ގާނޫނީ ރަދީފު
"ދުންފަތުގެ ބާވަތެއް ހިމެނޭ އުފެއްދުން" ކަމުގައި ބުނެފައި އެވަނީ، ދުންފަތުގެ އެއްވެސް މިންވަރެއް ބޭނުންކޮށްގެން އުފައްދައިފައިވ،ާ ދުންފަތުގެ އެއްވެސް މިންވަރެއް ހިމެނޭ ކޮންމެ އުފެއްދުމަކަށެވެ. ނަމަވެސް، ދުންފަތުގެ އިސްތިއުމާލުކުރުން ހުއްޓުވުމަށް ދެވޭ ސިއްހީ ފަރުވާގެ ބައެއްގެގޮތުގައި ހިމެނޭ ނުވަތަ ސެޒޭށަން ޕްރޮގްރާމެއްގައި ބޭނުންކުރުމަށް ކަނޑައަޅައިފައިވާ ނުވަތަ އެފަދަ ޕްރޮގްރާމެއްގެ ތެރެއިން ދެވޭ ނިކޮޓީން ރިޕްލޭސްމެންޓް ތެރަޕީ (އެން.އާރު.ޓީ) ގެ ގޮތުގައި ހިމެނޭ ޗުވިންގަމް ނުވަތަ ޕެޗް ނުވަތަ މިފަދަ އެހެން ބާވަތްތަކާއި، ޑަކްޓަރީބޭސް ފަދަ ތަކެތި ސަރުކާރުގެ ކަމާބެހޭ އިދާރާއަކުން ފާސްކޮށްފައިވާނަމަ، ނުވަތަ އާންމުކޮށް ހުއްދަކޮށްފައިވާނަމަ، އެ ތަކެތީގައި ދުންފަތުގެ މިންވަރެއް ހިމެނުނުކަމުގައިވިޔަސް، މި ގަވާއިދުގެ ބޭނުމަށް "ދުންފަތުގެ ބާވަތެއް ހިމެނޭ އުފެއްދުން" ކަމުގައި ނުބެލޭނެއެވެ.
"ދުންފަތުގެ ބާވަތެއްގެ ވިޔަފާރި ކުރުން" ކަމުގައި ބުނެފައި އެވަނީ، ދުންފަތް ކޮންޓްރޯލު ކުރުމާ ބެހޭ ގާނޫނުގައި ދުންފަތުގެ ބާވަތްކަމުގައި މާނަކޮށްފައިވާ ފަދަ އެއްވެސް ބާވަތެއް އުފެއްދުމަށް، ނުވަތަ އިމްޕޯޓް ކުރުމަށް، ނުވަތަ އެކްސްޕޯޓް ކުރުމަށް، ނުވަތަ މާކެޓް ކުރުމަށް، ނުވަތަ ގަނޑުކޮށް ވިއްކުމަށް، ނުވަތަ ވަކިވަކިން ވިއްކުމަށެވެ.
"ދުންފަތުގެ އިސްތިއުމާލު ނުކުރާ ފަރާތް" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، އެއްވެސް ގޮތަކަށް ދުންފަތުގެ އިސްތިއުމާލުނުކުރާ ފަރާތްތަކަށެވެ. އަދި ކުރިން ދުންފަތުގެ އިސްތިއުމާލުކޮށްފައިވާނަމަ، ދުންފަތުގެ އިސްތިއުމާލުކުރުން ހުއްޓާލިތާ މަދުވެގެން 5 (ފަހެއް) އަހަރުދުވަސް ވެފައިވާ ފަރާތްތަކަށެވެ.
"ދުންފަތުގެ އިސްތިއުމާލު ކުރުމަށް ބޭނުންކުރާ ވަސީލަތެއް ހިފައިގެން ދުއްވުން" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، ދުންފަތް ހިމެނޭ ނުވަތަ ނުހިމެނޭ އެއްޗަކުން އުފެދޭ ދުން އަނގައިން ނުވަތަ ނޭފަތުން އެތެރެއަށް ދަމަމު ން ނުވަތަ އެއިން ތަނަކުން ބޭރުކުރަމުން ދުއްވާ ދުއްވުމަށެވެ.
"ދުންފަތުގެ އިސްތިއުމާލުކުރުން" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، ދުންފަތް ހިމެނޭ ނުވަތަ ނުހިމެނޭ އެއްޗަކުން އުފެދޭ ދުން އަނގައިން ނުވަތަ ނޭފަތުން އެތެރެއަށް ދެމުން ނުވަތަ އެއިން ތަނަކުން ބޭރުކުރުން ނުވަތަ އެފަދަ އެއްޗަކުން ވަސްދެމުމެވެ.
"ދުންފަތުގެ ވިޔަފާރިއަކާ ގުޅުންހުރި ފަރާތެއް" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، ދުންފަތުގެ ބާވަތެއްގެ ވިޔަފާރިކުރާ ކުންފުންޏެއްގައި ނުވަތަ ފިހާރައެއްގައި ނުވަތަ މިފަދަ އެހެން ތަނެއްގައި ހިއްސާއޮތް ނުވަތަ މިފަދަ ތަނެއްގައި ވަޒީފާ އަދާކުރާ ނުވަތަ މިފަދަ ތަންތަނުން ކުރާ ވިޔަފާރީގެ މުއާމަލާތްތަކުގައި އެއްވެސް ހައިސިއްޔަތަކުން ށާމިލްވާ ފަރާތަކަށެވެ. އެ މީހެއްގެ އަނބިމީހާ ނުވަތަ ފިރިމީހާ ނުވަތަ މައިންބަފައިންގެ ނުވަތަ ދަރިއަކީ ދުންފަތުގެ ވިޔަފާރިކުރާ ފަރާތެއްނަމަ އެފަދަ ފަރާތަކީ ދުންފަތުގެ ވިޔަފާރިއާ ގުޅުންހުރި ފަރާތެއް ކަމުގައި ވާނެއެވެ. ދުންފަތުގެ ބާވަތްތައް އެއްތަނުން އަނެއް ތަނަށް އުފުލުމާއި، ގުދަންކުރުމުގައި ހަރަކާތްތެރިވާ ފަރާތްތައްވެސް މީގެ ތެރޭގައި ހިމެނޭނެއެވެ. ތަންފީޒީ އިދާރާތަކުގައި ވަޒީފާ އަދާކުރާ ފަރާތްތަކުން ވަޒީފާގެ ޒިންމާއެއްގެ ގޮތުގައި ދުންފަތް ކޮންޓްރޯލު ކުރުމާބެހޭ ގާނޫނުގައި ކަނޑައެޅިފައިވާ ކަންކަން ތަންފީޒު ކުރުމުގެ ގޮތުން ކުރާ މުއާމަލާތްތައް މީގެ ތެރެޔަކު ނުހިމެނެއެވެ.
"ދުއްވަން ދަސްކުރުމާބެހޭ ތިއަރީ" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، އެއްގަމު އުޅަނދާއި މަގުމަތީގެ ހަމަތަކާ ސަލާމަތާއި ރައްކައުތެރިކަމާ ގުޅޭ މައުލޫމާތަށެވެ.
"ދުއްވުން" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، ކަނޑުގައި ދުއްވާ އުޅަނދެއް ނަގިލި ލައިފައި ނުވަތަ އުޅަނދު ތަނެއްގައި އައްސައިފައި ނެތް ކޮންމެ އުޅަނދަކަށެވެ.
"ދުއްވުމުގެ އިމްތިހާން" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، ގާނޫނު ނަންބަރު 1969-78 (ކަނޑުގައި ދުއްވާ އުޅަނދުތައް ދުއްވުމާބެހޭ ގާނޫނު) އާއި، އެ ގާނޫނުގެ ދަށުން ހަދައިފައިވާ ގަވާއިދުތަކާއި، އަދި ކަނޑުމަތީގައި އުޅަނދު ދުއްވާއިރު ގެންގުޅެންޖެހޭ ސުލޫކީ މިންގަނޑުތަކާއި، އުޅަނދުގައި ބޭނުންކުރާ ސަލާމަތީ އާލާތްތަކާއި އިންޒާރުތައް އެނގޭތޯ ބެލުމަށް މިނިސްޓްރީން ހުއްދަ ދީފައިވާ އިންސްޓްރަކްޓަރެއްގެ ބެލުމުގެ ދަށުން އުޅަނދު ދުއްވަން އެނގޭތޯ ބެލުމަށް ދޭ އަމަލީ އިމްތިހާނަށެވެ.
"ދުންފަތުގެ ބާވަތެއް ހިމެނޭ އުފެއްދުން" ކަމުގައި ބުނެފައި އެވަނީ، ދުންފަތުގެ އެއްވެސް މިންވަރެއް ބޭނުންކޮށްގެން އުފައްދައިފައިވ،ާ ދުންފަތުގެ އެއްވެސް މިންވަރެއް ހިމެނޭ ކޮންމެ އުފެއްދުމަކަށެވެ. ނަމަވެސް، ދުންފަތުގެ އިސްތިއުމާލުކުރުން ހުއްޓުވުމަށް ދެވޭ ސިއްހީ ފަރުވާގެ ބައެއްގެގޮތުގައި ހިމެނޭ ނުވަތަ ސެޒޭށަން ޕްރޮގްރާމެއްގައި ބޭނުންކުރުމަށް ކަނޑައަޅައިފައިވާ ނުވަތަ އެފަދަ ޕްރޮގްރާމެއްގެ ތެރެއިން ދެވޭ ނިކޮޓީން ރިޕްލޭސްމެންޓް ތެރަޕީ (އެން.އާރު.ޓީ) ގެ ގޮތުގައި ހިމެނޭ ޗުވިންގަމް ނުވަތަ ޕެޗް ނުވަތަ މިފަދަ އެހެން ބާވަތްތަކާއި، ޑަކްޓަރީބޭސް ފަދަ ތަކެތި ސަރުކާރުގެ ކަމާބެހޭ އިދާރާއަކުން ފާސްކޮށްފައިވާނަމަ، ނުވަތަ އާންމުކޮށް ހުއްދަކޮށްފައިވާނަމަ، އެ ތަކެތީގައި ދުންފަތުގެ މިންވަރެއް ހިމެނުނުކަމުގައިވިޔަސް، މި ގަވާއިދުގެ ބޭނުމަށް "ދުންފަތުގެ ބާވަތެއް ހިމެނޭ އުފެއްދުން" ކަމުގައި ނުބެލޭނެއެވެ.
"ދުންފަތުގެ ބާވަތެއްގެ ވިޔަފާރި ކުރުން" ކަމުގައި ބުނެފައި އެވަނީ، ދުންފަތް ކޮންޓްރޯލު ކުރުމާ ބެހޭ ގާނޫނުގައި ދުންފަތުގެ ބާވަތްކަމުގައި މާނަކޮށްފައިވާ ފަދަ އެއްވެސް ބާވަތެއް އުފެއްދުމަށް، ނުވަތަ އިމްޕޯޓް ކުރުމަށް، ނުވަތަ އެކްސްޕޯޓް ކުރުމަށް، ނުވަތަ މާކެޓް ކުރުމަށް، ނުވަތަ ގަނޑުކޮށް ވިއްކުމަށް، ނުވަތަ ވަކިވަކިން ވިއްކުމަށެވެ.
"ދުންފަތުގެ އިސްތިއުމާލު ނުކުރާ ފަރާތް" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، އެއްވެސް ގޮތަކަށް ދުންފަތުގެ އިސްތިއުމާލުނުކުރާ ފަރާތްތަކަށެވެ. އަދި ކުރިން ދުންފަތުގެ އިސްތިއުމާލުކޮށްފައިވާނަމަ، ދުންފަތުގެ އިސްތިއުމާލުކުރުން ހުއްޓާލިތާ މަދުވެގެން 5 (ފަހެއް) އަހަރުދުވަސް ވެފައިވާ ފަރާތްތަކަށެވެ.
"ދުންފަތުގެ އިސްތިއުމާލު ކުރުމަށް ބޭނުންކުރާ ވަސީލަތެއް ހިފައިގެން ދުއްވުން" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، ދުންފަތް ހިމެނޭ ނުވަތަ ނުހިމެނޭ އެއްޗަކުން އުފެދޭ ދުން އަނގައިން ނުވަތަ ނޭފަތުން އެތެރެއަށް ދަމަމު ން ނުވަތަ އެއިން ތަނަކުން ބޭރުކުރަމުން ދުއްވާ ދުއްވުމަށެވެ.
"ދުންފަތުގެ އިސްތިއުމާލުކުރުން" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، ދުންފަތް ހިމެނޭ ނުވަތަ ނުހިމެނޭ އެއްޗަކުން އުފެދޭ ދުން އަނގައިން ނުވަތަ ނޭފަތުން އެތެރެއަށް ދެމުން ނުވަތަ އެއިން ތަނަކުން ބޭރުކުރުން ނުވަތަ އެފަދަ އެއްޗަކުން ވަސްދެމުމެވެ.
"ދުންފަތުގެ ވިޔަފާރިއަކާ ގުޅުންހުރި ފަރާތެއް" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، ދުންފަތުގެ ބާވަތެއްގެ ވިޔަފާރިކުރާ ކުންފުންޏެއްގައި ނުވަތަ ފިހާރައެއްގައި ނުވަތަ މިފަދަ އެހެން ތަނެއްގައި ހިއްސާއޮތް ނުވަތަ މިފަދަ ތަނެއްގައި ވަޒީފާ އަދާކުރާ ނުވަތަ މިފަދަ ތަންތަނުން ކުރާ ވިޔަފާރީގެ މުއާމަލާތްތަކުގައި އެއްވެސް ހައިސިއްޔަތަކުން ށާމިލްވާ ފަރާތަކަށެވެ. އެ މީހެއްގެ އަނބިމީހާ ނުވަތަ ފިރިމީހާ ނުވަތަ މައިންބަފައިންގެ ނުވަތަ ދަރިއަކީ ދުންފަތުގެ ވިޔަފާރިކުރާ ފަރާތެއްނަމަ އެފަދަ ފަރާތަކީ ދުންފަތުގެ ވިޔަފާރިއާ ގުޅުންހުރި ފަރާތެއް ކަމުގައި ވާނެއެވެ. ދުންފަތުގެ ބާވަތްތައް އެއްތަނުން އަނެއް ތަނަށް އުފުލުމާއި، ގުދަންކުރުމުގައި ހަރަކާތްތެރިވާ ފަރާތްތައްވެސް މީގެ ތެރޭގައި ހިމެނޭނެއެވެ. ތަންފީޒީ އިދާރާތަކުގައި ވަޒީފާ އަދާކުރާ ފަރާތްތަކުން ވަޒީފާގެ ޒިންމާއެއްގެ ގޮތުގައި ދުންފަތް ކޮންޓްރޯލު ކުރުމާބެހޭ ގާނޫނުގައި ކަނޑައެޅިފައިވާ ކަންކަން ތަންފީޒު ކުރުމުގެ ގޮތުން ކުރާ މުއާމަލާތްތައް މީގެ ތެރެޔަކު ނުހިމެނެއެވެ.
"ދުއްވަން ދަސްކުރުމާބެހޭ ތިއަރީ" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، އެއްގަމު އުޅަނދާއި މަގުމަތީގެ ހަމަތަކާ ސަލާމަތާއި ރައްކައުތެރިކަމާ ގުޅޭ މައުލޫމާތަށެވެ.
"ދުއްވުން" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، ކަނޑުގައި ދުއްވާ އުޅަނދެއް ނަގިލި ލައިފައި ނުވަތަ އުޅަނދު ތަނެއްގައި އައްސައިފައި ނެތް ކޮންމެ އުޅަނދަކަށެވެ.
"ދުއްވުމުގެ އިމްތިހާން" ކަމަށް ބުނެފައި އެވަނީ، ގާނޫނު ނަންބަރު 1969-78 (ކަނޑުގައި ދުއްވާ އުޅަނދުތައް ދުއްވުމާބެހޭ ގާނޫނު) އާއި، އެ ގާނޫނުގެ ދަށުން ހަދައިފައިވާ ގަވާއިދުތަކާއި، އަދި ކަނޑުމަތީގައި އުޅަނދު ދުއްވާއިރު ގެންގުޅެންޖެހޭ ސުލޫކީ މިންގަނޑުތަކާއި، އުޅަނދުގައި ބޭނުންކުރާ ސަލާމަތީ އާލާތްތަކާއި އިންޒާރުތައް އެނގޭތޯ ބެލުމަށް މިނިސްޓްރީން ހުއްދަ ދީފައިވާ އިންސްޓްރަކްޓަރެއްގެ ބެލުމުގެ ދަށުން އުޅަނދު ދުއްވަން އެނގޭތޯ ބެލުމަށް ދޭ އަމަލީ އިމްތިހާނަށެވެ.