ އެހީއަށް އެދޭ މީހާއާއި އެ މީހާ ބަލަހައްޓަންޖެހޭ ކުދިންނާއި މީހުންނަށެވެ.
"ހަބީރު" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ ، މައްސަލައެއްގެ ބޭނުމަށްޓަކައި ހަބީރެއްގެ ހައިސިއްޔަތުން ހެކިބަސް ދިނުމަށް އިރުށާދު ދެވ މީހާއަށް ނުވަތަ އެފަދައިން ހެކިބަސްދ މީހާއަށެވެ.
"ހަބީރުގެ ރައުޔު" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، ވަކި ވާގިއާއަކުން ނުވަތަ ވާގިއާތަކަކުން ނުވަތަ ވަކި ހެއްކަކުން ނުވަތަ ހެކީގައި އެކުލެވިގެންވާ ވަކި ކަމަކުން ރަމްޒުކޮށްދޭ ނުވަތަ ދޭހަކޮށްދޭ މާނަ ނުވަތަ ނަތީޖާ ނުވަތަ އެއިން ދޭހަކޮށްދޭ ކަމެއް ކޯޓަށް ބަޔާންކޮށްދިނުމަށްޓަކައި ކަމުގެ އެކަށީގެންވާ އިލްމު ނުވަތަ ތަމްރީނު ނުވަތަ ތަޖުރިބާ ހުރި މީހަކު ކޯޓަށް ދޭ ރައުޔަށެވެ.
"ހަކަތަ" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، ކަރަންޓާއި، ބިމުގެ އަޑިން ނަގާ ޕެޓްރޯލިއަމްގެ ބާވަތްތަކާއި، ޕެޓްރޯލިއަމްގެ އުފެއްދުންތަކާއި، ގޭހާއި، ބިމުގެ އަޑިން އުފެދޭ ހޫނާއި، ނިއުކްލިއަރ މާއްދާތަކާއި، ދިރޭތަކެތީގެ ބާވަތްތައް ފަނާވުމުން އުފެދޭ ބައިތަކުންނާއި، އިންސާނުންގެ ޒަރީއާއިންނާއި ގުދުރަތީ ގޮތުން އުފެދޭ ކުނިންނާއި، އިރުގެ އަތްވާއި، ވަޔާއި، ރާޅާއި، އޮއެވަރާއި ދިޔަވަރުގެ ޒަރީއާއިން އުފެދޭ ނުވަތަ އުފައްދާ ހަކަތައަށެވެ.
"ހަކަތައިގެ ހިދުމަތް" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، ހަކަތައިގެ ބާވަތަކުން ހަކަތަ އުފައްދައި، ޓްރާންސްމިޓްކޮށް، ޑިސްޓްރިބިއުޓްކޮށް ފޯރުކޮށްދިނުމާއި، ޕެޓްރޯލިއަމްގެ ބާވާތްތައް ދިވެހިރާއްޖެ އެތެރެކުރުމާއި ދިވެހިރާއްޖޭގައި ސާފުކުރުމާއި ގުދަންކުރުމާއި ސަޕްލައި ކުރުމާއި ވިއްކުމާއި މިކަންކަމާ ގުޅޭ އެންމެހައި އިންފްރާސްޓްރަކްޗަރއަށެވެ.
"ހަކަތައިގެ ދާއިރާ" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، ހަކަތަ އުފައްދައި، ފޯރުކޮށްދީ އަދި ބޭނުންކުރުމާ ގުޅުންހުރި އެންމެހައި ކަންކަމަށެވެ.